SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 57
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Bilgi Toplumu = Herkes İçin
               Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat


                                    Yaşar Tonta
                          H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
                                tonta@hacettepe.edu.tr
                        yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html


Bilgi Toplumu, Ankara                                              12 Ocak 2005 - 1
Plan

• Bilgi ve İletişim Teknolojilerindeki
  (BİT) başlıca yönelimler
• Internet bağlantısı
• Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu
  gelişmeleri
• Dijital uçurum
• BİT’ler dünyayı nasıl değiştirebilir?
• Sonuç
Bilgi Toplumu, Ankara               12 Ocak 2005 - 2
“Müthiş Düzen Çağı”


       “En iyi fiyata dünyanın her
       yerinden tam istediğimizi
       anında almaya doğru
       gidiyoruz.”


                              Kaynak: Reich, 2000, p. 15

Bilgi Toplumu, Ankara                         12 Ocak 2005 - 3
Sanayi Toplumu
•     Kitlesel üretim ve kitlesel dağıtım
•     “Üret, depola, sat”
•     “Mekanistik örgütlenme”
•     “Sürekli gelişme”
•     Geleneksek eğitim
•     Katı/hiyerarşik yönetim
•     Merkezileşmeye dayanan ekonomik
        modeller
Bilgi Toplumu, Ankara                  12 Ocak 2005 - 4
Bilgi Toplumu

• Kitlesel özelleştirme ve kişiselleştirme
• “Sat, üret, teslim et”
• “Dinamik örgütlenme”
• Müşteri odaklı eğitim / Sürekli gelişme
• Gevşek / yatay yönetim
• Özelleşmeye dayanan ekonomik
   modeller
 Bilgi Toplumu, Ankara                 12 Ocak 2005 - 5
Bilgi . . .
• “Zenginlik yaratmak için kullanılan
  kaynakların hiç biri bilgi kadar önemli
  değildir.”
• Bilgi                 “kalkınmanın can damarı”
• Bilgi                 rekabetin vazgeçilmez unsuru



Bilgi Toplumu, Ankara                              12 Ocak 2005 - 6
İnsan Bilgisinin Küreselleşmesi
“Tüm insanlığın belleği herkes tarafından
erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın
bir gelecekte getirilecektir.... Bu yeni tüm
insanlığın beyninin...tek bir yerde toplanması
gerekli değildir. Bu beyin insan kafası ya da
kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam
olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi
Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı
garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu
beynin röprodüksiyonu yapılabilir.”
                                      Kaynak: Dyson (1997, p. 10-11)

 Bilgi Toplumu, Ankara                                    12 Ocak 2005 - 7
Başlıca Yönelimler

• Bilgisayar gücünde artış
       • Bilginin işlenmesi, depolanması ve
         bilgiye erişim
• Maliyetlerdeki düşüş
       • Bilgi işleme ve iletim
• Bilgi patlaması



 Bilgi Toplumu, Ankara                        12 Ocak 2005 - 8
Depolama Maliyetleri




                        Kaynak: http://www.berghell.com/whitepapers/Storage%20Costs.pdf



Bilgi Toplumu, Ankara                                            12 Ocak 2005 - 9
Depolama Maliyetleri
                                               Depolama Fiyatları (1992-2023)


                  1.000.000,0
                                                                                                        1 Gigabyte (USD)
                                          Fiyatlar her yıl %45 düşüyor
                   100.000,0                                                                            1 Terabyte (USD)

                    10.000,0

                      1.000,0                              421 USD
M aliyet (US D)




                       100,0

                        10,0

                          1,0                             0,42 USD

                          0,1

                          0,0
                                19 2
                                19 3
                                19 4
                                19 5
                                19 6
                                19 7
                                19 8
                                20 9
                                20 0
                                20 1
                                20 2
                                20 3
                                20 4
                                20 5
                                20 6
                                20 7
                                20 8
                                20 9
                                20 0
                                20 1
                                20 2
                                20 3
                                20 4
                                20 5
                                20 6
                                20 7
                                20 8
                                20 9
                                20 0
                                20 1
                                20 2
                                   23
                                   9
                                   9
                                   9
                                   9
                                   9
                                   9
                                   9
                                   9
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   0
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   1
                                   2
                                   2
                                   2
                                19




                                                               Yıl


                                                                                Kaynak: http://www.berghell.com/whitepapers/Storage%20Costs.pdf



                  Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                 12 Ocak 2005 - 10
İletim Maliyetleri




                        Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)


Bilgi Toplumu, Ankara                                                                              12 Ocak 2005 - 11
Bilgi Patlaması

• 5 Exabyte (5 x 1018 byte)
      • 2002’de dünyada üretilen yeni bilgi miktarı (5
        x 1018 byte)
• 5 Exabyte’lık bilgi = 37,000 yeni Kongre
  Kütüphanesi!
• “Yüzey web”de 10 milyar belge var (167
  Terabyte) var
• “Derin web”de 550 milyar belge var
  (91857 Terabyte)
                                       Kaynak: BrightPlanet & Lyman and Varian

Bilgi Toplumu, Ankara                                         12 Ocak 2005 - 12
Bilgi Artışı
Tablo 1. 2002’de dünyada üretilen özgün dijital bilgi üretimi. İyimser
tahminlerde bilginin dijital olarak tarandığı varsayıldı, alt tahminlerde dijital
içeriğin sıkıştırıldığı varsayıldı.

        Depolama ortamı              2002        2002        1999-      1999-          %
                                      Üst         Alt      2000 Üst    2000 Alt      Değişim
                                    tahmin      tahmin      tahmin     tahmin          Üst
                                   (Terabyte   (Terabyte                            tahminler
                                    olarak)     olarak)
Kâğıt                                  1,634        327       1,200         240             %36

Film                                 420,254       76,69    431,690      58,209              %-3

Manyetik                            5187130    3,416,230   2,779,760   2,073,760            %87

Optik                                   103           51         81          29             %28

                          TOPLAM   5,609,121   3,416,281   3,212,731   2,132,238          %74.5


                                                                             Kaynak: Lyman ve Varian

  Bilgi Toplumu, Ankara                                                             12 Ocak 2005 - 13
Internet

• Zaman ve mekân engelinin ortadan
  kalkması
• Bilgi kaynaklarına ve hizmetlerine
  günde 24 saat haftada 7 gün
  uzaktan erişim
• “Anında memnuniyet”


Bilgi Toplumu, Ankara          12 Ocak 2005 - 14
Dünyada Internet Kullanımı ve Nüfus
  İstatistikleri




                        ©Copyright 2005, www.InternetWorldStats.com. All rights reserved.




                                                                            Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm, 3 Aralık 2004

Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                            12 Ocak 2005 - 15
Avrupa’da Internet Kullanımı




                        ©Copyright 2005, www.InternetWorldStats.com. All rights reserved.




