โครงสร้างการบริหารและการบริหารสาธารณสุขในประเทศไทย

1. โครงสร้างการบริหารงานสาธารณสุขไทย
สาขาการปกครองท้องถิ่น
วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น
มหาวิทยาลัยขอนแก่น

2. เอกชน รัฐบาล
ประชาชน

3. รัฐบาล

5. โรงพยาบาลรัฐบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขในส่วนกลาง
โรงพยาบาลส่วนกลาง จะขึ้นตรงต่อกรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข เช่น
โรงพยาบาลราชวิถี กรุงเทพมหานคร
โรงพยาบาลเลิดสิน กรุงเทพมหานคร
โรงพยาบาลสงฆ์ กรุงเทพมหานคร
โรงพยาบาลส่วนภูมิภาค โรงพยาบาล
ศูนย์
โรงพยาบาล โรงพยาบาล
เฉพาะทาง ทั่วไป
โรงพยาบาลส่งเสริม โรงพยาบาล
สุขภาพตาบล ชุมชน

6. โรงพยาบาลศูนย์
โรงพยาบาลศูนย์ (รพศ.) เป็นโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข โดยเป็นโรงพยาบาล
ประจาจังหวัดประจาภูมิภาคที่มีขีดความสามารถระดับตติยภูมิ (Tertiary Care) มีจานวนเตียง
มากกว่า 500 เตียง ในประเทศไทยมีอยู่ 26 แห่ง เรียงตามจานวนเตียงในแต่ละภาค เช่น
โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา
โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี
โรงพยาบาลขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น
โรงพยาบาลอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี
โรงพยาบาลศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ
โรงพยาบาลสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์
โรงพยาบาลบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์

7. โรงพยาบาลทั่วไป
โรงพยาบาลทั่ ว ไป (รพท.) เป็ น
โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข โดย
เป็ น โรงพยาบาลประจ าจั ง หวั ด ทั่ ว ไปหรื อ
โรงพยาบาลประจ าอาเภอขนาดใหญ่ที่ มีขี ด
ความสามารถระดับทุ ติยภู มิ (Secondary
Care) มีจานวนเตียง 120 - 500 เตียง ใน
ประเทศไทยมีอยู่ 69 แห่ง เรียงตามจานวน
เตียงในแต่ละภาค

8. โรงพยาบาลชุมชน
โรงพยาบาลชุ ม ชน (รพช.)
เป็ น โ รง พย าบ าลสั ง กั ด กร ะทรวง
สาธารณสุ ข โดยเป็ น โรงพยาบาล
ประจาอาเภอทั่วไป มีขีดความสามารถ
ระดับปฐมภูมิ (Primary Care) หรือ
ระดับทุติยภูมิ (Secondary Care)
ในบางแห่ ง มี จ านวนเตี ย ง 10 - 120
เตียง ในประเทศไทยมีอยู่ 723 แห่ง

9. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล
เดิมนั้นคื อสถานีอ นามัย หรือศู นย์สุข ภาพชุ มชน เป็นสถานพยาบาล
ประจาตาบลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีขีด
ความสามารถระดับปฐมภูมิ (Primary Care) โดยเกือบทั้งหมดจะไม่รับผู้ป่วยใน
และไม่ มี แ พทย์ ท างานอยู่ เ ป็ น ประจ า แต่ จ ะอาศั ย ความร่ ว มมื อ กั บ แพทย์ ใ น
โรงพยาบาลชุมชน ในปี พ.ศ. 2552 รัฐบาลของนายกรัฐมนตรีอภิสิทธิ์ เวชชา
ชีวะ มีนโยบายที่จ ะพัฒนาสถานีอนามัย หรือ ศูนย์สุขภาพชุมชนให้มีศัก ยภาพ
มากขึ้น จึงจัดสรรงบประมาณในโครงการไทยเข้มแข็ง พ.ศ. 2555 เพื่อยกระดับ
สถานีอนามัย หรือศูนย์สุขภาพชุมชนให้เป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล

10. โรงพยาบาลเฉพาะทาง
โรงพยาบาลมนารมย์ เฉพาะทางด้านจิตเวช เป็นกลุ่มโรงพยาบาลเอกชน
โรงพยาบาลจักษุ รัตนิน โรงพยาบาลจักษุแห่งแรกในประเทศไทย
ศูนย์เลสิคและรักษาสายตารัตนิน-กิมเบล ในเครือโรงพยาบาลจักษุ รัตนิน
ศูนย์หัวใจ
ศูนย์มะเร็ง

