1. BM624
Derivatives and Corporate
Risk Management
ดร.กิตติพันธ คงสวัสดิ์เกียรติ

2. ตัวอยางที่ 1
ปจจุบนเปนชวงตนเดือนกันยายนและทานตัดสินใจที่จะ
ั
ซื้อรถยนตคนใหม คุณจึงทําการเลือกชนิดของรถที่
ั
ตองการและตรงไปยังตัวแทนจําหนายใกลบาน และทํา
การเลือกรถไดตามที่ตองการทั้งราคา สี ขนาดเครื่องยนต
วงลอ ฯลฯ ทางตัวแทนจําหนายบอกวา หากทานสั่งซือรถ้
วันนีและวางเงินมัดจํา จะไดรบรถยนตคนดังกลาวภายใน
้ ั ั
3 เดือน

3. ตัวอยางที่ 1 ตอ
ถาในอีก 3 เดือนขางหนา ตัวแทนจําหนายนั้นได
ทําการลดราคารถยนตใหมทุกคัน 10% หรือ
ราคารถยนตจะมีราคาสูงขึ้น ก็จะไมมีผลตอ
สัญญาซื้อขายนี้ เพราะการซือขายจะทําตาม
้
ราคาที่ตกลงกันไว

4. ตัวอยางที่ 1 ตอ
ขณะนี้คุณอยูใน สัญญาซื้อขายลวงหนา

(Forward Contract) แลว โดยที่คุณจะมี
สิทธิ (Right) และมีภาระ (Obligation) ที่
จะตองซื้อรถยนตในอีก 3 เดือนขางหนา
ตามที่ตกลงกันไว

5. Forward Contract
Rewards
Risks
ตัวแทนจําหนายไม ราคาของรถยนต
สามารถสงมอบรถยนต เพิ่มขึ้นในอนาคต
ไดตามเวลา
ตัวแทนจําหนายปด
กิจการ
ราคารถยนตลดลงใน
อนาคต

6. ตัวอยางที่ 2
สมมติวาทานไดไปที่โชวรูมรถยนต และไดเห็นรถยนตที่
ตองการ ซึ่งมีราคา $20,000 (ราคานี้จะตองซื้อ ณ วันนี้
เทานั้น) แตคุณมีเงินสดไมเพียงพอ และหากทําการกูเงิน
จะตองใชเวลาอีกประมาณ 7 วันสิ่งที่คุณสามารถทําไดคือ
วางเงินดาวนและเขาสูสัญญาซื้อขายลวงหนา (Forward

Contract)

7. ตัวอยางที่ 2 ตอ
หรืออีกทางเลือกหนึ่ง คุณอาจใหเงินตัวแทน
จําหนายไว $100 และใหเก็บรถยนตคันนี้ไวและ
คงราคานี้ไวเปนระยะเวลา 7 วัน และเงินจํานวน
$100 นี้จะเปนของตัวแทนจําหนายไมวาคุณจะ
ซื้อรถยนตคันนี้หรือไม

8. ตัวอยางที่ 2 ตอ
การทําเชนนี้เปนการเขาสูสญญาสิทธิ (Option
ั
Contract) และในกรณีนี้เรียกไดวาเปน Call
Option เพราะเปนสิทธิ (Right) ในการซื้อ
รถยนตในอนาคต แตไมใชภาระ (Obligation)
ในการซือรถยนต
้

9. ตัวอยางที่ 2 ตอ
ถาในชวงเวลา 7 วันนี้คุณสามารถหารถยนตเหมือน
คันดังกลาวไดจากตัวแทนจําหนายคนอื่นในราคา
$19,500 คุณก็ไมจําเปนตองทําตามสัญญาสิทธิ
(Option Contract) เพราะตนทุนของคุณจะอยูที่ 
$19,500 + $100 = $19,600 เทานั้น

10. ตัวอยางที่ 2 ตอ
ถาหากคุณไมสามารถหารถยนตคันดังกลาวได
ในราคาที่ถูกกวา $20,000 ตนทุนของคุณจะเปน
$20,000 + $100 = $20,100
และถาหากคุณตัดสินใจที่จะไมซอรถยนตคัน
ื้
ดังกลาว คุณจะสูญเงินเพียงแค $100 เทานั้น