                                                                                  Kaynak: www.internetworldstats.com/stats4.htm, 3 Aralık 2004

Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                   12 Ocak 2005 - 16
Bölgelere göre dünya nüfusu ve Internet
kullanım oranları ve yaygınlığı
             80
                                                                                                                         Dünya nüfusuna oranı (%)

                                                                                                        68               Yaygınlık (Internet kullananların ülke
             70                                                                                                          nüfusuna oranı %)
                                                                                                                         Dünyadaki Internet kullanıcılarına
                                                                                                                         oranı (%)
             60                      57


                                                                                                                                                           49
             50
 Yüzde (%)




             40

                                                32           32
                                                                  28                                         27
             30



             20
                    14
                                                       11                                                                         10
                                                                                                                          9
             10                             7                                     7                                                    7
                                                                              4                    5
                            1   2                                                     2                                                                         2
                                                                                                                                                    1
             0




                                                                                                                              r
                                                                                                    a
                                                                             ğu




                                                                                                                            le




                                                                                                                                                       a
                                                         a
                        a




                                       ya




                                                                                                   ik




                                                                                                                                                     ly
                                                                                                                         ib
                    ri k




                                                       up




                                                                          Do




                                                                                                er




                                                                                                                                                   ra
                                    As




                                                                                                                      ay
                  Af




                                                        r




                                                                                              Am




                                                                                                                                                 st
                                                     Av




                                                                                                                    ay
                                                                        rta




                                                                                                                                               vu
                                                                                                                     K
                                                                       O




                                                                                              y




                                                                                                                                             /A
                                                                                                                   a/
                                                                                            ze




                                                                                                                                           ya
                                                                                                                 ik
                                                                                          Ku




                                                                                                               er




                                                                                                                                         us
                                                                                                             Am




                                                                                                                                       an
                                                                                                                                    ky
                                                                                                          ti n




                                                                                                                                   O
                                                                                                        La

                                                                                                  Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm, 3 Aralık 2004

  Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                                          12 Ocak 2005 - 17
OECD ülkelerinde hane halkı
bilgisayar kullanımı (2000-2002)




                                   Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey

Bilgi Toplumu, Ankara                                 12 Ocak 2005 - 18
OECD ülkelerinde hane halkı
Internet kullanımı (2000-2002)




                                 Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey

Bilgi Toplumu, Ankara                               12 Ocak 2005 - 19
DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri
     Kullanımı Araştırması, 2004




                                     Internet
                                   erişimi olan
                                   hane oranı:
                                      %7,02

                                 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



Bilgi Toplumu, Ankara                                                            12 Ocak 2005 - 20
GÉANT Topolojisi




                        Kaynak: http://www.geant.net/upload/pdf/Topology_October_2004.pdf


Bilgi Toplumu, Ankara                                          12 Ocak 2005 - 21
Ağa Hazırlıklılık İndeksi
• Ağ kullanımı
   – 100 nüfus başına düşen Internet kullanıcısı/cep telefonu
     sayısı
   – “Host” başına düşen Internet kullanıcı sayısı
   – Internet’e bağlı bilgisayarların oranı
   – Halka açık Internet olanaklarının varlığı
• Destekleyici etmenler
   – Ağ erişim değişkenleri (alt yapı, donanım/yazılım ve
     destek)
   – Ağ politikası değişkenleri (BİT politikası, iş çevresi ve
     ekonomik çevre)
   – Ağ toplumu değişkenleri (Ağa dayalı öğrenme, BİT
     fırsatları, sosyal sermaye)
   – Ağa dayalı ekonomi (e-ticaret, e-devlet, genel alt yapı)
                                              Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/

 Bilgi Toplumu, Ankara                                                 12 Ocak 2005 - 22
Ağa Hazırlıklılık İndeksi Ülke Sıralamaları




                         Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf

Bilgi Toplumu, Ankara                                                    12 Ocak 2005 - 23
Kişi Başına Düşen GSYİH ile Ağa
Hazırlıklı Olma Arasındaki İlişki




                                                   Kaynak:
                        www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf

Bilgi Toplumu, Ankara                                                   12 Ocak 2005 - 24
Kişi Başına Düşen GSYİH ile BT
Harcamalarının GSYİH’ye Oranı (%)




                                    Kaynak: Pohjola, 2000, p.9


Bilgi Toplumu, Ankara                    12 Ocak 2005 - 25
Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı
Araştırması, 2004




                         Kaynak: ww/w.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html

Bilgi Toplumu, Ankara                                                   12 Ocak 2005 - 26
DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri
     Kullanımı Araştırması, 2004




                                  Internet
                                erişimi olan
                                hane oranı:
                                   %7,02

                              Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



Bilgi Toplumu, Ankara                                                         12 Ocak 2005 - 27
Cinsiyete ve yaş gruplarına göre
bilgisayar kullanım oranları
                 Cinsiyete ve yaş gruplarına göre bilgisayar kullanım oranları


            50        44
                                                                                                       Kadın
            40
                                                                                                       Erkek
Yüzde (%)




            30                    26
                 21                           19
            20               13                             13
                                          7
            10                                         3                                 4
                                                                                1                            0         1
            0
                 16-24       25-34        35-44        45-54                   55-64                        65-74
                                              Yaş Grubu


                                                                   Toplam birey sayısı       Bilgisayar kullanan (%)        İnternet Kullanan (%)
                                                       Yaş grubu    Kadın       Erkek        Kadın          Erkek          Kadın           Erkek


                                                        16-24        5,6 M      5,2 M        21,1           44,4            15,9           38,3
                                                        25-34        6,3 M      6,4 M        13,1           26,4             9,9           21,5
                                                        35-44        4,7 M      4,7 M         7,1           19,2             4,9           13,9
                                                        45-54        3,4 M      3,5 M         2,8           12,9             1,7            9,3
                                                        55-64        2,2 M      2,1 M         0,7            4,0             0,6            2,7
                                                        65-74        1,5 M      1,3 M         0,1            0,8             0,1            0,9

                                                                                  Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html


Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                              12 Ocak 2005 - 28
Cinsiyete ve yaş gruplarına göre
           Internet kullanım oranları
                          Cinsiyete ve yaş gruplarına göre Internet kullanım oranları


                50                                                                                                  Kadın
                             38                                                                                     Erkek
                40
Yü z d e (% )




                30
                                          21
                20     16                             14
                                     10                            9
                10                                5
                                                               2                1         3                                 1
                                                                                                                  0
                0
                        16-24        25-34        35-44        45-54           55-64                              65-74
                                                      Yaş grubu

                                                                          Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



           Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                     12 Ocak 2005 - 29
Eğitim durumuna göre
  bilgisayar kullanım oranları
                                                          Eğitim durumuna göre bilgisayar kullanımı


                     80                                                                                                                                             70
                     70
                     60       Kadın
                                                                                                                                                           44
    Y ü z d e (% )




                     50       Erkek
                                                                                                                           38
                     40       Toplam
                                                                                          24                      26                              26
                     30
                                                                                   18
                     20                                                                                   12
                                                                            6
                     10   0      1       1      0     2       2
                     0
                          Bir okul bitirmedi        İlkokul            İlköğretim/ortaokul ve dengi         Lise ve dengi                   Üniversite/master/doktora
                                                                            Eğitim durumu

