1. Een reis door het Heelal De lanceerbasis

2. Maan

3. Apogeum en perigeum

4. Jaarlijkse zonsverduistering (eclips)

5. Een totale eclips

6. Maagonderzoek

7. Maanspiegel

8. Gegevens Maan 27,32166 dagen Omlooptijd (siderisch t.o.v. sterren) 1,023 km/sec Snelheid in de baan op de aarde 8.500 m Grootste hoogte maanbergen 125 °C dag, -170 °C nacht Gem. temperatuur aan zichtbaar oppervlak Geen Atmosfeer 0,606 Dichtheid (Aarde=1) 1:81,83 Massa (aarde=1) 3.476 km Ware middellijn 384.404 km Gemiddelde afstand van de aarde (60,266 aardstralen)

9. Zonnestelsel

10. Relatieve afmetingen planeetdiameters

11. De Zon

12. Gegevens Zon minstens 4,5 x10 9 jaar <<< ouderdom van de zon 268 km/sec <<< snelheid van de zon om het centrum v/d melkweg 1,6x10 6 km grootste hoogte protuberansen 230.000 km grootste ooit gemeten zonnevlekkenmiddellijn 0,02x10 18 Pa <<< centrale druk 13,6x10 6 °C <<< centrale temperatuur 5.950 °C <<< temperatuur aan het zonsoppervlak 3,9x10 26 W Op aarde 1,7x10 17 W <<< (10.000 keer het mondiaal energieverbruik) uitgestraald vermogen 25,38 dagen rotatiesnelheid (siderisch) 273,6 m/s 2 gravitatieversnelling (aan zonsoppervlak) 160.000x10 3 kg/m 3 dichtheid (kern) 1,41x10 3 kg/m 3 dichtheid (gemiddeld) 1,989x10 30 kg massa 1.392.000 km <<< middellijn (109 aarddiameters) 149,6x10 6 km <<< afstand zon - aarde (gemiddeld)

13. Grootte Zon

14. Zonnestelsel

15. Mercurius

16. Mecurius

17. Gegevens Mercurius 0,37 zwaartekracht aan oppervlak (aarde=1) 350°C (dag) en -170°C (nacht) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak geen atmosfeer 0,98 dichtheid (aarde =1) 0,06 massa (aarde =1) 4.878 km diameter 59 dagen rotatietijd 87,97 dagen omlooptijd om de zon 57,9x10 6 km gemiddeld 45,9x10 6 km minimum 69,7x10 6 km maximum afstand tot de Zon

18. Zonnestelsel

19. Venus Gegevens: Lengte 186 cm Gewicht: 76 kg

20. Venus Wolkendek Oppervlakreli ëf

21. Gegevens Venus 0,88 zwaartekracht aan oppervlak (Aarde=1) 480°C (vast oppervlak) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak koolzuur (CO2) atmosfeer (belangrijkste component) 0,95 dichtheid (aarde=1) 0,81 massa (aarde=1) 0,88 volume (aarde=1) 12.104 km diameter -243 dagen (retrograde beweging) rotatietijd 224,7 dagen omlooptijd om de zon 108,2x10 6 km afstand tot de zon gemiddeld

22. Moeder Aarde

23. Gegevens Aarde Aarde 1,0 zwaartekracht aan oppervlak (aarde= 1) minstens 5,0x10 9 jaar ouderdom van de aarde 1 aantal manen 22°C (vast oppervlak) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak stikstof (N), zuurstof (O) en argon (Ar) atmosfeer (belangrijkste componenten) 29,8 km/sec gemiddelde snelheid in de baan om de zon 9,81 m/s 2 gravitatieversnelling aan het oppervlak 5,515 kg/dm 3 gemiddelde dichtheid 5,976x10 24 kg totale massa 71% wateroppervlakte 40.056 km omtrek van de aarde aan de equator 23h56m4s rotatietijd 365,26 dagen omlooptijd om de zon 149,6x10 6 km afstand tot de zon gemiddeld

24. Mars

25. Gegevens Mars 2 aantal manen 0,38 zwaartekracht aan oppervlak (aarde=1) -23°C (vast oppervlak) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak koolzuur (CO2) en argon (Ar) atmosfeer (belangrijkste componenten) 0,71 dichtheid (aarde=1) 0,11 massa (aarde=1) 6.786 km diameter 24h37m23s rotatietijd 686,98 dagen omlooptijd om de zon 206,7x10 6 km minimum 249,1x10 6 km maximum 227,9x10 6 km afstand tot de Zon gemiddeld:

26. Phobos afstand tot Mars 9.380 km omlooptijd 0,32 dagen diameter 28 km

27. Deimos afstand tot mars 23.500 km omlooptijd 1,26 dagen diameter 16 km

28. Planetoïdengordel

29. Eros

30. Jupiter

31. Het Zonnestelsel

32. Een reis door het heelal

33. Jupiter

34. Gegevens Jupiter 63 aantal manen 2,64 zwaartekracht aan oppervlak (aarde=1) -150°C (wolkendek) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak H en He atmosfeer (belangrijkste componenten) 0,24 dichtheid (aarde=1) 317,4 massa (aarde=1) 142.796 km diameter 9h50m30s rotatietijd 11,86 jaar omlooptijd om de zon 778,3x10 6 km gemiddeld 740,9x10 6 km minimum 815,7x10 6 km maximum afstand tot de zon