11. Option Contract
Risk Rewards
ตัวแทนจําหนายไม คุณสามารถหารถยนต
ยอมเก็บรถยนตไวให ไดในราคาที่ถูกกวานี้
คุณไมสามารถหา
รถยนตไดในราคาที่ถูก
กวานี้

12. ตัวอยางที่ 3
รถยนตคันดังกลาวที่คุณไดทําสัญญา Call Option
ไวนั้นเปนที่ตองการมากของตลาด ทําใหราคานั้น
สูงขึ้นไปเปน $22,000 และเพื่อนของคุณไดรับรูมาวา
คุณมีสัญญาดังกลาวที่จะซื้อรถยนตไดในราคา
$20,000 ในอีก 7 วันขางหนา อยู

13. ตัวอยางที่ 3 ตอ
หลังจากที่คุณไดไปทําเรื่องขอกูเงินจากธนาคารแลว
พบวาคุณไมสามารถขอเงินกูได ดังนั้นคุณจึง
ตัดสินใจที่จะขายสัญญาสิทธิ (Option) ดังกลาว
ใหแกเพื่อนคุณในราคา $200
กรณีนี้คุณสามารถทํากําไรได $100 หรือคิดเปน
100%

14. ทั้งสัญญาซื้อขายลวงหนา (Forward) และ
สัญญาสิทธิ (Option) นั้น เปนการสงมอบ
รถยนตในอนาคต (Future) ตามราคาที่ตก
ลงกันไวของสินทรัพยนั้น

15. ลักษณะของตราสารอนุพันธ
The Nature of Derivatives
A derivative is an instrument whose value
depends on the values of other more basic
underlying variables
ตราสารอนุพันธเปนเครื่องมือซึงมูลคาของตรา
่
สารนั้นจะขึ้นอยูกับสินทรัพยที่อางอิงอยู

16. นิยามของตราสารอนุพันธ
Derivatives มาจากคําวา Derive แปลวาการขึ้นอยูกับ
และในคําภาษาไทย อนุ หมายความวา ตาม และ
พันธ หมายความวา กอกําเนิด
ดังนั้นตราสารอนุพันธ จึงมีความหมายวา ตราสารที่
กอกําเนิดจาก หรือแปรผันตามสิ่งที่อางอิง

17. นิยามของตราสารอนุพันธ
เปนสัญญาของคูสัญญาที่ตกลงจะกระทําอะไรในอนาคต

ใหอกฝงของคูสัญญา
ี
ตราสารทางการเงิน ที่มมูลคาอางอิงกับสินทรัพยอางอิง
ี
(Underlying Assets) วาจะมีการสงมอบสินทรัพยนั้นใน
อนาคต ตามจํานวน ราคา คุณภาพ ที่ตกลงกัน

18. สินคาหรือสินทรัพยที่สามารถนํามาอางอิงได
เงินตราตางประเทศ
พันธบัตร ตั๋วเงิน
หุนสามัญ
สินคาโภคภัณฑ
สินทรัพยใด ๆ

19. ตัวอยางของตราสารอนุพนธ
ั
Examples of Derivatives
•Futures Contracts
•Forward Contracts
•Swaps
•Options

20. ตัวอยางตราสารอนุพันธ
สัญญาจะซื้อจะขายบานและที่ดิน การทําสัญญาซื้อ
ขายบานโดยทั่วไปผูซื้อจะวางเงินมัดจําจํานวนหนึ่ง
และสัญญาวาจะมาทําการซื้อขายบนและที่ดินใน
อนาคต ตามราคาที่ไดตกลงกันไว
เมื่อผูซื้อมาชําระราคาใหแกผูขาย ผูขายก็จะโอน
กรรมสิทธิ์ของบานนั้นใหแกผูซื้อ

21. ตัวอยางตราสารอนุพันธ
หากผูซื้อไมมาทําตามสัญญา ผูขายก็จะยึดเงินมัดจํา
ไป
ดังนั้นสัญญาจะซื้อจะขายบานดังกลาว ก็เปนตราสาร
อนุพันธแบบหนึ่ง โดยมีการตกลงกันในปจจุบัน ที่
จะทําการซื้อขายบานในอนาคต โดยมูลคาของ
สัญญาจะขึ้นอยูกับราคาบานและทีดินในขณะนั้น
่