                                                T o p la m b ir e y            B ilg is a y a r k u lla n a n                           İn te r n e t k u lla n a n
                                                     s a y ıs ı          T o p la m         K a d ın          E rk e k          T o p la m          K a d ın                  E rk e k
B ir o k u l b itir m e d i                            7 188 899              0 ,9 2           0 ,2 6           0 ,6 6               0 ,6 9            0 ,1 8                   0 ,5 1
İlk o k u l                                          21 135 052               2 ,1 9           0 ,3 8           1 ,8 1               1 ,3 1            0 ,1 9                   1 ,1 2
İlk ö ğ r e tim /o r ta o k u l v e d e n g i          6 156 139            2 4 ,1 3           6 ,0 2         1 8 ,1 2             1 7 ,5 8            3 ,5 9                 1 3 ,9 9
L is e v e d e n g i                                   8 991 980            3 7 ,8 4         1 1 ,6 8         2 6 ,1 6             2 9 ,8 4            8 ,2 5                 2 1 ,5 9
Ü n iv e r s ite /m a s te r /d o k to r a             3 567 114            6 9 ,6 9         2 6 ,1 8         4 3 ,5 0             6 0 ,0 7          2 2 ,6 3                 3 7 ,4 4
                                                                                                            Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html


  Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                                                       12 Ocak 2005 - 30
Eğitim durumuna göre
Internet kullanım oranları

                                                Eğitim durumuna göre Internet kullanım oranları


             70                                                                                                                                     60
             60
             50          Kadın
Y ü z d e (% )




                                                                                                                                          37
             40          Erkek
                                                                                                           30
             30          Toplam                                                                    22                            23
                                                                                  18
             20                                                            14
                                                                                              8
             10             1       1           1       1            4
                     0                    0
                 0
                     Bir okul bitirmedi       İlkokul          İlköğretim/ortaokul ve dengi   Lise ve dengi                Üniversite/master/doktora
                                                                   Eğitim durumu




                                                                                                    Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                                          12 Ocak 2005 - 31
İşgücü durumuna göre
bilgisayar kullanım oranları
                                               İşgücü durum una göre bilgisayar kullanım ı

                                                                                             Kadın                                                                  64
                  70
                  60                                                                         Erkek
                                                                                                                                                               43
  Yüzde (%)




                  50                                                                         Toplam
                  40              34
                                24                                                                                   22                                  22
                  30                                                                                               16
                  20        9                       1011                 7                                     7
                  10                            1                    1 5                  3 0 3                                     2 2 4                                         0 3 3
                   0




                                                    zı
                            ı



                                                    k



                                                   si




                                                                                                                                 li
                         şl




                                                  or




                                                                                                                                                      i




                                                                                                                                                                               r
                                                 kı
                                                 le




                                                                                                                                                   nc
                                                                                                                              ek




                                                                                                                                                                             ğe
                                                çi
                       aa




                                               ıy
                                              es




                                              iş




                                               v




                                                                                                                                                 re
                                                                                                                            em
                                             ar




                                                                                                                                                                          di
                       /m




                                            /e
                                          tm




                                                                                                                                               öğ
                                           le




                                          nı




                                         iş
                   t li




                                        ai
                                     es




                                      dı




                                       z/
                 re




                                    iz




                                   ka




                                    si
              üc




                                   rb




                                  ts




                                 iş
                               se




                               re




                              ev
                            üc




 T a b lo 4 :R e fe ra n s d ö n e m in d e k i iş g ü c ü d u ru m u n a g ö re b ilg is a y a r v e İn te rn e t k u lla n ım o ra n ı (% )
 İş g ü c ü d u ru m u                                                                      B ilg is a y a r k u lla n a n                    İn te rn e t k u lla n a n
                                                   T o p la m b ire y s a y ıs ı      T o p la m         K a d ın          E rk e k   T o p la m         K a d ın            E rk e k
 Ü c re tli/m a a ş lı                                            10 877 610             3 3 ,6 4           9 ,3 9         2 4 ,2 5      2 6 ,6 2           7 ,5 3           1 9 ,0 9
 S e rb e s t m e s le k (k e n d i                                7 330 461             1 1 ,1 5           0 ,9 3         1 0 ,2 2        8 ,5 3           0 ,8 7             7 ,6 6
 Ü c re ts iz a ile iş ç is i                                      3 881 157               6 ,6 3           1 ,4 6           5 ,1 7        5 ,1 1           0 ,9 4             4 ,1 7
 E v k a d ın ı/e v k ız ı                                        14 980 708               2 ,5 6           2 ,5 6                 -       1 ,1 7           1 ,1 7                   -
 İş s iz /iş a rıy o r                                             2 695 051             2 2 ,4 6           6 ,9 1         1 5 ,5 5      2 0 ,7 1           5 ,8 8           1 4 ,8 2
 E m e k li                                                        2 957 295               4 ,3 2           1 ,9 9           2 ,3 3        2 ,6 5           1 ,2 9             1 ,3 5
 Ö ğ re n c i                                                      3 138 653             6 4 ,4 1         2 1 ,6 8         4 2 ,7 3      5 3 ,4 7         1 6 ,9 7           3 6 ,5 1
 D iğ e r                                                          1 278 251               3 ,2 7                 -          3 ,2 7        2 ,6 8                 -            2 ,6 8
                                                                                                                                       Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html


Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                                                                             12 Ocak 2005 - 32
İşgücü durumuna göre
Internet kullanım oranları

                                   İşgücü durumuna göre Internet kullanım oranları

                                                                  Kadın
             60                                                                                                           53
                                                                  Erkek
             50
                                                                                                                     37
Yüzde (%)




             40                                                   Toplam
                              27
             30             19                                                      21
                                                                                  15                           17
             20
                        8                 8 9          4 5                    6
             10                       1            1             1 0 1                    1 1 3                                          0 3 3
              0




                                                                                          li
                                                                 ı
                        şl ı




                                                                                                                                        r
                                                                                                                i
                                        k




                                                                 ız



                                                                              or


                                                                                         ek
                                                  is i




                                                                                                            nc



                                                                                                                                    ğe
                                     le
                   aa




                                                              vk



                                                                            ıy
                                                i şç




                                                                                     em



                                                                                                         re
                                   es




                                                                                                                                 di
                                                                          ar
                 li/m




                                                          ı/ e




                                                                                                    öğ
                                  m



                                             le




                                                                       iş
                                                         ın
                                             ai
                               st
               t




                                                                       i z/
            re




                                                          d
                               e


                                          siz
            üc




                                                       ka



                                                                   iş s
                            rb
                        se



                                         t


                                                  ev
                                      re
                                    üc




                                                                                          Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                                                12 Ocak 2005 - 33
Hanelerde bilişim teknolojilerine sahip
    olma durumu

Tablo 5:Hanelerde bilişim teknolojileri ekipman durumu (%)
                                       Bilişim teknolojilerine   İnternete bağlı araçlara
                                       sahip olan hane oranı      sahip olan hane oranı
Kişisel bilgisayar
                                                9,98                               5,86
Taşınabilir bilgisayar
                                                0,85                               0,55
El bilgisayarı
                                                0,13                               0,06
Cep/araç telefonu
                                               53,64                               2,08
Televizyon (uydu yayını ve
kablo TV dahil)                                92,19                               0,13
Oyun konsolu                                    2,85                               0,24




                                                                 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



    Bilgi Toplumu, Ankara                                                                                   12 Ocak 2005 - 34
Kullanılan yere göre bilgisayar ve Internet
kullanım oranları




                                Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html


Bilgi Toplumu, Ankara                                                      12 Ocak 2005 - 35
Internet kullanım amaçları