35. Ganimedes

36. Gallisto

37. Io

38. Europa

39. Zonnestelsel

40. Saturnus Saturnus gefotografeerd op een afstand van 13 miljoen km Zichtbaar zijn drie manen

41. Gegevens Saturnus 46 aantal manen 1,15 zwaartekracht aan oppervlak (aarde = 1) -180°C (wolkendek) gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak H en He atmosfeer (belangrijkste componenten) 0,13 dichtheid (aarde=1) 95,1 massa (aarde=1) 120.660 km diameter 10 uur 14 min rotatietijd 29,46 jaar omlooptijd om de zon 1.428x10 6 km gemiddeld 1.347x10 6 km minimum 1.507x10 6 km afstand tot de Zon maximum

42. Titan

43. Gegevens Titan Stikstof, methaan Atmosfeer 15d 22h 41m (*) Omwentelinstijd 1,35 m/s 2 Zwartkracht 1,88 g/cm 3 Gemiddelde dichtheid 1,35×10 23 kg Massa 5.151 km Diameter 15d 22u 41m Omlooptijd 1.221.850 km Afstand tot de planeet Baankenmerken 1655 Ontdekt in Christiaan Huygens Ontdekt door

44. Zonnestelsel

45. Uranus

46. Gegevens Uranus heeft een kleine kern van steen en ijs. In tegenstelling tot de andere gasplaneten is deze waarschijnlijk niet veel groter dan één aardmassa, en is het meeste materiaal, dat normaal in de kern zit, mee verspreid over de mantel. De mantel bestaat grotendeels uit water (H2O) met ammoniak (NH3) en methaan (CH4 en gaat geleidelijk over in een dikke atmosfeer van waterstof (83 %) en helium 15 %). De blauwe kleur wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van methaan (2 %). 8,686 × 10 25 kg Massa: 51 118 km Equatoriale diameter: 17h14m Duur van as-omwenteling: 84,01 jaar Omloopstijd om de zon: 2 870 990 000 km Gemiddelde afstand tot de zon:

47. Miranda

48. Zonnestelsel

49. Neptunus

50. Neptunes

51. Gegevens Neptunus afstand tot de zon (gemiddeld) 4.498x106 km omlooptijd om de zon 164,8 jaar rotatietijd 16 uur diameter 49.500 km volume (aarde=1) 44 massa (aarde=1) 17,6 dichtheid (aarde=1) 0,32 atmosfeer (belangrijkste componenten) waterstof (H), helium (He) en methaan gemiddelde temp. aan zichtbaar oppervlak -220 °C (wolkendek) zwaartekracht aan oppervlak (aarde=1) 1,18 aantal manen 13

52. Triton

53. Zonnestelsel

54. Pluto

55. Relatieve afmetingen planeetdiameters

56. Pluto Afstand tot de Zon, bijna zes miljard km Reistijd met de lichtsnelheid bijna 5,5 uur

57. Gegevens Pluto 1,290 × 10 22 kg Massa: 2 320 km Equatoriale diameter: 6 dagen 9h 17m Duur van asomwenteling: 248,54 jaar Omloopstijd om de zon: 5 913 520 000 km Gemiddelde afstand tot de zon:

58. Komeet

59. De sterrenhemel op december 205

60. De Zon is een ster

61. Spiraalstelsel

62. Ons Melkwegstelsel Diameter: 100000 lj

63. Verschijningsvormen van sterren

64. De Melkweg

65. De diepe ruimte

66. Hubble’s classificatie

67. Hubble’s classificatie in foto’s E = elliptisch S = spiraal B = balk

68. Spiraal stelsels

69. Stelsels van zijkant gezien: spiraal stelsels zijn heel plat Diameter: 100 000 lj Dikte: 2000 lj Spiraal stelsels zijn heel plat

70. Dwergstelsel NGC 185 Diameter: 2300 lj Massa: 8 10 6 zonsmassa Meest voorkomende stelsels!

71. Elliptisch reuzenstelsel Dit zijn de grootste en zwaarste stelsels: 10 12 zonsmassa

72. Een kosmologische griezel

73. Draaikolk nevel : M51

74. Bijna botsende sterrenstelsel

75. De Paardenkopnevel

76. De Adelaarsnevel

77. Roodverschuiving – afstand (moderne bepaling) Hubble-constante H = 72 ± 4 km/s per Mpc 1 Mpc = 3.08 Mlj

79. Dichtheids verdeling 380000 jaar na Big Bang Grootste dichtheids afwijkingen zijn 0.01 % !! WMAP

80. Geschiedenis van de kosmos Volker Bromm, Austin

81. Astronomische eenheden 1 pc = 3.3 lichtjaar (lj) 1 lj = ± 9,5x10 12 km 1 AE (astron.eenh. ) = 150.000.000 km = 8,3 lmin 1 lmin = 18.000.000 km 1 lsec = 300.000 km 1 km = 1000 m De parallaxmeting is bruikbaar tot 30 pc ( ± 100 lj), d.w.z. dat deze meting geschikt is voor circa 100 sterren. Als α = 1 boogsec = 1/ 3600 graad, “ parallax van 1 boogsec” dan is D = 1 parsec (pc) * * * * * * α D * Parallax meting

82. Enkele afstanden Afstand van de Aarde tot: Maan 384 000 km = 1,26 lichtseconde Zon 149 600 000 km = 8,3 lichtminuten a Centauri 40x10 12 km = 4.2 lichtjaar Centrum Melkweg 33 000 lichtjaar M31 (Andromedanevel) 2.2 miljoen lichtjaar PSR 2000-330 (quasar) ± 10 miljard lichtjaar

84. Edwin Hubble (1889- 1953)