22. ตราสารอนุพันธ : การลงทุน หรือ การพนัน
ธุรกรรมของ ฟวเจอร จะมีลักษณะเปน
Zero Sum Game คือ จะมีผูทไดรับเงิน
ี่
กําไร ในจํานวนที่เทากับผูที่จายเงินหรือผูที่

ขาดทุน (ทั้งนี้สมมติวาไมมีตนทุนในการ

ซื้อขาย)

23. ตลาดตราสารอนุพนธ
ั
Derivatives Markets
ตลาดที่มีระเบียบ (Exchange traded)
ตลาดแบบมีระเบียบ หรือตลาดทีมีสถานที่ซื้อขายแนนอน จะมีการ
่
ซื้อขายใน Floor หรือมักจะเรียกวา Open-Outcry
System แตปจจุบันทั่วโลกกําลังเปลี่ยนแปลงตลาดมาเปน
ระบบอิเล็คทรอนิกสมากขึ้น
สัญญาที่ทําการซื้อขายจะตองมีมาตรฐาน และไมมีความเสี่ยงในการ
ชําระราคา

24. ตลาดตราสารอนุพนธ
ั
Derivatives Markets
ตลาด OTC :Over-the-counter (ตลาดตอรอง)
เปนการซื้อขายผานระบบอินเตอรเน็ต หรือทาง
โทรศัพท ผานทางสถาบันการเงิน บริษท หรือ
ั
ผูจัดการกองทุน
สัญญาไมเปนมาตรฐาน และมีความเสี่ยงในการชําระ
ราคาอยูบาง

25. Size of OTC and
Exchange Markets
240
Size of Market ($
220
trillion)
200
180
160
140
OTC
120
Exchange
100
80
60
40
20
0
Jun-98 Jun-99 Jun-00 Jun-01 Jun-02 Jun-03 Jun-04
Source: Bank for International Settlements. Chart shows total principal amounts
for OTC market and value of underlying assets for exchange market

26. การใชตราสารอนุพันธในปจจุบัน
Ways Derivatives are Used
เพื่อปองกันความเสี่ยง (To hedge risks)
เพื่อการเก็งกําไร (To speculate: take a view on the future
direction of the market)
เพื่อการทํากําไรในการทําอาบิทราจ (To lock in an
arbitrage profit)

27. ประโยชนของการใชตราสารอนุพันธ
การนําตราสารอนุพันธไปใชในการสะทอนราคาใน
อนาคต (Price Discovery)
การมีตราสารอนุพันธจะทําใหเราทราบถึงราคาใน
อนาคตวา ราคาสินคาที่อางอิงในตราสารอนุพันธนั้น
จะเปนเชนไร เพื่อสามารถวางแผนไดวาจะผลิตสินคา
หรือสินทรัพยนั้นหรือไม

28. ประโยชนของการใชตราสารอนุพันธ
การนําตราสารอนุพันธไปถัวกับความเสี่ยง (Hedging)
การนําตราสารอนุพันธไปถัวกับความเสี่ยง เปนวิธีการ
ในการปองกันความเสี่ยงอีกวิธีหนึ่ง คือ หากบริษัททํา
การสงออกสินคาตางประเทศ บริษัทก็สามารถทําการ
ขายเงินตราตางประเทศลวงหนาได เพื่อเปนการ
ปองกันความเสี่ยง

29. ประโยชนของการใชตราสารอนุพันธ
การนําตราสารอนุพันธไปเก็งกําไร (Speculation)
คูคาในตราสารอนุพันธนั้น ฝายหนึ่งอาจเปนฝายที่
ตองการใชตราสารอนุพันธในการปองกันความเสี่ยง
แตคูคาอีกฝายหนึ่งอาจเปนผูรับความเสี่ยงแทน โดย
การคาดการณถงการเปลี่ยนแปลงของราคาของ
ึ
สินทรัพยนั้นในอนาคต

30. สัญญาซือขายลวงหนา
้
Forward Contracts
Forward contracts เปนสัญญาที่มีลกษณะเหมือนกับ
ั
Futures contracts แตกตางกันที่ Forward contracts
นั้นจะทําการซื้อขายที่ Over-the-counter market
เทานั้น
Forward contracts มักจะใชทําการซื้อขายเงินตรา
ตางประเทศและอัตราดอกเบี้ยเทานัน ้