Tablo 6 : Hanehalkı bireylerinin İnternet kullanma amaçları
Amaçlar                                                                                                  (%)
İletişim                                                                                                     76
Bilgi arama ve çevirimiçi (on-line) hizmetler                                                                93
Mal ve hizmet siparişi vermek ve satmak, bankacılık                                                          17
Kamu kurum/kuruluşlarıyla iletişim                                                                           45
Eğitim                                                                                                       43



                                                Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html



 Bilgi Toplumu, Ankara                                                                     12 Ocak 2005 - 36
ULAKNET Omurgası ve Yurt Dışı Çıkışı




                                        Küresel Internet Geçişi: 465 Mbps
                                        Omurga Kapasitesi: 155 Mbps
                                        Uç bağlantı kapasitesi: 4-75 kat arttı
                        Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)

Bilgi Toplumu, Ankara                                                                          12 Ocak 2005 - 37
ULAKNET Uçlar Haritası




                        Kaynak: www.ulakbim.gov.tr/servisler/uclar/harita/

Bilgi Toplumu, Ankara                                  12 Ocak 2005 - 38
Avrupa Ülkeleri GÉANT ve Internet
bağlantı kapasiteleri




                        Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)


Bilgi Toplumu, Ankara                                                                              12 Ocak 2005 - 39
Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu Gelişmeleri

  • SEEREN: Güney Doğu Avrupa Araştırma ve
    Eğitim Ağı
  • SEE - Grid Proposal: Güney Doğu Avrupa Grid
    Önerisi
  • Varna Çalıştayı (2003): Güney Doğu Avrupa’daki
    Ulusal Araştırma ve Eğitim Ağlarıyla İlgili Poitika
    Konuları
  • Ulusal Bilgi Toplumu Politikaları: eSEEurope
    Initiative (Elektronik Güney Doğu Avrupa Girişimi)
  • eEurope Bilgi Toplumu değerlendirme
    (benchmark) göstergeleri
  • Meydan okumalar ve fırsatlar
 Bilgi Toplumu, Ankara                          12 Ocak 2005 - 40
Güney Doğu Avrupa Araştırma ve Eğitim Ağı: SEEREN


  • GRNET, Hungarnet, RoEduNet, TERENA and
    DANTE
  • Proje Aralık 2002’de başladı
  • Mali destek: AB IST Programı
  • Amaç:
         – Güney Doğu Avrupa ülkeleriyle gelişmiş ülkeler
           arasındaki dijital uçurumu kapatmak
         – Taraf ülkelerde ulusal araştırma ve eğitim ağları
           (NREN) kurmak




 Bilgi Toplumu, Ankara                                     12 Ocak 2005 - 41
SEE-GRID Önerisi
• Güney Doğu Avrupa GRID destekli Elektronik Alt Yapı
  Geliştirme
• Güney Doğu Avrupa ülkelerinde (YUN, ARN, BUL, MAK,
  SIR-KAR, BOS-HER, ROM, TÜR, HIR) GRID
  etkinliklerini başlatmak
• GRID’ler, eBilim ve eAlt Yapı insan ağı yaratmak
• Güney Doğu Avrupa bölgesindeki tüm Avrupa GRID
  çabalarına destek olmak
• GEANT, SEEREN ve IPv6 girişimleriyle işbirliği yapmak
• GRID test yatakları kurmak
• Dijital uçurumu kapatmak


                                              Kaynak: ULAKBİM sayfası

Bilgi Toplumu, Ankara                                12 Ocak 2005 - 42
SEE-GRID Projesi




                        Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/




Bilgi Toplumu, Ankara                                           12 Ocak 2005 - 43
ULAKBİM ve SEE-GRID




                        Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/ulakbim.uhtml


Bilgi Toplumu, Ankara                                                      12 Ocak 2005 - 44
EGEE
• Avrupa’da eBilim için Destekleyici
  GRID’ler
• Mayıs 2004’de başladı
• Amaç Avrupa’da üretim için GRID alt
  yapısı kurmak
• 30MEuro destek
• Büyük Hadron Çarpıştırıcı Hesaplama
  Grid’i
• Biyotıp Grid’leri
Bilgi Toplumu, Ankara                   12 Ocak 2005 - 45
Varna Çalıştayı (7-9 Eylül 2003, Bulgaristan)

• TERENA, CEENet ve SEEREN EU Projesi
• “Avrupa’da araştırma ve eğitim ağlaşmasında önemli bir
  dijital uçurum var. Ağ bağlantısı ve hizmet sunma
  bakımından ülkeler arasında büyük bir dağılım söz konusu.
  Güney Doğu Avrupa’daki ülkeler tayfın en altlarında”
• Telekom bağlantılarının çok yüksek fiyatlandırılması
• Tekelci telekom operatörlerinin hakimiyeti
• Liberalleştirme
• Hükûmetlerin rolü
• Avrupa Araştırma Alanı’nın (AAA) gerçekleşmesi gecikebilir
• eAvrupa Bilgi Toplumu kurmanın tek yolu GDA ülkeleriyle
  diğer Avrupa ülkeleri arasındaki “dijital uçurumu” kapatmak
Bilgi Toplumu, Ankara                                12 Ocak 2005 - 46
Güney Doğu Avrupa’da Ulusal Araştırma ve
 Eğitim Ağlarıyla İlgili Politika Konuları
• Bilgi Toplumu (BT) gelişmelerinin önemi
   – Avrupa’yı 2010’a kadar dünyanın önde gelen bilgiye dayalı
     ekonomisi haline getirmek
   – Bunun için uygun bilgi ve iletişim alt yapısı gerekli
• BT için araştırma ve eğitim camiasının anahtar rolü
   – İletişim omurgasının yaşamsal önemi
   – Sadece pazar güçlerine güvenmek olanaksız.
   – Sağlam, dinamik, profesyonel ve kâr amacı gütmeyen bir
     örgüt gerekli
• BT geliştirme sürecinde makul bir ücretle sağlanan
  standart Internet hizmetleri önemli

 Bilgi Toplumu, Ankara                               12 Ocak 2005 - 47
Dijital Uçurum
• Küresel bölünme
      – Sanayileşmiş ve daha az gelişmiş uluslar
        arasındaki farklar
• Toplumsal uçurum
      – Bir ulusun insanları arasındaki eşitsizlikler
• Demokratik uçurum
      – Kamu yaşamına katılmak için dijital
        teknolojileri kullananlarla kullanmayanlar
        arasındaki farklar
                                              Kaynak: Hargittai, p. 828


 Bilgi Toplumu, Ankara                                           12 Ocak 2005 - 48
Dijital Adaletsizlik

 • Etkin Internet kullanımı için sadece
   Internet’e bağlı olmak yeterli değil
 • Daha duyarlı ölçüler gerekli
        –   Teknik araçlar
        –   Kullanım otonomisi
        –   Toplumsal destek ağı
        –   Deneyim
        –   Beceri
 • Eşitlik – adalet/hakkaniyet


 Bilgi Toplumu, Ankara                12 Ocak 2005 - 49
BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? I


