Co Phieu Toan Tap

March 25, 2007 T ng H p v C Phi u

Kinh Doanh Là Văn Minh

Saga Comunitication |http://saga.vn 1


C phi u toàn t p
Hư ng d n v ti n t và ñ u tư c a t p chí Wall Street

C phi u: Tham gia s h u công ty
C ph n là các t l s h u c a m t công ty. Khi b n mua c ph n công ty, ho c là các c phi u, b n s h u m t
ph n c a công ty ñó.

Mua c ph n là ñ u tư vào v n góp ch s h u c a công ty. N u b n mua c ph n c a công ty b n s n m c phi u
xác ñ nh quy n s h u ñ i v i công ty ñó, và ngư i ta g i b n là c ñông. B n mua c ph n vì b n kỳ v ng r ng giá
tr c ph n b n s h u s tăng lên, ho c vì b n kỳ v ng r ng công ty ñó s tr b n kho n thu nh p c t c, hay cũng
chính là m t ph n trong t ng s lãi c a công ty. Trên th c t , nhi u c ph n t o c cơ h i tăng trư ng l n thu nh p
(c t c). Khi m t công ty phát hành c phi u, công ty này s thu ñư c ti n t l n bán ñ u tiên. Sau ñó, các c phi u
thu c c ph n s ñư c kinh doanh, hay chính là mua và bán gi a các nhà ñ u tư, nhưng công ty s không có ñư c
m t kho n thu nh p nào thêm c t các ho t ñ ng kinh doanh này. Giá c a c phi u tăng lên hay gi m ñi tuỳ thu c
vào b n và các nhà ñ u tư khác s n sàng ch p nh n mua c phi u m c giá nào t i th i ñi m giao d ch.

C ph n ph thông

H u h t c phi u M là thu c lo i c ph n ph thông. N u b n mua c ph n ph thông, s ch ng có ñ m b o nào
r ng b n s ki m ra ti n trên ñó. B n ch p nh n r i ro n u c ph n c a b n không tăng lên v giá tr ho c không
ñem l i cho b n c t c. Trên th c t , hoàn toàn có kh năng giá c phi u s gi m, và b n có th thua thi t m t chút
ho c toàn b kho n ñ u tư n u b n bán vào th i ñi m thi t h i. ð ñ i l i y u t r i ro b n ph i gánh ch u, b n l i có



th thu ñư c nhi u l i nhu n n u công ty b n ñ u tư vào phát tri n th nh vư ng-nhi u khi là l i nhu n r t l n. Th i
gian trôi qua, các c phi u nói chung, m c dù là không ph i là v i m i c phi u, có xu hư ng tăng lên v giá tr .

C phi u Marconi Wireless Telegraph Company, Hoa Kỳ, phát hành 1913

C ph n ưu ñãi

Các c ph n ưu ñãi cũng là các c phi u s h u phát hành b i m t công ty và ñư c các nhà ñ u tư mua bán. Các
c phi u này khác c phi u ph thông ch chúng gi m b t r i ro c a nhà ñ u tư-nhưng chúng cũng l i có th h n
ch b t ph n l i ích c a h . Kho n l i t c c a c phi u ưu ñãi mang l i ñư c ñ m b o và ñư c tr trư c khi c t c
c a c phi u ph thông ñư c tr . Ngoài ra, c ñông n m gi c ph n ưu ñãi có nhi u kh năng hơn l y l i m t ph n
v n ñ u tư c a mình trong trư ng h p công ty phá s n. Nhưng c t c l i không tăng lên n u công ty t o ra nhi u l i
nhu n, và giá c a c phi u ưu ñãi tăng ch m hơn c phi u ph thông.

Các nhóm c phi u

Các công ty có th phát hành nhi u nhóm c phi u khác nhau, ñ t tên chúng khác nhau và niêm y t chúng trên các
th trư ng c phi u khác nhau. ðôi lúc m t nhóm c phi u ch rõ quy n s h u ñ i v i m t b ph n c th ho c m t
công ty con (thu c s h u) c a công ty. Nhi u trư ng h p khác, m t nhóm c phi u còn ch rõ các c phi u bán
các m c giá th trư ng khác nhau, có các chính sách c t c khác nhau, ho c n ñ nh các ñi u ki n h n ch v
phương th c bán ho c quy n bi u quy t trên s s h u.

Tách c phi u



Khi giá c a c phi u tăng khá l n, b n hay các nhà ñ u tư khác r t ng i mua bán, ho c b i vì b n nghĩ giá ñã lên t i
ñ nh ñi m ho c b i vì giá như v y mua r t ñ t. Các công ty có m t l a ch n tách c phi u ñ gi m giá xu ng, và
b ng cách này h kỳ v ng hâm nóng ho t ñ ng mua bán. Khi m t c phi u tách nh , s lư ng c phi u ñưa vào
giao d ch tăng lên, nhưng t ng giá tr th trư ng v n không ñ i. L y ví d c ph n c a m t công ty ñư c giao d ch
m c giá 100 ñô-la m t c phi u. N u công ty thông báo tách c phi u hai-l y-m t, b n s có 2 c phi u m i cho m i
c phi u b n ñang n m gi . Cùng th i ñi m này giá gi m còn 50 ñô-la m t c phi u. N u b n ñang s h u 300 c
phi u bán th giá 100 ñô-la/c phi u, thì khi tách c phi u b n s s h u 600 c phi u m i tách giá 50 ñô-la/c
phi u.

nh hư ng ñ u tiên c a m t v tách c phi u không khác gì so v i vi c ñ i ti n. Nhưng có kh năng giá c phi u s
tăng ti p t i t n m c trư c khi tách, và như v y làm tăng t ng giá tr th trư ng c a c ph n c a b n. T l tách c
phi u có th là hai-l y-m t, ba-l y-hai, mư i-l y-m t, ho c m t t l k t h p nào ñó.

G p c phi u

Trong m t ho t ñ ng g p c phi u công ty ñ i m t s lư ng c phi u l n hơn l y m t s lư ng nh hơn-ch ng h n
10 c phi u g p thành 5-nh m ñ y giá lên tương ng. ði n hình c a ñ ng cơ cho lo i tác nghi p này là nh m ñưa
giá c phi u lên cao nh m tho mãn m t trong s các ñi u ki n niêm y t b t bu c t i thi u ho c ñ c phi u có m c
giá h p d n v i các nhà ñ u tư t ch c (quy mô l n), bao g m các qu ñ u tư tương h và qu lương hưu, nh ng
nhà ñ u tư thu c lo i này thư ng không mua các c phi u có m c giá r t th p.

Blue chips

Blue chips là thu t ng vay mư n t lo i chơi bài poker. Trong m t ván bài như th blue chips là có giá tr tính b ng
ti n cao nh t. Trên th trư ng c phi u, blue chips nh m ch c phi u các công ty l n nh t, và có kh năng sinh l i
n ñ nh nh t. Tuy nhiên danh sách các c phi u thu c nhóm blue chip không có tính ch t chính th c, và danh sách
này v n có thay ñ i.

Ví d c ph n công ty AT&T (Công ty ñi n tín và ñi n tho i M )

Công ty AT&T n m gi k l c v s lư ng c phi u ph thông l n nh t. Vào th i ñi m 31/3/1999 AT&T có
2.098.000.000 c phi u và 3.500.000 c ñông.

S h u c ph n công ty trao cho b n quy n ñư c bi u quy t trong các v n ñ và chính sách quan tr ng c a công ty.

V i tư cách c ñông, b n có quy n bi u quy t trong các quy t ñ nh chính sách quan tr ng, ch ng h n li u công ty có
nên phát hành thêm c phi u, bán công ty cho ngư i mua bên ngoài ho c thay ñ i h i ñ ng qu n tr . Nói chung,
càng n m gi nhi u c ph n công ty, ti ng nói c a b n càng có tr ng lư ng trong các quy t ñ nh c a công ty. Nhưng
n u b n n m gi c phi u trên m t năm, b n có quy n ñ xu t ñư c tham gia ng c h i ñ ng qu n tr , mi n là ñ
xu t c a b n ñáp ng ñư c yêu c u c a U ban S giao d ch ch ng khoán (SEC).