11. ด้านผูให้บริการ
้
- บุคลากรทางานด้วยความสุข ในบรรยากาศ
การทางานที่ดี มีการพัฒนาตนเองอย่าง ด้านชุมชน
ต่อเนื่องและเป็นแบบอย่างในการสร้างเสริม - ชุมชนทหารในพื้นที่ที่รับผิดชอบ เป็น
สุขภาพ (งานได้ผล คนสุขใจ สานสัมพันธ์) ชุมชนเข้มแข็งในด้านการสร้างเสริมสุขภาพ
ด้านผูใช้บริการ
้ ด้านองค์กร
- เป็นองค์กรหลักที่รับผิดชอบในการดูแล
- ผู้ใช้บริการได้รับความปลอดภัยจาก สุขภาพกาลังพลทหารในการปฏิบัติภารกิจเพื่อ
การดูแลรักษา ตามมาตรฐาน ความมั่นคงของประเทศชาติและเป็นองค์กรที่มี
วิชาชีพ กลุ่มทหารที่ได้รับบาดเจ็บจาก ธรรมาภิบาล ตลอดจนเป็นเครือข่ายด้าน
การรบและครอบครัวได้รับการเยียวยา สุขภาพของกรมแพทย์ทหารบก
ด้านร่างกายและจิตใจ การฟื้นฟูสขภาพ
ุ
ให้มีสุขภาวะและคุณภาพชีวิตที่ดี

12. ส่วนกลาง
1.รพ.พระมงกุฎเกล้า
2.รพ.อานันทมหิดล กองทัพภาพที่ 3
ส่วนการศึกษา 22.รพ.ค่ายสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
3.รพ.ค่ายธนะรัชต์ 23.รพ.ค่ายจิรประวัติ
4.รพ.รร.จปร. 24.รพ.ค่ายสุรศักดิ์มนตรี
กองทัพภาคที่ 1
5.รพ.ค่ายจักรพงษ์ 25.รพ.ค่ายกาวิละ
6.รพ.ค่ายอดิศร 26.รพ.ค่ายสุริยพงษ์
7.รพ.ค่ายภาณุรังษี 27.รพ.ค่ายเม็งรายมหาราช
8.รพ.ค่ายสุรสีห์ 28.รพ.ค่ายวชิรปราการ
9.รพ.ค่ายสุรสิงหนาท
10.รพ.ค่ายนวมินทราชินี 29.รพ.ค่ายพิชัยดาบหัก
11.รพ.ค่ายรามราชนิเวศน์ 30.รพ.ค่ายพ่อขุนผาเมือง
กองทัพภาคที่ 2 31.รพ.ค่ายขุนเจืองธรรมิกราช
12.รพ.ค่ายสุรนารี กองทัพภาคที่ 4
13.รพ.ค่ายสรรพสิทธิประสงค์
14.รพ.ค่ายประจักษ์ศิลปาคม 32.รพ.ค่ายวชิราวุธ
15.รพ.ค่ายพระยอดเมืองขวาง 33.รพ.ค่ายเสนาณรงค์
16.รพ.ค่ายกฤษณ์สีวะรา 34.รพ.ค่ายอิงคยุทธบริหาร
17.รพ.ค่ายศรีสองรัก 35.รพ.ค่ายเขตอุดมศักดิ์
18.รพ.ค่ายวีรวัฒน์โยธิน
19.รพ.ค่ายศรีพัชรินทร 36.รพ.ค่ายวิภาวดีรังสิต
20.รพ.ค่ายสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศก
ึ 37.รพ.ค่ายเทพสตรีศรีสุนทร
21.รพ.ค่ายสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกฯ*

13. โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย
โรงพยาบาลประเภทนี้เป็นโรงพยาบาลในมหาวิทยาลัยและโรงเรียน
แพทย์ของคณะแพทยศาสตร์หรือวิทยาลัยแพทยศาสตร์ต่างๆ ซึ่งส่วนใหญ่สังกัด
กระทรวงศึกษาธิการ โดยเป็นศูนย์บริการทางการแพทย์ระดับตติยภูมิขั้นสูง
(Super Tertiary Care) ที่มีขีดความสามารถในการให้บริการและมีความพร้อมใน
การรักษาสูงสุด เนื่องจากเป็นโรงพยาบาลที่ใช้สาหรับการเรียนการสอนเพื่อผลิต
บุคลากรทางด้านการแพทย์ และเป็นโรงพยาบาลสาหรับการค้นคว้าวิจัยต่างๆ ใน
ประเทศไทยมีอยู่ 12 แห่ง เรียงตามจานวนเตียง ดังนี้

14. โรงพยาบาลศิริราช และ โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราช
พยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย โดยความร่วมมือกับคณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า กรมแพทย์ทหารบก กองทัพบก โดยความร่วมมือกับวิทยาลัย
แพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า
โรงพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
โรงพยาบาลวชิรพยาบาล กรุงเทพมหานคร โดยความร่วมมือกับคณะแพทยศาสตร์วชิรพ
ยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช
โรงพยาบาลราชวิถี กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข โดยความร่วมมือกับวิทยาลัย
แพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต
โรงพยาบาลศรีนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ภายใต้การกากับ
ดูแลของสานักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์)
ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี คณะแพทยศาสตร์
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยนเรศวร คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