• Bağlantı ve erişim değişim yaratıyor
• Eş düzeyli veya aygıttan aygıta bağlantılı ağlar
• Her aygıt ve uygulamaya kesin yerel mekan
  verisinin gömülmesi
• Algılayıcıların birleştirilmesi
  – sıcaklığı, hareketi, basıncı, hızı, akışı, elektrik
  kullanımını, radyoaktiviteyi, kimyasal bileşimi
  ölçen aygıtların entegrasyonu


                                                Kaynak: Gage, 2002

 Bilgi Toplumu, Ankara                                12 Ocak 2005 - 50
Bağlantı + İçerik




Bilgi Toplumu, Ankara   12 Ocak 2005 - 51
Internet Telefon Değildir

• Internet: Potansiyel bir eşitleyici araç
• Bağlantılılık önemli
• İçerik üretim ve dağıtımı
    –    Web’in etkin ve etkili kullanımı
    –    Web kapsamı
    –    Arama becerilerinin eksikliği
    –    Dil ve okur yazarlık engeli

• Mevcut ile Erişilebilir arasındaki fark

 Bilgi Toplumu, Ankara                      12 Ocak 2005 - 52
Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle




                              Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html

 Bilgi Toplumu, Ankara                                                             12 Ocak 2005 - 53
Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle




                            Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html

Bilgi Toplumu, Ankara                                                            12 Ocak 2005 - 54
BM Bin Yıl Kalkınma Hedefleri
2015’e dek tüm BM üyesi devletler aşağıdaki
  hedefleri gerçekleştirme sözü verdi
•     Yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırmak
•     Evrensel ilkokul eğitimi sağlamak
•     Okullaşmada cinsiyet eşitliği sağlamak
•     Çocuk ölümlerini azaltmak
•     Anne sağlığını iyileştirmek
•     HIV/AIDS vb. hastalıklarla savaşmak
•     Sürdürülebilir çevre
•     Kalkınma için küresel katılım ve ortaklıklar kurmak
    Bilgi Toplumu, Ankara                          12 Ocak 2005 - 55
BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? II

  • Bütün okulların, işyerlerinin vs. ağa bağlanması
  • Telekom şirketlerinin okulları, işyerlerini sahiplenmesi,
    eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlaması
  • Kuruluş ve kişilerin birbirleriyle bire bir bağlantı kurmaları
  • Her bağlı kişinin/kuruluşun kendisini/çevresini
    tanımlaması, içerik yaratması
  • Mikrokredi örgütleri aracılığıyla gereksinim duyanlara
    bire bir yardım yapılması
  • Tekil kimlik sistemleri geliştirilmesi
  • Her bireyin yaşam koşullarının iyileştirilmesi
  • Bizi birbirimize bağlayan teknolojilerin seçilmesi
  • Bizi birbirimize bağlayan kurumların yaratılması
                                                       Kaynak: Gage, 2002
  Bilgi Toplumu, Ankara                                      12 Ocak 2005 - 56
Bilgi Toplumu = Herkes İçin
               Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat


                                    Yaşar Tonta
                          H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
                                tonta@hacettepe.edu.tr
                        yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html


Bilgi Toplumu, Ankara                                              12 Ocak 2005 - 57

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
Yasar Tonta
 
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
Yasar Tonta
 
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
Yasar Tonta
 
Trabajo slideshare
Trabajo slideshareTrabajo slideshare
Trabajo slideshare
sheylithaw
 
Puertas de entrada principal
Puertas de entrada principalPuertas de entrada principal
Puertas de entrada principal
herbucas
 

Andere mochten auch (20)

The digital future of the past and present
The digital future of the past and presentThe digital future of the past and present
The digital future of the past and present
 
Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
Tonta malta-future-of-cultural-heritage-2015-v2
 
Can Bibliometric and Scientometric Measures be Used to Assess Research Quali...
Can Bibliometric and Scientometric Measures be Used to Assess Research Quali...Can Bibliometric and Scientometric Measures be Used to Assess Research Quali...
Can Bibliometric and Scientometric Measures be Used to Assess Research Quali...
 
“The future of cultural heritage”
“The future of cultural heritage”“The future of cultural heritage”
“The future of cultural heritage”
 
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
tonta-atilim-acik-erisim-acik-bilim-26-Mart-2015-v2
 
Research Assessment Using Bibliometric and Scientometric Measures: The Good, ...
Research Assessment Using Bibliometric and Scientometric Measures: The Good, ...Research Assessment Using Bibliometric and Scientometric Measures: The Good, ...
Research Assessment Using Bibliometric and Scientometric Measures: The Good, ...
 
Bibliyometrik Ölçevlerin Akademik Yükseltmeler, Araştırma ve Yayın Desteği İç...
Bibliyometrik Ölçevlerin Akademik Yükseltmeler, Araştırma ve Yayın Desteği İç...Bibliyometrik Ölçevlerin Akademik Yükseltmeler, Araştırma ve Yayın Desteği İç...
Bibliyometrik Ölçevlerin Akademik Yükseltmeler, Araştırma ve Yayın Desteği İç...
 
“Açık Erişim ve Açık Bilim”
“Açık Erişim ve Açık Bilim”“Açık Erişim ve Açık Bilim”
“Açık Erişim ve Açık Bilim”
 
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
tonta-bibliyometrik-olcevlerin-akademik-yukseltmelerde-kullanimi-hacettepe4-M...
 
Netiqueta
NetiquetaNetiqueta
Netiqueta
 
Plan redacción
Plan redacción  Plan redacción
Plan redacción
 
Mi corazón insiste
Mi corazón insisteMi corazón insiste
Mi corazón insiste
 
CREAR UN BLOG
CREAR UN BLOGCREAR UN BLOG
CREAR UN BLOG
 
Divisão de Efêmeros_DFI14
Divisão de Efêmeros_DFI14Divisão de Efêmeros_DFI14
Divisão de Efêmeros_DFI14
 
Cuadernos Guía LEADER Chap2
 Cuadernos Guía LEADER Chap2 Cuadernos Guía LEADER Chap2
Cuadernos Guía LEADER Chap2
 
Presentación para informática
Presentación para informáticaPresentación para informática
Presentación para informática
 
Trabajo slideshare
Trabajo slideshareTrabajo slideshare
Trabajo slideshare
 
La tipografía
La tipografíaLa tipografía
La tipografía
 
Puertas de entrada principal
Puertas de entrada principalPuertas de entrada principal
Puertas de entrada principal
 
Motivacion de la lectura
Motivacion de la lecturaMotivacion de la lectura
Motivacion de la lectura
 

