3. Nagigipit: nahihirapan
Nagigipit yung pamilya niya sa pera, kaya
siya’y napilitang tumigil muna sa pagaaral.
Nagkukusa: nagpapasiya ng sarili
Nagkukusa siyang kumuha ng kursong
Arkitekto pagdating niya sa kolehiyo.
Mabatikan: madungisan
Ayaw niyang mabatikan ang pangalan ng
pamilya niya, kaya hindi siya gumagawa ng
kalokohan.
4. Naghahambalusan: naghahatawan
Nung nagaway ang dalawang lalaki, sila’y
naghahambalusan gamit ang kahoy.
Patay na langaw: walang kabuhay-buhay
Nakakainis kasama ang taong parang patay
na langaw.
Casique: isang makapangyarihan na tao
Ang Casique ang nag-utos na
makulong ang mga taong may
kasalanan.
8. Kapitan Tiyago / Sakristan
Tiyago: bagamat pinuno ng
bayan, hindi siya ang
makapangyarihan; masalapi
siya pero hindi siya ibinibilang
na pangit
9. Gobernadorsillo– nakuha
niya ang posisyon niya
dahil binili niya ito ng
P5000.00, at kung tutuusin,
ito’y mura lamang para sa
kanya dahil malaki ang
kinikita niya araw-araw.
10. Don Rafael Ibarra: ama ni
Crisostomo; kahit siya ang
pinakamayaman sa buong
lalawigan, hindi siya ang
kinikilala na makapangyarihan.
12. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
13. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
14. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
15. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
16. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
17. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
18. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
19. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
20. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
21. Sinasabi ng kabanata na hindi daw si
Don Rafael Ibarra, kahit siya man ang
pinakamayaman. Iginagalang siya, at
maraming tao ay may utang sakanya,
pero siya’y walang kakampi. Hindi rin si
Kapitan Tiyago, kahit sinasalubong siya
ng banda ng musiko at binibigyan siya
ng masasarap na pagkain, pag siya’y
nakatalikod, tinatawag siyang Sakristan
Tiyago, at ang ibang tao ay
pinapagtawanan siya. Hindi rin ang
gobernadorsilyo, dahil utus-utusan
lamang siya, at binili lamang niya ang
posisyon niya.
22. Isa sa may kapangyarihan sa San
Diego ay si Padre Salvi, isang batang
Pransiskano, at kura ng San Diego.
Pinalitan niya si Padre Damaso, ang
dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre
Damaso, mas kalmado si Salvi, at bihira
niyang saktan ang mga tao. Hindi niya
ginagamit ang dahas bilang
kaparusasahan, kundi pinapabayad
na lamang niya.
23. Isa sa may kapangyarihan sa San
Diego ay si Padre Salvi, isang batang
Pransiskano, at kura ng San Diego.
Pinalitan niya si Padre Damaso, ang
dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre
Damaso, mas kalmado si Salvi, at bihira
niyang saktan ang mga tao. Hindi niya
ginagamit ang dahas bilang
kaparusasahan, kundi pinapabayad
na lamang niya.
24. Isa sa may kapangyarihan sa San
Diego ay si Padre Salvi, isang batang
Pransiskano, at kura ng San Diego.
Pinalitan niya si Padre Damaso, ang
dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre
Damaso, mas kalmado si Salvi, at bihira
niyang saktan ang mga tao. Hindi niya
ginagamit ang dahas bilang
kaparusasahan, kundi pinapabayad
na lamang niya.
25. Isa sa may kapangyarihan sa San
Diego ay si Padre Salvi, isang batang
Pransiskano, at kura ng San Diego.
Pinalitan niya si Padre Damaso, ang
dating kura ng San Diego. Kapag
ihahambing si Padre Salvi kay Padre
Damaso, mas kalmado si Salvi, at bihira
niyang saktan ang mga tao. Hindi niya
ginagamit ang dahas bilang
kaparusasahan, kundi pinapabayad
na lamang niya.
26. Ang kaagaw ni Padre Salvi sa
kapangyarihan sa San Diego ay ang
alperes. Ang alperes ay ang puno ng
guwardiya sibil, at sinasabi rin na may
hawak daw siya sa pamahalaan ng
San Diego.
27. Ang kaagaw ni Padre Salvi sa
kapangyarihan sa San Diego ay ang
alperes. Ang alperes ay ang puno ng
guwardiya sibil, at sinasabi rin na may
hawak daw siya sa pamahalaan ng
San Diego.
28. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
29. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
30. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
31. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
32. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
33. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
34. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakristan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
35. Naglaban ang dalawa sa posisyon ng
makapangyarihan sa San Diego. Nang tsismis
ng Alperes sa mga mambibisita ang pagkita
ni Salvi sa mga bisita na parang Tsokolate Ah
(malabnaw) at Tsokolate Eh (malapot).
Ipinagbawal din ng Alperes ang paglabas ng
kahit sinumang tao kapag lampas na sa 9 PM.
May punto nga na nakahuli sila ng isang
lumabas na sakristan, at siya’y ginawang
alipin.
Ang paraan ng paggaganti naman ni Padre
Salvi ay kung ang alperes ay nasa loob ng
simbahan, uutusan niya ang mga sakriistan na
isarado ang mga pinto, at siya’y
magsesermon ng napakahaba hanggang
antukin ang mga tao. Paglabas ng simbahan,
ang alperes ay magmumura sa mga sakristan.
Sa katapusan, ang nag-aaway na ang
Alperes at si Padre Salvi ay parehas na tunay
na makapangyarihan sa San Diego, at sila’y
tinawag na Casique.
37. Inilarawan ng Kabanata na ito na ang
Pilipinas sa panahon ni Jose Rizal ay
panahon kung saan higit na
makapangyarihan ang mga pari o alagad
ng simbahan at ang pamahalaan na
kumakatawan sa Alperes. Gayunpaman,
iisa sila pagdating sa kapakanan ng
bansang Espanya.
42. Ang unang suliraning panglipunan na
maaring maidulot dito sa Kabanata
na ito ay ang katunayan na
maraming mga lider na bumibili
lamang ng posisyon nila, siguro dahil
baka maging mas sikat sila, o etc.
Sila’y nagiging lider, kahit wala silang
karanasan o alam sa trabaho. Pag
paulit-ulit lang na ganito ang mundo,
mahihirapan tayo umangat.
Maraming mga tao ang may
kailangan ng tamang pamumuno, at
pag hindi maayos ang lider, hindi
maayos ang mga tagasunod.
43. Ang susunod na suliraning
panlipunan na pwedeng makuha
dito ay ang problema na maraming
pari ay hindi sumusunod sa mga
pinapagsabi nila. May mga pari na
ginagamit lang ang Simbahan para
itago ang totoong sila: mga rapist,
pedopile, etc. Kagaya ng sinabi ko
kanina, kailangan ng mga tao ng
maayos na lider. Lalo na sa relihiyon.
Pag may maling ginagawa ang lider
nila sa relihiyon nila, possible na isipin
ng mga tao na iyon ay tama, na
okay lang na gawin nila iyon.