Các c ph n không b ng nhau

Thông thư ng, m t c phi u cho b n m t phi u b u. Tuy v y, m t s công ty phát hành các nhóm c ph n khác
nhau v i các ñ c quy n bi u quy t khác nhau. Khi c phi u có quy n bi u quy t l n hơn, s có tình hình m t nhóm
c ñông nh có th ki m soát quy n ñi u hành m t công ty trong khi h s h u ít hơn 50% t ng s c phi u công ty.

Cách bi u quy t

B n có th d ñ i h i c ñông thư ng niên công ty và t mình bi u quy t. Ho c, b n cũng có th bi u quy t b ng
phi u c a mình qua thư bưu ñi n s d ng hòm phi u g i là thay th , bi u quy t qua ñi n tho i ho c ñôi lúc tr c
tuy n qua m ng Internet. Trư c kỳ h p h i ñ ng c ñông, b n nh n ñư c m t thông báo thay ñ i, m t lo i văn b n
pháp lý cung c p thông tin v các thay ñ i ñư c d ki n v ho t ñ ng qu n lý công ty c n ñư c s phê chu n c a



các c ñông. Theo lu t ñ nh, văn b n này còn c n trình bày trư c c ñông các ñ xu t, th m chí ngay c khi quy ñ nh
c a công ty không yêu c u ñi u này. Thông báo này cũng ph i ch rõ nh ng ngư i ñư c ñ c vào h i ñ ng qu n
tr , và c danh sách các c ñông l n c a công ty. Các quy ñ nh m i c a SEC yêu c u các b n thông báo thay ñ i
ph i cung c p b ng sơ ñ /hình v t ng chi phí c a 5 v thành viên h i ñ ng qu n tr có trách nhi m cao nh t. Thông
báo này cũng ph i báo cáo ñ y ñ v tình hình giá c phi u c a công ty trong tương quan v i các công ty khác
thu c lo i tương ñương trong cùng m t ngành công nghi p và tương quan v i ch s S&P 500.

B n thông báo này s ñ ngh các c ñông b u m t h i ñ ng qu n tr m i và bi u quy t m t s v n ñ c a công ty.
Các thành viên h i ñ ng qu n tr s giám sát ho t ñ ng c a công ty và ñ t các m c tiêu phát tri n dài h n. B n có
th ng h toàn b k ho ch, bi u quy t không ng h m t s m c tiêu, ho c ng h m t s m c tiêu và ph n ñ i
m t s khác. B n thông báo này trao quy n cho c ñông bi u quy t “ñ ng ý” ho c “không ñ ng ý” ho c rút l i các
ki n ngh ñ xu t và các v n ñ khác có nh hư ng ñ n ho t ñ ng c a công ty. Các thành viên h i ñ ng qu n tr
thư ng mu n c ñông bi u quy t ng h các v n ñ h ñ xu t và không ng h các v n ñ h không thích. N u
b n không n p l i ý ki n bi u quy t c a mình, phi u c a b n s không ñư c tính.

Thái ñ thay ñ i

Các nhà ñ u tư t ch c (l n) v n dĩ ñ u tư vào các kho n c phi u l n càng lúc càng ñòi h i quy n có ý ki n trong
các công vi c ñi u hành c a công ty. L y ví d , h có th bày t s lo l ng v tính hi u qu c a công tác l p k
ho ch c a h i ñ ng qu n tr và cách h giám sát hi u qu ho t ñ ng c a v t ng giám ñ c. Các nhà ñ u tư này còn
mu n ñư c xác nh n r ng các phương th c ho t ñ ng kinh doanh hi n t i có kh năng sinh l i m c ch p nh n
ñư c. M t cách tương t , các c ñông ñơn l quan tâm nhi u t i v n ñ xã h i và môi trư ng ngày càng tích c c
tham gia vào quá trình bi u quy t. ði n hình là h mu n bi t nhi u hơn thông tin v các chính sách công ty ñ ng
ch m ñ n nh ng v n ñ như nh hư ng môi trư ng sinh ra t ho t ñ ng c a công ty, ñi u ki n làm vi c c a ngư i
lao ñ ng và các nhà cung c p, cùng v i nh ng m i quan tâm ñ o ñ c khác. M c dù các cá nhân ñơn l có th th y
khó khăn ñ có th gây áp l c lên chính sách công ty m t cách tr c ti p, nhưng các yêu c u c a h cũng như nh ng
ñ xu t c ñông khác có th bu c công ty ph i gi i thích và ñôi lúc s a ñ i c phương th c th c hành trong kinh
doanh.

Bi u quy t lu k

N u là c ñông, b n thư ng ñi n hình nh n ñư c m t phi u bi u quy t cho m t c phi u s h u. Nhưng khi b n
bi u quy t v h i ñ ng qu n tr c a m t s công ty, b n có th ñư c quy n và có cơ h i bi u quy t b ng phi u theo
cách không gi ng như truy n th ng. Theo cách truy n th ng, g i là bi u quy t lu t ñ nh, b n bi u quy t cùng s
phi u cho t ng thành viên qu n tr ñi u hành công ty. Nhưng m t khác, theo cách bi u quy t lu k , b n có th g p
s phi u bi u quy t và chia s phi u bi u quy t l ch nhau cho các ng viên khác nhau. Ví d , n u b n s h u 100
c phi u và có 8 thành viên ñư c ch n tham gia cu c b u ch n, theo cách truy n th ng b n b phi u cho m i ngư i
là 100 phi u, và t ng s là 800 phi u b u. Theo cách lu k , b n v n có th theo cách này, ho c có th d n 800
phi u bi u quy t ch cho m t vài ng viên, và không b u phi u nào cho các ng viên khác. Th m chí, b n có th d n
s phi u lu k toàn b là 800 cho ñúng m t ng viên. M c ñích c a bi u quy t lu k là ñem l i ti ng nói tr ng
lư ng hơn cho các c ñông nh trong ho t ñ ng qu n ch công ty.

Giá tr c a c phi u thay ñ i theo th i gian, tuỳ thu c vào ñi u ki n th trư ng, quan ni m c a nhà ñ u tư, và m t lo t
các v n ñ khác.

M t c phi u không có giá tr c ñ nh, và ñư c ño b ng giá c a nó trên th trư ng. Khi các nhà ñ u tư nhi t tình mua
c phi u vì h tin r ng ñó là cách ñ u tư t t, giá tr c phi u s tăng lên. Nhưng n u h nghĩ r ng tri n v ng công ty
không sáng s a, và phương án là không ñ u tư thêm ho c bán b t các c phi u h ñang s h u, giá tr c phi u s
s t gi m. Nhưng giá cũng ch là m t thư c ño c a giá tr c phi u. Lãi trên ñ u tư (ROI), t c là kho n ti n b n thu
ñư c t c ph n n m gi , là m t thư c ño khác. ð ñánh giá kh năng sinh lãi t t trong tương lai, b n có th quan
sát l i l ch s hi u qu t t c a công ty cũng như t c ñ tăng trư ng v ng vàng.

Các c phi u có tính chu kỳ



Không ph i t t c các c phi u ñ u có hành vi gi ng nhau. M t ñi m khác bi t quan tr ng là m c liên h g n gũi c a
ho t ñ ng kinh doanh c a công ty v i ñi u ki n phát tri n c a n n kinh t . Các c phi u chu kỳ là c phi u c a các
công ty có tính l thu c cao vào tr ng thái c a n n kinh t . Khi m i ho t ñ ng gi m nh p ñ , l i nhu n công ty gi m
xu ng nhanh, và giá c phi u cũng v y. Nhưng khi n n kinh t ph c h i, thu nh p tăng lên và giá c phi u tăng. C
phi u hàng không và khách s n có tính chu kỳ ñi n hình: M i ngư i có xu hư ng c t gi m chi phí ñi l i và ngh ngơi
khi n n khi t ch m phát tri n. Ngư c l i, giá c phi u các công ty cung c p các d ch v cơ b n và hàng hoá thi t
y u, ch ng h n th c ph m, l i có xu hư ng ñ ng tương ñ i n ñ nh.