Bilgi Toplumu = Herkes İçin Bilgi, Alt Yapı, ve Fırsat

  • 1. Bilgi Toplumu = Herkes İçin Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 1
  • 2. Plan • Bilgi ve İletişim Teknolojilerindeki (BİT) başlıca yönelimler • Internet bağlantısı • Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu gelişmeleri • Dijital uçurum • BİT’ler dünyayı nasıl değiştirebilir? • Sonuç Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 2
  • 3. “Müthiş Düzen Çağı” “En iyi fiyata dünyanın her yerinden tam istediğimizi anında almaya doğru gidiyoruz.” Kaynak: Reich, 2000, p. 15 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 3
  • 4. Sanayi Toplumu • Kitlesel üretim ve kitlesel dağıtım • “Üret, depola, sat” • “Mekanistik örgütlenme” • “Sürekli gelişme” • Geleneksek eğitim • Katı/hiyerarşik yönetim • Merkezileşmeye dayanan ekonomik modeller Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 4
  • 5. Bilgi Toplumu • Kitlesel özelleştirme ve kişiselleştirme • “Sat, üret, teslim et” • “Dinamik örgütlenme” • Müşteri odaklı eğitim / Sürekli gelişme • Gevşek / yatay yönetim • Özelleşmeye dayanan ekonomik modeller Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 5
  • 6. Bilgi . . . • “Zenginlik yaratmak için kullanılan kaynakların hiç biri bilgi kadar önemli değildir.” • Bilgi “kalkınmanın can damarı” • Bilgi rekabetin vazgeçilmez unsuru Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 6
  • 7. İnsan Bilgisinin Küreselleşmesi “Tüm insanlığın belleği herkes tarafından erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın bir gelecekte getirilecektir.... Bu yeni tüm insanlığın beyninin...tek bir yerde toplanması gerekli değildir. Bu beyin insan kafası ya da kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu beynin röprodüksiyonu yapılabilir.” Kaynak: Dyson (1997, p. 10-11) Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 7
  • 8. Başlıca Yönelimler • Bilgisayar gücünde artış • Bilginin işlenmesi, depolanması ve bilgiye erişim • Maliyetlerdeki düşüş • Bilgi işleme ve iletim • Bilgi patlaması Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 8
  • 9. Depolama Maliyetleri Kaynak: http://www.berghell.com/whitepapers/Storage%20Costs.pdf Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 9
  • 10. Depolama Maliyetleri Depolama Fiyatları (1992-2023) 1.000.000,0 1 Gigabyte (USD) Fiyatlar her yıl %45 düşüyor 100.000,0 1 Terabyte (USD) 10.000,0 1.000,0 421 USD M aliyet (US D) 100,0 10,0 1,0 0,42 USD 0,1 0,0 19 2 19 3 19 4 19 5 19 6 19 7 19 8 20 9 20 0 20 1 20 2 20 3 20 4 20 5 20 6 20 7 20 8 20 9 20 0 20 1 20 2 20 3 20 4 20 5 20 6 20 7 20 8 20 9 20 0 20 1 20 2 23 9 9 9 9 9 9 9 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 19 Yıl Kaynak: http://www.berghell.com/whitepapers/Storage%20Costs.pdf Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 10
  • 11. İletim Maliyetleri Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml) Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 11
  • 12. Bilgi Patlaması • 5 Exabyte (5 x 1018 byte) • 2002’de dünyada üretilen yeni bilgi miktarı (5 x 1018 byte) • 5 Exabyte’lık bilgi = 37,000 yeni Kongre Kütüphanesi! • “Yüzey web”de 10 milyar belge var (167 Terabyte) var • “Derin web”de 550 milyar belge var (91857 Terabyte) Kaynak: BrightPlanet & Lyman and Varian Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 12
  • 13. Bilgi Artışı Tablo 1. 2002’de dünyada üretilen özgün dijital bilgi üretimi. İyimser tahminlerde bilginin dijital olarak tarandığı varsayıldı, alt tahminlerde dijital içeriğin sıkıştırıldığı varsayıldı. Depolama ortamı 2002 2002 1999- 1999- % Üst Alt 2000 Üst 2000 Alt Değişim tahmin tahmin tahmin tahmin Üst (Terabyte (Terabyte tahminler olarak) olarak) Kâğıt 1,634 327 1,200 240 %36 Film 420,254 76,69 431,690 58,209 %-3 Manyetik 5187130 3,416,230 2,779,760 2,073,760 %87 Optik 103 51 81 29 %28 TOPLAM 5,609,121 3,416,281 3,212,731 2,132,238 %74.5 Kaynak: Lyman ve Varian Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 13
  • 14. Internet • Zaman ve mekân engelinin ortadan kalkması • Bilgi kaynaklarına ve hizmetlerine günde 24 saat haftada 7 gün uzaktan erişim • “Anında memnuniyet” Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 14
  • 15. Dünyada Internet Kullanımı ve Nüfus İstatistikleri ©Copyright 2005, www.InternetWorldStats.com. All rights reserved. Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm, 3 Aralık 2004 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 15
  • 16. Avrupa’da Internet Kullanımı ©Copyright 2005, www.InternetWorldStats.com. All rights reserved. Kaynak: www.internetworldstats.com/stats4.htm, 3 Aralık 2004 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 16
  • 17. Bölgelere göre dünya nüfusu ve Internet kullanım oranları ve yaygınlığı 80 Dünya nüfusuna oranı (%) 68 Yaygınlık (Internet kullananların ülke 70 nüfusuna oranı %) Dünyadaki Internet kullanıcılarına oranı (%) 60 57 49 50 Yüzde (%) 40 32 32 28 27 30 20 14 11 10 9 10 7 7 7 4 5 1 2 2 2 1 0 r a ğu le a a a ya ik ly ib ri k up Do er ra As ay Af r Am st Av ay rta vu K O y /A a/ ze ya ik Ku er us Am an ky ti n O La Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm, 3 Aralık 2004 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 17
  • 18. OECD ülkelerinde hane halkı bilgisayar kullanımı (2000-2002) Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 18
  • 19. OECD ülkelerinde hane halkı Internet kullanımı (2000-2002) Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 19
  • 20. DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması, 2004 Internet erişimi olan hane oranı: %7,02 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 20
  • 21. GÉANT Topolojisi Kaynak: http://www.geant.net/upload/pdf/Topology_October_2004.pdf Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 21
  • 22. Ağa Hazırlıklılık İndeksi • Ağ kullanımı – 100 nüfus başına düşen Internet kullanıcısı/cep telefonu sayısı – “Host” başına düşen Internet kullanıcı sayısı – Internet’e bağlı bilgisayarların oranı – Halka açık Internet olanaklarının varlığı • Destekleyici etmenler – Ağ erişim değişkenleri (alt yapı, donanım/yazılım ve destek) – Ağ politikası değişkenleri (BİT politikası, iş çevresi ve ekonomik çevre) – Ağ toplumu değişkenleri (Ağa dayalı öğrenme, BİT fırsatları, sosyal sermaye) – Ağa dayalı ekonomi (e-ticaret, e-devlet, genel alt yapı) Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/ Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 22
