Bilgi Toplumu = Herkes İçin Bilgi, Alt Yapı, ve Fırsat
1. Bilgi Toplumu = Herkes İçin
Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat
Yaşar Tonta
H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
tonta@hacettepe.edu.tr
yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 1
2. Plan
• Bilgi ve İletişim Teknolojilerindeki
(BİT) başlıca yönelimler
• Internet bağlantısı
• Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu
gelişmeleri
• Dijital uçurum
• BİT’ler dünyayı nasıl değiştirebilir?
• Sonuç
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 2
3. “Müthiş Düzen Çağı”
“En iyi fiyata dünyanın her
yerinden tam istediğimizi
anında almaya doğru
gidiyoruz.”
Kaynak: Reich, 2000, p. 15
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 3
4. Sanayi Toplumu
• Kitlesel üretim ve kitlesel dağıtım
• “Üret, depola, sat”
• “Mekanistik örgütlenme”
• “Sürekli gelişme”
• Geleneksek eğitim
• Katı/hiyerarşik yönetim
• Merkezileşmeye dayanan ekonomik
modeller
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 4
5. Bilgi Toplumu
• Kitlesel özelleştirme ve kişiselleştirme
• “Sat, üret, teslim et”
• “Dinamik örgütlenme”
• Müşteri odaklı eğitim / Sürekli gelişme
• Gevşek / yatay yönetim
• Özelleşmeye dayanan ekonomik
modeller
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 5
6. Bilgi . . .
• “Zenginlik yaratmak için kullanılan
kaynakların hiç biri bilgi kadar önemli
değildir.”
• Bilgi “kalkınmanın can damarı”
• Bilgi rekabetin vazgeçilmez unsuru
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 6
7. İnsan Bilgisinin Küreselleşmesi
“Tüm insanlığın belleği herkes tarafından
erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın
bir gelecekte getirilecektir.... Bu yeni tüm
insanlığın beyninin...tek bir yerde toplanması
gerekli değildir. Bu beyin insan kafası ya da
kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam
olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi
Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı
garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu
beynin röprodüksiyonu yapılabilir.”
Kaynak: Dyson (1997, p. 10-11)
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 7
8. Başlıca Yönelimler
• Bilgisayar gücünde artış
• Bilginin işlenmesi, depolanması ve
bilgiye erişim
• Maliyetlerdeki düşüş
• Bilgi işleme ve iletim
• Bilgi patlaması
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 8
9. Depolama Maliyetleri
Kaynak: http://www.berghell.com/whitepapers/Storage%20Costs.pdf
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 9
11. İletim Maliyetleri
Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 11
12. Bilgi Patlaması
• 5 Exabyte (5 x 1018 byte)
• 2002’de dünyada üretilen yeni bilgi miktarı (5
x 1018 byte)
• 5 Exabyte’lık bilgi = 37,000 yeni Kongre
Kütüphanesi!
• “Yüzey web”de 10 milyar belge var (167
Terabyte) var
• “Derin web”de 550 milyar belge var
(91857 Terabyte)
Kaynak: BrightPlanet & Lyman and Varian
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 12
13. Bilgi Artışı
Tablo 1. 2002’de dünyada üretilen özgün dijital bilgi üretimi. İyimser
tahminlerde bilginin dijital olarak tarandığı varsayıldı, alt tahminlerde dijital
içeriğin sıkıştırıldığı varsayıldı.