Ch n ñúng th i ñi m

Bài toán ñ sinh l i nhu n, dĩ nhiên, là mua c phi u trư c khi ngư i khác ñ xô vào mua và bán chúng trư c khi
ngư i ta quy t ñ nh tháo khoán. Quy t ñ nh ch n ñúng th i ñi m ñ ng nghĩa v i vi c b n bu c ph i chú ý t i các
y ut :

• T c ñ tăng trư ng c a l i nhu n c a công ty;
• Tính c nh tranh c a s n ph m và d ch c a công ty;
• S t n t i/xu t hi n c a các th trư ng m i;
• S c m nh qu n lý và các như c ñi m;
• Môi trư ng kinh t t ng th mà công ty ho t ñ ng trong ñó.

ðánh cư c b ng xác su t

ð u tư là m t v ñánh cư c, nhưng ñánh cư c cách này không gi ng cá cư c ñua ng a. Trên th trư ng c phi u,
“ñánh cư c” t b n thân ñã nh hư ng ñ n k t qu . N u r t nhi u ngư i ñánh cư c trên c phi u Atlas, giá Atlas s
tăng. C phi u tr nên có giá tr khi nhi u nhà ñ u tư mu n s h u nó. ði u ngư c l i cũng ñúng: N u các nhà ñ u
tư bán c phi u Zenon, giá tr c a nó s gi m ñi. Giá mà càng gi m, các nhà ñ u tư càng mu n bán ra.

Tìm ki m l i nhu n t c phi u

B n có th t o ra l i nhu n b ng cách bán c phi u m c giá cao hơn m c giá khi b n mua chúng, ho c b ng cách
thu v các kho n c t c trên c phi u, ho c c 2 cách. Lư ng l i nhu n b n ki m ñư c t vi c bán c ph n n m gi
ñư c g i là lãi v n. ðương nhiên, có th b n không ñư c hư ng toàn b s này, vì có th b n ph i tr thu trên
ph n lãi v n này nhưng n u b n s h u c ph n c a b n m t năm ho c lâu hơn n a, nó có th s tr thành m t th
lãi dài h n. ði u này có nghĩa là b n có th hư ng m c thu su t th p hơn, m t s qu c gia, so v i m c b n tr
lãi c a c t c hay các phương án ñ u tư khác ng n h n hơn.

C t c là m t ph n l i nhu n công ty thu ñư c và dành ra ñ tr cho c ñông công ty. H i ñ ng qu n tr công ty s
quy t ñ nh m c c t c bao nhiêu ñ tr , ho c li u công ty có nên tr c t c không. Thông thư ng, ch các công ty
l n và ñã trư ng thành m i tr c t c, trong khi ñó các công ty bé hơn thư ng tái ñ u tư l i nhu n ñ ti p t c phát
tri n. Các c phi u có tr c t c thư ng ñư c g i là c phi u thu nh p, trong khi ñó các c phi u tr r t ít c t c
ho c không tr c t c mà dùng l i nhu n ñ tái ñ u tư ñư c g i là c phi u tăng trư ng.

V i ch ng khoán, các ch ng ch s h u c ph n là lo i gi y t ghi chép truy n th ng, và thư ng r t t m , v quy n
s h u c ph n-nhưng ngày nay chúng càng lúc càng hi m th y.

Trư c k nguyên h th ng d li u ñi n t , các b ng ch ng ghi chép, ñư c g i là ch ng khoán, r t c n thi t cho
công vi c theo dõi vi c ñ u tư. Ngày nay, ta thư ng không c m các ch ng ch hi n v t – trên th c t , m t s công ty
môi gi i còn yêu c u tr phí ñ phát hành các ch ng ch này. Thay vì các ch ng ch , ngày nay thông tin ñư c lưu tr
trên các t p tin c a máy tính. Gi ng như nhi u nhà ñ u tư, b n có th l a ch n ñ c phi u c a mình ñư c ñăng ký
dư i tên các công ty môi gi i ch ng khoán. Cách này khi n cho vi c bán c phi u d dàng hơn, vì b n không c n
ph i mang các ch ng ch t i ngư i môi gi i n a. Cũng có nghĩa là an toàn hơn. Hàng t ñô-la giá tr ch ng khoán
n m trên các ch ng ch như th b th t l c ho c b m t c p m i năm. Tuy nhiên, ch ng ch ch ng khoán v n có s
quy n rũ c a nó, và thay vì t b các ch ng ch vì tính l i th i, nhi u công ty ñang thi t k l i chúng ñ có hình nh



m i v tính hi n di n. M i ch ng ch s h u c ph n công ty có d u hi u riêng bi t, nhưng ñ u cùng mang m t s
nh t ñ nh ñ c tính hi n di n chung.

S ñăng ký ñư c gán cho các ch ng ch s h u c ph n do y ban qu n lý s giao d ch ch ng khoán (SEC) cung
c p là m t cách ñ xác l p h p l và quy n s h u. Các ch ng ch c phi u có th chi t kh u l y ti n m t, nhưng
v n có m t s cách ñ theo dõi và h n ch khi n cho vi c mua bán các c phi u ñánh c p r t khó khăn.

D u công ty c a nhà phát hành, có ngày và ñ a ch thành l p, ñư c in d c theo ñáy c a ch ng ch .

Các ch ng ch ñư c thi t k có các m ng màu s m trên lo i gi y s n xu t theo qui trình ñ c bi t ñ ñ m b o r t khó
làm gi . Các ho ti t hình h c ph c t p bao quanh hình thành nên vi n bao quanh ñư c t o ra b i các máy ñã l p
trình theo các sơ ñ riêng bi t khi n cho vi c sao chép r t khó khăn. Chúng cũng ñư c in ra t các lo i khuôn
intaglio nên hình nh in ra có c m giác n i lên.

Tên ngư i n m gi c phi u (c ñông) ñư c ghi rõ trên b m t c a ch ng ch . ð th c hi n s a ñ i v quy n s
h u ho c ñ mua bán c phi u, ngư i ta ph i ký h u vào m t sau c a ch ng ch này và n p lên cho công ty phát
hành ho c nhà môi gi i.

S CUSIP là m t s nh n d ng g m 9 ch s ñư c gán cho t ng c phi u M . M t u ban có tên là y ban v các
th t c nh n d ng ch ng khoán th ng nh t ñư c Hi p h i các nhà ngân hàng M thành l p ñ tr thành m t
phương th c b o v và theo dõi t t c các ch ng khoán ñư c giao d ch.

M c dù giá danh ñ nh c a m t c phi u thu c c ph n ñã có m t th i g n v i giá tr ñ u tư, ngày nay công ty phát
hành ch ng khoán ch n ñ nh m t con s , ñi n hình t 25 cent t i 1 ñô-la trên m t c phi u, hoàn toàn ch ñ ph c
v ch c năng và m c ñích ghi chép k toán.

Ngư c l i, giá danh ñ nh c a trái phi u, còn g i là m nh giá, là m t kho n ti n ghi nh n s ñư c tr khi ñáo h n.
Kho n ti n lãi mà trái phi u mang l i cho ngư i ñ u tư là m t t l ph n trăm c a m nh giá ñó.

Trên ch ng ch s h u ch ng khoán, tên c a công ty phát hành ñư c in r t rõ ràng. M t hình chân dung ngư i v i
các ñ c tính khuôn m t nh n d ng rõ r t b t bu c ph i xu t hi n ít nh t ¾ c a trang m t c a c phi u ñang giao d ch
trên S giao d ch ch ng khoán New York . Nh ng hình này và các hình nh xung quanh ho c phía sau ñư c b
sung s a ñ i ñ t o d ng hình nh m i cho m t s công ty. Các ng khói nh khói ch ng h n ngày nay bi n m t.
S thay ñ i này nh n m nh vào trách nhi m môi trư ng ho c thay ñ i trong ñ i s ng hi n t i.

