Ηλεκτρική Δύναμη και Φορτίο-Υπογραμμίζοντας το Σχολικό Βιβλίο Γ Γυμνασίου, ώστε οι μαθητές/τριες να βοηθηθούν στην επανάληψή τους. Οι υπάρχουσες παραπομπές στα πειράματα του lam-lab.com νομίζω ότι βοηθάει να συνδεθεί η θεωρία με το πείραμα. adamlscp@gmail.com

1. 11
∫∂º∞§∞π√ 1
∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏
∫∞π º√ƒΔπ√∫∞π º√ƒΔπ√
∂ÈÎfiÓ· 1.1
Δ· ÌÈÎÚ¿ ¯·ÚÙ¿ÎÈ· ¤ÏÎÔÓÙ·È ·fi ÙÔ Î¯ÚÈÌ¿ÚÈ Ô˘ ÚÔËÁÔ˘-
̤ӈ˜ ÙÔ ¤¯Ô˘Ì ÙÚ›„ÂÈ Ì ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ì¿ÏÏÈÓÔ˘ ˘Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜.
∂ÈÎfiÓ· 1.2
°Ô˘›ÏÈ·Ì °Î›ÏÌÂÚÙ (1540–1643)
◊Ù·Ó ÁÈ·ÙÚfi˜ Ù˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ Ù˘ ∞ÁÁÏ›·˜ ∂ÏÈÛ¿‚ÂÙ Î·È ˘‹Ú-
Í ÚˆÙÔfiÚÔ˜ ÛÙȘ ¤Ú¢Ó˜ ÁÈ· ÙÔ Ì·ÁÓËÙÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÛÌfi. ◊Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ «ËÏÂ-
ÎÙÚÈ΋ ¤ÏÍË», «ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË», «ËÏÂÎÙÚÈÎfi˜ fiÏÔ˜», ÁÈ’ ·˘Ùfi
Î·È ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡.
∞¶√ Δ√ ∫∂Ãπª¶∞ƒπ ™Δ√¡ ∏§∂∫Δƒ√¡π∫√ À¶√§√°π™Δ∏
√ ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙfi˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. √ £·Ï‹˜ Ô
ªÈÏ‹ÛÈÔ˜, ÛÔ˘‰·›Ô˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Ì·ıËÌ·ÙÈÎfi˜ Ô˘
¤˙ËÛ ÛÙËÓ πˆÓ›· Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ· .Ã., ·Ú·Ù‹-
ÚËÛ fiÙÈ ÙÔ ‹ÏÂÎÙÚÔ (ίÚÈÌ¿ÚÈ) ·ÔÎÙÔ‡Û ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· Ó· ¤ÏÎÂÈ
·fi ·fiÛÙ·ÛË ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, fiˆ˜ ÍÂÚ¿ ʇÏÏ·, ÛÙ¿¯˘·,
Ô‡Ô˘Ï· Î·È ÎψÛÙ¤˜, fiÙ·Ó ÙÔ ¤ÙÚÈ‚Â Ì ̿ÏÏÈÓÔ ‡Ê·ÛÌ· (ÂÈÎfi-
Ó· 1.1). Δ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·˘Ù¿ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎ·Ó «ËÏÂÎÙÚÈο» ·fi ÙÔ fiÓÔ-
Ì· ÙÔ˘ ‹ÏÂÎÙÚÔ˘. √ £·Ï‹˜ ÂÚȤÁÚ·„ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· ÙȘ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ.
ΔÔ 16Ô ·ÈÒÓ· Ô °Ô˘›ÏÈ·Ì °Î›ÏÌÂÚÙ (William Gilbert), Ê˘ÛÈÎfi˜
Î·È ÁÈ·ÙÚfi˜ Ô˘ ¤˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›· (ÂÈÎfiÓ· 1.2), ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÌÂÏÂ-
Ù¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ù· ËÏÂÎÙÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. ªÂ ÙÔÓ °Î›ÏÌÂÚÙ ·Ú¯›-
˙ÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡. ªÈ· ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Û˘Ó-
‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÌÂÚÈο ·fi Ù· ÈÔ ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë Ù¯ÓÔÏÔÁÈο ÂÈ-
Ù‡ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
1.1 °ÓˆÚÈÌ›· Ì ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË
Œ¯ÂȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ÙÚ›¯Â˜ ¤ÏÎÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ
¯Ù¤Ó· ηıÒ˜ ¯ÙÂÓ›˙ÂȘ Ù· ÛÙÂÁÓ¿ Ì·ÏÏÈ¿ ÛÔ˘;
ΔÚ›„ ‰˘Ó·Ù¿ ¤Ó· Ï·ÛÙÈÎfi ¯¿Ú·Î· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ʇÏÏ· ÙÔ˘
‚È‚Ï›Ô˘ ÛÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÏËÛ›·Û¤ ÙÔÓ Û ÌÈÎÚ¿ ¯·ÚÙ¿ÎÈ·. £·
·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ fiÙÈ Ô ¯¿Ú·Î·˜ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤ÙÚȄ˜ ¤ÏÎÂÈ Ù· ¯·ÚÙ¿-
ÎÈ·, ‰ËÏ·‰‹ ·ÛΛ ‰‡Ó·ÌË Û’ ·˘Ù¿.
™ÒÌ·Ù·, fiˆ˜ Ô Ï·ÛÙÈÎfi˜ ¯¿Ú·Î·˜ ‹ ÙÔ ‹ÏÂÎÙÚÔ, Ô˘ ·Ô-
ÎÙÔ‡Ó ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· Ó· ·ÛÎÔ‡Ó ‰‡Ó·ÌË Û ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·,
fiÙ·Ó Ù· ÙÚ›„Ô˘Ì Ì οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ÛÒÌ·, ϤÌ fiÙÈ Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈ-
Ṳ̂ӷ. ∏ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿-
ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÈ΋.
¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈ-
Ṳ̂ÓÔ;
°È· Ó· ÂϤÁÍÔ˘Ì ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ, ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈԇ̠ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜. ªÔÚ›˜ ‡ÎÔÏ· Ó· ηٷÛ΢¿-
ÛÂȘ ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜. ∫ڤ̷Û ¤Ó· ÂÏ·ÊÚ‡ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ
(ÌÈÎÚfi Ì·Ï¿ÎÈ ·fi ÊÂÏÈ˙fiÏ ‹ ¯·ÚÙ›) Û ÌÈ· ÎψÛÙ‹. ¶ÏËÛ›·ÛÂ
ÙÔ ÛÒÌ· Ô˘ ı¤ÏÂȘ Ó· ÂϤÁÍÂȘ ·Ó Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔ Ì·-
Î·È πÛÙÔÚ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹

2. ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
12
∂ÈÎfiÓ· 1.3
√ ¯¿Ú·Î·˜ ¤ÏÎÂÈ ÙÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜. ™˘ÌÂÚ·›ÓÔ˘ÌÂ
fiÙÈ Ô ¯¿Ú·Î·˜ Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ˜.
∂ÈÎfiÓ· 1.4
¢È¿ÎÚÈÛË ËÏÂÎÙÚÈ΋˜-Ì·ÁÓËÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘
¶ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ‰È·‰Ô¯Èο ¤Ó· Ì·ÁÓ‹ÙË Û ÛȉÂÚ¤ÓÈÔ˘˜ Û˘Ó‰ÂÙ‹Ú˜ ηÈ
Û ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜. √ Ì·ÁÓ‹Ù˘ ¤ÏÎÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰ÂÙ‹Ú˜.
∂ÈÎfiÓ· 1.5
(·, ‚), √È fiÌÔÈ· ËÏÂÎÙÚÈṲ̂Ó˜ Ú¿‚‰ÔÈ ·ˆıÔ‡-
ÓÙ·È, ÂÓÒ ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ËÏÂÎÙÚÈṲ̂Ó˜ Ú¿‚‰ÔÈ
¤ÏÎÔÓÙ·È (Á).
Ï¿ÎÈ ÙÔ˘ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.3). ∞Ó ÙÔ ÛÒÌ· ¤ÏÎÂÈ ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ,
ÙfiÙ ÙÔ ÛÒÌ· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ.
¶·Ú·Ù‹ÚËÛ fiÙÈ Ô ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ˜ ¯¿Ú·Î·˜ ¤ÏÎÂÈ ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ
ÙÔ˘ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤Ú¯ÂÙ·È Û Â·Ê‹ Ì·˙› ÙÔ˘. ∏ ËÏÂÎÙÚÈ-
΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛΛ Ô ¯¿Ú·Î·˜ ÛÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ ‰Ú· ·fi ·fiÛÙ·-
ÛË. ™˘ÓÂÒ˜ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ·fi ·fiÛÙ·ÛË.
ŒÓ·˜ Ì·ÁÓ‹Ù˘ ·ÛΛ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË;
∞Ó ÏËÛÈ¿ÛÔ˘Ì ¤Ó· Ì·ÁÓ‹ÙË ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜, ı· ‰È·-
ÈÛÙÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ô Ì·ÁÓ‹Ù˘ ‰ÂÓ ¤ÏÎÂÈ ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜. √
Ì·ÁÓ‹Ù˘ ¤ÏÎÂÈ ÌfiÓÔÓ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó Û›‰ËÚÔ, ÎÔ‚¿Ï-
ÙÈÔ ‹ ÓÈΤÏÈÔ, ˘ÏÈο Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÛȉËÚÔÌ·ÁÓËÙÈο (ÂÈÎfiÓ·
1.4). ∏ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ·ÛÎÂ›Ù·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÛÒÌ·Ù· ·fi
fi,ÙÈ Ë Ì·ÁÓËÙÈ΋.
√È ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ÂÏÎÙÈΤ˜;
¢È·ÈÛÙÒÛ·Ì fiÙÈ ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ·ÛΛ ÂÏÎÙÈ΋ ËÏÂ-
ÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ. ŸÌˆ˜ ·˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ¿ÓÙÔÙÂ;
ΔÚ›„ ‰‡Ô Á˘¿ÏÈÓ˜ Ú¿‚‰Ô˘˜ Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ·. ∞Ó ÙȘ ÏË-
ÛÈ¿ÛÂȘ, ı· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ fiÙÈ ·ˆıÔ‡ÓÙ·È (ÂÈÎfiÓ· 1.5·). ΔÔ ›‰ÈÔ
ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÏËÛÈ¿ÛÂȘ ‰‡Ô Ï·ÛÙÈΤ˜ Ú¿‚‰Ô˘˜ ‹ ÏÔ˘Ú›‰Â˜ Ô˘
¤¯ÂȘ ÙÚ›„ÂÈ Ì ̿ÏÏÈÓÔ ‡Ê·ÛÌ· (ÂÈÎfiÓ· 1.5‚). ∞Ó fï˜ ÙÚ›„ÂȘ
ÌÈ· Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ· Î·È ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ Ì ̿Ï-
ÏÈÓÔ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙȘ ÏËÛÈ¿ÛÂȘ, ı· ‰ÂȘ fiÙÈ ÔÈ ‰‡Ô Ú¿‚‰ÔÈ
¤ÏÎÔÓÙ·È (ÂÈÎfiÓ· 1.5Á).
™˘ÌÂÚ·›ÓÔ˘Ì ÏÔÈfiÓ fiÙÈ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ì ÙȘ ÔÔ›-
˜ ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù· ¿ÏÏÔÙÂ Â›Ó·È ÂÏÎÙÈ-
Τ˜ Î·È ¿ÏÏÔÙ ·ˆÛÙÈΤ˜ (›Ó·Î·˜ 1.1).
1.2 ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
ΔÈ ÚÔηÏ› ÙȘ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ; ΔÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ Ï·ÛÙÈ-
Îfi ¯¿Ú·Î·, ÛÙË Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô ‹ ÛÙÔ Î¯ÚÈÌ¿ÚÈ fiÙ·Ó Ù· ÙÚ›-
‚Ô˘Ì Ì ÙÔ ¯·ÚÙ› ‹ ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· Î·È ËÏÂÎÙÚ›˙ÔÓÙ·È;
°È· Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÚԤϢÛË Î·È ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ, ‰Â¯fiÌ·ÛÙ fiÙÈ Ë ‡ÏË ¤¯ÂÈ ÌÈ· ȉÈfiÙËÙ· Ô˘
ÙË Û˘Ó‰¤Ô˘Ì Ì ¤Ó· Ê˘ÛÈÎfi ̤ÁÂıÔ˜: ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. ŸÙ·Ó
‰‡Ô ÛÒÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÙfiÙ ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó Ì ËÏÂ-
ÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È Ï¤Ì fiÙÈ Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ. ΔÔ
ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· q ‹ Q.
¶π¡∞∫∞™ 1.1
ÀÏÈÎfi ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˘ Ú¿‚‰Ô˘ °˘·Ï› ¶Ï·ÛÙÈÎfi
°˘·Ï› ¿ˆÛË ¤ÏÍË
¶Ï·ÛÙÈÎfi ¤ÏÍË ¿ˆÛË
6η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ:
lam-lab.com

3. ∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
13
§¤Ì ÏÔÈfiÓ fiÙÈ ÔÈ Á˘¿ÏÈÓ˜ ‹ Ï·ÛÙÈΤ˜ Ú¿‚‰ÔÈ, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÙÚÈ-
‚‹ ÙÔ˘˜ Ì ‡Ê·ÛÌ·, ·ÔÎÙÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ‰ËÏ·‰‹ ›ӷÈ
ËÏÂÎÙÚÈο ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜. øÛÙfiÛÔ Â›‰·Ì fiÙÈ ‰‡Ô ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·-
Ù·, fiˆ˜ ÔÈ ·Ú·¿Óˆ Ú¿‚‰ÔÈ, ¿ÏÏÔÙ ¤ÏÎÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏÔÙ ·ˆ-
ıÔ‡ÓÙ·È (ÂÈÎfiÓ· 1.5). ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi Ì·˜ ·Ó·Áο˙ÂÈ Ó· ‰Â¯ıÔ‡-
Ì fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÊÔÚÙ›Ô˘.
ŸÙ·Ó ‰‡Ô (‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·) ËÏÂÎÙÚÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù· ·ˆ-
ıÔ‡ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÙfiÙ ϤÌ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÚÙ›Ô ›‰ÈÔ˘ ›‰Ô˘˜
(‹ fiÙÈ Â›Ó·È fiÌÔÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ). ∂ÓÒ, fiÙ·Ó ¤ÏÎÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜,
ϤÌ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÚÙ›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ›‰Ô˘˜ (‹ fiÙÈ Â›Ó·È ·ÓÙ›ıÂ-
Ù· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ).
°ÂÓÈο fiÏ· Ù· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù· ÌÔÚԇ̠ӷ Ù· ¯ˆÚ›ÛÔ˘-
Ì Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ·) ·˘Ù¿ Ô˘ Â›Ó·È fiÌÔÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ Ì ÙË
Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô Ô˘ ÙÚ›„·Ì Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ· (·ˆıÔ‡ÓÙ·È
·fi ·˘Ù‹) Î·È ‚) ·˘Ù¿ Ô˘ Â›Ó·È fiÌÔÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ Ì ÙËÓ Ï·-
ÛÙÈ΋ Ú¿‚‰Ô Ô˘ ÙÚ›„·Ì Ì ̿ÏÏÈÓÔ ‡Ê·ÛÌ· (·ˆıÔ‡ÓÙ·È ·fi
·˘Ù‹). √ ∞ÌÂÚÈηÓfi˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ Î·È Ê˘ÛÈÎfi˜ μ. ºÚ·ÁÎÏ›ÓÔ˜ (ÂÈÎfi-
Ó· 1.6) ÚfiÙÂÈÓ ٷ ÛÒÌ·Ù· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÒÙË ÔÌ¿‰· Ó·
Ù· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ Î·È Ó· ϤÌ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ıÂÙÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô. ∞˘Ù¿ ‰Â Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÔÌ¿‰· Ó· Ù· ÔÓÔ-
Ì¿˙Ô˘Ì ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ Î·È Ó· ϤÌ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ·ÚÓËÙÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô (ÂÈÎfiÓ· 1.7).
∂ÈÎfiÓ· 1.6
ŒÓ·˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ‹ ¤Ó· ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÛÙË Ê˘ÛÈ΋;
μÂÓÈ·Ì›Ó ºÚ·ÁÎÏ›ÓÔ˜ (1706–1790)
Œ˙ËÛ ÛÙËÓ ∞ÌÂÚÈ΋ Î·È ‹Ù·Ó Û˘ÁÁڷʤ·˜, Ê˘ÛÈÎfi˜ Î·È ÔÏÈÙÈ-
Îfi˜. ø˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ¤ÁÈÓ ÁÓˆÛÙfi˜ ÁÈ· ÙȘ ÌÂϤÙ˜ Î·È Ù· ÂÈÚ¿-
Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi. ∂ÊˇÚ ÙÔ ·ÏÂÍÈΤڷ˘ÓÔ.
ø˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ Û˘Ó¤‚·Ï ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙˆÓ ∏Óˆ-
Ì¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ ∞ÌÂÚÈ΋˜ Î·È ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ∞ÌÂÚÈηÓÈ-
ÎÔ‡ ™˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜.
EÈÎfiÓ· 1.7
ªÂٷ͇ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Â›Ó·È ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ Â›‰Ô˜ ÊÔÚÙ›Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ·ˆ-
ÛÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÂÓÒ ÌÂٷ͇ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ›‰Ô˜ ÊÔÚÙ›Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È
ÂÏÎÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ.
∂ÈÎfiÓ· 1.8
ªÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¢·›ÛıËÙË Ù¯ÓÈ΋ ÁÈ· ÙË Ï‹„Ë ‰·ÎÙ˘ÏÈÎÒÓ ·Ô-
Ù˘ˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ù· ·ÓfiÌÔÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ
ÛÒÌ·Ù· ¤ÏÎÔÓÙ·È. ŒÙÛÈ Ù· ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ۈ̷ٛ‰È· ÙÔ˘
¯·ÚÙÔÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÚÔÛÎÔÏÏÒÓÙ·È ÛÙȘ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜ Úˆ-
Ù½Ó˜ ÙˆÓ ‰·ÎÙ‡ÏˆÓ Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙÔÓfiÌÈÛÌ· οıÂ
ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙÔ ·ÁÁ›˙Ô˘ÌÂ.
¶Ò˜ ÌÂÙÚ¿ÌÂ ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
ΔÚ›„ ÂÏ·ÊÚ¿ ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÛÔ˘ ¤Ó· Ï·ÛÙÈÎfi ¯¿Ú·-
η Î·È ÏËÛ›·Û¤ ÙÔÓ Û ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜. £· ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÂȘ fiÙÈ ÙÔ ÂÎÎÚÂ̤˜ ¤ÏÎÂÙ·È ·fi ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ¯¿Ú·Î· Î·È ·ÔÎÏ›-
ÓÂÈ. √ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˜ ¯¿Ú·Î·˜ ·ÛΛ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÛÙÔ ÂÎÎÚÂ-
̤˜. ΔÚ›„ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÙÔ ¯¿Ú·Î· ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ‚È‚Ï›-
Ô˘ Î·È ÏËÛ›·Û¤ ÙÔÓ ¿ÏÈ ÛÙÔ ÂÎÎÚÂ̤˜, ÛÙË ›‰È· ·fiÛÙ·ÛË ·’
·˘Ùfi. ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ fiÙÈ ÙÒÚ· ÙÔ ÂÎÎÚÂ̤˜ ·ÔÎÏ›ÓÂÈ Ôχ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ. ∏ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛΛ Ô ¯¿Ú·Î·˜ ÛÙÔ ÂÎÎÚÂ̤˜
Â›Ó·È ÙÒÚ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË.
™Â ÙÈ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ÚÒÙÔ ·fi ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ›ڷ̷; ∏ ÌÔÓ·‰È΋
‰È·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı‹Û·Ì ÁÈ· Ó· ÊÔÚ-
Ù›ÛÔ˘Ì ÙÔ ¯¿Ú·Î· (ÙÔÓ ÙÚ›„·Ì ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÛÙÔ ›‰ÈÔ ‚È‚Ï›Ô).
¢Â¯fiÌ·ÛÙ ÏÔÈfiÓ fiÙÈ ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ›ڷ̷ Ô ¯¿Ú·Î·˜ ·¤ÎÙË-
Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÊÔÚÙ›Ô. ∞Ô‰›‰Ô˘Ì ÙËÓ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË ¤ÏÍË ÛÙËÓ
·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ¯¿Ú·Î·.
Î·È πÛÙÔÚ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Î·È μÈÔÏÔÁ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
6η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ:
lam-lab.com

4. ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
14
°ÂÓÈο ‰Â¯fiÌ·ÛÙ fiÙÈ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛΛ (‹ ·ÛΛ-
Ù·È ÛÂ) ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡
ÊÔÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘.
™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú·‰Ô¯‹ ·˘Ù‹ ÌÔÚԇ̠ӷ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ,
¿Ú· Î·È Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘ÌÂ, Ù· ÊÔÚÙ›· ‰‡Ô ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ÙȘ
ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Ó Û ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ ÛÒÌ· οو ·fi
ÙȘ ›‰È˜ Û˘Óı‹Î˜ (·fi ÙËÓ ›‰È· ·fiÛÙ·ÛË Î·È Ì¤Û· ÛÙÔ ›‰ÈÔ ˘ÏÈ-
Îfi ̤ÛÔ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔÓ ·¤Ú·).
∏ ÌÔÓ¿‰· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ™‡ÛÙËÌ· ªÔÓ¿-
‰ˆÓ (S.I.) ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ∫Ô˘ÏfiÌ (Coulomb), ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ °¿Ï-
ÏÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ∫Ô˘ÏfiÌ Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÂϤÙËÛ ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. ™˘Ì‚ÔÏ›-
˙ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· C.
ΔÔ 1 C Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ÌÔÓ¿‰· ÊÔÚÙ›Ô˘. ∞Ó ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ
ÊÔÚÙ›ÛÔ˘Ì ‰‡Ô ÌÈÎÚ¤˜ ÛÊ·›Ú˜ Ì 1 C ÙËÓ Î·ıÂÌÈ¿ Î·È ÙȘ ÙÔÔ-
ıÂÙÔ‡Û·Ì ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ٷ ΤÓÙÚ· ÙÔ˘˜ Ó· ·¤¯Ô˘Ó ¤Ó· ̤ÙÚÔ, ÙfiÙÂ
Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ı· ·ÛÎÔ‡ÛÂ Ë ÌÈ· ÛÙËÓ ¿ÏÏË ı· ‹Ù·Ó
109
¡ (ۯ‰fiÓ ¤Ó· ÂηÙÔÌ̇ÚÈÔ ÊÔÚ¤˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜
ÂÓfi˜ ÂÓ‹ÏÈη)!! °È’ ·˘Ùfi ÛÙȘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠˘Ô-
ÔÏÏ·Ï¿ÛÈ· ÙÔ˘ 1 C:
ÙÔ 1 ÌC (¤Ó· ÌÈÎÚÔÎÔ˘ÏfiÌ) Ì 1 ÌC=10-6
C ‹
ÙÔ 1 nC (¤Ó· Ó·ÓÔÎÔ˘ÏfiÌ) Ì 1 nC=10-9
C.
ªÈ· Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô˜ ‹ ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ Ù·ÈÓ›· Ô˘ ÙȘ ÊÔÚÙ›˙Ô˘ÌÂ
Ì ÙÚÈ‚‹ ·ÔÎÙÔ‡Ó ÊÔÚÙ›Ô ÌÂÚÈο ‰ÈÛÂηÙÔÌÌ˘ÚÈÔÛÙ¿ ÙÔ˘ ∫Ô˘-
ÏÔÌ, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÚÈο nC (ÂÈÎfiÓ· 1.9). ∏ Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô˜ Ô˘
¤¯Ô˘Ì ÙÚ›„ÂÈ Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ· ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. ŒÙÛÈ,
·Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô q Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ Â›Ó·È 3 nC, ÁÚ¿-
ÊÔ˘ÌÂ: q=+3 nC. ∞ÓÙ›ıÂÙ· Ë Ï·ÛÙÈ΋ Ú¿‚‰Ô˜ ·ÔÎÙ¿ ·ÚÓËÙÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô. ∞Ó ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ù˘ q Â›Ó·È 3 nC, ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ: q=–3 nC.
¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ì ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ‰‡Ô ‹
ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ;
¶ÏËÛ›·Û ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÌÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË
Á˘¿ÏÈÓË Î·È ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ Ú¿‚‰Ô (ÂÈÎfiÓ˜ 1.10·, 1.10‚). ™ÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· ÎÚ¿ÙËÛ¤ ÙȘ ÎÔÓÙ¿ Î·È ÏËÛ›·Û¤ ÙȘ ¿ÏÈ ÛÙÔ ÂÎÎÚÂ̤˜. £·
·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ fiÙÈ ÙÒÚ· Ë ·fiÎÏÈÛË ÙÔ˘ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜ Â›Ó·È Ôχ
ÌÈÎÚfiÙÂÚË (ÂÈÎfiÓ· 1.10Á). √È ‰‡Ô Ú¿‚‰ÔÈ Ì·˙› Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È
Û·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ÊÔÚÙ›Ô ·’ fi,ÙÈ Ë Î·ıÂÌ›· ¯ˆÚÈÛÙ¿. ŒÙÛÈ
ÏÔÈfiÓ ÙÔ ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ Ú¿‚‰ˆÓ Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙÔ ·ÏÁ‚ÚÈÎfi
¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ ÙÔ˘˜. ∞Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ë ÌÈ· ¤¯ÂÈ ÊÔÚ-
Ù›Ô q1=+4 nC Î·È Ë ¿ÏÏË q2=–3 nC, ÙfiÙ ÙÔ ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô Î·È
ÙˆÓ ‰‡Ô Ì·˙› ›ӷÈ:
q=q1+q2=(+4 nC)+(-3 nC)=1 nC
°ÂÓÈο ÙÔ ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÊÔÚÙÈṲ̂ӈÓ
ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÈÛÔ‡Ù·È Ì ÙÔ ·ÏÁ‚ÚÈÎfi ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ ÙÔ˘˜.
ŸÙ·Ó ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È
›ÛÔ Ì ÙÔ Ìˉ¤Ó, ÙfiÙ ÙÔ ÛÒÌ· ‹ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÔÓÔ-
Ì¿˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚÔ.
∂ÈÎfiÓ· 1.9
ΔÔ ∫Ô˘ÏfiÌ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ Ì·˜ ˙ˆ‹
™ÈÓı‹Ú˜ fiˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ
Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ·fi ÙË Ì›· ÛÙËÓ ¿ÏÏË ÔÛfiÙËÙ· ÊÔÚ-
Ù›Ô˘ ÌÈÎÚfiÙÂÚË ·fi ¤Ó· ÂηÙÔÌÌ˘ÚÈoÛÙfi ÙÔ˘ C (1 ÌC=10-6
C).
ΔÚ›‚ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·˘Ùfi ‰ÂÓ
ÌÔÚ› Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ, Û οı ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈÎfi ÂηÙÔÛÙfi Ù˘ ÂÈ-
Ê·Ó›·˜ ÙÔ˘, ÔÛfiÙËÙ· ÊÔÚÙ›Ô˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi 1 ‰ÈÛÂηÙÔÌ-
Ì˘ÚÈÔÛÙfi ÙÔ˘ C (1 nC=10-9
C). ∞Ó Û ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı›
ÔÛfiÙËÙ· ÊÔÚÙ›Ô˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ, ÙfiÙ ÙÔ ÊÔÚ-
Ù›Ô ÌÂٷʤÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ·¤Ú· Î·È ¤ÙÛÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡-
ÓÙ·È ÛÈÓı‹Ú˜ Û·Ó ·˘ÙfiÓ Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·.
∂ÈÎfiÓ· 1.10
ΔÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ ‰‡Ô Ú¿‚‰ˆÓ (·, ‚) Â›Ó·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ·fi
ÙȘ ηıÂÌÈ¿˜ ¯ˆÚÈÛÙ¿ (Á).

5. ∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
15
∂ÈÎfiÓ· 1.11
¶Ï·ÓËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Î·È ¿ÙÔÌÔ
∂›‰·Ì ÛÙË μ’ Ù¿ÍË fiÙÈ Ë ·‰Ú¿ÓÂÈ· Â›Ó·È È‰ÈfiÙËÙ· Ù˘ ‡Ï˘ ηÈ
̤ÙÚÔ Ù˘ ·‰Ú¿ÓÂÈ·˜ Â›Ó·È Ë Ì¿˙·. √ ‹ÏÈÔ˜ Î·È Ë ÁË ¤¯Ô˘Ó Ì¿˙·.
∞ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó Ì ‚·Ú˘ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. Δ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Î·È Ô
˘Ú‹Ó·˜ ¤¯Ô˘Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. ∞ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó Ì ËÏÂÎÙÚÈ-
Τ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ϤÌ fiÙÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÙÔ
Ï·ÓËÙÈÎfi Ì·˜ Û‡ÛÙËÌ·.
∂ÈÎfiÓ· 1.12
ΔÔ Ï·ÓËÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘.
1.3 ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘
∏ Û‡Á¯ÚÔÓË «·ÙÔÌÈ΋ ıˆڛ·» ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ
·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹Ó Ù· ˘ÏÈο ÛÒÌ·Ù· ·Ô-
ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ۈ̷ٛ‰È· Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ¿ÙÔÌ·.
∏ ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘
∞fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 19Ô˘ Î·È Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·
Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÔÏÏ¿ ÂÈÚ¿Ì·Ù·, ·fi Ù· ÔÔ›· ÚԤ΢„Â
fiÙÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¿ÏÏ· ·ÏÔ‡ÛÙÂÚ· ۈ̷ٛ‰È·. ™Ô˘-
‰·›ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· fiˆ˜ Ô ¡ÂÔ˙ËÏ·Ó‰fi˜
ŒÚÓÂÛÙ ƒ¿‰ÂÚÊÔÚÓÙ (Ernest Rutherford) Î·È Ô ¢·Ófi˜ ¡‹Ï˜ ªÔÚ
(Niels Bohr) η٤ÏËÍ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ̤ۈ ÂÓfi˜
ÚÔÙ‡Ô˘ (ÂÈÎfiÓ· 1.11), Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô:
1. ∫¿ı ¿ÙÔÌÔ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¤Ó·Ó ˘Ú‹Ó· Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô
ÂÚÈʤÚÔÓÙ·È Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· (ÂÈÎfiÓ· 1.12). √ ˘Ú‹Ó·˜ Î·È Ù·
ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Â›Ó·È ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ۈ̷ٛ‰È·: √ ˘Ú‹Ó·˜ ¤¯ÂÈ ıÂÙÈ-
Îfi ÊÔÚÙ›Ô, ÂÓÒ Î¿ı ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ ·ÚÓËÙÈÎfi. ŒÙÛÈ Ô ˘Ú‹Ó·˜ ¤ÏÎÂÈ
οı ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ, ÂÓÒ Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·ˆıÔ‡ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
2. ŸÏ· Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Â›Ó·È fiÌÔÈ·. Œ¯Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· Ì¿˙· Î·È ÙÔ
›‰ÈÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô.
3. √È ˘Ú‹Ó˜ Â›Ó·È Û‡ÓıÂÙ· ۈ̷ٛ‰È· (ÂÈÎfiÓ· 1.12). ∞ÔÙÂÏÔ‡-
ÓÙ·È ·fi ÚˆÙfiÓÈ· Î·È ÓÂÙÚfiÓÈ·. ΔÔ ÚˆÙfiÓÈÔ Î·È ÙÔ ÓÂÙÚfi-
ÓÈÔ ¤¯Ô˘Ó ۯ‰fiÓ ›Û˜ Ì¿˙˜. ŸÌˆ˜ ÙÔ ÚˆÙfiÓÈÔ Â›Ó·È ıÂÙÈο
ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ, ÂÓÒ ÙÔ ÓÂÙÚfiÓÈÔ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÊÔÚÙ›Ô, ‰ËÏ·‰‹ ›ӷÈ
ËÏÂÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚÔ. ŸÏ· Ù· ÚˆÙfiÓÈ· Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘·.
Œ¯Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· Ì¿˙· Î·È ÙÔ ›‰ÈÔ ÊÔÚÙ›Ô.
4. ΔÔ ÚˆÙfiÓÈÔ Î·È ÙÔ ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ıÂÙ· ÊÔÚÙ›· ·ÎÚÈ-
‚Ò˜ ›‰ÈÔ˘ fï˜ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜: ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÙÔ˘ ÚˆÙÔÓ›Ô˘ ›ӷÈ
+1,6x10-19
C, ÂÓÒ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ Â›Ó·È –1,6x10-19
C. Δ· ÊÔÚ-
Ù›· ÙÔ˘ ÚˆÙÔÓ›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ Â›Ó·È Ù· ÈÔ ÌÈÎÚ¿
ÊÔÚÙ›· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ÙËÚËı› ÂχıÂÚ· ÛÙË Ê‡ÛË.
5. √ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÚˆÙÔÓ›ˆÓ ÙÔ˘ ¿ÙÔÌÔ˘ Â›Ó·È ›ÛÔ˜ Ì ÙÔÓ ·ÚÈı-
Ìfi ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ÙÔ˘. ∂Ô̤ӈ˜ ÙÔ ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙÔ˘ ·Ùfi-
ÌÔ˘ Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙÔ Ìˉ¤Ó. flÛÙ ٷ ¿ÙÔÌ· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈο
Ô˘‰¤ÙÂÚ·. øÛÙfiÛÔ Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿-
‰ÂÈÁÌ· Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ËϤÎÙÚÈÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ì ÙÚÈ‚‹, ›ӷÈ
‰˘Ó·ÙfiÓ ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ó· ·Ô‚¿ÏÂÈ ¤Ó· ‹ ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. ΔfiÙÂ
·‡ÂÈ Ó· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚÔ Î·È ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÈfiÓ.
¶Ò˜ Ù· ÛÒÌ·Ù· ·ÔÎÙÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
¶Ò˜ ÂÍËÁÂ›Ù·È Ë ÊfiÚÙÈÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ì ‚¿ÛË ÙË ÌÈÎÚÔÛÎÔ-
È΋ ‰ÔÌ‹ Ù˘ ‡Ï˘;
Δ· ÛÒÌ·Ù· ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿ÙÔÌ·, Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈο
Ô˘‰¤ÙÂÚ·. ŒÙÛÈ Ù· ÛÒÌ·Ù· Â›Ó·È Î·È ·˘Ù¿ ËÏÂÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚ·.
∂›Ó·È fï˜ ‰˘Ó·ÙfiÓ ¤Ó· ÛÒÌ· Ó· ÚÔÛÏ¿‚ÂÈ ‹ Ó· ·Ô‚¿ÏÂÈ ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ·. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ ÚÔÛÏ¿‚ÂÈ ËÏÂÎÙÚfi-
ÓÈ· ·ÔÎÙ¿ ÏÂfiÓ·ÛÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ, ÔfiÙ ·‡ÂÈ Ó· Â›Ó·È ËÏÂ-
∞∞ÓÓ¿¿ÙÙ˘˘ÍÍ ÙÙËË ‰‰ÈÈ··››ÛÛııËËÛÛ‹‹ ÛÛÔÔ˘˘
5ο VIDEO
lam-lab.com
5ο VIDEO
lam-lab.com

6. ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
16
∂ÈÎfiÓ· 1.13
Δ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·fi Ù· ¿ÙÔÌ· ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘ Á˘·ÏÈÔ‡ ·ÔÚÚÔ-
ÊÔ‡Ó ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î·È ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi ·˘ÙfiØ ¤ÙÛÈ ÛÙ· ¿ÙÔÌ·
ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘ Á˘·ÏÈÔ‡ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤ÏÏÂÈÌÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. ΔÔ
Á˘·Ï› ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. ΔÔ ‡Ê·ÛÌ· ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·˘Ù¿
Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Î·È ¤ÙÛÈ ·ÔÎÙ¿ ÂÚ›ÛÛÂÈ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. ΔÔ ‡Ê·-
ÛÌ· ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο.
∂ÈÎfiÓ· 1.14
∞fi ÙË ÁÔ‡Ó· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È ÛÙË Ú¿‚‰Ô. ∏ Ú¿‚‰Ô˜
·ÔÎÙ¿ ÏÂfiÓ·ÛÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο. ΔÔ
ÊÔÚÙ›Ô Ô˘ ·ÔÎÙ¿ Ë Ú¿‚‰Ô˜ Â›Ó·È q=–20 nC. ∏ ÁÔ‡Ó· ÊÔÚ-
Ù›˙ÂÙ·È; ∞Ó Ó·È, fiÛË ÔÛfiÙËÙ· ÊÔÚÙ›Ô˘ ·ÔÎÙ¿; ∞ÈÙÈÔÏfiÁËÛÂ
ÙËÓ ·¿ÓÙËÛ‹ ÛÔ˘.
∞∞ÎÎfifiÓÓÈÈÛÛ ÙÙÔÔ
ÌÌ˘˘··ÏÏfifi ÛÛÔÔ˘˘
∞Ó ÁÓˆÚ›˙ÂÙ fiÙÈ ÙÔ 1 C Â›Ó·È ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó 6,24⋅1018
ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, Ó· ˘Ô-
ÏÔÁ›ÛÂÙ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÂÓfi˜ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ (ÛÙÔÈ-
¯ÂÈ҉˜ ÊÔÚÙ›Ô).
ÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚÔ Î·È ·ÔÎÙ¿ ·ÚÓËÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô (ÂÈÎfiÓ· 1.13·). ∞Ó
¤¯ÂÈ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ÙfiÙ ¤¯ÂÈ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ, Ôfi-
Ù ˘ÂÚÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ ÚˆÙÔÓ›ˆÓ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ
ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ıÂÙÈÎfi (ÂÈÎfiÓ· 1.13‚).
∏ ÊfiÚÙÈÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ì ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. Δ·
ÚˆÙfiÓÈ· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËıÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿-
ÏË Ì¿˙· Î·È ÂÈϤÔÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ·ÁÈ‰Â˘Ì¤Ó· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ
˘Ú‹ÓˆÓ ÙˆÓ ·ÙfïÓ.
∏ ·fiÛ·ÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi Ù· ¿ÙÔÌ· ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ··È-
Ù› ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ù· ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ· Ó· ˘ÂÚÓÈ΋ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÏÍË ÙˆÓ ˘Ú‹ÓˆÓ (ÂÈÎfiÓ· 1.13).
∂Ó¤ÚÁÂÈ· ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÚÔÛʤÚÂÙ·È Ì ÔÈΛÏÔ˘˜
ÙÚfiÔ˘˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ì ÙÚÈ‚‹, Ì ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ·ÎÙÈ-
ÓÔ‚ÔÏ›·˜ Î.Ï. ∂Âȉ‹ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
ۈ̷ٛ‰È· Ì ‰‡Ô ›‰Ë ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ (ÚˆÙfiÓÈ· Î·È ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ·), ÁÈ’ ·˘Ùfi ÛÙË Ê‡ÛË ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ‰‡Ô ›‰Ë ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ (ıÂÙÈο Î·È ·ÚÓËÙÈο).
¢‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘
∏ ÊfiÚÙÈÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È Û ÌÂٷΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ.
Δ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Ô‡Ù ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Ô‡Ù ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È. ∞ÏÒ˜ ÌÂÙ·-
ʤÚÔÓÙ·È. ∂Ô̤ӈ˜ Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ‰ÂÓ
ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Û ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ‰È·‰Èηۛ·, ›ÙÂ
·˘Ù‹ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ Â›Ù ÛÙÔ Ì·ÎÚfiÎÔÛÌÔ, ÙÔ ÔÏÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô Ó· ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙ·ıÂÚfi. ∏ ·Ú¯‹ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜
·Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘. ∏ ·Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘
ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘, Â›Ó·È ·fi ÙȘ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ Û‡Á-
¯ÚÔÓ˘ Ê˘ÛÈ΋˜ fiˆ˜, Î·È Ë ·Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.
∫¿ı ËÏÂÎÙÚÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ ÂÚ›ÛÛÂÈ· ‹ ¤ÏÏÂÈÌÌ·
ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. ŒÓ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ‰È·ÈÚÂı›.
™˘ÓÂÒ˜ ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô Î¿ı ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ›ӷÈ
·Î¤Ú·ÈÔ ÔÏÏ·Ï¿ÛÈÔ ÙÔ˘ ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ô˘˜ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›-
Ô˘ (‹ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ıÂÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ÚˆÙÔÓ›Ô˘). ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚ-
Ù›Ô ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û «·ÎÂÙ¿ÎÈ·» Ù· ÔÔ›· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ΂¿ÓÙ· ηÈ
·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ΂¿ÓÙˆÛË. ™Î¤„Ô˘ fiÙÈ
΂·Óو̤ÓÔ Â›Ó·È Î·È ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÔÛfi ¤¯ÂȘ ÛÙÔ ÔÚ-
ÙÔÊfiÏÈ ÛÔ˘ ·ÊÔ‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌfiÓÔ ˆ˜ ·Î¤Ú·ÈÔ ÔÏÏ·Ï¿ÛÈÔ ÙÔ˘
ÏÂÙÔ‡ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ Î‚¿ÓÙÔ ÙÔ˘ ¯Ú‹Ì·ÙÔ˜.
1.4 ΔÚfiÔÈ ËϤÎÙÚÈÛ˘ Î·È Ë ÌÈÎÚÔÛÎÔÈ΋ ÂÚÌËÓ›·
™ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ Ì·˜ ˙ˆ‹ ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì ÔÏ-
Ï¿ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙËÓ ËϤÎÙÚÈÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘
Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó (ÂÈÎfiÓ· 1.15). ∞Ó ÙÚ›„ÂȘ ÙÔ ÂÚÈÙ‡ÏÈÁÌ· ÌÈ·˜
ηڷ̤Ϸ˜, ·˘Ùfi ÎÔÏÏ¿ ÛÙ· ‰¿¯Ù˘Ï¿ ÛÔ˘. ∞Ó ÙÚ›„ÂȘ ¤Ó· Ì·-
ÏfiÓÈ ¿Óˆ ÛÙÔ Ì¿ÏÏÈÓÔ Ô˘Ïfi‚ÂÚ ÛÔ˘, ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ÎÔÏÏ‹ÛÂÈ
Û ¤Ó·Ó ηٷÎfiÚ˘ÊÔ ÙÔ›¯Ô. ŸÙ·Ó ‚Á·›ÓÂȘ ·fi ÙÔ ·˘ÙÔΛÓËÙÔ ¤¯Ô-
ÓÙ·˜ ÙÚ›„ÂÈ Ù· ÚÔ‡¯· ÛÔ˘ ÛÙÔ Î¿ıÈÛÌ· Î·È ÌÂÙ¿ È¿ÛÂȘ ÙÔ ÌÂÙ·Ï-
ÏÈÎfi ¯ÂÚÔ‡ÏÈ Ù˘ fiÚÙ·˜, ÌÔÚ› Ó· ·ÈÛı·Óı›˜ ¤Ó· Ù›Ó·ÁÌ·. √
Î·È ª·ıËÌ·ÙÈο
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
2η προσομοίωση lam-lab.com:
πριν και μετά την επαφή οι
σφαίρες έχουν το ίδιο ολικό
φορτίο!!
¨Συνοπτική Θεωρία"
σελ.4, ερώτηση 4
lam-lab.com