Depolama ortamı 2002 2002 1999- 1999- %
Üst Alt 2000 Üst 2000 Alt Değişim
tahmin tahmin tahmin tahmin Üst
(Terabyte (Terabyte tahminler
olarak) olarak)
Kâğıt 1,634 327 1,200 240 %36
Film 420,254 76,69 431,690 58,209 %-3
Manyetik 5187130 3,416,230 2,779,760 2,073,760 %87
Optik 103 51 81 29 %28
TOPLAM 5,609,121 3,416,281 3,212,731 2,132,238 %74.5
Kaynak: Lyman ve Varian
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 13
14. Internet
• Zaman ve mekân engelinin ortadan
kalkması
• Bilgi kaynaklarına ve hizmetlerine
günde 24 saat haftada 7 gün
uzaktan erişim
• “Anında memnuniyet”
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 14
17. Bölgelere göre dünya nüfusu ve Internet
kullanım oranları ve yaygınlığı
80
Dünya nüfusuna oranı (%)
68 Yaygınlık (Internet kullananların ülke
70 nüfusuna oranı %)
Dünyadaki Internet kullanıcılarına
oranı (%)
60 57
49
50
Yüzde (%)
40
32 32
28 27
30
20
14
11 10
9
10 7 7 7
4 5
1 2 2 2
1
0
r
a
ğu
le
a
a
a
ya
ik
ly
ib
ri k
up
Do
er
ra
As
ay
Af
r
Am
st
Av
ay
rta
vu
K
O
y
/A
a/
ze
ya
ik
Ku
er
us
Am
an
ky
ti n
O
La
Kaynak: www.internetworldstats.com/stats.htm, 3 Aralık 2004
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 17
18. OECD ülkelerinde hane halkı
bilgisayar kullanımı (2000-2002)
Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 18
19. OECD ülkelerinde hane halkı
Internet kullanımı (2000-2002)
Kaynak: OECD, 2003. ICT Usage Survey
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 19
20. DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri
Kullanımı Araştırması, 2004
Internet
erişimi olan
hane oranı:
%7,02
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 20
21. GÉANT Topolojisi
Kaynak: http://www.geant.net/upload/pdf/Topology_October_2004.pdf
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 21
22. Ağa Hazırlıklılık İndeksi
• Ağ kullanımı
– 100 nüfus başına düşen Internet kullanıcısı/cep telefonu
sayısı
– “Host” başına düşen Internet kullanıcı sayısı
– Internet’e bağlı bilgisayarların oranı
– Halka açık Internet olanaklarının varlığı
• Destekleyici etmenler
– Ağ erişim değişkenleri (alt yapı, donanım/yazılım ve
destek)
– Ağ politikası değişkenleri (BİT politikası, iş çevresi ve
ekonomik çevre)
– Ağ toplumu değişkenleri (Ağa dayalı öğrenme, BİT
fırsatları, sosyal sermaye)
– Ağa dayalı ekonomi (e-ticaret, e-devlet, genel alt yapı)
Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 22
23. Ağa Hazırlıklılık İndeksi Ülke Sıralamaları
Kaynak: www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 23
24. Kişi Başına Düşen GSYİH ile Ağa
Hazırlıklı Olma Arasındaki İlişki
Kaynak:
www.weforum.org/pdf/Gcr/GITR_2003_2004/Framework_Chapter.pdf
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 24
25. Kişi Başına Düşen GSYİH ile BT
Harcamalarının GSYİH’ye Oranı (%)
Kaynak: Pohjola, 2000, p.9
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 25
26. Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı
Araştırması, 2004