S c phi u mà ch ng ch c ph n ñ i di n ñư c xu t hi n vài l n trên t ch ng ch .

L n ñ u tiên m t công ty phát hành c phi u ñư c g i là bán ra công chúng (going public).

Quá trình bán ra công chúng, hay còn g i là chuy n công ty thành ñ i chúng, có nghĩa là t o ñi u ki n ñ ngư i
ngoài công ty có th mua c ph n c a công ty. ð chào bán ra công chúng, ban giám ñ c ñăng ký c ph n v i y
ban ch ng khoán và giao d ch (SEC) và th c hi n phát hành l n ñ u ra công chúng, thư ng g i là IPO.

T s h u tư nhân ñ n s h u ñ i chúng

Con ñư ng ñi t i tính s h u ñ i chúng thư ng b t ñ u t vi c ngư i kh i s doanh nghi p (entrepreneur) mang
s n m t ý tư ng kinh doanh m t s n ph m hay d ch v và vay mư n ti n ñ ñ kh i s công vi c kinh doanh. N u
công ty tăng trư ng, ngư i kinh doanh này có th thu hút thêm ngu n ti n ñ m r ng kinh doanh t th trư ng v n
tư nhân. T i ñây, các nhà ñ u tư giàu có, các công ty ñ u tư và các ngân hàng t p trung ti n v n l i – g i là v n m o
hi m – và h s n sàng ch u r i ro ñ u tư vào m t doanh nghi p m i ñ ñ i l y vai trò tác ñ ng lên cách th c ñi u
hành doanh nghi p này và cùng chia x l i nhu n thu ñư c.

Phát hành ra công chúng



N u m t công ty nh c m nh n r ng d ch v và s n ph m c a mình thu hút ñư c nhu c u l n, ho t ñ ng công ty có
th nhanh chóng vư t quá kh năng ñ u tư c a các nhà ñ u tư r i ro có th cung c p tài chính cho quá trình tăng
trư ng m nh. ðó là lúc công ty quy t ñ nh phát hành ra công chúng. ð u tiên, ban giám ñ c t i g p g các ngân
hàng ñ u tư có kh năng ñ ng ý b o lãnh cho quá trình phát hành c phi u; nghĩa là ñ ng ý mua t t c các c phi u
m c giá ñã th ng nh t và sau ñó bán l i chúng cho s ñông công chúng, hy
v ng là m c giá có lãi. Nhà b o lãnh giúp công ty so n th o b n cáo b ch
(prospectus), t c là m t b n phân tích chi ti t v l ch s tài chính c a công ty,
các s n ph m ho c d ch v , trình ñ và kinh nghi m c a ban giám ñ c ñi u
hành. B n cáo b ch cũng ñánh giá các lo i r i ro khác nhau mà công ty ph i
ñ i m t.

Thu hút nhà ñ u tư

Vi c bán c ph n d ki n s ñư c thông báo trên báo chí tài chính. Các qu ng
cáo thư ng ñư c g i là bia ñá vì cách th c ngư i ta in ph n qu ng cáo trong
khung vi n ñen và in ñ m. Các công ty b o lãnh phát hành cũng có th t ch c
các cu c h p gi a ban giám ñ c công ty và các nhà ñ u tư t ch c l n, như
ngư i qu n lý qu hưu trí, các qu ñ u tư tương h . Trư c ngày th c t bán c
ph n, các nhà b o lãnh s ñ nh giá phát hành, ho c xác l p m c giá mà chính
h s tr cho m i c phi u. Khi c ph n b t ñ u ñư c mua bán ngày hôm sau,
giá có th tăng lên ho c gi m xu ng, tuỳ thu c vào tình hình li u nhà ñ u tư có nh t trí hay không ñ ng ý v i cách
ñánh giá c a nhà b o lãnh phát hành cho công ty m i này.

Bán tr c ti p

M t s công ty ch n cách ñi ñư ng t t ñ th c hi n IPO b ng cách chào bán tr c ti p t i các nhà ñ u tư, ho c bán
c phi u trên Internet thông qua m t công ty môi gi i ñi n t . Lo i hình chào bán t mình làm l y này ti t ki m ñư c
ti n b ng cách lo i b b t các kho n chi phí ph i tr cho nhà b o lãnh. Tuy v y, công ty v n ph i ñ m b o tho mãn
các quy ñ nh h sơ lưu c a SEC. M t như c ñi m quan tr ng c a chào bán tr c ti p các c phi u chưa niêm y t
chính th c trên m t s giao d ch ch ng khoán ho c không ñư c giám sát b i các phân tích viên th trư ng là thư ng
vi c giao d ch x y ra quy mô r t bé, ho c không thư ng xuyên. ði u này có th h n ch s h ng thú c a nhà ñ u
tư vào chính c phi u ñó.

Bán th c p

N u m t công ty ñã phát hành c phi u, nhưng mu n ti p t c tăng v n thêm n a thông qua bán thêm c ph n, quá
trình ñó ñư c g i là bán th c p. Các công ty thư ng t ra lo l ng ñ i v i vi c phát hành thêm c phi u, vì lý do
càng nhi u lư ng cung c phi u, giá tr t ng c phi u ñơn ñã phát hành s nh ñi. Chính vì lý do này, m t công ty
trong trư ng h p ñi n hình ch phát hành thêm c phi u n u giá c phi u c a công ty ñang cao. ð g i thêm ngu n
ti n, công ty có th quy t ñ nh phát hành trái phi u, ho c ñôi lúc là các trái phi u chuy n ñ i hay c phi u ưu ñãi. M t
công ty nh n ñư c ti n ch khi c phi u c a nó ñư c phát hành l n ñ u. T t c các giao d ch ti p theo ch có ý nghĩa
lãi hay l cho c ñông (ngư i n m gi c phi u) ch không có liên quan gì t i công ty phát hành c phi u ñó.

T t c các nhà ñ u tư mua c ph n vì cùng m t nguyên nhân: tìm ki m l i nhu n. Nhưng th c t là h ti n hành
mua r t khác nhau.

Con s ư c lư ng là kho ng 43% công dân M s h u c ph n, g n như g p ñôi con s ñ u tư vào c ph n vào
năm 1990. H s h u kho ng 80% t ng s c ph n trên th trư ng M , ho c tr c ti p ho c gián ti p thông qua các
qu ñ u tư tương h . Và h cũng tham gia t i 45% t ng lư ng giao d ch do h mua và bán các c phi u do chính h
n m gi .

Kho ng 60% nh n ñ nh r ng kho n ñ u tư c a mình có giá tr ít nh t 10.000 ñô-la, ho c ñ u tư vào c phi u c a h
chi m hơn 20% c a t ng các kho n ñ u tư cá nhân, so v i con s 10% vào năm 1990. Và v i con s ngày càng
tăng, t ng giá tr danh m c ñ u tư (portfolio) c a h ñã vư t qua con s t ng giá tr nhà , làm ñ o ngư c c m t xu
hư ng dài h n.


Các nhà ñ u tư t ch c

M t nhà ñ u tư t ch c là m t t ch c mang tài s n c a chính t ch c ñó ho c ñư c ngư i khác u thác ñ ñ u tư.
Các nhà ñ u tư t ch c ñi n hình là các công ty ñ u tư (bao g m c qu ñ u tư tương h ), các h th ng qu lương
hưu, công ty b o hi m, các trư ng ñ i h c và ngân hàng. L y ví d , CalPERS là m t qu lương hưu ñ i chúng c a
California, có 93 t ñô-la tương ñương 67% t ng tài s n n m d ng c ph n, tính vào th i ñi m ñ u năm 1999. Vì lý
do nhà ñ u tư t ch c thư ng n m r t nhi u ti n ñ ñ u tư và cam k t ñ u tư sinh l i, do ñó h tham gia giao d ch
thư ng xuyên và quy mô r t l n.