  • 23. Ağa Hazırlıklılık İndeksi Ülke Sıralamaları Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 23
  • 24. Kişi Başına Düşen GSYİH ile Ağa Hazırlıklı Olma Arasındaki İlişki Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 24
  • 25. Kişi Başına Düşen GSYİH ile BT Harcamalarının GSYİH’ye Oranı (%) Kaynak: Pohjola, 2000, p.9 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 25
  • 26. Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması, 2004 Kaynak: ww/w.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 26
  • 27. DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması, 2004 Internet erişimi olan hane oranı: %7,02 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 27
  • 28. Cinsiyete ve yaş gruplarına göre bilgisayar kullanım oranları Cinsiyete ve yaş gruplarına göre bilgisayar kullanım oranları 50 44 Kadın 40 Erkek Yüzde (%) 30 26 21 19 20 13 13 7 10 3 4 1 0 1 0 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 Yaş Grubu Toplam birey sayısı Bilgisayar kullanan (%) İnternet Kullanan (%) Yaş grubu Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek 16-24 5,6 M 5,2 M 21,1 44,4 15,9 38,3 25-34 6,3 M 6,4 M 13,1 26,4 9,9 21,5 35-44 4,7 M 4,7 M 7,1 19,2 4,9 13,9 45-54 3,4 M 3,5 M 2,8 12,9 1,7 9,3 55-64 2,2 M 2,1 M 0,7 4,0 0,6 2,7 65-74 1,5 M 1,3 M 0,1 0,8 0,1 0,9 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 28
  • 29. Cinsiyete ve yaş gruplarına göre Internet kullanım oranları Cinsiyete ve yaş gruplarına göre Internet kullanım oranları 50 Kadın 38 Erkek 40 Yü z d e (% ) 30 21 20 16 14 10 9 10 5 2 1 3 1 0 0 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 Yaş grubu Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 29
  • 30. Eğitim durumuna göre bilgisayar kullanım oranları Eğitim durumuna göre bilgisayar kullanımı 80 70 70 60 Kadın 44 Y ü z d e (% ) 50 Erkek 38 40 Toplam 24 26 26 30 18 20 12 6 10 0 1 1 0 2 2 0 Bir okul bitirmedi İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi Lise ve dengi Üniversite/master/doktora Eğitim durumu T o p la m b ir e y B ilg is a y a r k u lla n a n İn te r n e t k u lla n a n s a y ıs ı T o p la m K a d ın E rk e k T o p la m K a d ın E rk e k B ir o k u l b itir m e d i 7 188 899 0 ,9 2 0 ,2 6 0 ,6 6 0 ,6 9 0 ,1 8 0 ,5 1 İlk o k u l 21 135 052 2 ,1 9 0 ,3 8 1 ,8 1 1 ,3 1 0 ,1 9 1 ,1 2 İlk ö ğ r e tim /o r ta o k u l v e d e n g i 6 156 139 2 4 ,1 3 6 ,0 2 1 8 ,1 2 1 7 ,5 8 3 ,5 9 1 3 ,9 9 L is e v e d e n g i 8 991 980 3 7 ,8 4 1 1 ,6 8 2 6 ,1 6 2 9 ,8 4 8 ,2 5 2 1 ,5 9 Ü n iv e r s ite /m a s te r /d o k to r a 3 567 114 6 9 ,6 9 2 6 ,1 8 4 3 ,5 0 6 0 ,0 7 2 2 ,6 3 3 7 ,4 4 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 30
  • 31. Eğitim durumuna göre Internet kullanım oranları Eğitim durumuna göre Internet kullanım oranları 70 60 60 50 Kadın Y ü z d e (% ) 37 40 Erkek 30 30 Toplam 22 23 18 20 14 8 10 1 1 1 1 4 0 0 0 Bir okul bitirmedi İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi Lise ve dengi Üniversite/master/doktora Eğitim durumu Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 31
  • 32. İşgücü durumuna göre bilgisayar kullanım oranları İşgücü durum una göre bilgisayar kullanım ı Kadın 64 70 60 Erkek 43 Yüzde (%) 50 Toplam 40 34 24 22 22 30 16 20 9 1011 7 7 10 1 1 5 3 0 3 2 2 4 0 3 3 0 zı ı k si li şl or i r kı le nc ek ğe çi aa ıy es iş v re em ar di /m /e tm öğ le nı iş t li ai es dı z/ re iz ka si üc rb ts iş se re ev üc T a b lo 4 :R e fe ra n s d ö n e m in d e k i iş g ü c ü d u ru m u n a g ö re b ilg is a y a r v e İn te rn e t k u lla n ım o ra n ı (% ) İş g ü c ü d u ru m u B ilg is a y a r k u lla n a n İn te rn e t k u lla n a n T o p la m b ire y s a y ıs ı T o p la m K a d ın E rk e k T o p la m K a d ın E rk e k Ü c re tli/m a a ş lı 10 877 610 3 3 ,6 4 9 ,3 9 2 4 ,2 5 2 6 ,6 2 7 ,5 3 1 9 ,0 9 S e rb e s t m e s le k (k e n d i 7 330 461 1 1 ,1 5 0 ,9 3 1 0 ,2 2 8 ,5 3 0 ,8 7 7 ,6 6 Ü c re ts iz a ile iş ç is i 3 881 157 6 ,6 3 1 ,4 6 5 ,1 7 5 ,1 1 0 ,9 4 4 ,1 7 E v k a d ın ı/e v k ız ı 14 980 708 2 ,5 6 2 ,5 6 - 1 ,1 7 1 ,1 7 - İş s iz /iş a rıy o r 2 695 051 2 2 ,4 6 6 ,9 1 1 5 ,5 5 2 0 ,7 1 5 ,8 8 1 4 ,8 2 E m e k li 2 957 295 4 ,3 2 1 ,9 9 2 ,3 3 2 ,6 5 1 ,2 9 1 ,3 5 Ö ğ re n c i 3 138 653 6 4 ,4 1 2 1 ,6 8 4 2 ,7 3 5 3 ,4 7 1 6 ,9 7 3 6 ,5 1 D iğ e r 1 278 251 3 ,2 7 - 3 ,2 7 2 ,6 8 - 2 ,6 8 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 32
  • 33. İşgücü durumuna göre Internet kullanım oranları İşgücü durumuna göre Internet kullanım oranları Kadın 60 53 Erkek 50 37 Yüzde (%) 40 Toplam 27 30 19 21 15 17 20 8 8 9 4 5 6 10 1 1 1 0 1 1 1 3 0 3 3 0 li ı şl ı r i k ız or ek is i nc ğe le aa vk ıy i şç em re es di ar li/m ı/ e öğ m le iş ın ai st t i z/ re d e siz üc ka iş s rb se t ev re üc Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 33
  • 34. Hanelerde bilişim teknolojilerine sahip olma durumu Tablo 5:Hanelerde bilişim teknolojileri ekipman durumu (%) Bilişim teknolojilerine İnternete bağlı araçlara sahip olan hane oranı sahip olan hane oranı Kişisel bilgisayar 9,98 5,86 Taşınabilir bilgisayar 0,85 0,55 El bilgisayarı 0,13 0,06 Cep/araç telefonu 53,64 2,08 Televizyon (uydu yayını ve kablo TV dahil) 92,19 0,13 Oyun konsolu 2,85 0,24 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 34
  • 35. Kullanılan yere göre bilgisayar ve Internet kullanım oranları Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 35
  • 36. Internet kullanım amaçları Tablo 6 : Hanehalkı bireylerinin İnternet kullanma amaçları Amaçlar (%) İletişim 76 Bilgi arama ve çevirimiçi (on-line) hizmetler 93 Mal ve hizmet siparişi vermek ve satmak, bankacılık 17 Kamu kurum/kuruluşlarıyla iletişim 45 Eğitim 43 Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 36
  • 37. ULAKNET Omurgası ve Yurt Dışı Çıkışı Küresel Internet Geçişi: 465 Mbps Omurga Kapasitesi: 155 Mbps Uç bağlantı kapasitesi: 4-75 kat arttı Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml) Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 37
  • 38. ULAKNET Uçlar Haritası Kaynak: www.ulakbim.gov.tr/servisler/uclar/harita/ Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 38
  • 39. Avrupa Ülkeleri GÉANT ve Internet bağlantı kapasiteleri Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml) Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 39