7. ÎÂÚ·˘Ófi˜ Î·È Ë ·ÛÙÚ·‹ Â›Ó·È Î·È ·˘Ù¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ËϤÎÙÚÈ-
Û˘ Î·È ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÌÂÁ¿Ï˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÛÙ· Û‡ÓÓÂÊ·.
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì ٷ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ù˘ ËϤÎÙÚÈÛ˘ ÂÓfi˜
ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ì ÙÚÈ‚‹, Ì Â·Ê‹ Î·È Ì Â·ÁˆÁ‹ Î·È ı· Ù· ÂÚÌËÓ‡-
ÛÔ˘Ì Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ ÌÈÎÚÔÛÎÔÈ΋˜ ‰ÔÌ‹˜ Ù˘ ‡Ï˘.
∏ϤÎÙÚÈÛË Ì ÙÚÈ‚‹
ŸÙ·Ó ÙÚ›‚ÂȘ ÌÈ· Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ·, Ë
Ú¿‚‰Ô˜ ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÂÓÒ ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· ·ÚÓËÙÈÎfi.
¶Ò˜ ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È Ë ËϤÎÙÚÈÛË Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ Ì ÙÚÈ‚‹;
™Ù· ¿ÙÔÌ· ¿ÏÏ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ˘Ú‹Ó· ηÈ
¿ÏÏ· ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔ˘. ŸÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔÓ ˘Ú‹Ó· ‚Ú›ÛÎÂ-
Ù·È ¤Ó· ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ, ÙfiÛÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚË Â›Ó·È Ë ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ÙÔ˘ ·ÛΛ
Ô ˘Ú‹Ó·˜ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙfiÛÔ ÏÈÁfiÙÂÚË ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ·
Ó· ·ÔÛ·ÛÙ› ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ. Δ· ÈÔ ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ӷ ·fi ÙÔÓ
˘Ú‹Ó· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ı· Ù· ϤÌ Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. ∂›Ó·È ·˘Ù¿
Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÛ·ÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο ‡ÎÔÏ· ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ.
ŸÙ·Ó ÙÚ›‚ÂȘ ÙË Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô ÛÙÔ ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ·, Â͈ÙÂ-
ÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·fi ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ Á˘·ÏÈÔ‡ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‡Ê·-
ÛÌ· (ÂÈÎfiÓ· 1.16). ŒÙÛÈ Ë Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô˜ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ıÂÙÈο ηÈ
ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· ·ÚÓËÙÈο. °È·Ù› ‰ÂÓ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ; °È·Ù› ‰ÂÓ
ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·fi ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· ÛÙÔ Á˘·Ï›;
Δ· ¿ÙÔÌ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
Δ· Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÙÔ˘ ˘Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ Û˘ÁÎÚ·-
ÙÔ‡ÓÙ·È Ì ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ·’ fi,ÙÈ ÂΛӷ ÙÔ˘ Á˘·ÏÈÔ‡.
ŒÙÛÈ ··ÈÙÂ›Ù·È ÏÈÁfiÙÂÚË ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÁÈ· Ó· ʇÁÔ˘Ó ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·fi
ÙÔ Á˘·Ï› ÚÔ˜ ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· ·’ fi,ÙÈ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·.
™ÙÔÓ ›Ó·Î· 1.2 ¤¯Ô˘Ó Ù·ÍÈÓÔÌËı› Ù· ˘ÏÈο ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ
›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó fiÙ·Ó Ù· ÙÚ›‚Ô˘Ì ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
∫·ı¤Ó· ·fi ·˘Ù¿, ·Ó ÙÔ ÙÚ›„Ô˘Ì Ì οÔÈÔ ·fi Ù· ÂfiÌÂÓ¿
ÙÔ˘, ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÂÓÒ ÙÔ ¿ÏÏÔ ·ÚÓËÙÈÎfi.
∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
17
∂ÈÎfiÓ· 1.15
ªÈ· ̤ڷ Ô˘ Ô ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈÎfi˜ ·¤Ú·˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ˘ÁÚ·Û›·, ·Ó
ÏËÛÈ¿Ûˆ ÙË ¯Ù¤Ó· Ô˘ ¯Ù¤ÓÈÛ· Ù· ÛÙÂÁÓ¿ Ì·ÏÏÈ¿ ÌÔ˘ ÛÙË ÊϤ-
‚· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·Ú·ÙËÚÒ fiÙÈ Ë ¯Ù¤Ó· ¤ÏÎÂÈ ÙË ÊϤ‚·.
∂ÈÎfiÓ· 1.16
ŸÙ·Ó ÙÚ›‚ÂȘ ÌÈ· Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô Ì ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ·, ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙË Ú¿‚‰Ô ÛÙÔ ‡Ê·ÛÌ·. ΔÒÚ· Ë
Ú¿‚‰Ô˜ ¤¯ÂÈ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ Î·È ÙÔ ‡Ê·ÛÌ· ÂÚ›ÛÛÂÈ·. √
·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ Ô˘ ·¤‚·ÏÂ Ë Ú¿‚‰Ô˜ Â›Ó·È ›ÛÔ˜ ÌÂ
ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ Ô˘ ÚÔۤϷ‚ ÙÔ ‡Ê·ÛÌ·. ΔÔ ÊÔÚ-
Ù›Ô Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ Â›Ó·È ›ÛÔ Î·È ·ÓÙ›ıÂÙÔ Ì ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÙÔ˘ ˘Ê¿-
ÛÌ·ÙÔ˜.
¶π¡∞∫∞™ 1.2
∏ ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÂÈÚ¿ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘
Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ˘ÏÈο ηٿ ÙËÓ ÙÚÈ‚‹ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜.
1ο+3ο video:
lam-lab.com

8. ∫·Ù¿ ÙËÓ ËϤÎÙÚÈÛË Ì ÙÚÈ‚‹ ÏfiÁˆ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ·Ú¯‹˜ ‰È·-
Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ fiÙÈ Ù· ‰‡Ô ÛÒÌ·Ù·
Ô˘ ÙÚ›‚ÔÓÙ·È ·ÔÎÙÔ‡Ó ›Û· Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ· ÊÔÚÙ›· (ÂÈÎfiÓ· 1.16).
∏ϤÎÙÚÈÛË Ì Â·Ê‹
ŸÙ·Ó ·ÁÁ›ÍÔ˘Ì Ì ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ¤Ó· ¿ÏÏÔ ËÏÂÎÙÚÈο
Ô˘‰¤ÙÂÚÔ, ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·ÔÎÙ¿ ÊÔÚÙ›Ô ›‰ÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ì ÙÔ ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ (ÂÈÎfiÓ˜ 1.17, 1.18).
¶Ò˜ ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È Ë ËϤÎÙÚÈÛË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ì Â·Ê‹; ∞Ó ÙÔ
ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ ·ÚÓËÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÙfiÙÂ, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ¤¯ÂÈ
ÏÂfiÓ·ÛÌ· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. ŸÙ·Ó ¤Ú¯ÂÙ·È Û Â·Ê‹ Ì ÙÔ ·ÊfiÚÙÈ-
ÛÙÔ ÌÂÚÈο ·fi Ù· ÏÂÔÓ¿˙ÔÓÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ÂÂȉ‹ ·ˆıÔ‡ÓÙ·È
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÒÌ· Î·È ¤ÙÛÈ ÊÔÚ-
Ù›˙ÂÙ·È Î·È ·˘Ùfi ·ÚÓËÙÈο.
∞Ó ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ¤¯ÂÈ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÙfiÙ ¤¯ÂÈ ¤ÏÏÂÈÌ-
Ì· ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ. ∫·Ù¿ ÙËÓ Â·Ê‹ ÙˆÓ ‰‡Ô ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÌÂÚÈο ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ· ÙÔ˘ Ô˘‰¤ÙÂÚÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ıÂÙÈο
ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ·. ŒÙÛÈ ¤¯ÂÈ ÙÒÚ· Î·È ·˘Ùfi ¤ÏÏÂÈÌÌ· ËÏÂÎÙÚÔ-
Ó›ˆÓ ÔfiÙ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ıÂÙÈο.
∫·Ù¿ ÙËÓ ËϤÎÙÚÈÛË Ì Â·Ê‹ ÈÛ¯‡ÂÈ Ë ·Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘
ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘: ΔÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó
Ù· ‰‡Ô ÛÒÌ·Ù· ÙÂÏÈο Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ô˘ ·Ú¯Èο ›¯Â
ÙÔ ¤Ó· (ÂÈÎfiÓ˜ 1.19, 1.20).
ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
18
∂ÈÎfiÓ· 1.17
£ÂÙÈο Î·È ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙ›·
√È ‰‡Ô ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Û ϿΘ ÎÂÚÈÔ‡. √ ¤Ó·˜ ÙÚ›‚ÂÈ ÙË
Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô, Ô˘ ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô, ÂÓÒ Ô ›‰ÈÔ˜ ÊÔÚÙ›-
˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ·˘Ù‹ ÙË Ú¿‚‰Ô ·ÎÔ˘Ì¿ÂÈ ÙÔÓ
¿ÏÏÔÓ. √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ·ÔÎÙ¿ ·fi Â·Ê‹ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. ∞ÎÔÏÔ‡-
ıˆ˜ ÔÈ ‰‡Ô ¿ÓıÚˆÔÈ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ‰¿¯Ù˘Ï¿ ÙÔ˘˜. ªÂٷ͇ ÙˆÓ
‰·¯Ù‡ÏˆÓ ÂÎÛ¿ ËÏÂÎÙÚÈÎfi˜ ÛÈÓı‹Ú·˜. √È ¿ÓıÚˆÔÈ ÙÒÚ· ‰ÂÓ
Â›Ó·È ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔÈ. ªÂ ÂÈÚ¿Ì·Ù· Û·Ó ·˘Ù¿ Ô ºÚ·ÁÎÏ›ÓÔ˜ η٤-
ÏËÍ ÛÙ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚԤϢÛË Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜
ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÈÎÒÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ.
∂ÈÎfiÓ· 1.18
ºÔÚÙ›˙Ô˘Ì ÙËÓ ·Ú¯Èο Ô˘‰¤ÙÂÚË ÛÊ·›Ú· ʤÚÓÔÓÙ¿˜ ÙË Û Â·Ê‹ Ì ÙË ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË Á˘¿ÏÈ-
ÓË Ú¿‚‰Ô (·). ∏ ÛÊ·›Ú· ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ˆıÂ›Ù·È ·fi ÙË Ú¿‚‰Ô (‚).
∂ÈÎfiÓ· 1.19
ªÈ· ·Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘
∫·Ù¿ ÙË ÊfiÚÙÈÛË Ì Â·Ê‹ ¤¯Ô˘Ì ÌÂٷΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi
ÙÔ ÛÒÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÚ›ÛÛÂÈ· ÚÔ˜ ÙÔ ·ÊfiÚÙÈÛÙÔ ‹ ·fi ÙÔ ·ÊfiÚ-
ÙÈÛÙÔ ÚÔ˜ ÙÔ ÛÒÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ¤ÏÏÂÈÌÌ·. ∞Ú¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘: q=q’+q’’
∂ÈÎfiÓ· 1.20
¢È·ÌÔÈÚ·ÛÌfi˜ ÊÔÚÙ›Ô˘ Ù˘ ÛÊ·›Ú·˜
ΔËÓ ËϤÎÙÚÈÛË Ì Â·Ê‹ ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠fiÙ·Ó ı¤ÏÔ˘Ì ӷ
‰È·ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ì ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÌÂٷ͇ ۈ̿وÓ. ¶ÂÚ›ÁÚ·-
„ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ 1.20. ¶ÔÈ· ‚·ÛÈ-
΋ ·Ú¯‹ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂȘ
ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰È·ÌÔÈÚ·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È Û’
·˘Ù¤˜;
∫∫··ÏÏÏÏÈÈÂÂÚÚÁÁ‹‹ÛÛÙÙ ÙÙËË ‰‰ÈÈ··››ÛÛııËËÛÛ‹‹ ÛÛ··˜˜
Î·È πÛÙÔÚ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
3ο video(2o πείραμα) &
2η προσομοίωση
lam-lab.com
> ΑΡΧΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ
> Ηλεκτρόνια πέρασαν από τον αρχικά
αφόρτιστο αγωγό στο θετικά φορτισμένο,
ώστε να μοιραστούν τα θετικά φορτία στους
δύο αγωγούς

9. ∞ÁˆÁÔ› Î·È ÌÔÓˆÙ¤˜
ºfiÚÙÈÛ Ì ÙÚÈ‚‹ ‹ Ì Â·Ê‹ ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÂÓfi˜ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡
ÛÒÌ·ÙÔ˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜ ı· ‰È·È-
ÛÙÒÛÂȘ fiÙÈ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ¤¯ÂÈ ‰È·¯˘ı› Û fiÏË ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘
ÛÒÌ·ÙÔ˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.21·).
∫¿Ó ÙÔ ›‰ÈÔ Ì ÌÈ· Á˘¿ÏÈÓË ‹ Ï·ÛÙÈ΋ Ú¿‚‰Ô. ΔÒÚ· ÙÔ ÂÎÎÚÂ-
̤˜ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Â›Ó·È ÂÓÙÔÈṲ̂ÓÔ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹
Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ Ô˘ ÊfiÚÙÈÛ˜. √È ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ ·Ú·-
̤ÓÔ˘Ó ·ÊfiÚÙÈÛÙ˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.21‚).
Δ· ÛÒÌ·Ù· Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙÔ ‰È·ÛÎÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡
ÊÔÚÙ›Ô˘ Û fiÏË ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÈÎÔ› ·ÁˆÁÔ›.
∞ÓÙ›ıÂÙ· Ù· ÛÒÌ·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ‰ÂÓ ‰È·ÛÎÔÚ›˙ÂÙ·È,
·ÏÏ¿ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÂÓÙÔÈṲ̂ÓÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÊÔÚ-
Ù›Û·Ì ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÈÎÔ› ÌÔÓˆÙ¤˜.
ŸÏ· Ù· ̤ٷÏÏ· Â›Ó·È ·ÁˆÁÔ›. √ Û›‰ËÚÔ˜, Ô ¯·ÏÎfi˜, ÙÔ ·ÏÔ˘-
Ì›ÓÈÔ, Ô ˘‰Ú¿ÚÁ˘ÚÔ˜, Ô ÌfiÏ˘‚‰Ô˜ Â›Ó·È Ì¤Ù·ÏÏ·. ∂›Ó·È fiÏ· ÙÔ˘˜
·ÁÒÁÈÌ· ˘ÏÈο.
°È·Ù› Ù· ̤ٷÏÏ· Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È ˆ˜ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ› ·ÁˆÁÔ›;
™’ ¤Ó· ̤ٷÏÏÔ, Ù· Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Û˘ÁÎÚ·-
ÙÔ‡ÓÙ·È ÙfiÛÔ ¯·Ï·Ú¿ ·fi ÙÔ˘˜ ˘Ú‹Ó˜ ÒÛÙ ‰È·Ê‡ÁÔ˘Ó Î·È
ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· Û fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘. °È’ ·˘Ùfi
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. Δ· ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘, ·ÊÔ‡
¤¯Ô˘Ó ¯¿ÛÂÈ Ù· Â͈ÙÂÚÈο ÙÔ˘˜ ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ıÂÙÈ-
Îfi ÊÔÚÙ›Ô. Œ¯Ô˘Ó ÌÂÙ·ÙÚ·› Û ıÂÙÈο ÈfiÓÙ·. Δ· ıÂÙÈο ÈfiÓÙ·,
·ÓÙ›ıÂÙ· Ì ٷ ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏË Ì¿˙· Î·È ‰ÂÓ
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ÂχıÂÚ·. ∫¿ÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ
·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ı¤ÛÂȘ. √È ı¤ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÎÈÓÔ‡-
ÓÙ·È Ù· ÈfiÓÙ· ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ¤Ó· ϤÁÌ· (ÂÈÎfiÓ· 1.22).
™’ ¤Ó· ·ÊfiÚÙÈÛÙÔ ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ÛÒÌ· ÙÔ ÔÏÈÎfi ·ÚÓËÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ
ÂχıÂÚˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ÙÔ˘ Â›Ó·È ›‰ÈÔ Ì ÙÔ ÔÏÈÎfi ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ÈfiÓÙˆÓ ÙÔ˘, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ô ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi˜ ·ÁˆÁfi˜ Ó·
Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈο Ô˘‰¤ÙÂÚÔ˜. ∞Ó ÚÔÛÏËÊıÔ‡Ó ‹ ·Ô‚ÏËıÔ‡Ó ËÏÂ-
ÎÙÚfiÓÈ· ·fi ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ ·ÁˆÁÔ‡, ÙfiÙ ÏfiÁˆ Ù˘
Ù˘¯·›·˜ ΛÓËÛ˘ ÙˆÓ ÂχıÂÚˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·˘Ùfi ÙÔ ÏÂfiÓ·ÛÌ·
‹ ÙÔ ¤ÏÏÂÈÌÌ· ı· ηٷÓÂÌËı› ÔÌÔÈfiÌÔÚÊ· Û fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘
·ÁˆÁÔ‡.
ΔÔ Ï·ÛÙÈÎfi, ÙÔ Á˘·Ï›, ÙÔ Î·Ô˘ÙÛÔ‡Î, Ô Â‚ÔÓ›Ù˘, Ë ÔÚÛÂÏ¿-
ÓË, ÙÔ ÎÂÚ›, ÙÔ Í‡ÏÔ Î·È ÙÔ Î·ı·Úfi ÓÂÚfi Â›Ó·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·
ÌÔÓˆÙÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ. √ ÍËÚfi˜ ·¤Ú·˜ Â›Ó·È ÌÔÓˆÙ‹˜, ÂÓÒ Ô ˘ÁÚfi˜
·¤Ú·˜ Â›Ó·È ·ÁˆÁfi˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ÂÎÊÔÚ-
Ù›˙ÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ·¤Ú·.
¶Ò˜ ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÌÔÓˆÙÒÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ËϤ-
ÎÙÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜;
™ÙÔ˘˜ ÌÔÓˆÙ¤˜ Ù· Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Û˘ÁÎÚ·-
ÙÔ‡ÓÙ·È ÈÛ¯˘Ú¿ ·fi ÙÔ˘˜ ˘Ú‹Ó˜. ŒÙÛÈ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙ·-
ʤÚÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ·fi ÙË ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ¿ÏÏË.
∞Ó ÚÔÛÏËÊıÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ·˘Ù¿ ı· ·Ú·Ì›ÓÔ˘Ó ·ÁÈ‰Â˘Ì¤Ó·
·fi Ù· ¿ÙÔÌ· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÊfiÚÙÈÛ˘. ∞Ó ·Ô‚ÏËıÔ‡Ó, ÙÔ
¤ÏÏÂÈÌÌ· ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ı· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ¿ÏÈ ÂÓÙÔÈṲ̂ÓÔ, ·ÊÔ‡
∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
19
∂ÈÎfiÓ· 1.21
(·) ºfiÚÙÈÛË Ì Â·Ê‹ ÌÈ·˜ ÌÂÙ·ÏÏÈ΋˜ Ú¿‚‰Ô˘. ∏ Ú¿‚‰Ô˜ ÊÔÚ-
Ù›˙ÂÙ·È Û fiÏË Ù˘ ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. (‚) ºfiÚÙÈÛË Ì Â·Ê‹ ÌÈ·˜
Ï·ÛÙÈ΋˜ Ú¿‚‰Ô˘. ºÔÚÙ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ‹Úı Û Â·-
Ê‹ Ì ÙË ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú·.
∂ÈÎfiÓ· 1.22
√ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ˜ ÂÓfi˜ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ ·ÁˆÁÔ‡
À¿Ú¯Ô˘Ó ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Î·È ıÂÙÈο ÈfiÓÙ· Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›-
˙Ô˘Ó ϤÁÌ·.

10. ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
20
‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë ÌÂٷΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜
ÙÔ˘ ÌÔÓˆÙ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÊfiÚÙÈÛ˘.
∞Ó›¯Ó¢ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ – ΔÔ ËÏÂÎÙÚÔÛÎfiÈÔ
°È· ÙËÓ ·Ó›¯Ó¢ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘ Î·È ÙË ÌÂϤÙË Ù˘
ËϤÎÙÚÈÛ˘ ÛÙÔ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠fiÚÁ·Ó· Ù· ÔÔ›·
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÔÛÎfiÈ·. ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÂÎÎÚÂ̤˜ Â›Ó·È ¤Ó·
·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘. ŒÓ· ¿ÏÏÔ Â›‰Ô˜ Â›Ó·È ÙÔ ËÏÂÎÙÚÔ-
ÛÎfiÈÔ Ì ÎÈÓËÙ¿ ʇÏÏ·. ∞˘Ùfi ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi
ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ‰›ÛÎÔ (1), ·fi ¤Ó· ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi Û٤ϯԘ (2) Î·È ·fi ¤Ó·
‹ ‰‡Ô ÎÈÓËÙ¿ ÂÏ·ÊÚ¿ ÌÂÙ·ÏÏÈο ÂÏ¿ÛÌ·Ù· (3) (ÂÈÎfiÓ· 1.23·).
¶Â›Ú·Ì·: Δ· ÚfiÙ˘· ÂϤÁ¯ÔÓÙ·È,
Â·ÏËı‡ÔÓÙ·È ‹ ‰È·„‡‰ÔÓÙ·È.
¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂϤÁÍÔ˘Ì ÂÈÚ·Ì·ÙÈο
·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfi-
ÓÈ· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ;
°ÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ¡Â‡-
ÙˆÓ· fiÙÈ, fiÙ·Ó ¤Ó· ·˘ÙÔΛÓËÙÔ ÛÙ·Ì·Ù¿
·fiÙÔÌ·, ÙÈÓ·˙fiÌ·ÛÙ ÚÔ˜ Ù· ÂÌÚfi˜. ªÂ
·ÚfiÌÔÈÔ ÙÚfiÔ, fiÙ·Ó ÌÈ· ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ Ú¿‚-
‰Ô˜ Ë ÔÔ›· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÌÂÁ¿ÏË Ù·¯‡ÙËÙ·
ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ·fiÙÔÌ·, ÙÔ ÌÚÔÛÙÈÓfi ̤ÚÔ˜
Ù˘ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο Î·È ÙÔ ›Ûˆ ıÂÙÈ-
ο. ¢ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÌÚÔÛÙÈÓfi ̤ÚÔ˜ Ù˘ Ú¿‚-
‰Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È Ù· ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ӷ ۈ̷ٛ‰È·, ÂÓÒ ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ ̤-
ÓÔ˘Ó Ù· ıÂÙÈο. ÕÚ· ̤۷ Û ¤Ó· ̤ٷÏÏÔ
ÂχıÂÚ· Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Â›Ó·È Ù· ·ÚÓËÙÈο
ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ۈ̷ٛ‰È·, ‰ËÏ·‰‹ Ù· ËÏÂÎÙÚfi-
ÓÈ·. ∏ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÂÓfi˜ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ‚·-
Û›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÛΤ„ÂȘ ›ӷÈ
Ôχ ‰‡ÛÎÔÏË. ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠˆÛÙfiÛÔ
·fi ÙÔ˘˜ ∞ÌÂÚÈηÓÔ‡˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ Tolman
Î·È Stewart ÙÔ 1916.
∂ÈÎfiÓ· 1.23
(·) Δ· ̤ÚË ÂÓfi˜ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘: 1. ªÂÙ·ÏÏÈÎfi˜ ‰›ÛÎÔ˜ ‹ ÛÊ·›Ú·. 2. ªÂÙ·ÏÏÈÎfi ÛÙ¤-
ϯԘ. 3. «º‡ÏÏ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘». Δ· ʇÏÏ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÂ
¯ÒÚÔ Ô˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi Á˘·Ï› Î·È ÌÔÓˆÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ªÔÚ›˜ Ó· ÛÎÂÊı›˜ ÁÈ·Ù›;
(‚) ∏ϤÎÙÚÈÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ Ì Â·Ê‹. ΔÔ ËÏÂÎÙÚÔÛÎfiÈÔ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È.
ŸÙ·Ó Û˘Ó‰¤Ô˘Ì ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ Ì ·ÊfiÚÙÈÛÙÔ
ÛÒÌ·, Ù· ‰‡Ô ʇÏÏ· ÙÔ˘ ÈÛÔÚÚÔÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ.
ŸÙ·Ó ʤÚÔ˘Ì Û Â·Ê‹ ÙÔ ‰›ÛÎÔ Ì ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ·, ÙfiÙ ÙÔ
ËÏÂÎÙÚÔÛÎfiÈÔ ·ÔÎÙ¿ ÊÔÚÙ›Ô ›‰ÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ì ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÙÔ˘ ÛÒÌ·-
ÙÔ˜. ΔÔ ÊÔÚÙ›Ô ·˘Ùfi ‰È·¯¤ÂÙ·È Û fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡
ÛÙÂϤ¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ Î·È ÛÙ· ÌÂÙ·ÏÏÈο ʇÏÏ· ÙÔ˘. Δ·
ʇÏÏ· ÙÒÚ· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÊÔÚÙ›Ô ›‰ÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ Ì ÙÔ Û٤ϯԘ Î·È ·ˆ-
ıÔ‡ÓÙ·È ·fi ·˘Ùfi. ŒÙÛÈ ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ù· ʇÏÏ· ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Ó ·fi
ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÁˆÓ›· Ì ÙÔ ·Î›ÓËÙÔ ÛÙ¤-
ϯԘ (ÂÈÎfiÓ· 1.23‚). ΔÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÁˆÓ›·˜ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È ¤Ó· ̤ÙÚÔ
Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÊÂÚı› ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÔ-
ÛÎfiÈÔ, ¿Ú· Î·È ÙÔ˘ ÊÔÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜: ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÁˆÓ›·
ÛËÌ·›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÊÔÚÙ›Ô.
∏ϤÎÙÚÈÛË Ì Â·ÁˆÁ‹
¶ÏËÛ›·Û ÌÈ· ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú· ÛÙÔ ¿ÎÚÔ ÌÈ·˜ ÌÂÙ·Ï-
ÏÈ΋˜ ÌË ËÏÂÎÙÚÈṲ̂Ó˘ Ú¿‚‰Ô˘. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘
‰È·ÈÛÙÒÓÂȘ fiÙÈ Î·È Ù· ‰‡Ô ¿ÎÚ· Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô. ΔÔ ¿ÎÚÔ Ô˘ Â›Ó·È ÏËÛȤÛÙÂÚ· ÛÙË ÛÊ·›Ú· ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È
·ÚÓËÙÈο Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ıÂÙÈο (ÂÈÎfiÓ· 1.24).
∞Ó ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂȘ ÙË ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú·, ı· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ fiÙÈ Ë
Ú¿‚‰Ô˜ ·‡ÂÈ Ó· ¤ÏÎÂÈ Ù· ÛÊ·ÈÚ›‰È· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘. ™˘ÌÂ-
∂ÈÎfiÓ· 1.24
∏ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˘ ÛÊ·›Ú·˜ ÚÔηÏ› ÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi
ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ·fi Ù· ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙ›· ÛÙË Ú¿‚‰Ô.
Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
1η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
lam-lab.com
1η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
lam-lab.com

11. ∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
21
Ú·›ÓÂȘ fiÙÈ Ë ÌÂÙ·ÏÏÈ΋ Ú¿‚‰Ô˜ ̤ÓÂÈ ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓË fiÛÔ Ë ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ÓË ÛÊ·›Ú· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÎÔÓÙ¿ Ù˘. ∏ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÛÊ·›Ú·˜ ÚÔ-
ηÏ› ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ·fi Ù· ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙ›· ÛÙË Ú¿‚‰Ô.
ΔÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ËϤÎÙÚÈÛË Ì Â·ÁˆÁ‹. ∏ Ú¿‚‰Ô˜
fï˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û˘ÓÔÏÈο ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô. §¤Ì ÏÔÈfiÓ fiÙÈ Ë ÌÂÙ·Ï-
ÏÈ΋ Ú¿‚‰Ô˜ Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓË, ÂÓÒ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË.
¶Ò˜ ı· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ;
£˘Ì‹ÛÔ˘ fiÙÈ ÛÙ· ̤ٷÏÏ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ù· ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·
Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ οı ηÙ‡ı˘ÓÛË Î·È Ù· ıÂÙÈο
ÈfiÓÙ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ı¤ÛÂȘ.
∫·ıÒ˜ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ÛÙÔ ¿ÎÚÔ ∞ Ù˘ ÌÂÙ·ÏÏÈ΋˜ Ú¿‚‰Ô˘ ÙË ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú·, Ù· ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘
¤ÏÎÔÓÙ·È Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ¿ÎÚÔ ∞. Δ· ıÂÙÈο ÈfiÓÙ· ‰ÂÓ ÌÂÙ·-
ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. ΔfiÙ fï˜ ÛÙÔ ¿ÎÚÔ ∞ Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ì ÏÂfiÓ·-
ÛÌ· ÂχıÂÚˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ, ÔfiÙ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο. ∞ÓÙ›ıÂÙ·,
·fi ÙÔ ¿ÎÚÔ μ ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ
Î·È ÏÂÔÓ¿˙ÂÈ ÙÔ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ ÈfiÓÙˆÓ: ΔÔ ¿ÎÚÔ ∞ ¤¯ÂÈ ÊÔÚ-
ÙÈÛÙ› ıÂÙÈο (ÂÈÎfiÓ· 1.25). ∏ Ú¿‚‰Ô˜ Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓË.
ŸÙ·Ó ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔ˘Ì ÙË ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú· ·fi ÙÔ ¿ÎÚÔ ∞
Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘, Ù· ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Ô˘ ›¯·Ó ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÚÔ˜
·˘Ùfi ¤ÏÎÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ¿ÎÚÔ μ. ∫·Ù·Ó¤ÌÔÓÙ·È
¿ÏÈ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊ·, ÒÛÙ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Û οı ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘
Ó· Â›Ó·È Ìˉ¤Ó. °È’ ·˘Ùfi ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ù· ¿ÎÚ· Ù˘ Ú¿‚‰Ô˘
‰ÂÓ ¤ÏÎÔ˘Ó ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘. ∏ Ú¿‚‰Ô˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È
ϤÔÓ ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓË.
ŸÏ· Ù· ÌÂÙ·ÏÏÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ËÏÂÎÙÚÈÛÙÔ‡Ó ÌÂ
Â·ÁˆÁ‹ (ÂÈÎfiÓ· 1.26).
∏ϤÎÙÚÈÛË ÌÔÓˆÙÒÓ Ì Â·ÁˆÁ‹
ªÂ Â·ÁˆÁ‹ ËÏÂÎÙÚ›˙ÔÓÙ·È ÙfiÛÔ ÔÈ ·ÁˆÁÔ› fiÛÔ Î·È ÔÈ ÌÔÓˆ-
Ù¤˜. ŒÙÛÈ ÂÍËÁÂ›Ù·È ÁÈ·Ù› Ì›· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ¯Ù¤Ó· ¤ÏÎÂÈ ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌ-
Ì¿ÙÈ· ¯·ÚÙ› (ÂÈÎfiÓ· 1.27) ‹ ÌÈ· ÊϤ‚· ÓÂÚÔ‡, ÁÈ·Ù› ¤Ó· ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ Ì·ÏfiÓÈ ÎÔÏÏ¿ÂÈ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô Î.Ï.
¶Ò˜ fï˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ì ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓË ¯Ù¤Ó· ¤ÏÎÂÈ Ù· ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ·fi ¯·ÚÙ› Ô˘ Â›Ó·È Ô˘‰¤ÙÂÚ·
‹ fiÙÈ ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ Ì·ÏfiÓÈ ¤ÏÎÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Ô˘‰¤ÙÂÚÔ ÙÔ›¯Ô;
°È· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì ·¿ÓÙËÛË ÛÙÔ ·Ú·¿Óˆ ÂÚÒÙËÌ·, ı· ηٷ-
ʇÁÔ˘Ì ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ‡Ï˘: ÛÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘. Ÿˆ˜
›‰·ÌÂ, Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÛÙ· ¿ÙÔÌ· ÙˆÓ ÌÔÓˆÙÒÓ Ôχ ‰‡ÛÎÔÏ·
·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi ·˘Ù¿. ŸÙ·Ó ÏËÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÌÈ· ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓË ¯Ù¤Ó· Û’ ¤Ó· ÌÔÓˆÙ‹, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙ· ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ·
·fi ¯·ÚÙ›, ·˘Ù‹ ·ˆı› Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ
ÌÔÚ› Ó· Ù· ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ·fi ·˘Ù¿. ŒÙÛÈ Ù· ·Ó·Áο˙ÂÈ Ó· ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·È ÙÔÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ô˘
‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË ¯Ù¤Ó·. ΔÔ ¿ÙÔÌÔ ‹
ÙÔ ÌfiÚÈÔ Ê·›ÓÂÙ·È ÙÒÚ· ·fi ÙË Ì›· ¿ÎÚË ÙÔ˘ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂-
ÓÔ Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ·ÚÓËÙÈο. ΔfiÙ ϤÌ fiÙÈ Â›Ó·È Ôψ̤ÓÔ
(ÂÈÎfiÓ· 1.28·).
√ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ‹ ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ Ì ÙÔÓ ·Ú·-
¿Óˆ ÙÚfiÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÌÔÓˆÙ‹ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÛÙÔ
∂ÈÎfiÓ· 1.25
∏ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˘ ÛÊ·›Ú·˜ ÚÔηÏ› ÙË ÌÂÙ·-
ΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi ÙÔ ¤Ó· ¿ÎÚÔ Ù˘ ÌÂÙ·ÏÏÈ΋˜ Ú¿‚‰Ô˘
ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∞Ó ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔ˘Ì ÙË ÛÊ·›Ú·, Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÂÈ-
ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÛÙÔ ¿ÎÚÔ fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ·Ú¯Èο Î·È Ë Ú¿‚‰Ô˜ Â·-
Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ Ù˘ ηٿÛÙ·ÛË.
∂ÈÎfiÓ· 1.26
∏ϤÎÙÚÈÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ Ì Â·ÁˆÁ‹. ΔÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÎÔ›Ô˘ Â›Ó·È Ìˉ¤Ó. ªÔÚ›˜ Ó· ÚԂϤ„ÂȘ ÙÈ ı·
Û˘Ì‚Â› ·Ó ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂȘ ÙË ÛÊ·›Ú·; ∂ÚÌ‹Ó¢Û ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ.
∞∞ÎÎfifiÓÓÈÈÛÛ ÙÙÔÔ
ÌÌ˘˘··ÏÏfifi ÛÛÔÔ˘˘
∂ÈÎfiÓ· 1.27
∏ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ¯Ù¤Ó· ¤ÏÎÂÈ Ù· Ô˘‰¤ÙÂÚ· ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ¯·ÚÙÈÔ‡.

