2. ÍNDICE
Conjugación Verbos Latín ...............................................................................................................................................3
Verbo sum ........................................................................................................................................................................5
Declinaciones .......................................................................................................................................................................6
Pronombres ..........................................................................................................................................................................8
Funciones de los casos .................................................................................................................................................. 10
Análisis sintáctico y traducción de las oraciones simples.............................................................................. 11
Complementos circunstanciales (principales) ................................................................................................... 12
Complemento predicativo ........................................................................................................................................... 13
Oraciones copulativas ................................................................................................................................................... 13
Oraciones compuestas .................................................................................................................................................. 14
2
3. CONJUGACIÓN VERBOS LATÍN
Modo indicativo, voz activa
Presente Imperfecto Futuro imperfecto
-o -bam -bo/-am
-s -bas -bis/-es
-t -bat -bit/-et
-mus -bamus -bimus/-emus
-tis -batis Bitis/-etis
-nt -bant -bunt/-ent
Pret. Perfecto Pret. Pluscuanperfecto
-i -eram
-isti -eras
-it -erat
-imus -eramus
-istis -eratis
-erunt/-ere -erant
MODO SUBJUNTIVO, VOZ ACTIVA
Presente Imperfecto Pret. Perfecto
-em/-am (infinitivo)+ -m -erim
-es/-as “ +-s -eris
-et/-at “+ - t -erit
-emus/-amus “+ -mus -erimus
-etis/-atis “+ -tis -eritis
-ent/-ant “+ -nt -erint
Pret. Pluscuanperfecto
-Issem
-isses
-isset
-issemus
-issetis
-issent
MODO IMPERATIVO, VOZ ACTIVA
Amo Vide rege Audi
amate Videte regite audite
3
4. VOZ PASIVA
Desinencias
-r/-or
-ris/-re
-tur
-mur
-mini
-ntur
Tiempos con tema presente, añadir desinencias
Tiempos tema Perfecto= Participio de perfecto (se extrae del supino)+sum
Pret. Perfecto indicativo Pret. Plusuanperfecto
indicativo
(participio, sg) sum (participio, sg) eram
“ es “ eras
“ est “ erat
(participio, pl.)sumus (participio, pl) eramus
“ estis “ eratis
“ sunt “ erant
Pret. Perfecto subjuntivo Pret. Pluscuanperfecto
subjuntivo
(participio, sg) sim (participio, sg) essem
“ sis “ esses
“ sit “ esset
(participio, pl) simus (participio, pl) essemus
“ sitis “ essetis
“ sint “ essent
4
5. VERBO SUM
Presente indicativo Imperfecto indicativo Futuro imperfecto
indicativo
Sum Eram Ero
Es Eras Eris
Est Erat Erit
Sumus Eramus Erimus
Estis Eratis Eritis
sunt erant erunt
Pret. Perfecto Indicatvo Pret. Pluscuanperfecto
indicativo
Fui Fueram
Fuisti Fueras
Fuit Fuerat
Fuimus Fueramus
Fuistis Fueratis
fuerunt/fuere fuerant
Presente subjuntivo Imperfecto Pret. Perfecto Pret.