M t l nh mua hay bán c n ñ t s lư ng 10.000 c phi u ho c nhi u hơn n a ñ ñư c x p vào lo i giao d ch t
ch c-th c ch t là con s khiêm t n so v i m t qu ñ u tư tương h l n ñang háo h c ñưa ñ ng ti n c a nhà ñ u tư
vào h at ñ ng.

Kinh doanh theo chương trình là gì?

M t s các nhà ñ u tư t ch c ñ y nhanh quá trình giao d ch s d ng các chương trình máy tính ñ mua và bán s
lư ng l n c phi u. Các chương trình ñôi lúc t ñ ng th c hi n l nh giao d ch khi các m c giá ch m t i các m c ñã
xác ñ nh trư c. Vi c mua bán theo chương trình ñ t ng t như v y có th gây ra các thay ñ i giá ch ng khoán b t
thư ng ho c có th làm sinh ra nh ng d ch chuy n ñ t bi n trên toàn th trư ng ch ng khoán. V s p ñ th trư ng
ch ng khoán năm 1987 M x y ra ít nh t có m t ph n nguyên nhân là do giao d ch theo chương trình th c hi n do
giá s t xu ng. K t ñó, các th trư ng c phi u ñã ñưa vào s d ng h th ng an toàn-g i là c u chì-ñ gi m thi u
ho t ñ ng mua bán ho c d ng h n kinh doanh c phi u l i trong trư ng h p th trư ng rơi quá nhi u và quá nhanh.

Cách th c mua

N u b n có quan ñi m ñ u tư dài h n, b n có th mua m t c ph n và gi cho t i khi c ph n ñó ñ t ñ n m t m c
giá tr tăng ñáng k - trong m t s trư ng h p có th tính b ng năm. Ho c b n có th tìm ki m l i nhu n nhanh
chóng qua c phi u v i các lo i c phi u mà b n kỳ v ng s có m c giá tăng ñ t bi n trong vòng m t th i gian ng n.
Khi giá c phi u tăng, b n s bán và mua các lo i tài s n khác. Hư ng kinh doanh này g i là giao d ch ngày ho c
ñ nh th i th trư ng.

Các nhà ñ u tư t ch c và các nhà kinh doanh c phi u chuyên nghi p, t n d ng các chương trình phân tích ph c
t p, ñã th c hành kinh doanh theo cách ñ nh th i lư ng th trư ng ñã nhi u năm. Nhưng g n ñây, các nhà kinh
doanh không chuyên có kh năng truy c p t i các lu ng thông tin l n v giá trên cơ ch tr c tuy n, ch ng h n qua
Internet, b t ñ u tham gia lo i ho t ñ ng này.

Ho t ñ ng giao d ch ngày tăng lên ñang t o ra m t s thay ñ i nhanh chóng trên th trư ng, mà m t trong nh ng
thay ñ i ñó là tăng nhanh m c dao ñ ng, vì ngày càng nhi u các nhà ñ u tư ñ c l p nh y ra nh y vào th trư ng
trong m t n l c tìm ki m l i nhu n nhanh chóng.

Nhi u chuyên gia lo l ng r ng s d dàng thao tác giao d ch tr c tuy n thu hút nhi u nhà ñ u tư còn b ng lao vào
th lo i kinh doanh này. Các chuy n gia c nh báo r ng ñ th c hi n kinh doanh thành công luôn luôn khó khăn k
c trong trư ng h p t t ñ p nh t, và nó luôn làm tăng cơ h i thua thi t v tài chính.

Câu l c b ñ u tư

N u b n mu n tham gia vào th trư ng c phi u nhưng ng n ng i ph i t mình b t ñ u m i th , b n có th tham gia
m t trong s 37.000 câu l c b ñ u tư t i M ho c t ch c riêng câu l c b c a b n.

Trong khi câu l c b ñ u tư có r t nhi u l i th - trong s ñó là t o d ng s tin c y, chia x gánh n ng chi phí nghiên
c u ñ u tư và có th xây d ng m t danh m c ñ u tư phân tán r i ro – thì vi c tham gia m t câu l c b không nh t
thi t ñ m b o l i nhu n vư t tr i. M t trong các v n ñ t n t i là quá trình ra quy t ñ nh thư ng ph i d a trên
nguyên t c nh t trí. ði u này cũng ñ ng nghĩa v i vi c ñôi lúc ph i nh t trí mua và bán theo các quy t ñ nh ngư c



v i kh năng nh n ñ nh c a b n mà có th là t t hơn. M t như c ñi m khác n a là nhi u câu l c b mua các lô nh
c ph n, khi n cho chi phí hoa h ng giao d ch tăng lên tương ñ i.

H u h t các câu l c tuân th các hư ng d n c a Hi p h i qu c gia c a các câu l c b ñ u tư (NAIC). N u b n quan
tâm, có th tham kh o web site www.better-investing.org

Quy mô t o nên s khác bi t

Quy mô m t công ty, ho c còn goi là t ng giá tr th trư ng, là m t tác nhân quan tr ng ñ cân nh c khi b n quy t
ñ nh mua c phi u nào. Giá tr th trư ng ñư c tính b ng cách nhân t ng s c phi u có th lưu thông v i th giá hi n
t i c a c phi u. Ví d , m t công ty có 100 tri u c phi u ñang lưu thông v i m c th giá hi n t i là 25 ñô-la m t c
phi u s có t ng giá tr th trư ng là 25 t ñô-la. Sơ ñ dư i ñây tóm t t l i nh ng khác bi t cơ b n gi a các công ty
có t ng giá tr th trư ng l n, v a và nh .

Mua c ph n không khó, nhưng quá trình này có quy t c riêng c a nó, có ngôn ng riêng và ñ c tính riêng.

ð mua ho c bán m t lư ng c ph n, b n thư ng ph i thông qua m t nhà môi gi i, là m t lo i công ty ñ u tư thành
viên c a s giao d ch c phi u. Doanh v c a b n ñư c g i vào tay m t ngư i môi gi i, ngư i này ñã vư t qua m t
kỳ thi v lu t ch ng khoán và ñã ñư c ñăng ký v i y ban Ch ng khoán và S giao d ch (SEC).

B n cũng có th mua c ph n tr c ti p t công ty phát hành thông qua k ho ch tái ñ u tư c t c (DRIP). M t s
lư ng l n các công ty ñ xu t lo i k ho ch này và ch yêu c u n t m t kho n phí nh ñ x lý giao d ch c a b n.
N u b n ñăng ký tham gia, c t c c a b n t ñ ng ñư c tái ñ u tư ñ mua nhi u c phi u hơn, và b n có th th c
hi n c vi c mua thêm b ng ti n m t n a.

Tên g i nói lên ñi u gì?

M c dù b n có th s d ng thu t ng nhà môi gi i ñ mô t nh ng ngư i chuyên nghi p làm vi c mua và bán c
phi u, nhưng th trư ng tài chính l i s d ng các thu t ng khác, nh ng tên g i ít s d ng r ng rãi ñ mô t cách
th c th c hi n trao ñ i ch ng khoán như sau.

Ngư i môi gi i(broker) x lý các l nh mua và bán ch ng khoán do các khách hàng t ch c ho c tư nhân ñưa ra, và
h làm ñ nh n hoa h ng.

Xa xưa ban ñ u, broker – ngư i môi gi i – là ngư i bán rư u. H v n chuy n, bê vác và m các thùng rư u. Ngày
nay broker không còn làm vi c v i các ch t l ng n a mà là các công vi c thú v c a m t ñ i lý tài chính.