31. Forward Contract
เปนขอตกลงระหวางผูซื้อและผูขายในการตกลงสัญญาวา
จะซื้อจะขาย โดยมีการกําหนดราคาและวันสงมอบไว
ลวงหนา พรอมทั้งระบุถึงเงื่อนไขตาง ๆ เชน สถานทีสง
่
มอบ ฯลฯ
สัญญา Forward จะมีลักษณะเปน Customized
เฉพาะเจาะจงสําหรับผูซื้อและผูขาย

32. Forward Contract
สัญญาซื้อขายชนิดนี้ ในตลาดการเงิน มักจะเกิดขึ้นโดย
ธนาคาร บริษัทวาณิชธนกิจ รัฐบาล หรือองคกรใหญ ๆ
โดยทําการซื้อขายหลักทรัพย เงินตราตางประเทศ สินคา
อุปโภคบริโภค อัตราดอกเบี้ย เปนการลวงหนา

33. ลักษณะโดยทั่วไปของ ฟวเจอรส และ ฟอรเวิรด
สัญญาทีมีการตกลงกันระหวางคูสัญญาสองฝาย
่
โดยฝายหนึ่งเปนผูซื้อ และอีกฝายหนึ่งเปนผูขาย
สินทรัพยอางอิง (Underlying Assets) ตามราคา
ที่ตกลงกันในอนาคต

34. ลักษณะโดยทั่วไปของ ฟวเจอรส และ ฟอรเวิรด
ผูจะซื้อจะมีภาระหนาที่ผูกพันที่จะตองรับมอบ
สินคาและชําระราคาในอนาคต ผูจะขายมีหนาที่
ตองสงมอบสินคาและชําระเงินตามทีไดตกลง
่
ไว ในวันที่ทําสัญญา เมื่อครบกําหนดอายุใน
อนาคต (Maturity Date หรือ Delivery Date)

35. Foreign Exchange Quotes for GBP
June 3, 2003 (USD/GBP)
Bid Offer
Spot 1.6281 1.6285
1-month forward 1.6248 1.6253
3-month forward 1.6187 1.6192
6-month forward 1.6094 1.6100

36. Forward Price
Forward price เปนราคาที่ใชในการสงมอบ
สินคาตามสัญญาที่ไดทําการตกลงกันไวตั้งแต
ปจจุบัน ซึ่ง Forward Price ของสัญญาที่มอายุ ี
ไมเทากันนั้น ก็ไมจาเปนที่จะตองมีราคาที่
ํ
เทากัน

37. Terminology
Long position เปนการแสดงถึงสถานะ
ของการตกลงซื้อ
Short position เปนการแสดงถึง
สถานะของการตกลงขาย

38. ตัวอยาง
วันที่ 3 มิถุนายน 2003 มีบริษัทหนึ่งเขาสูสัญญา Long
Forward Contract เพื่อทําการซื้อ £1,000,000
ในอีก 6 เดือนขางหนาที่อัตราแลกเปลี่ยน USD1.6100/ £
ดังนันบริษัทดังกลาวจะตองทําการจายเงิน US$1,610,000
้
สําหรับการซื้อเงิน £1 million ณ วันที่ 3 ธันวาคม 2003
สัญญาดังกลาวจะมีผลตอบริษัทนีอยางไร?
้

39. Profit from a
Long Forward Position
Profit
Price of Underlying
at Maturity, ST
K

40. Profit from a
Short Forward Position
Profit
Price of Underlying
at Maturity, ST
K

41. สัญญาซือขายลวงหนา
้
Futures Contracts
เปนสัญญาที่จะทําการซื้อหรือขายสินทรัพยใด ตามราคา
และระยะเวลาทีกําหนด
่
มีลักษณะเหมือนกับสัญญาประเภท forward contract
แตสัญญา forward contract ทําการซื้อขายในตลาด OTC
แตสัญญา futures contract นั้นจะทําการซื้อขายในตลาด
แบบ exchange trade (ตลาดรอง) เทานั้น

42. Exchanges Trading Futures
Chicago Board of Trade
Chicago Mercantile Exchange
LIFFE (London)
Eurex (Europe)
BM&F (Sao Paulo, Brazil)
TIFFE (Tokyo)
ฯลฯ