Kaynak: ww/w.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 26
27. DİE Hane Halkı Bilişim Teknolojileri
Kullanımı Araştırması, 2004
Internet
erişimi olan
hane oranı:
%7,02
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 27
28. Cinsiyete ve yaş gruplarına göre
bilgisayar kullanım oranları
Cinsiyete ve yaş gruplarına göre bilgisayar kullanım oranları
50 44
Kadın
40
Erkek
Yüzde (%)
30 26
21 19
20 13 13
7
10 3 4
1 0 1
0
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74
Yaş Grubu
Toplam birey sayısı Bilgisayar kullanan (%) İnternet Kullanan (%)
Yaş grubu Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek
16-24 5,6 M 5,2 M 21,1 44,4 15,9 38,3
25-34 6,3 M 6,4 M 13,1 26,4 9,9 21,5
35-44 4,7 M 4,7 M 7,1 19,2 4,9 13,9
45-54 3,4 M 3,5 M 2,8 12,9 1,7 9,3
55-64 2,2 M 2,1 M 0,7 4,0 0,6 2,7
65-74 1,5 M 1,3 M 0,1 0,8 0,1 0,9
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 28
29. Cinsiyete ve yaş gruplarına göre
Internet kullanım oranları
Cinsiyete ve yaş gruplarına göre Internet kullanım oranları
50 Kadın
38 Erkek
40
Yü z d e (% )
30
21
20 16 14
10 9
10 5
2 1 3 1
0
0
16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74
Yaş grubu
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 29
30. Eğitim durumuna göre
bilgisayar kullanım oranları
Eğitim durumuna göre bilgisayar kullanımı
80 70
70
60 Kadın
44
Y ü z d e (% )
50 Erkek
38
40 Toplam
24 26 26
30
18
20 12
6
10 0 1 1 0 2 2
0
Bir okul bitirmedi İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi Lise ve dengi Üniversite/master/doktora
Eğitim durumu
T o p la m b ir e y B ilg is a y a r k u lla n a n İn te r n e t k u lla n a n
s a y ıs ı T o p la m K a d ın E rk e k T o p la m K a d ın E rk e k
B ir o k u l b itir m e d i 7 188 899 0 ,9 2 0 ,2 6 0 ,6 6 0 ,6 9 0 ,1 8 0 ,5 1
İlk o k u l 21 135 052 2 ,1 9 0 ,3 8 1 ,8 1 1 ,3 1 0 ,1 9 1 ,1 2
İlk ö ğ r e tim /o r ta o k u l v e d e n g i 6 156 139 2 4 ,1 3 6 ,0 2 1 8 ,1 2 1 7 ,5 8 3 ,5 9 1 3 ,9 9
L is e v e d e n g i 8 991 980 3 7 ,8 4 1 1 ,6 8 2 6 ,1 6 2 9 ,8 4 8 ,2 5 2 1 ,5 9
Ü n iv e r s ite /m a s te r /d o k to r a 3 567 114 6 9 ,6 9 2 6 ,1 8 4 3 ,5 0 6 0 ,0 7 2 2 ,6 3 3 7 ,4 4
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 30
31. Eğitim durumuna göre
Internet kullanım oranları
Eğitim durumuna göre Internet kullanım oranları
70 60
60
50 Kadın
Y ü z d e (% )
37
40 Erkek
30
30 Toplam 22 23
18
20 14
8
10 1 1 1 1 4
0 0
0
Bir okul bitirmedi İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi Lise ve dengi Üniversite/master/doktora
Eğitim durumu
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 31
32. İşgücü durumuna göre
bilgisayar kullanım oranları
İşgücü durum una göre bilgisayar kullanım ı
Kadın 64
70
60 Erkek
43
Yüzde (%)
50 Toplam
40 34
24 22 22
30 16
20 9 1011 7 7
10 1 1 5 3 0 3 2 2 4 0 3 3
0
zı
ı
k
si
li
şl
or
i
r
kı
le
nc
ek
ğe
çi
aa
ıy
es
iş
v
re
em
ar
di
/m
/e
tm
öğ
le
nı
iş
t li
ai
es
dı
z/
re
iz
ka
si
üc
rb
ts
iş
se
re
ev
üc