Ngư i kinh doanh (dealer) mua và bán ch ng khoán trên tài kho n c a mình ho c tài kho n công ty mà h làm vi c,
ch không th c hi n cho khác hàng. Ngư i kinh doanh ki m ti n d a trên m c chênh l ch gi a ph n ti n h mua
ch ng khoán và ph n thu l i ñư c khi bán ch ng khoán. Ngư i kinh doanh ch ng khoán có th còn ñư c g i là
broker-dealer, vì th c t h làm c 2 lo i vi c.



Ngư i giao d ch(trader) còn g i là nhà giao d ch tác nghi p có ñăng ký hay c nh tranh, mua và bán các ch ng khoán
cho portfolio c a mình. Thu t ng trader cũng mô t nhân viên c a ngư i kinh doanh lo i broker-dealer, thao tác và
x lý công vi c giao d ch ch ng khoán c a các công ty.

Sơ ñ hành trình kinh doanh ch ng khoán

Khách hàng ñưa l nh mua và bán

Khi b n yêu c u broker mua ho c bán c ph n m c th giá hi n t i, b n ñang th c hi n l nh cho th trư ng. Giá
b n tr (ho c thu v ) thư ng là gi ng như ho c g n b ng v i m c chào b n nh n ñư c khi ñ t l nh, tuỳ thu c vào
t c ñ x lý và m c ñ sôi n i c a lo i c ph n giao d ch.

N u b n nghĩ giá c phi u b n mu n giao d ch s p thay ñ i, b n có th ñ t l nh gi i h n. Lo i l nh này yêu c u
ngư i môi gi i mua hay bán ch khi nào c phi u ñ t m c giá b n ch ñ nh, ho c m c giá t t hơn.

L nh d ng yêu c u ngư i môi gi i mua ho c bán th giá m t khi giá c phi u ñã ch m t i m c giá nh m t i ñã
ñư c ch ñ nh rõ, g i là giá d ng. Các l nh d ng thông thư ng ñư c ñ t ra ñ gi i h n m c thua l ho c ñ b o v
l i nhu n. M t tiêu c c c a l nh này là chúng có th ñư c th c hi n m c giá cao hơn ho c th p hơn giá d ng (vì
lý do c phi u giao d ch m c th giá sau khi ch m giá d ng).

Khi b n ñưa ra l nh d ng ho c l nh gi i h n, ngư i môi gi i c a b n s h i li u b n có mu n dùng l nh GTC (Good
‘til canceled, t c là có giá tr cho t i khi b hu b ) ho c l nh ngày (day order). L nh GTC luôn có hi u l c cho t i khi
nó ñư c hoàn thành hoàn toàn ho c chính b n hu b nó. L nh ngày ñư c hu b t ñ ng n u không th c hi n
ñư c toàn b l nh vào cu i ngày giao d ch.

Công ty môi gi i x lý giao d ch

M t s ngư i môi gi i, thư ng g i là ngư i môi gi i d ch v t ng th , cung c p hàng lo t d ch v ngoài ch c năng
ch th c hi n các l nh mua và bán cho khách hàng. Các d ch v khác có th bao g m: nghiên c u ñ u tư, xây d ng
m c tiêu ñ u tư ng n h n và dài h n.

Ngư i môi gi i chi t kh u (discount broker) th c hi n các giao d ch cho khách hàng, nhưng ñi n hình h ch cung
c p thêm m t s lo i d ch v h n ch . M c phí c a h thư ng th p hơn nhi u so v i môi gi i d ch v t ng th . Và
ñ i v i các nhà ñ u tư nhi u kinh nghi m, nh ng ngư i giao d ch thư ng xuyên và trên kh i lư ng c phi u l n, còn
có lo i môi gi i chi t kh u nhi u (deep-discount broker). Nh ng ngư i môi gi i lo i này thu phí còn th p n a.

Phương pháp giao d ch c phi u chi phí th p nh t, tuy nhiên l i là qua các công ty môi gi i tr c tuy n (online
brokerage). Nhi u công ty môi gi i chi t kh u và d ch v t ng th có vai v ngày nay còn chi t kh u chi phí ñáng k
ñ i v i các khách hàng mua và bán qua m ng (tr c tuy n).

Lô ch n:

Thông thư ng b n mua và bán c ph n theo các kh i c phi u, v i s lư ng 100 c phi u m t kh i (hay còn g i là
lô). Lô 100 c phi u như v y g i là lô ch n (round lot). Các nhà ñ u tư nh có th mua ch 1 c phi u, ho c s lư ng
c phi u nào mà h ñ ti n tr . S lư ng nh không thu c lô ch n như v y g i là lô l . Các nhà môi gi i thư ng thu
phí cao hơn v i các l nh ñ t mua bán lô l .

Th trư ng c phi u ph n ánh ho t ñ ng

Thông tin c p nh t là dòng máu nuôi s ng ho t ñ ng giao d ch. Thông tin không ch ph n ánh các quy t ñ nh ñ u tư
hi n t i mà còn nh hư ng ñ n nh ng gì s x y ra gi ho c các phiên giao d ch ti p theo.



Ho t ñ ng giao d ch c a các c ph n ñơn l và c a toàn th trư ng t ng th ñư c c p nh t liên t c trên m ng
internet, trên ñài và ti-vi, và còn ñư c tóm t t trên các t báo tài chính hàng ngày, ch ng h n t Nh t báo Ph Wall
(Wall Street Journal). Chuy n ñ ng chung toàn th trư ng thư ng ñư c theo dõi b i các ch s và m t s ñ i lư ng
trung bình, ch ng h n Trung bình công nghi p Dow Jones (DJIA) hay ch s S&P 500 c phi u.

Truy c p vào các thông tin tr c tuy n ñang thay ñ i m t cách ngo n m c phương th c ñ u tư c a các cá nhân. Ch
c n tham gia th c hành m t chút, b n ñã có th nghiên c u l ch s tài chính c a m t công ty c th , t n d ng các
ph n m m s d ng tr c tuy n ñ giúp b n l a ch n lo i c phi u phù h p ho c truy c p t i các trang cung c p
thông tin báo giá tr c tuy n. Các nhà ñ u tư cũng có th s d ng thông tin này ñ phân tích nh hư ng các quy t
ñ nh mua và bán t i các portfolio riêng c a mình cũng như l p k ho ch cho các giao d ch v sau.

Ti n phí hoa h ng ch y vào ñâu

Ti n phí b n tr ñ mua và bán c phi u ñư c chia theo h p ñ ng dàn x p t trư c gi a ngư i môi gi i c a b n và
công ty môi gi i. Ti n hoa h ng và b t kỳ kho n phí nào ñ u do công ty môi gi i ñ t ra, nhưng ngư i môi gi i c a
b n có th t o ñi u ki n ñ thay ñ i m c phí n u b n thư ng xuyên tham gia giao d ch và giao d ch v i kh i lư ng
l n. Nói chung, phí càng cao thì càng nhi u cơ h i ñ b n thương th o và m c c .

M t s nhà ñ u tư c phi u ch p nh n m c r i ro cao hơn bình thư ng kỳ v ng m c l i nhu n cao hơn.

Không ph i t t c các giao d ch c phi u ñ u là hành vi mua và bán ñơn thu n. Có nhi u chi n lư c có th s d ng
ñ tăng thêm m c l i nhu n, m c dù chúng cũng góp ph n làm tăng thêm r i ro làm m t ti n c a b n. Các chi n
lư c này bao g m c bán kh ng (selling short) và mua ch ng quy n (warrant). C 2 phương th c ñ u tư này ñ u
d a trên tính toán xác su t x y ra nh ng thay ñ i v giá c a m t lo i c phi u nh t ñ nh, ho c là gi m r t nhanh v
giá (v i trư ng h p s d ng selling short) ho c là giá tăng lên ñáng k v i trư ng h p mua ch ng quy n.

Bán kh ng ho t ñ ng như th nào

Trong khi ph n ñông các nhà ñ u tư khi mua c phi u kỳ v ng r ng giá c phi u s tăng lên, m t s khác l i ñ u tư
khi h nghĩ r ng giá c phi u s gi m xu ng nhanh chóng, có th m c ñáng k . Hành vi ñ u tư c a h ñư c mô t
là selling short, hay t m g i là bán kh ng.