43. ตัวอยางการซื้อขายสัญญาซื้อขายลวงหนา
Examples of Futures Contracts
buy 100 oz. of gold @ US$400/oz. in
December (NYMEX)
sell £62,500 @ 1.5000 US$/£ in March
(CME)
sell 1,000 bbl. of oil @ US$20/bbl. in
April (NYMEX)

44. 1. Gold: An Arbitrage Opportunity?
สมมติวา:
ราคาปจจุบันของทองคําเทากับ US$300 และราคาซื้อขาย
ลวงหนา 1 ป (forward price) ของทองคํามีราคาเทากับ
US$340 แตอัตราดอกเบี้ยเงินฝาก 1 ป ของเงินดอลลาร
สหรัฐมีอตราเทากับ 5% ตอป
ั
ผูลงทุนจะมีโอกาสในการทําอาบิทราจหรือไม?

45. 2. Gold: Another Arbitrage
Opportunity?
สมมติวา:
ราคาปจจุบันของทองคําเทากับ US$300 และราคาซื้อขาย
ลวงหนา 1 ป (forward price) ของทองคํามีราคาเทากับ
US$300 แตอัตราดอกเบี้ยเงินฝาก 1 ป ของเงินดอลลาร
สหรัฐมีอตราเทากับ 5% ตอป
ั
ผูลงทุนจะมีโอกาสในการทําอาบิทราจหรือไม?

46. The Forward Price of Gold
กําหนดให spot price ของทองคํา คือ S และ forward price
ตามสัญญาที่จะสงมอบใน T ป คือ F, ดังนั้น
F = S (1+r )T
ในขณะที่ r คืออัตราผลตอบแทนทีปราศจากความเสี่ยง
่
ในระยะเวลา 1 ป ดังนั้นจากตัวอยาง S = 300, T = 1, and r
=0.05 จึงทําใหราคา Forward Price มีคาเทากับ
F = 300(1+0.05) = 315

47. 1. Oil: An Arbitrage Opportunity?
สมมติวา:
ราคาปจจุบันของน้ํามันมีราคาเทากับ US$19 ราคาในอนาคตอีก 1
ปขางหนาของน้ํามันมีราคา US$25 อัตราดอกเบี้ยเงินฝาก 1 ป
ของเงินดอลลารสหรัฐ มีอตราเทากับ 5% ตอป มีคาใชจายใน
ั
การเก็บรักษาน้ํามันดังกลาว 2% ตอป
ผูลงทุนจะมีโอกาสในการทําอาบิทราจหรือไม?

48. 2. Oil: Another Arbitrage
Opportunity?
สมมติวา:
ราคาปจจุบันของน้ํามันมีราคาเทากับ US$19 ราคาในอนาคตอีก 1
ปขางหนาของน้ํามันมีราคา US$16 อัตราดอกเบี้ยเงินฝาก 1 ป
ของเงินดอลลารสหรัฐ มีอตราเทากับ 5% ตอป มีคาใชจายใน
ั
การเก็บรักษาน้ํามันดังกลาว 2% ตอป
ผูลงทุนจะมีโอกาสในการทําอาบิทราจหรือไม?

49. ออปชัน (Option)
เปนสัญญาที่ผูถอ Option มีสิทธิจะซื้อหรือขาย สินทรัพย
ื
อางอิงจากผูออกออปชันนั้นในราคาและระยะเวลาที่
กําหนด
ออปชัน ผูซื้อ (ถือ) จะเปนผูมีสทธิในการเลือกวาจะซื้อ
ิ
หรือขายตามสัญญาหรือไม เพราะผูซื้อไดจายเงินคา
Premium ใหแกผูขายในวันทําสัญญา

50. ออปชัน (Options)
Call option เปนสิทธิในการซื้อสินทรัพยใดๆ
ในระยะเวลาและราคาที่กาหนด (the strike
ํ
price)
Put option เปนสิทธิในการขายสินทรัพยใดๆ
ในระยะเวลาและราคาที่กาหนด (the strike
ํ
price)

51. American v.s. European Options
An American option เปนสัญญาสิทธิที่
สามารถทําการซื้อหรือขายตามสัญญา (exercise)
ไดตลอดเวลาตังแตวันที่ถอสัญญาไปจนถึงวันครบ
้ ื
กําหนดตามสัญญา
A European option เปนสัญญาสิทธิที่
สามารถทําการซื้อหรือขายตามสัญญา (exercise)
ได ณ วันที่ครบกําหนดตามสัญญาเทานั้น