T a b lo 4 :R e fe ra n s d ö n e m in d e k i iş g ü c ü d u ru m u n a g ö re b ilg is a y a r v e İn te rn e t k u lla n ım o ra n ı (% )
İş g ü c ü d u ru m u B ilg is a y a r k u lla n a n İn te rn e t k u lla n a n
T o p la m b ire y s a y ıs ı T o p la m K a d ın E rk e k T o p la m K a d ın E rk e k
Ü c re tli/m a a ş lı 10 877 610 3 3 ,6 4 9 ,3 9 2 4 ,2 5 2 6 ,6 2 7 ,5 3 1 9 ,0 9
S e rb e s t m e s le k (k e n d i 7 330 461 1 1 ,1 5 0 ,9 3 1 0 ,2 2 8 ,5 3 0 ,8 7 7 ,6 6
Ü c re ts iz a ile iş ç is i 3 881 157 6 ,6 3 1 ,4 6 5 ,1 7 5 ,1 1 0 ,9 4 4 ,1 7
E v k a d ın ı/e v k ız ı 14 980 708 2 ,5 6 2 ,5 6 - 1 ,1 7 1 ,1 7 -
İş s iz /iş a rıy o r 2 695 051 2 2 ,4 6 6 ,9 1 1 5 ,5 5 2 0 ,7 1 5 ,8 8 1 4 ,8 2
E m e k li 2 957 295 4 ,3 2 1 ,9 9 2 ,3 3 2 ,6 5 1 ,2 9 1 ,3 5
Ö ğ re n c i 3 138 653 6 4 ,4 1 2 1 ,6 8 4 2 ,7 3 5 3 ,4 7 1 6 ,9 7 3 6 ,5 1
D iğ e r 1 278 251 3 ,2 7 - 3 ,2 7 2 ,6 8 - 2 ,6 8
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 32
33. İşgücü durumuna göre
Internet kullanım oranları
İşgücü durumuna göre Internet kullanım oranları
Kadın
60 53
Erkek
50
37
Yüzde (%)
40 Toplam
27
30 19 21
15 17
20
8 8 9 4 5 6
10 1 1 1 0 1 1 1 3 0 3 3
0
li
ı
şl ı
r
i
k
ız
or
ek
is i
nc
ğe
le
aa
vk
ıy
i şç
em
re
es
di
ar
li/m
ı/ e
öğ
m
le
iş
ın
ai
st
t
i z/
re
d
e
siz
üc
ka
iş s
rb
se
t
ev
re
üc
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 33
34. Hanelerde bilişim teknolojilerine sahip
olma durumu
Tablo 5:Hanelerde bilişim teknolojileri ekipman durumu (%)
Bilişim teknolojilerine İnternete bağlı araçlara
sahip olan hane oranı sahip olan hane oranı
Kişisel bilgisayar
9,98 5,86
Taşınabilir bilgisayar
0,85 0,55
El bilgisayarı
0,13 0,06
Cep/araç telefonu
53,64 2,08
Televizyon (uydu yayını ve
kablo TV dahil) 92,19 0,13
Oyun konsolu 2,85 0,24
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 34
35. Kullanılan yere göre bilgisayar ve Internet
kullanım oranları
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 35
36. Internet kullanım amaçları
Tablo 6 : Hanehalkı bireylerinin İnternet kullanma amaçları
Amaçlar (%)
İletişim 76
Bilgi arama ve çevirimiçi (on-line) hizmetler 93
Mal ve hizmet siparişi vermek ve satmak, bankacılık 17
Kamu kurum/kuruluşlarıyla iletişim 45
Eğitim 43
Kaynak: DİE, http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/HHBilisim/151004/kapak.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 36
37. ULAKNET Omurgası ve Yurt Dışı Çıkışı
Küresel Internet Geçişi: 465 Mbps
Omurga Kapasitesi: 155 Mbps
Uç bağlantı kapasitesi: 4-75 kat arttı
Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 37
38. ULAKNET Uçlar Haritası
Kaynak: www.ulakbim.gov.tr/servisler/uclar/harita/
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 38
39. Avrupa Ülkeleri GÉANT ve Internet
bağlantı kapasiteleri
Kaynak: ULAKBİM Faaliyet Raporu, 2003 (www.ulakbim.gov.tr/hakkimizda/faaliyet/faaliyet03.uhtml)
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 39
40. Güney Doğu Avrupa’da Bilgi Toplumu Gelişmeleri