15. สานักการแพทย์ กรุงเทพมหานคร
เป็นโรงพยาบาลในสัง กั ดของ กรุง เทพมหานคร ส านัก การแพทย์ มีอ ยู่
ทั้ ง หมด 9 แห่ ง โดยมี โ รงพยาบาลวชิ ร พยาบาลเป็น โรงพยาบาลมหาวิ ท ยาลัย ซึ่ ง
บริหารโดยตรงโดย คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช
วชิรพยาบาล
กลาง
เจริญกรุงประชารักษ์
ตากสิน
ราชพิพัฒน์
ลาดกระบัง
เวชการุณย์รัศมิ์
สิรินธร
หลวงพ่อทวีศักดิ์ ชุตินฺธโร อุทิศ

16. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล
เดิมนั้นคือสถานีอนามัย หรือศูนย์สุขภาพชุมชน เป็นสถานพยาบาลประจา
ตาบลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข หรือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิน มีขีด ่
ความสามารถระดับปฐมภูมิ (Primary Care) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล มี
การให้บริการสาธารณสุขที่หลากหลาย อาทิ การส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค
การรักษาพยาบาล การฟื้นฟูสภาพ และการคุ้มครองผู้บริโภค โดยเกือบทั้งหมดจะ
ไม่รับผู้ป่วยใน และไม่มีแพทย์ทางานอยู่เป็นประจา แต่จะอาศัยความร่วมมือกับแพทย์
ในโรงพยาบาลชุมชน

17. เอกชน

18. เป็นโรงพยาบาลที่จัดตั้งโดยเอกชน มีทั้งที่เป็นบริษัทจากัด
และบริ ษั ท มหาชนจ ากั ด ด้ ว ย โรงพยาบาลเอกชนบางแห่ ง เป็ น
โรงพยาบาลเฉพาะด้ า น เช่ น โรงพยาบาลทางด้ า นโรคตา
โรงพยาบาลทันตกรรม เป็นต้น บางแห่ง ก็ มีม ากกว่า หนึ่ง แห่ ง ใน
กลุ่มบริษัทเดียวกัน ตัวอย่างของโรงพยาบาลเอกชน มีดังนี้

19. โรงพยาบาลสมิติเวช
โรงพยาบาลธนบุรี
โรงพยาบาลศุภมิตร
โรงพยาบาลเวชธานี
โรงพยาบาลมนารมย์ โรงพยาบาลปิยะเวท
โรงพยาบาลนนทเวช โรงพยาบาลหัวเฉียว
โรงพยาบาลกล้วยน้าไท โรงพยาบาลแม่น้า
โรงพยาบาลสุขุมวิท โรงพยาบาลกรุงเทพคริสเตียน
โรงพยาบาลภัทร-ธนบุรี โรงพยาบาลกรุงเทพ
โรงพยาบาลลานนา โรงพยาบาลเซนต์หลุยส์
โรงพยาบาลบางนา โรงพยาบาลเกษมราษฎร์
โรงพยาบาลจุฬารัตน์ โรงพยาบาลโอเวอร์บรู๊ค
โรงพยาบาลรามคาแหง
โรงพยาบาลพร้อมมิตร
โรงพยาบาลบารุงราษฎร์
โรงพยาบาลพญาไท โรงพยาบาลเปาโลเมโมเรียล
โรงพยาบาลพระราม 9 โรงพยาบาลวิภาวดี
โรงพยาบาลไทยนครินทร์ โรงพยาบาลเมืองเพชร-ธนบุรี
โรงพยาบาลศรีบุรินทร์ โรงพยาบาลบางกอกแอดเวนติสต์มิชชั่น
โรงพยาบาลเชียงใหม่ราม โรงพยาบาลจักษุ รัตนิน
โรงพยาบาลราชเวช ศูนย์เลสิคและรักษาสายตารัตนิน-กิมเบล ในเครือ
โรงพยาบาลศิครินทร์ โรงพยาบาลจักษุ รัตนิน
โรงพยาบาลปิยะรักษ์

20. ภายในประเทศ
พอสว , สภากาชาดไทย,
มูลนิธิด้านสาธารณสุข ฯลฯ
ภายนอกประเทศ
สภากาชาดสากล ฯลฯ

21. (1) สถานบริการสุขภาพของกระทรวงสาธารณสุข ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และ
ตติยภูมิ ที่ตั้งอยู่ในพื้นที่เดียวกัน ควรปรับรวมกันเป็นนิติบุคคล
(2) สถานบริการสุขภาพเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ควรปรับเป็นนิติบคคลที่เป็น
ุ
หน่วยงานของรัฐที่มิใช่ราชการ ภายใต้กากับของกระทรวงสาธารณสุขด้วยการออก
กฎหมายเฉพาะ
(3) ควรมีการจัดตั้งกลไกเฉพาะขึ้นในส่วนกลาง ทาหน้าที่ดูแลการประสานนโยบาย
และทิศทางการจัดบริการสุขภาพในภาพรวม
(4) การบริหารจัดการนิติบุคคลและกลไกที่ตั้งขึ้นใหม่ ควรใช้รปแบบคณะบุคคลที่
ู
เปิดให้ฝ่ายต่างๆ ได้แก่ฝ่ายราชการ ฝ่ายวิชาชีพ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และ
ภาคประชาสังคมเข้ามามีส่วนร่วมด้วย