12. ¤Ó· ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ (ÙÔ ÏËÛȤÛÙÂÚÔ ÛÙË ¯Ù¤Ó·) Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ıÂÙÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ¿ÎÚÔ ·ÚÓËÙÈÎfi (ÂÈÎfiÓ· 1.28‚).
∞Ó ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔ˘Ì ÙË ¯Ù¤Ó·, Ù· ¿ÙÔÌ· ‹ Ù· ÌfiÚÈ· Â·Ó¤Ú¯Ô-
ÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘˜ ηٿÛÙ·ÛË Î·È ÙfiÙÂ Ô ÌÔÓˆÙ‹˜ ·‡ÂÈ Ó·
Â›Ó·È ËÏÂÎÙÚÈṲ̂ÓÔ˜. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÚÌËÓ‡-
ÛÔ˘Ì Ò˜ Ë ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ¯Ù¤Ó· Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·
1.27 ¤ÏÎÂÈ Ù· Ô˘‰¤ÙÂÚ· ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ·fi ¯·ÚÙ› ‹ Ô Ô˘‰¤ÙÂÚÔ˜ ÙÔ›-
¯Ô˜ ¤ÏÎÂÈ ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ Ì·ÏfiÓÈ.
ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
22
∂ÈÎfiÓ· 1.29
™·ÚÏ ∫Ô˘ÏfiÌ (Coulomb, 1736-1806)
°¿ÏÏÔ˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÙÔ˘
ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›· ÁÈ· Ó· ·ÊÔÛȈı› ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ŒıÂ-
Û ÙȘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ‚¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·ÁÓËÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÛÙ·ÙÈÎÔ‡
ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡.
∂ÈÎfiÓ· 1.30
¢‡Ó·ÌË ∫Ô˘ÏfiÌ Î·È ·fiÛÙ·ÛË
ΔÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Û ·fiÛÙ·ÛË · Â›Ó·È F, Û ·fiÛÙ·ÛË 2·
Â›Ó·È F/4=F/22
Î·È Û ·fiÛÙ·ÛË 3· Â›Ó·È F/9=F/32
.
∂ÈÎfiÓ· 1.28
(·) Δ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ÌÂÙ·ÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙË Ì›· ηÙ‡-
ı˘ÓÛË. ΔÔ ¿ÙÔÌÔ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ ¤Ó· ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ıÂÙÈο ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓÔ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ·ÚÓËÙÈο. ‚) Δ· Ôψ̤ӷ ۈ̿ÙÈ· ÚÔ-
Û·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÒÛÙ ÚÔ˜ ÙË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÛÒÌ·-
ÙÔ˜ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ¿ÎÚÔ Ù˘.
ΔÚ›„ ¤Ó· Ì·ÏfiÓÈ Ì ̿ÏÏÈÓÔ ‡Ê·ÛÌ· ηÈ
ÏËÛ›·Û¤ ÙÔ Û’ ¤Ó· ÙÔ›¯Ô.
ΔÈ ·Ú·ÙËÚ›˜ ·Ú¯Èο Î·È ÙÂÏÈο;
ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ËϤÎÙÚÈÛ˘ ÌÔÚ›˜
Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÂȘ fiÏÔ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ;
1.5 ¡fiÌÔ˜ ÙÔ˘ ∫Ô˘ÏfiÌ
∏ ÌÂϤÙË Ù˘ ʇÛ˘ Â›Ó·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰›¯ˆ˜ Ù¤ÏÔ˜. ™˘Ó¯Ҙ
Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ı¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, οÓÂÈ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ
˘Ôı¤ÛÂȘ, ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘Ôı¤ÛÂÒÓ ÙÔ˘ Ì ÙË ‚Ô‹-
ıÂÈ· ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ Î·È Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ∞ÎÔÏÔ˘-
ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ô °¿ÏÏÔ˜ Ê˘ÛÈÎfi˜
™·ÚÏ ∫Ô˘ÏfiÌ (Charles Coulomb) (ÂÈÎfiÓ· 1.29) ÌÂϤÙËÛ ٷ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ Î·È Î·Ù¿ÊÂÚ ӷ ··ÓÙ‹ÛÂÈ
ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ·:
∞fi ÔÈ· ÌÂÁ¤ıË Î·È Ò˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜
‰‡Ó·Ì˘ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ;
∏ÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ·fiÛÙ·ÛË
ªÔÚ› ηÓ›˜ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ϥ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ
fiÙÈ, fiÙ·Ó ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ·fiÛÙ·ÛË ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿-
ÙˆÓ, Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÂÍ·ÛıÂÓ›. øÛÙfiÛÔ Ô ∫Ô˘ÏfiÌ ‰ÂÓ
ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠ۠·Ϥ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ. ∫·Ù¿ÊÂÚ ӷ οÓÂÈ ·ÎÚÈ-
‚›˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ‰‡Ô ÌÈÎÚ¤˜ ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂Ó˜ ÛÊ·›Ú˜ Î·È ÛÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ˘˜.
√ ∫Ô˘ÏfiÌ, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ ÛÙ·-
ıÂÚfi, ‰È·›ÛÙˆÛ fiÙÈ, fiÙ·Ó ‰ÈÏ·Û›·˙ ÙË ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·fiÛÙ·-
ÛË, Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ˘ÔÙÂÙÚ·Ï·ÛÈ·˙fiÙ·Ó. ŸÙ·Ó Ë ·fiÛÙ·-
ÛË ÙˆÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ ÙÚÈÏ·ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÁÈÓfiÙ·Ó
ÂÓÓ¤· ÊÔÚ¤˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚË Î.Ô.Î. (ÂÈÎfiÓ· 1.30).
¢ËÏ·‰‹ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜ ·Ó¿ÏÔÁË ÌÂ
ÙÔ ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ Ù˘ ·fiÛÙ·Û˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·
7η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
lam-lab.com

13. ∏ÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ÊÔÚÙ›Ô
√ ∫Ô˘ÏfiÌ ÚÔÛ¿ıËÛ Â›Û˘ Ó· ‰ÒÛÂÈ ·¿ÓÙËÛË ÛÙÔ ÂÚÒ-
ÙËÌ· Ò˜ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Î¿ı ÛÊ·›Ú·˜ ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·-
ÌË. ∂›‰·Ì ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ fiÙÈ fiÛÔ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÊÔÚÙ›Ô ¤¯Ô˘Ó ÔÈ
ÛÊ·›Ú˜ ÙfiÛÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚË Â›Ó·È Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. ª¿ÏÈÛÙ· fiÙ·Ó
ÔÈ ‰‡Ô ÛÊ·›Ú˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜, ‰ÂÓ ·ÛÎÂ›Ù·È ËÏÂÎÙÚÈ΋
‰‡Ó·ÌË. √ ∫Ô˘ÏfiÌ ˆÛÙfiÛÔ Î·È Û ÙÔ‡ÙË ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ
ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠÛÙËÓ ÔÈÔÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË.
∞Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÏÔÈfiÓ Î¿ı ÊÔÚ¿ ÙÔ ÌÈÛfi ÊÔÚÙ›Ô Û ÌÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË
ÛÊ·›Ú· ÙËÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡Û ÛÙËÓ ›‰È· ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÌÈ· ¿ÏÏË ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú· Î·È ÌÂÙÚÔ‡Û ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË (ÂÈÎfiÓ· 1.31).
μڋΠ¤ÙÛÈ fiÙÈ, fiÙ·Ó ˘Ô‰ÈÏ·Û›·˙ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ù˘ ÌÈ·˜ ÛÊ·›-
Ú·˜, Ë ‰‡Ó·ÌË Â›Û˘ ˘Ô‰ÈÏ·ÛÈ·˙fiÙ·Ó. ŸÙ·Ó ˘ÔÙÚÈÏ·Û›·˙Â
ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô, Ë ‰‡Ó·ÌË ˘ÔÙÚÈÏ·ÛÈ·˙fiÙ·Ó Î.Ô.Î. ™˘Ì¤Ú·Ó ÏÔÈfiÓ
fiÙÈ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË Ì ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô
οı ÛÊ·›Ú·˜ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Ì ÙÔ ÁÈÓfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó Ë ·fi-
ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ‹.
Δ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ∫Ô˘ÏfiÌ Ù· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ∫Ô˘-
ÏfiÌ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. πÛ¯‡Ô˘Ó ÁÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù·
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Â›Ó·È Ôχ ÌÈÎÚ¤˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ÌÂÙ·-
͇ ÙÔ˘˜ ·fiÛÙ·ÛË ‹ ÁÈ· ÊÔÚÙÈṲ̂Ó˜ ÛÊ·›Ú˜. Δ· ÛÒÌ·Ù· ·˘Ù¿
ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ÛËÌÂȷο ÊÔÚÙ›·. ŒÙÛÈ Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜ Ù· Û˘ÌÂÚ¿-
ÛÌ·Ù· ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ∫Ô˘ÏfiÌ ˆ˜ ÂÍ‹˜:
ΔÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ (F) Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·ÏÏËÏÂ-
ȉÚÔ‡Ó ‰‡Ô ÛËÌÂȷο ÊÔÚÙ›· (q1 Î·È q2) Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘
ÁÈÓÔ̤ÓÔ˘ ÙˆÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ Î·È ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜ ·Ó¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ÙÂÙÚ·-
ÁÒÓÔ˘ Ù˘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·fiÛÙ·Û˘ (r).
™ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ:
ΔÔ ∫ Â›Ó·È ÌÈ· ÛÙ·ıÂÚ¿ ·Ó·ÏÔÁ›·˜. ∏ ÙÈÌ‹ Ù˘ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi
ÙÔ ˘ÏÈÎfi ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ù· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù· ηÈ
·fi ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ. ∏ ÙÈÌ‹ Ù˘
ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ™‡ÛÙËÌ· ªÔÓ¿‰ˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÓfi Î·È Î·Ù¿ ÚÔÛ¤ÁÁÈ-
ÛË ÁÈ· ÙÔÓ ·¤Ú· ›ӷÈ:
Δ· ‰È·Ó‡ÛÌ·Ù· Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È
·fi ÙÔ ¤Ó· ÊÔÚÙ›Ô ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ Â˘ı›· Ô˘ Û˘Ó‰¤-
ÂÈ Ù· ‰‡Ô ÊÔÚÙ›·. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ¡Â‡ÙˆÓ· ÁÈ·
ÙË ‰Ú¿ÛË-·ÓÙ›‰Ú·ÛË, Ô˘ Ì¿ı·Ì ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Ù¿ÍË, ÔÈ ‰‡Ô
·˘Ù¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ıÂÙË ÊÔÚ¿ Î·È ›Û· ̤ÙÚ· (ÂÈÎfiÓ· 1.32).
™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ∫Ô˘ÏfiÌ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ô˘
·ÛÎÂ›Ù·È ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ÛËÌÂȷο ÊÔÚÙ›· ÙÔ˘ 1 C Ô˘ ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË 1 m Â›Ó·È ›ÛË Ì 9 ‰ÈÛÂηÙÔÌ̇ÚÈ· N. ∞˘Ù‹
Ë ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙÔ ‰ÂηÏ¿ÛÈÔ ÙÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜ ÂÓfi˜
ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ÏÔ›Ô˘. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÙÔ C Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË ÌÔÓ¿‰·
ÊÔÚÙ›Ô˘ Î·È Ù¤ÙÔÈ· Û˘ÓÔÏÈο ÊÔÚÙ›· ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· Ê·È-
ÓfiÌÂÓ· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜. ∂ÈϤÔÓ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÒÌ·-
K
N m
C
= u
u
9 109
2
2
F K
q q
r
1 2
2
=
u
∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
23
∂ÈÎfiÓ· 1.31
¢‡Ó·ÌË ∫Ô˘ÏfiÌ Î·È ÊÔÚÙ›Ô
∞Ó Ë ·fiÛÙ·ÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÛËÌÂÈ·ÎÒÓ ÊÔÚÙ›ˆÓ ‰ÂÓ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂ-
Ù·È Î·È ˘Ô‰ÈÏ·ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÙÔ ¤Ó· ·fi Ù· ‰‡Ô, Ë ‰‡Ó·ÌË ˘Ô-
‰ÈÏ·ÛÈ¿˙ÂÙ·È.
∂ÈÎfiÓ· 1.32
Δ· ·ÓÙ›ıÂÙ· ¤ÏÎÔÓÙ·È Î·È Ù· fiÌÔÈ· ·ˆıÔ‡ÓÙ·È
∏ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ‰È·Ó˘ÛÌ·ÙÈÎfi ̤ÁÂıÔ˜: ¤¯ÂÈ ‰È‡ı˘ÓÛË
Î·È ÊÔÚ¿. ∏ ‰È‡ı˘ÓÛ‹ Ù˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ Â˘ı›· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ
Ù· ‰‡Ô ÛËÌÂȷο ÊÔÚÙ›·. ∏ ‰‡Ó·ÌË ¤¯ÂÈ ÊÔÚ¿ ÚÔ˜ ÙÔ ¿ÏÏÔ
ÊÔÚÙ›Ô (ÂÏÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË) fiÙ·Ó Ù· ÊÔÚÙ›· Â›Ó·È ·ÓÙ›ıÂÙ· Î·È ·ÓÙ›-
ıÂÙË (·ˆÛÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË) fiÙ·Ó Ù· ÊÔÚÙ›· Â›Ó·È fiÌÔÈ·.

14. ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
24
Ù· ¤¯Ô˘Ó ۯ‰fiÓ ›ÛÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÚˆÙÔÓ›ˆÓ Î·È ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ,
ÔfiÙ ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÈÎÚfi.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿ fï˜ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ·›˙Ô˘Ó
΢ڛ·Ú¯Ô ÚfiÏÔ ÛÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ ·fi Ù·
¿ÙÔÌ·, ÙˆÓ ÎÚ˘ÛÙ¿ÏÏˆÓ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÛÙȘ ¯ËÌÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ
Î·È Ù· ‚ÈÔÏÔÁÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·.
∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ù· Ô˘Ú¿ÓÈ· ÛÒÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÔÏÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô ›ÛÔ Ì ÙÔ
Ìˉ¤Ó. ŒÙÛÈ ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ‚·Ú˘ÙÈΤ˜
‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.33).
ŒÏÍË ÌÂٷ͇ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ Î·È Ô˘‰¤ÙÂÚÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜
ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ ÙÔ˘ ∫Ô˘ÏfiÌ ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷ-
ÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ·Ù› ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ¤ÏÎÂÈ ¤Ó· Ô˘‰¤ÙÂÚÔ. ŸÙ·Ó
ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ÌÈ· ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË Á˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô Û ¤Ó· Ô˘‰¤-
ÙÂÚÔ Ì·Ï¿ÎÈ ·fi ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ (ÂÈÎfiÓ· 1.34), ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ ËÏÂ-
ÎÙÚ›˙ÂÙ·È Ì Â·ÁˆÁ‹. ∏ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ Ì¿Ï·˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË Ú¿‚‰Ô
ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο Î·È ¤ÏÎÂÙ·È ·fi ·˘Ù‹Ó, ÂÓÒ Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ì·ÎÚÈ¿
·fi ÙË Ú¿‚‰Ô ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ıÂÙÈο Î·È ·ˆı›ٷÈ. ∂Âȉ‹ Ë Ú¿‚‰Ô˜
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÏËÛȤÛÙÂÚ· ÛÙËÓ ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÂÚÈÔ¯‹ ·Ú¿
ÛÙË ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË, Ë ÂÏÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi
ÙËÓ ·ˆÛÙÈ΋ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ ¤ÏÎÂÙ·È ·fi ÙË Ú¿‚‰Ô.
1.6 ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô
ª¿ı·Ì fiÙÈ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ‰Ú· ·fi ·fiÛÙ·ÛË ¯ˆÚ›˜ Ó·
ÌÂÛÔÏ·‚› οÔÈÔ ˘ÏÈÎfi ̤ÛÔ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ.
ΔÔ ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙË Ì·ÁÓËÙÈ΋ Î·È ÙË ‚·Ú˘ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. √
ÕÁÁÏÔ˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ª¿ÈÎÏ º·Ú·ÓÙ¤È (ÂÈÎfiÓ· 1.35), ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿-
„ÂÈ ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ·fi ·fiÛÙ·ÛË, ÂÈÓfiËÛÂ
ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ‰›Ô˘ ‰˘Ó¿ÌˆÓ.
∏ÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ‰›Ô
∏ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ‰Ú· ·fi ·fiÛÙ·ÛË. ªÂٷ͇ ‰‡Ô ÊÔÚÙÈ-
ÛÌ¤ÓˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ¯ˆÚ›˜
Ó· ÌÂÛÔÏ·‚› ηӤӷ ˘ÏÈÎfi ̤ÛÔ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘
Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ÛÊ·›Ú· ÌÈ·˜ ËÏÂÎÙÚÔÛÙ·ÙÈ΋˜ Ì˯·Ó‹˜ (Û˘Û΢‹
Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÊÔÚÙ›ÛÔ˘Ì ËÏÂÎÙÚÈο
ÌÈ· ÛÊ·›Ú·) Van der Graaft ʤÚÓÔ˘Ì ËÏÂÎÙÚÈο ÂÎÎÚÂÌ‹.
ŸÙ·Ó Ë ÛÊ·›Ú· Ù˘ Ì˯·Ó‹˜ Î·È Ù· ÛÊ·ÈÚ›‰È· ÛÙ· ËÏÂÎÙÚÈο
ÂÎÎÚÂÌ‹ ÊÔÚÙÈÛÙÔ‡Ó, ÙfiÙ ÛÙ· ÛÊ·ÈÚ›‰È· ·ÛÎÂ›Ù·È ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·-
ÌË (ÂÈÎfiÓ· 1.36).
™ÙÔ ¯ÒÚÔ Á‡Úˆ ·fi ¤Ó· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ËÏÂ-
∂ÈÎfiÓ· 1.33
™ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ Ï·ÓËÙÒÓ, ÙˆÓ ·ÛÙ¤ÚˆÓ Î·È ÙˆÓ Á·Ï·ÍÈÒÓ
΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÔÈ ‚·Ú˘ÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ™ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È
ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÔÈ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ.
∂ÈÎfiÓ· 1.34
ΔÔ Ì·Ï¿ÎÈ ËÏÂÎÙÚ›˙ÂÙ·È ·fi Â·ÁˆÁ‹
∏ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË Ú¿‚‰Ô ÙÔ˘ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜
Ù˘ Ì¿Ï·˜ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ·ÚÓËÙÈο
ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜. ∏ ÂÏÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Ù˘
·ˆÛÙÈ΋˜.
∂ÈÎfiÓ· 1.36
(·) ∏ ·ÊfiÚÙÈÛÙË ÛÊ·›Ú· ‰ÂÓ ·ÛΛ ‰‡Ó·ÌË ÛÙ· ·ÊfiÚÙÈÛÙ· ÛÊ·ÈÚ›‰È·.
(‚) ∏ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú· ·ÛΛ ·ˆÛÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÛÙ· ıÂÙÈο
ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÊ·ÈÚ›‰È·.
∂ÈÎfiÓ· 1.35
ª¿ÈÎÏ º·Ú·ÓÙ¤È (Faraday, 1791-1867)
ÕÁÁÏÔ˜ Ê˘ÛÈÎfi˜. ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÌÂÏȈ٤˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÌ·ÁÓË-
ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ›Ûˆ˜ Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎfi˜ Ê˘ÛÈÎfi˜ ÙÔ˘
19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∂ÈÛ‹Á·Á ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ì·ÁÓË-
ÙÈÎÔ‡ ‰›Ô˘, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ.
4ο video
lam-lab.com

15. ∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
25
ÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ Á‡Úˆ ·fi οı ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ ÛÒÌ· ·ÔÎÙ¿ ÙËÓ ÂÍ‹˜ ȉÈfiÙËÙ·: «™Â οı ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ
ÛÒÌ· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Û ·˘ÙfiÓ ·ÛÎÂ›Ù·È ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË».
§¤Ì ÙfiÙ fiÙÈ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ˘¿Ú¯ÂÈ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô (ÂÈÎfiÓ· 1.37).
°ÂÓÈο ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô,
·Ó ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Û οı ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ·
Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ì ̤۷ Û’ ·˘Ù‹.
ªÂ ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ë ¿ÛÎË-
ÛË Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ˆ˜ ‰È·‰Èηۛ· ‰‡Ô
‚ËÌ¿ÙˆÓ.
·. °‡Úˆ ·fi οı ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈ-
Îfi ‰›Ô.
‚. Δ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÒÌ·Ù· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÈÎÒÓ
‰›ˆÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó.
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô ˘Ú‹Ó·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Á‡Úˆ ÙÔ˘ ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi
‰›Ô Ô˘ ·ÛΛ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘. ∞ÓÙ›-
ÛÙÔȯ· Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô. ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi
‰›Ô ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·ÛΛ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÛÙÔÓ ˘Ú‹Ó·.
¶Ò˜ ı· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì ·Ó Û ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ
(‹ fi¯È) ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô;
∞ÚΛ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ ÛÒÌ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛˆÌ·Ù›‰ÈÔ ÂÓfi˜ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜). ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô, ÙfiÙ ÛÙÔ ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ı· ·ÛÎËıÔ‡Ó ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ı· ÙÔ ÂÎÙÚ¤„Ô˘Ó ·fi
ÙËÓ ·Ú¯È΋ ı¤ÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ÙÔ˘ (ÂÈÎfiÓ· 1.37).
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘
¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô;
ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ó·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ Ô˘ ·ÛΛ
ÛÙ· ÊÔÚÙ›· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì¤Û· Û’ ·˘Ùfi. ΔÔ ÌÂÈÔÓ¤ÎÙËÌ· ·˘ÙÔ‡
ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ‰‡Ó·ÌË ·˘Ù‹ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô.
ŸÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ì ے ¤Ó· ÛËÌ›Ô
ÙÔ˘ ‰›Ô˘ ÙfiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â›Ó·È Î·È Ë ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛΛ ÙÔ
‰›Ô Û’ ·˘Ùfi. ∞Ó ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô, ·ÏÏ¿˙ÂÈ Î·È Ë ‰‡Ó·ÌË. °È·
Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ì ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ·˘Ùfi, ·Ó·˙ËÙԇ̠ÙÚfiÔ˘˜
ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·ÛÎÂ›Ù·È Ë
‰‡Ó·ÌË. ŒÓ·˜ ÚÒÙÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ó·È Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ̤ۈ ÙÔ˘ ÌÂÁ¤-
ıÔ˘˜ Ô˘ ϤÁÂÙ·È ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘. ∏ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘
ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ·fi ÙÔ
‰›Ô Û ıÂÙÈÎfi ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô 1 C Î·È ÙË Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ì ÌÂ
ÙÔ ∂ (ÂÈÎfiÓ· 1.38).
∂ÈÎfiÓ· 1.37
°‡Úˆ ·fi ÙË ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô.
ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô ·ÛΛ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙ· ÊÔÚÙÈṲ̂ӷ ÛÊ·ÈÚ›‰È·.
∂ÈÎfiÓ· 1.38
ªÈ· ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÂÓfi˜ ÛËÌÂÈ·ÎÔ‡ ÊÔÚ-
Ù›Ô˘ ̤ۈ ÙˆÓ ‰È·Ó˘ÛÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Î·È Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘. Δ·
ÌÏ ‚¤ÏË ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Î·È Ù· ÎfiÎÎÈÓ· ÙË ‰‡Ó·ÌË.
ΔÔ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ ‰È·Ó˘ÛÌ¿ÙˆÓ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘.
°‡Úˆ ·fi ÙÔ˘˜ ¤Ì‚ÈÔ˘˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÈο
‰›· Ô˘ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Ì˘ÒÓ ÙÔ˘˜. √È Î·Ú-
¯·Ú›Â˜ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó Î‡ÙÙ·Ú· ËÏÂÎÙÚÈο ¢·›ÛıËÙ· Ù· ÔÔ›· ÙÔ˘˜
‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó Ù· ı‡Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ·ÓȯÓ‡Ô-
ÓÙ·˜ Ù· Ôχ ·ÛıÂÓ‹ ‰›· ÙÔ˘˜.
– ªÔÚ›˜ Ó· ÛÎÂÊı›˜ ÁÈ·Ù› ηٿ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Ì˘ÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È
Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ ËÏÂÎÙÚÈο ‰›·;
– ∏ ηډȿ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ̇˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘
ÛÒÌ·ÙÔ˜. ∫·Ù¿ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô. ∞Ó·-
˙‹ÙËÛ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô Î·È Ó· ÙÔ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ÌÂ
ÙÔ ËÏÂÎÙÚÔηډÈÔÁÚ¿ÊËÌ·.
– ∞Ó·˙‹ÙËÛÂ Î·È ¿ÏϘ È·ÙÚÈΤ˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Ó· ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ËÏÂÎÙÚÈÎÒÓ ‰›ˆÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓıÚÒÈÓ· fiÚÁ·Ó·.
Î·È μÈÔÏÔÁ›· Î·È π·ÙÚÈ΋
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹

16. ∏ÏÂÎÙÚÈΤ˜ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜
∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 1.38 ›ӷÈ
‰‡ÛÎÔÏË Î·È ‰‡Û¯ÚËÛÙË. √ º·Ú·ÓÙ¤È (Faraday) ÂÈÛ‹Á·Á ¤Ó·Ó ÈÔ
‡ÎÔÏÔ ÙÚfiÔ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘, ̤ۈ ÙˆÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÒÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ·ÎfiÌË Î·È
Û‹ÌÂÚ·.
ª¤Û· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁ-
Ì· ÏÂÙ¤˜ ÌÂٷ͈٤˜ ÎψÛÙ¤˜, ‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È Û ÁÚ·Ì̤˜ ηٿ
ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ¿Óˆ ÙÔ˘˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.39Á).
ŸÔ˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÎψÛÙ¤˜, ÂΛ Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋
‰‡Ó·ÌË Â›Ó·È ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË Î·È ÔÈ ÁÚ·Ì̤˜ Â›Ó·È ˘ÎÓfiÙÂÚ˜. ∂ÂÈ-
‰‹ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÁÚ·Ì̤˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Î·È ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘
ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘, ÙȘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘.
flÛÙÂ, ·Ó ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ, ÌÔ-
Úԇ̠ӷ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘.
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Â›Û˘ fiÛÔ ˘ÎÓ¤˜ ‹ ·Ú·È¤˜ Â›Ó·È ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜
ÁÚ·Ì̤˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ì fiÛÔ ÈÛ¯˘Ú‹ ‹ ·ÛıÂÓ‹˜ ›ӷÈ
Ë ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. ∂Ô̤ӈ˜, ÁÈ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙËÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË, ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·fi ÔÈÔ
ÛÒÌ· ‹ ·fi ÔÈ· ÛÒÌ·Ù· ·ÛÎÂ›Ù·È («ËÁ¤˜ ÙÔ˘ ‰›Ô˘»). ∞ÚΛ
Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ·
Â›Ó·È Ë ‰È‡ı˘ÓÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È fiÛÔ ˘ÎÓ¤˜ Â›Ó·È (ÂÈÎfiÓ· 1.39·, ‚).
™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 1.40 ·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ·ÓÙ›ıÂ-
Ù· ÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ·Ú¿ÏÏËÏˆÓ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÒÓ Ï·ÎÒÓ. ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ
Û‡ÛÙËÌ· ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Â›‰Ԙ ˘ÎÓˆÙ‹˜. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ fiÙÈ ÌÂ
ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ ¿ÎÚˆÓ ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ›ӷÈ
¢ı›˜, ·Ú¿ÏÏËϘ Î·È ÈÛ·¤¯Ô˘Û˜. ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ ‰›Ô ¤¯ÂÈ ÛÙ·-
ıÂÚ‹ ¤ÓÙ·ÛË Î·È Ï¤Ì fiÙÈ Â›Ó·È ÔÌÔÁÂÓ¤˜. ΔÔ ÔÌÔÁÂÓ¤˜ ‰›Ô
·ÛΛ ÙËÓ ›‰È· ‰‡Ó·ÌË Û ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô Û ÔÔÈÔ‰‹ÔÙÂ
ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ Î·È ·Ó ÙÔ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘ÌÂ.
ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
26
¶π¡∞∫∞™ 1.3
∏§∂∫Δƒπ∫∞ ¶∂¢π∞ ∫∞π √π ¢À¡∞ª∂π™ ¶√À ∞™∫√À¡
¶ËÁ‹ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ¢‡Ó·ÌË Û ¡ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ¶ËÁ‹ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ¢‡Ó·ÌË Û ¡ Ô˘ ·ÛΛٷÈ
ÛÂ ÊÔÚÙ›Ô 1 C, N/C ÛÂ ÊÔÚÙ›Ô 1 C, N/C
∂Ó‰Ô·ÛÙÚÈ΋ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· 3⋅10-6
∏ÏÈ·Îfi ʈ˜ 103
∏ÏÂÎÙÚÈο ηÏ҉ȷ ÛÈÙÈÔ‡ 10-2
∞ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· (ηٷÈÁ›‰·) 104
ƒ·‰ÈÔ·̷ٷ 10-1
ªË¯·Ó‹ Van der Graaff 2⋅106
∫¤ÓÙÚÔ ÂÓfi˜ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘ 3 √ ·¤Ú·˜ Á›ÓÂÙ·È ·ÁÒÁÈÌÔ˜ 3⋅106
∂ÛˆÙÂÚÈÎfi Ï·ÌÙ‹Ú· ÊıÔÚÈÛÌÔ‡ 10 ™ˆÏ‹Ó·˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ·ÎÙ›ÓˆÓ Ã 5⋅106
30 cm ·fi ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÚÔÏfiÈ 15 ∫˘ÙÙ·ÚÈ΋ ÌÂÌ‚Ú¿ÓË 107
30 cm ·fi ÛÙÂÚÂÔʈÓÈÎfi 90 ∂ÛˆÙÂÚÈÎfi ·ÙfiÌÔ˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ 6⋅1011
¢¤ÛÌË Ï¤È˙ÂÚ 102
∂ÈÊ¿ÓÂÈ· ÂÓfi˜ ·ÏÏfiÌÂÓÔ˘ ·ÛÙ¤Ú· 1014
∞ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· (ηÏÔηÈÚ›·) 150 ∂ÈÊ¿ÓÂÈ· ˘Ú‹Ó· Ô˘Ú·Ó›Ô˘ 2⋅1021
30 cm ·fi ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÎÔ˘‚¤ÚÙ· 250
∂ÈÎfiÓ· 1.39
¢˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ·fi
¤Ó· ÛËÌÂÈ·Îfi ÊÔÚÙ›Ô (·) ıÂÙÈÎfi Î·È (‚) ·ÚÓËÙÈÎfi. ¶·Ú·Ù‹ÚËÛÂ
fiÙÈ ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi Ù· ıÂÙÈο ÊÔÚÙ›· ηÈ
ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÙ· ·ÚÓËÙÈο. (Á) √È ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·-
ÙfiÓ Ó· ·ÈÛıËÙÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ÏÂÙ¤˜ ÌÂٷ͈٤˜ ÎψÛÙ¤˜ ÙÔÔıÂ-
ÙË̤Ó˜ ̤۷ Û ηÛÙÔڤϷÈÔ.

17. ∏ÏÂÎÙÚÈ΋ ıˆÚ¿ÎÈÛË
™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 1.41 ·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÌÂٷ͇ ÌÈ·˜ ÊÔÚÙÈ-
Ṳ̂Ó˘ Ͽη˜ Î·È ÂÓfi˜ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Î˘Ï›Ó-
‰ÚÔ˘. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ fiÙÈ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Î˘Ï›Ó‰ÚÔ˘
ÔÈ ÎψÛÙ¤˜ ‰ÂÓ ‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ˘¿Ú-
¯ÂÈ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô. ∞˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÁÂÓÈο ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ
·ÁˆÁÒÓ. §¤Ì fiÙÈ ÔÈ ·ÁˆÁÔ› ıˆÚ·Î›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘˜
¯ÒÚÔ ·fi Ù· ËÏÂÎÙÚÈο ‰›· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi
¯ÒÚÔ.
∫∂º∞§∞π√ 1 ∏§∂∫Δƒπ∫∏ ¢À¡∞ª∏ ∫∞π º√ƒΔπ√
27
∂ÈÎfiÓ· 1.41
∏ÏÂÎÙÚÈ΋ ıˆÚ¿ÎÈÛË
™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Î˘Ï›Ó‰ÚÔ˘ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ËÏÂÎÙÚÈÎfi
‰›Ô.
∂ÈÎfiÓ· 1.40
(·) ™¯ËÌ·ÙÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ ÙÔ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÂÓfi˜ Â›‰Ԣ ˘ÎÓˆÙ‹. (‚) ∞ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ
‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÂÈ¤‰Ô˘ ˘ÎÓˆÙ‹
Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÏÂÙÒÓ ÌÂÙ· ͈ÙÒÓ ÎψÛÙÒÓ ÙÔÔıÂÙËÌ¤ÓˆÓ ÛÂ
ηÛÙÔڤϷÈÔ.
KÂÚ·˘Ófi˜ Î·È ËÏÂÎÙÚÈ΋ ıˆÚ¿ÎÈÛË
ΔÔ ·Ì¿ÍˆÌ· ÂÓfi˜ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙÔ˘ Â›Ó·È ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi. ∂Ô̤ӈ˜ ıˆÚ·Î›˙ÂÈ ÙÔ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·fi Ù· Â͈ÙÂÚÈο ËÏÂÎÙÚÈο ‰›·. ŒÙÛÈ fiÙ·Ó ¤Ó·˜ ÎÂÚ·˘Ófi˜
Ï‹ÙÙÂÈ ÙÔ ·˘ÙÔΛÓËÙÔ, ÂÓÒ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ¯ÒÚÔ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙÔ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎfi ‰›Ô, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰›Ô, ÔfiÙ ÔÈ ÂÈ‚¿Ù˜ ‰ÂÓ ÎÈÓ-
‰˘Ó‡ԢÓ.
™Î¤„Ô˘ Î·È Û¯Â‰›·Û ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 1.41.
∂Í‹ÁËÛ ·˘Ùfi Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ.
ªÔÚ›˜ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂȘ ¿ÏϘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ıˆÚ¿ÎÈÛ˘;
¢˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ·fi ‰‡Ô ·ÓÙ›ıÂÙ· ÊÔÚÙ›· (ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÌÏÂ):
(·) ™˘Ì‚ÔÏÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË.
(‚) ∞ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ·fi ÌÂٷ͈٤˜ ÎψÛÙ¤˜ Û ηÛÙÔڤϷÈÔ.
(Á) ªÂÚÈο ˙Ò· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ‰›Ô ÒÛÙ ̤ۈ ·˘ÙÔ‡ Ó· ·ÓȯÓÂ‡Ô˘Ó ÎÔÓÙÈÓ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·.
Î·È μÈÔÏÔÁ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹
Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Î·È Δ¯ÓÔÏÔÁ›·
ºº
˘˘ÛÛÈÈÎÎ ‹‹

18. ∏ÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô Î·È ÂÓ¤ÚÁÂÈ·
£¤ÙÔ˘Ì Û ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÌÈ· ËÏÂÎÙÚÔÛÙ·ÙÈ΋ Ì˯·Ó‹ Wimshurst
(Ì˯·Ó‹ Ë ÔÔ›· ÚÔÌËı‡ÂÈ ËÏÂÎÙÚÈο ÊÔÚÙ›·) ÔfiÙ ÔÈ ‰‡Ô
ÌÂÙ·ÏÏÈΤ˜ ÛÊ·›Ú˜ (fiÏÔÈ) ÊÔÚÙ›˙ÔÓÙ·È Î·È Ë ÌÈ· ·ÔÎÙ¿ ıÂÙÈÎfi
ÊÔÚÙ›Ô, ÂÓÒ Ë ¿ÏÏË ·ÚÓËÙÈÎfi. ¶ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂-
ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÂÓfi˜ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜ ÛÙÔÓ Â›Û˘ ıÂÙÈο ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓÔ fiÏÔ Ù˘ Ì˯·Ó‹˜ (ÂÈÎfiÓ· 1.42). ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÎÈÓ›-
Ù·È ·fi ÙÔÓ ¤Ó· fiÏÔ Ù˘ Ì˯·Ó‹˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ.
¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ì ·˘Ùfi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘;
ªÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô fiÏˆÓ Ù˘ Ì˯·Ó‹˜ Wimshurst ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›ٷÈ
ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô. ΔÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ÂÎÎÚÂÌÔ‡˜ ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· Û’ ·˘Ùfi. ΔÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô ·ÛΛ ‰‡Ó·ÌË ÛÙÔ ÊÔÚ-
ÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ. ΔÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÎÈÓ›ٷÈ. ∂Ô̤ӈ˜
·ÔÎÙ¿ ÎÈÓËÙÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.
°ÓˆÚ›˙Ô˘Ì fï˜ fiÙÈ Ë ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ‰ÂÓ ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ Ìˉ¤Ó,
·ÏÏ¿ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È ·fi ÙË ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÛÙËÓ ¿ÏÏË.
∞fi ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÚԤ΢„ ÏÔÈfiÓ Ë ÎÈÓËÙÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·
ÙÔ˘ ÛÊ·ÈÚȉ›Ô˘;
∞ÊÔ‡ ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi
‰›Ô, ·ÛÎÂ›Ù·È Û’ ·˘Ùfi ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. ∂Ô̤ӈ˜ ¤¯ÂÈ ‰˘Ó·-
ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.
¶ÔÈ· Â›Ó·È fï˜ Ë ÚԤϢÛË Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÛÊ·ÈÚȉ›Ô˘;
∞˜ ı˘ÌËıԇ̠fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ·Ó˘„ÒÛÔ˘Ì ¤Ó· ÛÒÌ· ÛÙÔ ‚·Ú˘ÙÈ-
Îfi ‰›Ô Ù˘ Á˘, ·ÛÎԇ̠‰‡Ó·ÌË. ΔÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘
Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ·ÔÎÙ¿ ÙÔ ÛÒÌ·. ¶·Úfi-
ÌÔÈ·, ÁÈ· Ó· ÏËÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÛÙÔÓ fiÌÔÈ·
ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ fiÏÔ Ù˘ Ì˯·Ó‹˜, ··ÈÙÂ›Ù·È Ó· ·Û΋ÛÔ˘Ì ‰‡Ó·-
ÌË. ΔÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰˘Ó·-
ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ·ÔÎÙ¿ ÙÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ Û οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘
‰›Ô˘ (ÂÈÎfiÓ· 1.43).
ŒÓ· ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÒÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô ÛÙÔ ¯ÒÚÔ
Ô˘ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. °È· Ó· ÊÔÚÙÈÛÙ› fï˜ ÙÔ ÛÒÌ·, ı· Ú¤ÂÈ
Ó· ÌÂÙ·ÊÂÚı› Û’ ·˘Ùfi ÔÚÈṲ̂ÓË ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ÊÔÚÙ›Ô˘.
∞Ó ÙÚ›„Ô˘Ì ¤Ó· Ì·ÏfiÓÈ Ì ̿ÏÏÈÓÔ ‡Ê·ÛÌ·, ÙfiÙ ÙÔ Ì·ÏfiÓÈ
ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο ÏfiÁˆ Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi ÙÔ
‡Ê·ÛÌ·. Δ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· fï˜ Ô˘ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È ·Ú¯Èο ÛÙÔ Ì·-
ÏfiÓÈ ·ÛÎÔ‡Ó ·ˆÛÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙ· Ó¤· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Ô˘ ¤Ú¯Ô-
ÓÙ·È Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó Û’ ·˘Ùfi. °È· Ó· ˘ÂÚÓÈÎËıÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÔÈ ‰˘Ó¿-
ÌÂȘ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Î·È Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ‰˘Ó¿-
ÌÂȘ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ̤ۈ Ù˘ ÙÚÈ‚‹˜. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·˘ÙÒÓ
ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÚÔÛʤÚÂÙ·È ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·.
ΔÈ Á›ÓÂÙ·È ·˘Ù‹ Ë ÂÓ¤ÚÁÂÈ·;
∞ÔıË·ÂÙ·È ˆ˜ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÛÙÔ ÊÔÚÙÈṲ̂-
ÓÔ ÛÒÌ· ‹ Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô Ô˘ ·˘Ùfi ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›.
ºÀ™π∫∏ °’ °Àª¡∞™π√À
28
∂ÈÎfiÓ· 1.42
ΔÔ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ‰›Ô
Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ fiÏˆÓ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÔÛÙ·ÙÈ΋˜ Ì˯·-
Ó‹˜ Wimshurst. ΔÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÎÈÓÂ›Ù·È Î¿Ùˆ ·fi ÙË ‰Ú¿ÛË Ù˘
ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘.
∂ÈÎfiÓ· 1.43
°È· Ó· ÏËÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÙÔ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÛÙËÓ Â›-
Û˘ ıÂÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÛÊ·›Ú·, ·ÛÎԇ̠‰‡Ó·ÌË F1 ›ÛË Î·È ·ÓÙ›-
ıÂÙË Ù˘ ·ˆÛÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ F2 Ô˘ ·ÛΛ Ë ÛÊ·›Ú· ÛÙÔ ÛÊ·È-
Ú›‰ÈÔ. (·) ∏ ‰‡Ó·ÌË F1 ·Ú¿ÁÂÈ ¤ÚÁÔ Ô˘ Â›Ó·È ›ÛÔ Ì ÙË ‰˘Ó·-
ÌÈ΋ ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÛÙË ı¤ÛË ∞. (‚)
∞Ó ÙÔ ÛÊ·ÈÚ›‰ÈÔ ÙÔ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙË ÛÊ·›Ú·, ÙfiÙ ·˘Í¿ÓÂÙ·È
ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ù˘ ÛÊ·›Ú·˜ ηıÒ˜ Î·È Ë ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·.