• SEEREN: Güney Doğu Avrupa Araştırma ve
Eğitim Ağı
• SEE - Grid Proposal: Güney Doğu Avrupa Grid
Önerisi
• Varna Çalıştayı (2003): Güney Doğu Avrupa’daki
Ulusal Araştırma ve Eğitim Ağlarıyla İlgili Poitika
Konuları
• Ulusal Bilgi Toplumu Politikaları: eSEEurope
Initiative (Elektronik Güney Doğu Avrupa Girişimi)
• eEurope Bilgi Toplumu değerlendirme
(benchmark) göstergeleri
• Meydan okumalar ve fırsatlar
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 40
41. Güney Doğu Avrupa Araştırma ve Eğitim Ağı: SEEREN
• GRNET, Hungarnet, RoEduNet, TERENA and
DANTE
• Proje Aralık 2002’de başladı
• Mali destek: AB IST Programı
• Amaç:
– Güney Doğu Avrupa ülkeleriyle gelişmiş ülkeler
arasındaki dijital uçurumu kapatmak
– Taraf ülkelerde ulusal araştırma ve eğitim ağları
(NREN) kurmak
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 41
42. SEE-GRID Önerisi
• Güney Doğu Avrupa GRID destekli Elektronik Alt Yapı
Geliştirme
• Güney Doğu Avrupa ülkelerinde (YUN, ARN, BUL, MAK,
SIR-KAR, BOS-HER, ROM, TÜR, HIR) GRID
etkinliklerini başlatmak
• GRID’ler, eBilim ve eAlt Yapı insan ağı yaratmak
• Güney Doğu Avrupa bölgesindeki tüm Avrupa GRID
çabalarına destek olmak
• GEANT, SEEREN ve IPv6 girişimleriyle işbirliği yapmak
• GRID test yatakları kurmak
• Dijital uçurumu kapatmak
Kaynak: ULAKBİM sayfası
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 42
43. SEE-GRID Projesi
Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 43
44. ULAKBİM ve SEE-GRID
Kaynak: ULAKBİM, www.ulakbim.gov.tr/ulaknet/see_grid/ulakbim.uhtml
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 44
45. EGEE
• Avrupa’da eBilim için Destekleyici
GRID’ler
• Mayıs 2004’de başladı
• Amaç Avrupa’da üretim için GRID alt
yapısı kurmak
• 30MEuro destek
• Büyük Hadron Çarpıştırıcı Hesaplama
Grid’i
• Biyotıp Grid’leri
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 45
46. Varna Çalıştayı (7-9 Eylül 2003, Bulgaristan)
• TERENA, CEENet ve SEEREN EU Projesi
• “Avrupa’da araştırma ve eğitim ağlaşmasında önemli bir
dijital uçurum var. Ağ bağlantısı ve hizmet sunma
bakımından ülkeler arasında büyük bir dağılım söz konusu.
Güney Doğu Avrupa’daki ülkeler tayfın en altlarında”
• Telekom bağlantılarının çok yüksek fiyatlandırılması
• Tekelci telekom operatörlerinin hakimiyeti
• Liberalleştirme
• Hükûmetlerin rolü
• Avrupa Araştırma Alanı’nın (AAA) gerçekleşmesi gecikebilir
• eAvrupa Bilgi Toplumu kurmanın tek yolu GDA ülkeleriyle
diğer Avrupa ülkeleri arasındaki “dijital uçurumu” kapatmak
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 46
47. Güney Doğu Avrupa’da Ulusal Araştırma ve
Eğitim Ağlarıyla İlgili Politika Konuları
• Bilgi Toplumu (BT) gelişmelerinin önemi
– Avrupa’yı 2010’a kadar dünyanın önde gelen bilgiye dayalı
ekonomisi haline getirmek
– Bunun için uygun bilgi ve iletişim alt yapısı gerekli
• BT için araştırma ve eğitim camiasının anahtar rolü
– İletişim omurgasının yaşamsal önemi
– Sadece pazar güçlerine güvenmek olanaksız.