subjuntivo subjuntivo Pluscuanperfecto
subjuntivo
Sim Essem Fuerim Fuissem
Sis Esses Fueris Fuisses
Sit Esset Fuerit Fuisset
Simus Essemus Fuerimus Fuissemus
Sitis Essetis Fueritis Fuissetis
sint essent fuerint fuessent
5
6. DECLINACIONES
1ª Declinación
Singular Plural
Nom -a -ae
Voc -a -ae
Ac -am -as
Gen -ae -arum
Dat -ae -is
Abl -a -is
2ª Declinación
Singular Plural
Nom -us/-er -i
Voc -e/-er -i
Ac -um -os
Gen -i -orum
Dat -o -is
Abl -o -is
2ª Declinación (neutros)
Singular Plural
Nom -um -a
Voc -um -a
Ac -um -a
Gen -i -orum
Dat -o -is
Abl -o -is
3ª Declinación
Singular Plural
Nom Variable -es
Voc Variable(= nom) -es
Ac -em -es
Gen -is -um/-ium
Dat -i -ibus
Abl -e -ibus
3ª Declinación (neutros)
Singular Plural
Nom Variable -a/-ia
Voc Variable (=nom) -a/-ia
6
7. Ac Variable (= nom) -a/-ia
Gen -is -um/-ium
Dat -i -ibus
Abl -e -ibus
4ª Declinación
Singular Plural
Nom -us -us
Voc -us -us
Ac -um -us
Gen -us -uum
Dat -ui -ibus
Abl -u -ibus
5ª Declinación
Singular Plural
Nom -es -es
Voc -es -es
Ac -em -es
Gen -ei -erum
Dat -ei -ebus
Abl -e -ebus
7
8. PRONOMBRES
Relativo (qui, quae, quod)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom qui Quae Quod qui quae Quae
Ac qem Quam Quod quos quas Quae
Gen cuius Cuius Cuius quorum quarum Quorum
Dat cui Cui Cui quibus Quibus quibus
Abl quo qua quo quibus Quibus quibus
Demostrativo (hic, haec, hoc: este, esta, esto)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom Hic haec hoc hi hae Haec
Ac Hunc hanc hoc hos has haec
Gen huius Huius Huius horum harum horum
Dat huic Huic huic his his his
Abl hoc hac hoc his his his
Demostrativo (iste, ista, istud: Ese, esa, eso)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom Iste ista istud Isti istae Ista
Ac istem istam Istud istos istas Istas
Gen istius Istius Istius Istorum istarum Istorum
Dat Isti Isti Isti istis istis Istis
Abl isto ista isto istis istis istis
Demostrativo (ille, illa, illud: aquel, aquella, aquello)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom ille illa illud illi illae illa
Ac illum illam Illud illos illas illa
Gen illius illius Illius illorum illarum illorum
Dat illi illi Illi illis illis illis
Abl illo illa Illo illis illis illis
Demopstrativo enfático (Ipse, ipsa, ipsum: él mismo, ella misma, ello mismo)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom ipse ipsa Ipsum ipsi Ipsae ipsa
Ac Ipsum ipsam Ipsum ipsos ipsas Ipsa
Gen ipsius ipsius Ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
8
9. Dat ipsi ipsi Ipsi ipsis ipsis ipsis
Abl ipso ipsa Ipso ipsis Ipsis Ipsis
Demostrativo enfático (idem, eadem, idem: el mismo, la misma, lo mismo)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom idem eadem idem Eidem/iidem/idem eaedem eadem
Ac eundem eandem idem Eodem easdem eadem
Gen eiusdem eiusdem Eiusdem eorundem earundem eorundem
Dat eidem Eidem Eidem Eisdem/iisdem/idem
Abl eodem eodem eodem Eisdem/iisdem/idem
Demostrativo anafórico (is, ea, id: este, ese, aquel)
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nom is ea Id Ei/ii/i eae ea
Ac eum eam id eos eas ea
Gen eius eius eius eorum earum eorum
Dat ei ei ei Eis/iis/is
Abl eo ea eo Eis/iis/is
Personal
Singular Plural Reflexivo.
1ª Persona 2ª Persona 1ª Parsona 2ª Parsona Singular y plural
Nom Ego Tu Nos Vos --
Voc -- Tu -- Vos --
Ac Me Te Nos Vos Se
Gen Mei Tui Nostri/nostrum Vestri/vestrum Sui
Dat Mihi Tibi Nobis Vobis Sibi
Abl Me te nobis vobis se
9
10. FUNCIONES DE LOS CASOS
Cada uno de los casos de las declinaciones latinas cumple una función
determinada dentro de la oración.
Caso Función sintáctica
Nominativo Sujeto, atributo
Vocativo Función vocativa, función sintáctica de lamada
Acusativo Complemento directo, complemento cisrcunstancial (con preposiciones)
Genitivo Complemento del nombre, complemento circunstancial (con
preposiciones)
Dativo Complemento indirecto
Ablativo Complemento circunstancial
En algunas ocasiones, puede aparecer el caso locativo, que cumple la función de complemento
circunstancial de lugar, pero que en el latín clásico es prácticamente inexistente.
Preposiciones de acusativo:
ad; hacia - in; a, hacia
ante; antes de, delante de - inter; entre
contra; contra, en frente de - intra; dentro
extra; fuera de - per; por, a través de
post; después de, detrás de
10
11. ANÁLISIS SINTÁCTICO Y TRADUCCIÓN DE LAS ORACIONES
SIMPLES.
Para analizar una oración, primero debemos reconocer el verbo que ejerce de
núcleo de la misma.
Nautae strenui ad terram navigabant.