  • 40. Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu Gelişmeleri • SEEREN: Güney Doğu Avrupa Araştırma ve Eğitim Ağı • SEE - Grid Proposal: Güney Doğu Avrupa Grid Önerisi • Varna Çalıştayı (2003): Güney Doğu Avrupa’daki Ulusal Araştırma ve Eğitim Ağlarıyla İlgili Poitika Konuları • Ulusal Bilgi Toplumu Politikaları: eSEEurope Initiative (Elektronik Güney Doğu Avrupa Girişimi) • eEurope Bilgi Toplumu değerlendirme (benchmark) göstergeleri • Meydan okumalar ve fırsatlar Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 40
  • 41. Güney Doğu Avrupa Araştırma ve Eğitim Ağı: SEEREN • GRNET, Hungarnet, RoEduNet, TERENA and DANTE • Proje Aralık 2002’de başladı • Mali destek: AB IST Programı • Amaç: – Güney Doğu Avrupa ülkeleriyle gelişmiş ülkeler arasındaki dijital uçurumu kapatmak – Taraf ülkelerde ulusal araştırma ve eğitim ağları (NREN) kurmak Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 41
  • 42. SEE-GRID Önerisi • Güney Doğu Avrupa GRID destekli Elektronik Alt Yapı Geliştirme • Güney Doğu Avrupa ülkelerinde (YUN, ARN, BUL, MAK, SIR-KAR, BOS-HER, ROM, TÜR, HIR) GRID etkinliklerini başlatmak • GRID’ler, eBilim ve eAlt Yapı insan ağı yaratmak • Güney Doğu Avrupa bölgesindeki tüm Avrupa GRID çabalarına destek olmak • GEANT, SEEREN ve IPv6 girişimleriyle işbirliği yapmak • GRID test yatakları kurmak • Dijital uçurumu kapatmak Kaynak: ULAKBİM sayfası Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 42
  • 43. SEE-GRID Projesi Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/ Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 43
  • 44. ULAKBİM ve SEE-GRID Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/ulakbim.uhtml Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 44
  • 45. EGEE • Avrupa’da eBilim için Destekleyici GRID’ler • Mayıs 2004’de başladı • Amaç Avrupa’da üretim için GRID alt yapısı kurmak • 30MEuro destek • Büyük Hadron Çarpıştırıcı Hesaplama Grid’i • Biyotıp Grid’leri Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 45
  • 46. Varna Çalıştayı (7-9 Eylül 2003, Bulgaristan) • TERENA, CEENet ve SEEREN EU Projesi • “Avrupa’da araştırma ve eğitim ağlaşmasında önemli bir dijital uçurum var. Ağ bağlantısı ve hizmet sunma bakımından ülkeler arasında büyük bir dağılım söz konusu. Güney Doğu Avrupa’daki ülkeler tayfın en altlarında” • Telekom bağlantılarının çok yüksek fiyatlandırılması • Tekelci telekom operatörlerinin hakimiyeti • Liberalleştirme • Hükûmetlerin rolü • Avrupa Araştırma Alanı’nın (AAA) gerçekleşmesi gecikebilir • eAvrupa Bilgi Toplumu kurmanın tek yolu GDA ülkeleriyle diğer Avrupa ülkeleri arasındaki “dijital uçurumu” kapatmak Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 46
  • 47. Güney Doğu Avrupa’da Ulusal Araştırma ve Eğitim Ağlarıyla İlgili Politika Konuları • Bilgi Toplumu (BT) gelişmelerinin önemi – Avrupa’yı 2010’a kadar dünyanın önde gelen bilgiye dayalı ekonomisi haline getirmek – Bunun için uygun bilgi ve iletişim alt yapısı gerekli • BT için araştırma ve eğitim camiasının anahtar rolü – İletişim omurgasının yaşamsal önemi – Sadece pazar güçlerine güvenmek olanaksız. – Sağlam, dinamik, profesyonel ve kâr amacı gütmeyen bir örgüt gerekli • BT geliştirme sürecinde makul bir ücretle sağlanan standart Internet hizmetleri önemli Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 47
  • 48. Dijital Uçurum • Küresel bölünme – Sanayileşmiş ve daha az gelişmiş uluslar arasındaki farklar • Toplumsal uçurum – Bir ulusun insanları arasındaki eşitsizlikler • Demokratik uçurum – Kamu yaşamına katılmak için dijital teknolojileri kullananlarla kullanmayanlar arasındaki farklar Kaynak: Hargittai, p. 828 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 48
  • 49. Dijital Adaletsizlik • Etkin Internet kullanımı için sadece Internet’e bağlı olmak yeterli değil • Daha duyarlı ölçüler gerekli – Teknik araçlar – Kullanım otonomisi – Toplumsal destek ağı – Deneyim – Beceri • Eşitlik – adalet/hakkaniyet Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 49
  • 50. BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? I • Bağlantı ve erişim değişim yaratıyor • Eş düzeyli veya aygıttan aygıta bağlantılı ağlar • Her aygıt ve uygulamaya kesin yerel mekan verisinin gömülmesi • Algılayıcıların birleştirilmesi – sıcaklığı, hareketi, basıncı, hızı, akışı, elektrik kullanımını, radyoaktiviteyi, kimyasal bileşimi ölçen aygıtların entegrasyonu Kaynak: Gage, 2002 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 50
  • 51. Bağlantı + İçerik Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 51
  • 52. Internet Telefon Değildir • Internet: Potansiyel bir eşitleyici araç • Bağlantılılık önemli • İçerik üretim ve dağıtımı – Web’in etkin ve etkili kullanımı – Web kapsamı – Arama becerilerinin eksikliği – Dil ve okur yazarlık engeli • Mevcut ile Erişilebilir arasındaki fark Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 52
  • 53. Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 53
  • 54. Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 54
  • 55. BM Bin Yıl Kalkınma Hedefleri 2015’e dek tüm BM üyesi devletler aşağıdaki hedefleri gerçekleştirme sözü verdi • Yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırmak • Evrensel ilkokul eğitimi sağlamak • Okullaşmada cinsiyet eşitliği sağlamak • Çocuk ölümlerini azaltmak • Anne sağlığını iyileştirmek • HIV/AIDS vb. hastalıklarla savaşmak • Sürdürülebilir çevre • Kalkınma için küresel katılım ve ortaklıklar kurmak Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 55
  • 56. BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? II • Bütün okulların, işyerlerinin vs. ağa bağlanması • Telekom şirketlerinin okulları, işyerlerini sahiplenmesi, eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlaması • Kuruluş ve kişilerin birbirleriyle bire bir bağlantı kurmaları • Her bağlı kişinin/kuruluşun kendisini/çevresini tanımlaması, içerik yaratması • Mikrokredi örgütleri aracılığıyla gereksinim duyanlara bire bir yardım yapılması • Tekil kimlik sistemleri geliştirilmesi • Her bireyin yaşam koşullarının iyileştirilmesi • Bizi birbirimize bağlayan teknolojilerin seçilmesi • Bizi birbirimize bağlayan kurumların yaratılması Kaynak: Gage, 2002 Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 56
  • 57. Bilgi Toplumu = Herkes İçin Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 57