– Sağlam, dinamik, profesyonel ve kâr amacı gütmeyen bir
örgüt gerekli
• BT geliştirme sürecinde makul bir ücretle sağlanan
standart Internet hizmetleri önemli
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 47
48. Dijital Uçurum
• Küresel bölünme
– Sanayileşmiş ve daha az gelişmiş uluslar
arasındaki farklar
• Toplumsal uçurum
– Bir ulusun insanları arasındaki eşitsizlikler
• Demokratik uçurum
– Kamu yaşamına katılmak için dijital
teknolojileri kullananlarla kullanmayanlar
arasındaki farklar
Kaynak: Hargittai, p. 828
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 48
49. Dijital Adaletsizlik
• Etkin Internet kullanımı için sadece
Internet’e bağlı olmak yeterli değil
• Daha duyarlı ölçüler gerekli
– Teknik araçlar
– Kullanım otonomisi
– Toplumsal destek ağı
– Deneyim
– Beceri
• Eşitlik – adalet/hakkaniyet
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 49
50. BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? I
• Bağlantı ve erişim değişim yaratıyor
• Eş düzeyli veya aygıttan aygıta bağlantılı ağlar
• Her aygıt ve uygulamaya kesin yerel mekan
verisinin gömülmesi
• Algılayıcıların birleştirilmesi
– sıcaklığı, hareketi, basıncı, hızı, akışı, elektrik
kullanımını, radyoaktiviteyi, kimyasal bileşimi
ölçen aygıtların entegrasyonu
Kaynak: Gage, 2002
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 50
52. Internet Telefon Değildir
• Internet: Potansiyel bir eşitleyici araç
• Bağlantılılık önemli
• İçerik üretim ve dağıtımı
– Web’in etkin ve etkili kullanımı
– Web kapsamı
– Arama becerilerinin eksikliği
– Dil ve okur yazarlık engeli
• Mevcut ile Erişilebilir arasındaki fark
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 52
53. Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle
Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 53
54. Internet Gezici Kütüphanesi – Brewster Kahle
Kaynak: joi.ito.com/archives/2002/12/09/brewster_showing_us_the_bookmobile.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 54
55. BM Bin Yıl Kalkınma Hedefleri
2015’e dek tüm BM üyesi devletler aşağıdaki
hedefleri gerçekleştirme sözü verdi
• Yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırmak
• Evrensel ilkokul eğitimi sağlamak
• Okullaşmada cinsiyet eşitliği sağlamak
• Çocuk ölümlerini azaltmak
• Anne sağlığını iyileştirmek
• HIV/AIDS vb. hastalıklarla savaşmak
• Sürdürülebilir çevre
• Kalkınma için küresel katılım ve ortaklıklar kurmak
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 55
56. BİT’ler Dünyayı Gerçekten Nasıl Değiştirebilir? II
• Bütün okulların, işyerlerinin vs. ağa bağlanması
• Telekom şirketlerinin okulları, işyerlerini sahiplenmesi,
eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlaması
• Kuruluş ve kişilerin birbirleriyle bire bir bağlantı kurmaları
• Her bağlı kişinin/kuruluşun kendisini/çevresini
tanımlaması, içerik yaratması
• Mikrokredi örgütleri aracılığıyla gereksinim duyanlara
bire bir yardım yapılması
• Tekil kimlik sistemleri geliştirilmesi
• Her bireyin yaşam koşullarının iyileştirilmesi
• Bizi birbirimize bağlayan teknolojilerin seçilmesi
• Bizi birbirimize bağlayan kurumların yaratılması
Kaynak: Gage, 2002
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 56
57. Bilgi Toplumu = Herkes İçin
Bilgi, Alt Yapı ve Fırsat
Yaşar Tonta
H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
tonta@hacettepe.edu.tr
yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html
Bilgi Toplumu, Ankara 12 Ocak 2005 - 57