ð th c hi n selling short, b n có th vay m t lư ng c phi u nào ñó t nhà môi gi i, và dĩ nhiên b n không s h u
s c phi u này, r i ra l nh bán chúng ñi thu ti n m t v . Sau ñó, b n ñ i tình hu ng giá rơi xu ng x y ra. N u ñúng
là giá suy gi m nhanh chóng, b n s có cơ h i mua l i các c phi u ñó m c giá th p hơn ñáng k , và hoàn tr l i
cho ngư i môi gi i s c phi u mà b n vay (c ng thêm v i ti n lãi ph i tr và phí môi gi i) và hư ng toàn b ph n
chênh l ch.

Ch ng h n, b n có th sell short 100 c phi u m c giá 10 ñô-la m t c phi u. Khi giá c phi u này rơi, b n có d p
mua l i m c giá 7.5 ñô-la và mua v i s lư ng 100 c phi u. Sau khi tr kh i 2.5 ñô-la chênh l ch ti n phí môi
gi i, b n s hư ng ph n còn l i. Khi b n mua c phi u tr l i trong chu trình này, hành vi ñó ñư c g i là khoá s
tr ng thái short.

Mua tín d ng cho phép các nhà ñ u tư vay m t s lư ng ti n nh t ñ nh h c n ñ mua c ph n.

N u b n mu n tăng lư ng l i nhu n trong tương lai ñ i v i kho n ñ u tư vào c ph n, b n có th “b y” kho n mua
c phi u c a b n b ng phương pháp mua tín d ng. ði u này có nghĩa là có th vay t i kho ng 50% th giá c phi u
t chính broker. N u b n có th bán c phi u m c giá cao hơn m c giá khi mua, b n có kh năng thanh toán
kho n n , thêm vào ñó là c phí hoa h ng l n lãi c a ph n vay, và hư ng ph n l i nhu n chênh l ch. Tuy v y, n u
giá c phi u gi m, b n v n có trách nhi m ph i thanh toán kho n n . Và n u b n bu c ph i bán c phi u m c giá
th p hơn m c khi mua, kho n thua l c a b n có th l n hơn nhi u so v i trư ng h p b n s h u c phi u ngay t
ñ u.

Tài kho n mua tín d ng



ð có th mua tín d ng, b n ph i m m t tài kho n mua tín d ng (g i là margin account) v i ngư i môi gi i và
chuy n vào ñó m t lư ng ti n m t t i thi u theo yêu c u, ho c là m t lư ng ch ng khoán. Sau ñó, b n có th vay
t i 50% c a giá tr th trư ng c a m t lư ng c ph n r i mua c phi u th trư ng v i các ngu n ti n k t h p.

L y ví d , n u b n mua 1.000 c phi u m c giá 10 ñô-la/c phi u, t ng s ti n ph i thanh toán là 10.000 ñô-la.
Nhưng n u mua tín d ng, b n s b ra 5.000 ñô-la và vay ph n còn thi u là 5.000 ñô-la. N u b n bán khi giá c
phi u tăng t i 15 ñô-la, b n thu v t ng g p là 15.000 ñô-la. B n ph i tr l i 5.000 ñô-la ñi vay và gi l i 10.000 ñô-la
(sau ñó tr ti p lãi ph i tr và các kho n phí hoa h ng d ch v ). Như v y, h u như 100% là l i nhu n. N u b n ph i
tr toàn b 10.000 ñô-la b ng ti n túi, lãi su t gi i h n kho ng 50%, ho c là 5.000 ñô-la.

“B y” giá tr ñ u tư

“B y” ñư c hi u là “ñ u cơ” (theo nghĩa r ng và k thu t). Nó có nghĩa là ñ u tư b ng m t kho n tài chính ñi vay
m c lãi su t c ñ nh, kỳ v ng thu ñư c l i su t l n hơn. Gi ng như cái tay ñòn, m t lo i công c ñơn gi n có cái tên
cũng ñơn gi n, “b y” giá tr cho phép ngư i s d ng công c tài chính t n d ng s c m nh tài chính v i m t lư ng
ti n m t khá nh .

Các công ty s d ng “b y” - ñư c g i là kinh doanh trên v n – khi các công ty phát hành c c phi u l n trái phi u.
Thu nh p tính trên c phi u có th tăng b i vì quy mô ho t ñ ng ñư c m r ng tương ng v i ph n ti n huy ñ ng
vào thông qua trái phi u. Tuy nhiên, các công ty sau ñó ph i dùng m t ph n kho n thu ñư c ñ thanh toán lãi c a
trái phi u.

X lý s dư tín d ng

B t k s h a h n ti m tàng v lãi, mua c ph n b ng tín d ng ch a ñ ng nhi u r i ro. Ch ng h n, giá tr c phi u
b n mua có th gi m xu ng t i m c có bán toàn b c phi u ñi chưa ch c ñã ñ ñ tr kho n vay.

ð b o v cho các công ty môi gi i ch ng khoán kh i b l n ng n , S giao d ch ch ng khoán New York (NYSE) và
Hi p h i qu c gia các nhà kinh doanh ch ng khoán (NASD) yêu c u các nhà ñ u tư dùng phương th c mua tín d ng
ph i duy trì lư ng s dư m c 75% c a t ng giá tr c phi u ph i thanh toán, t c là thêm 25% n a so v i m c 50%
b n có th vay ñư c. Các công ty cá bi t còn yêu c u m c s dư cao hơn, nhưng h u như không bao gi th p hơn
m c này.

N u giá tr th trư ng c a c phi u gi m xu ng dư i m c yêu c u t i thi u, công ty phát hành yêu c u x lý s dư tín
d ng (margin call). B n bu c ph i ho c ñáp ng yêu c u b ng cách chuy n thêm ti n vào tài kho n c a b n ñ ñưa
nó lên m c yêu c u t i thi u, ho c bán b t ho c toàn b c phi u, thanh toán cho ngư i môi gi i toàn b và ch p
nh n kho n l .

Ví d , n u s c ph n b n mua giá tr 10.000 ñô-la gi m giá tr xu ng còn 6.500 ñô-la, s c ph n này ch còn giá tr
b ng 65% so v i khi mua. N u nhà môi gi i c a b n yêu c u s dư b t bu c là 75%, b n s ph i chuy n thêm vào
tài kho n 1.000 ñô-la n a ñ giá tr tài kho n tín d ng c a b n ñ t m c t i thi u 7.500 ñô-la, hay là 75% c a 10.000
ñô-la kho n ph i thanh toán.

Trong quá trình s p ñ th trư ng, ho c nh ng cú s t gi m ñ t bi n, các nhà ñ u tư “s d ng b y tài chính m nh” do
mua nhi u tín d ng trên lo i tài kho n này không có kh năng ñáp ng yêu c u x lý s dư tín d ng (margin call).
K t qu là vi c bán c phi u trong tr ng thái ho ng lo n ñ thu h i ti n m t v và ti p t c làm th trư ng s t gi m.
ðây là m t trong các lý do khi n cho U ban qu n lý s giao d ch ch ng khoán yêu c u th c hi n Quy t c T, theo ñó
gi i h n t l vay mua ch ng khoán theo phương pháp mua tín d ng như trên t i ña là m c 50%.

Lư ng t i thi u

ð m tài kho n mua tín d ng, b n bu c ph i g i vào ñó m t lư ng ti n ban ñ u t i thi u là 2.000 ñô-la ti n m t
ho c lo i ch ng khoán h p l nào ñó (nghĩa là lo i ch ng khoán mà ngư i môi gi i ñ ng ý là có giá tr tương ng).



Các giao d ch tín d ng bu c ph i ñư c th c hi n qua tài kho n này, k t h p gi a ti n m t b n ñang có và ph n ti n
b n vay ñư c t nhà môi gi i.