3ª pl. imp. ind,
voz activa
Después, debemos buscar el sujeto de la oración, que estará en caso nominativo,
concordando en número y persona con el verbo.
Nautae strenui ad terram navigabant.
nom. pl. SUJETO 3ª pl. impfto. ind, voz
activa
A continuación buscaremos y reconoceremos los diferentes complementos que
completan la oración. Para ello, prestaremos especial atención a los casos en los
que las encontramos.
Nautae strenui ad terram navigabant
nom. pl. SUJETO prep+ ac,. seg.
c.c. Lugar a 3ª pl. impfto.
donde ind, voz activa
Una vez analizada, y giéndonos por el propio análisis que acabamos de realizar,
podemos traducir la oración. En ocasiones, podemos cambiar el orden de las
palabras en la oración o utilizar sinónimos, siempre que respetemos el
significado de la misma.
Nautae strenui ad terram navigabant. = Los valientes marineros navegaban hacia tierra.
11
12. COMPLEMENTOS CIRCUNSTANCIALES (PRINCIPALES)
Lugar desde donde
Se expresa en ablativo con las preposiciones a, ab, e, ex, de (de, desde…).
Los nombres de ciudades o de islas pequeñas (lugar menor) ni los sustantivos domus y rus.
Lugar en donde
Se expresa en ablativo con la preposición in.
No llevan preposición los nombres de lugar menor. Si el sustantivo nombre de lugar menor va
por la primera o segunda declinación, aparece en caso locativo (-ae para la primera, -i para la
segunda).
Lugar hacia donde
Se expresa en acusativo con las preposiciones in o ad.
No llevan preposición los nombres de lugar menor si los sustantivos domus y rus.
Lugar por donde
Se expresa con acusativo acompañado por la preposición per, o con ablativo sin preposición
(especialmente con los sustantivos porta, via, terra).
tiempo cuando
Se expresa con ablativo sin preposición.
Tiempo duración
Se expresa con el acusativo de duración.
Compañía
Se expresa con ablativo acompañado por la preposición cum.
Instrumento
Se expresa con ablativo sin preposición.
12
13. COMPLEMENTO PREDICATIVO
El complemento predicativo es aquel que complementa tanto al verbo como al sujeto o al
complemento directo.
Milites romani in hostes saevi incurrebant. (Nominativo predicativo)
Novam urbem Romam vocat. (Acusativo predicativo)
Se expresa en el mismo caso que el sustantivo al que se refiere, en nominativo, y concuerda con
éste en género y número.
Aprece exclusivamente en las oraciones con verbos no copulativos, y puede resultar similar o
parecido al atributo.
ORACIONES COPULATIVAS
Son aquellas oraciones cuyo núcleo es un verbo copulativo.
Historia magistra vitae est.
Cuentan con un atributo, que se expresa en caso nominativo.
Historia magistra vitae est.
Gn. 3ª SG. PRES.
nom. Sg. nom. Sg. sg. IND. V. ACT.
SUJETO ATRIBUTO C.N.
Concordancia atributo-sujeto:
Si el atributo es un adjetivo, concuerda con el sujeto en caso, género y número.
Si el atributo es un sustantivo, concuerda en caso con el sujeto.
Si hay varios sujetos:
Del mismo género, el atributo se expresa en nominativo plural del mismo género de los
sujetos.
De género diferente, el atributo prefiere, como en catellano, género masculino.
Nombres de cosas con género diferente, el atributo irá en caso nominativo plurar de
género neutro.
13
14. ORACIONES COMPUESTAS
Oraciones coordinadas
Tipo Conjunciones coordinantes Ejemplo
Copulativas: relación simple - et, atque, ac, -que; y Dividimus murus et moenia
de adición. - neque, nec; y no, ni pandimus urbis. VIRGILIO
- non solum.. sed etiam, non
tantum… sed etiam, -que…-
ve (encríticos); no sólo… sino
también
Disyuntivas: relación Aut, vel, sive, seu, -ve; o Aut amat aut odit mulier;
alternativa y excluyente. non est tertium. PUBLIO
SIRO
Adversativas: una de ellas At, sed; pero Non accepimus brevem
expresa una idea que Autem, sin embargo vitam, sed facimus. SÉNECA
contradice a la otra
Explicativas: introducen una Nam, namque, enim, etenim; Ignoro quid agas, nihil enim
aclaración. pues, en efecto scribis.