52. Intel Option Prices (May 29, 2003;
Stock Price = 20.83)
Strike June July Oct June July Oct
Price Call Call Call Put Put Put
20.00 1.25 1.60 2.40 0.45 0.85 1.50
22.50 0.20 0.45 1.15 1.85 2.20 2.85

53. Exchanges Trading Options
Chicago Board Options Exchange
American Stock Exchange
Philadelphia Stock Exchange
Pacific Exchange
LIFFE (London)
Eurex (Europe)
ฯลฯ

54. Options v.s. Futures/Forwards
A futures/forward contract gives the
holder the obligation to buy or sell at
a certain price (คูสัญญาจะตองทําตามสัญญา)
An option gives the holder the right to
buy or sell at a certain price (ผูซื้อ
option จะเปนผูมีสิทธิเลือกวาจะทําตามสัญญานันหรือไม)
้

55. Types of Traders
Hedgers
Speculators
Arbitrageurs

56. Hedging
บริษัทในประเทศไทยทําการสั่งซื้อสินคาจากตางประเทศ และตองชําระ
เงินเปนเงินจํานวน US$10 ลาน ในอีก 3 เดือนขางหนา บริษัทจึงทําการ
ตัดสินใจที่จะทําการ Long Position (ซื้อ) สัญญาซื้อดอลลารลวงหนา
(Forward contract)
ผูลงทุนถือหุนสามัญบริษัท Microsoft 1,000 หุน ซึ่งปจจุบันมีราคา
US$28 ตอหุน ผูลงทุนสามารถทําการปองกันความเสี่ยงไดโดยการขาย
ลวงหนา (Put option) ที่ราคา US$27.50 โดยมีคาสัญญา (Premium) หุน
ละ 1 บาท

57. Value of Microsoft Shares with and
without Hedging
40,000 Value of
Holding ($)
35,000
No Hedging
30,000 Hedging
25,000
Stock Price ($)
20,000
20 25 30 35 40

58. Speculation
นักลงทุนมีเงิน US$4,000 เพื่อที่จะลงทุนในหุนสามัญของ
Amazon.com ซึ่งคาดวาราคาหุนสามัญดังกลาวจะมีราคาสูงขึ้น
ในอีก 2 เดือนขางหนา แตปจจุบันราคาหุนสามัญอยูที่ US$40

ตอหุน และราคาของ Call Option ระยะเวลา 2 เดือน มีสิทธิที่จะ
ซื้อหุนสามัญดังกลาวไดในราคาหุนละ US$45 และมีคาสัญญา
(Premium) US$2
นักลงทุนจะมีกลยุทธในการลงทุนนี้อยางไร?

59. Arbitrage
หุนสามัญมีราคา £100 ใน London และมีราคา
US$172 ใน New York
อัตราแลกเปลี่ยนปจจุบันเทากับ 1.7500
โอกาสในการทําอาบิทราจ เปนอยางไร?

60. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
ตลาด Option คาดวามีมาตังแตสมัยโบราณ แต
้
หลักฐานที่ชัดเจนพบวา มีการเก็งกําไรจากราคาดอก
ทิวลิป ในประเทศเนเธอรแลนด ในศตวรรษที่ 17
แตในชวงแรกนั้นไมมีการควบคุมความเสี่ยงจากการ
ซื้อขาย

61. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
จึงเกิดการผิดสัญญาในการสงมอบ และการชําระราคา
ทําใหเกิดความเสียหายจํานวนมาก และการซื้อขายใน
ระบบนี้จึงเลิกไป
ตอมาในศตวรรษที่ 19 การซื้อขายดังกลาวเกิดขึ้นอีก
ครั้งในประเทศ อังกฤษและสหรัฐอเมริกา แตเปนการซื้อ
ขายในระบบตอรองนอกตลาด

62. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
จนกระทั่งป ค.ศ. 1973 Chicago Broad Option
Exchange (CBOE) ไดจัดตั้งขึ้น เริมมีการซื้อขาย
่
Call Option ของหุนสามัญ