ðóng c a hàng

Thư ng thì chính ph và các cơ quan th c thi lu t ho t ñ ng hi u qu trong công tác tìm ra các phương án phòng
ng a th m ho tài chính-sau khi chúng ñã x y ra. Các quy t c và quy ñ nh qu n ch ho t ñ ng mua bán ch ng
khoán ñư c thi t k trong b i c nh cân nh c t i 2 ñ t s p ñ l n c a th trư ng c phi u.

Thông tin c p nh t là dòng máu nuôi s ng ho t ñ ng kinh doanh ch ng khoán. Nh ng thông tin báo cáo thu xưa
ñư c dán b ng băng dính, ngày nay ñã hoàn toàn bi n thành d li u ñi n t .

Các nhà ñ u tư, dù là cá nhân hay t ch c l n, ñ u có th theo dõi các di n bi n lên xu ng c a th trư ng ch ng
khoán, và nh ng thay ñ i theo t ng phút c a th giá ch ng khoán trong su t c ngày giao d ch n u h mu n. Nh ng
thông tin lo i này ñư c ñăng t i trên hàng ch c chương trình phát thanh, truy n hình, truy n hình cáp và ngày càng
m r ng ho t ñ ng thông qua các trang web tương tác trên ñó ngư i ta có th k t h p màu s c, hình nh, âm thanh
ñ ho .

Trong khi thông tin ho t ñ ng mua bán hi n t i ch là m t ph n c a lư ng thông tin c n thi t ñ ñưa ra quy t ñ nh
ñ u tư dài h n, ñó là m t ví d v ñ m và kh năng truy c p t i các th trư ng c a M .

Nghiên c u qua m ng Internet

Ph n l n lư ng thông tin mà b n c n ñ ph c quá trình ra quy t ñ nh ñ u tư c a mình ñ u có th tìm ñư c trên
Internet, m t ph n có th ñư c cung c p mi n phí, m t ph n có th ñư c cung c p khi b n s d ng d ch v c a nhà
môi gi i.

Ngày nay hàng ngàn trang ch Internet tài chính và công ty, thư thông báo, FAQs (hay các thông báo d ng h i-
ñáp), và các di n ñàn công khai trên Internet cung c p ñ y ñ lư ng thông tin, t các báo cáo căn b n v h u h t
các lo i c phi u ñư c mua bán r ng rãi trong công chúng cho ñ n các phân tích kinh t và các ñ i lư ng th ng kê
quan tr ng c a th trư ng. Nhi u nhà xu t b n tài chính th m chí còn g i các thư thông báo theo ñúng yêu c u c
th và m i quan tâm riêng c a b n, dù b n mu n bi t thông tin v m t s công ty c th , m t s ch s ñ c thù th
trư ng, ho c các tin g n nh t có nh hư ng l n t i các lo i c phi u trong portfolio c a b n.

M t trong nh ng ngu n thông tin ñáng tin c y nh t ñ i v i ngư i ñ u tư ch ng khoán là trang Internet c a SEC,
M là www.sec.gov. Ngoài ra, các thông tin v h sơ niêm y t theo yêu c u c a SEC cho t ng công ty ñã niêm y t
có th truy c p ñư c t cơ s d li u h th ng thông tin tr c tuy n có tên g i t t là EDGAR (Electronic Data
Gathering, Analysis and Retrieval System, H th ng Truy c p, Phân tích và T p h p S li u ði n t ).

Vào năm 1998, ho t ñ ng mua bán qua Internet chi m 10% t ng s lư ng c ph n ñư c kinh doanh-c v i ngư i
ñ u tư cá th và t ch c. T i gi a năm 1999, t l này ñã tăng lên t i 25% và ngày càng ti p t c tăng nhanh chóng.

Vai trò c a U ban qu n lý các s giao d ch và ch ng khoán (SEC)

Trong b i c nh cu c ð i Suy thoái kinh t (1929-33) và các v bê b i l n v tài chính, ch ng khoán, chính ph liên
bang M thi t l p cơ quan ñi u hành SEC (Securities and Exchange Commission) vào năm 1934. Nhi m v c a U
ban này là qu n lý các th trư ng ch ng khoán. Khi c n thi t, SEC ra các quy ñ nh b t bu c v ch ng khoán v i
nhi u bi n pháp tr ng ph t, t ph t ti n t i truy t . Nói m t cách ñơn gi n, vai trò c a SEC là vai trò kép sau:

ð m b o r ng ngư i ñ u tư vào ch ng khoán ñư c thông tin ñ y ñ v các ch ng khoán ñang ñư c chào bán trên
th trư ng;



Phòng ng a t i ña các b n trình bày, tư ng trình thông báo không trung th c, s l a d i và các lo i l a ñ o khác
trong các ho t ñ ng giao d ch ch ng khoán.

y ban này cũng giám sát các hành vi buôn bán n i gián (insider trading), thư ng x y ra khi các cán b , nhân viên
c a các công ty mua ho c bán c ph n c a chính công ty mình. Các quy t ñ nh ñ u tư c a h b nh hư ng b i
lư ng thông tin h có v chính công ty, v các s ki n di n ra bên trong công ty và tri n v ng c a công ty ñó.

Vi c nhân viên, công ch c các công ty mua và bán các c phi u này là hoàn toàn h p pháp, mi n là h tuân th
theo các quy t c và thông báo công khai v ho t ñ ng mua bán c a h . Trên th c t , vi c theo sát hành vi mua bán
h p l c a nh ng ngư i n m bên trong công ty có th là m t d u hi u r t có giá tr , có th cung c p nh n bi t v xu
hư ng c a giá c trong m t tương lai nào ñó.

Nhưng các công ch c công ty-ho c các c v n tài chính, pháp lý c a h -có th nh n bi t các v n ñ khó khăn n i b
ho c các s ki n có th d n t i nh hư ng m nh lên giá c phi u c a công ty. N u h tìm cách “thao túng, ñi u
khi n” ho t ñ ng kinh doanh ñ tr c l i t kh i lư ng thông tin trư c khi c phi u ñư c giao d ch trong công chúng,
ho t ñ ng kinh doanh lo i ñó hoàn toàn là phi pháp. Tương t v y, vi c che d u ho t ñ ng mua bán giao d ch v i
m t bên th 3-ch ng h n ngư i nhà, ngư i thân-cũng hoàn toàn b t h p pháp.

Trên băng gi y dính

Trư c khi có s phát tri n m nh m v h th ng báo chí thông tin ñi n t và các máy tính cá nhân, băng gi y dính là
m t ph n cu c ñ i c a các nhà môi gi i. ðó là d i băng ñánh máy ghi các ký hi u c phi u, và các thông tin liên
quan. L n ñ u tiên ngư i ta s d ng nó là năm 1867 và thuê máy in v i giá 6 ñô-la m t tu n. Trên băng gi y có ghi
các m c giá c p nh t nh t và quy mô c a t ng giao d ch v i t ng c phi u trên Ph Wall, h u như ngay l p t c khi
l nh kh p và giá thay ñ i. Ngày nay, r t khó có th còn tìm th y lo i băng gi y dính ch a thông tin lo i này trên Ph
Wall-ho c b t kỳ ñâu trên th gi i, b i l các thông tin ñư c cung c p qua các h th ng ñi n t . Th m chí khi có
cung c p các băng này ñâu ñó cu i khu Manhattan c a New York, thì v n có nh ng ñám ñông c m trên tay các
m u tin ñã c t t chính máy tính ñi n t .

Sưu t m

www.saga.vn



Kinh Doanh Là Văn Minh


Co Phieu Toan Tap

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (11)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (15)

Ähnlich wie Co Phieu Toan Tap

Ähnlich wie Co Phieu Toan Tap (15)

Mehr von Công ty cổ phần thương mại và xây dựng Đức Huy

Mehr von Công ty cổ phần thương mại và xây dựng Đức Huy (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (20)

Co Phieu Toan Tap