Ilativas o Conclusivas: Ergo, igitur, itaque; por lo Cogito ergo sum.
expresan el efecto o conclusión tanto, así pues, por DESCARTES
de una afirmación o consiguiente
razonamiento.
Oraciones subordinadas adjetivas/ de relativo
Función Pronombre relativo Ejemplo
Cumplen la Introduce la o. subordinada adjetiva; coincide con su antecedente en Romulus
función de género y número, por no en caso. centum ex
senioribus
un adjetivo, legit quos
refiriéndose Relativo QUI, QUAE, QUOD (declinable) senatores
a un Singular Plural nominavit
sustantivo o Masc Fem Neut Masc Fem Neut propter
Nom qui Quae Quod qui quae Quae senectutem.
pronombre EUTROPIO
de la oración Ac qem Quam Quod quos quas Quae
principal Gen cuius Cuius Cuius quorum quarum quorum
(antecedent Dat cui Cui Cui quibus Quibus quibus
e). Abl quo qua quo quibus Quibus quibus
Oraciones subordinadas adverbiales
Tipo Conjunciones Ejemplo Características
subordinantes
Causales: motivo por Quod, quia, quoniam; Ego primam partem Verbo en modo
el que acontece lo porque, ya que, puesto tollo, quia nominor indicativo
indicado en la que… leo. FEDRO
oración principal.
14
15. Temporales: - Cum, ubi, ut; cuando Homines dum docent, Verbo en modo
establecen relación - antequam, discunt. SÉNECA indicativo o
temporal entre la priusquam; antes que subjuntivo.
oración principal y la - postquam; después
subordinada. de
- Dum, donec, quoad;
mientras que, hasta
que
Temporales (cum - Cum; varias Caesar cum Pompeii Verbo en pretérito
histórico). traducciones: castris imperfecto o
* Gerundio simple (vb. en appropinquasset, pluscuanperfecto de
imperfecto subjuntivo) aciem eius instructam subjuntivo.
* Gerundio compuesto animadvertit. CÉSAR
(vb en plusc. de (Habiéndose
subjuntivo)
acercado César…)
* al+infinitivo
*cum traducido por (Al haberse acercado
como y verbo en el César…)
mismo tiempo (Como se hubiese
acercado César…)
Finales: finalidad o Ut, para que, para; ne, Persuasit populo ut Verbo en modo
intención ut non, para que no, classis centum subjuntivo.
para no navium aedificaretur.
CORNELIO NEPOTE
Concesivas: Quamquam, etsi, Catilina etsi cum Verbo en modo
expresan una etiamsi, quamvis; singulis multa saepe indicativo o subjuntivo
dificulta para lo aunque, por más que egerat, tamem
dicho en la oración orationem
principal, pero que huiuscemodi habuit.
no impide que se SALUSTIO
cumpla
Condicionales: Si, si, en caso de; ni, Naturam si sequimor Verbo en modo
expresa condición nisi, si no; si non, si ducem, numquam indicativo o
para que se cumpla no, a no ser que errabimus. CICERÓN subjuntivo.
lo indicado en la En oración principal
oración principal. puede aparecer modo
imperativo, indicativo
o subjuntivo.
Consecutivas: Ut, que; ut non, que no: Vis tempestatis ita Verbo en modo
espresan una acción adjetivos y adverbios en obscurabat, ut vix subjuntivo; a veces se
que se produce como correlación: proximum agnoscere traduce po indicativo.
consecuencia de lo * tantus… ut (tan posset. CÉSAR
grande… que)
expresado en oración
* talis… ut (tal… que)
principal. * ita… ut (de tal
manera… que)
* adeo… ut (hasta tal
punto… que)
Comparativas: la Ut, sicut, tamquam; Urbem Romam, sicut Verbo en modo
oración subordinada como, así como ego accepi, condidere indicativo.
sirve como término *en oración principal a atque habuere initio
de comparación de la veces aparecen Troiani. SALUSTIO
oración principal. adverbios en
correlación (ita, sic,
tantum, u…)
15
16. Oraciones completivas/sustantivas (con conjunciones)
Función Conjunciones Características
subordinantes
Completan a un sustantivo o - ut (que), ne (que no); con Petis ut tui fatris filiae
pronombre. Función de subjuntivo de verbo prospiciam maritu. PLINIO
complemento del nombre. impersonales o de voluntad
- quod (que): con indicativo o
subjuntivo
16