และป ค.ศ. 1977 เริ่มมีการซื้อขาย Put Option

63. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
ตอมาในป ค.ศ. 1983 ไดเริ่มใหมีการซื้อขาย
Index Option (ออปชันของดัชนีหลักทรัพย) ซึ่ง
ไดใช CBOE 100 Index (ปจุบัน คือ S&P 100)
เปนตัวแปรอางอิง

64. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
สัญญาอนุพันธประเภท Forward เริ่มตนขึ้นในศตวรรษที่
17 ในประเทศญี่ปุน โดยเจาของนาขาว ในเมืองโอซากา
ประเทศญี่ปุน ผูเ ก็บคาเชานาเปนเมล็ดขาวไดคํานึงถึง
ความไมแนนอนของราคาขาว จึงสงขาวไปเก็บไวในยุง
ขาวในเมืองแลวทําตั๋วขาว (Rice Ticket) เพื่อเปนสัญญา
ใหผถือตั๋วมีสทธิที่จะรับขาวในอนาคต ตามจํานวนและ
ู ิ
คุณภาพที่ระบุ ดังราคาที่ตกลงกัน

65. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
จึงทําใหเจาของที่นาไดรับรายไดที่คงที่ และพอคาขาวที่ Yodoya
Rice Market มีสินคาที่จะขาย (Supply) เพียงพอและมีโอกาสใน
การทํากําไรจากการขายตั๋วขาว
ความสามารถในการทํานายราคาในอนาคตมาจากผูปลอยเงินกู 
จากตระกูล Honma ชื่อ Munehisha โดยการจดบันทึกการ
เปลี่ยนแปลงของราคา ซึ่งตอมาพัฒนามาเปน Candlestick
Method ตนตํารับของ Technical Analysis

66. Candlestick Method
ถาราคาปดต่ํากวาราคาเปด
ของวันนั้น จะมีสีแดงหรือดํา
ใน Candle
ถาราคาปดสูงกวาราคาเปดใน
วันนั้น จะมีสีขาวหรือ
ชองวางใน Candle

67. ประวัติความเปนมาของตลาดตราสารอนุพันธ
ตอมาศูนยซื้อขายที่จัดตั้งขึนอยางเปนทางการเกิดขึ้นในป
้
1848 คือ Chicago Board of Trade (CBOT) จากนั้น 3 ป
ตอมา การซื้อขาย Futures Contract
ป ค.ศ. 1919 มีการจัดตั้ง Chicago Mercantile Exchange
(CME) เพื่อซื้อขายสัญญา Futures ทางการเงิน

68. รูปแบบของตราสารอนุพันธ
ตราสารอนุพนธ
ั
สัญญาซื้อขายลวงหนา สิทธิเรียกรอง
Exchange OTC Exchange OTC
Trade Trade
-Futures -Forward -Option -Option
-Swap -Swap -Warrant -Warrant
-Exotic Option

69. กลไกการซื้อขายตราสารอนุพันธ
การซื้อขายตราสารอนุพันธสามารถทําได 2 รูปแบบ
การซื้อขายกับคูคาโดยตรงในตลาดตอรอง

(Dealer/OTC)
การซื้อขายผานตลาดทีมีการจัดตั้งอยางเปน
่
ทางการ

70. กลไกการซื้อขายตราสารอนุพันธ
การซื้อขายในตลาดทีมระเบียบจะเปนการซื้อขายผาน
่ี
ระบบซื้อขาย อาจเปนระบบ Electronic หรือ Open
Outcry ก็ได โดยมีการเสนอซื้อและเสนอขาย เชนเดียวกับ
ตลาดหลักทรัพย เมื่อมีราคาตกลงกันได ก็จะมีการจับคู
คําสั่งซื้อขายขึ้น
แตการชําระราคาและการสงมอบนั้น จะยังไมทําใน
ปจจุบัน

71. Futures Contracts
มีการกําหนดสินทรัพยอางอิง (Underlying Assets) ที่
จะทําการซื้อขายลวงหนาไดหลายชนิด
ซื้อขายในตลาดแบบมีระเบียบ (Exchange traded)

72. Futures Contracts
มีลักษณะเฉพาะที่จะตองระบุใหทราบ
สินทรัพยอะไรที่สามารถทําการสงมอบได
การสงมอบสินทรัพยนั้นจะกระทําที่ใด
และสงมอบสินทรัพยเมื่อใด
มีการคํานวณกําไรขาดทุนทุกวัน (Settled daily)

73. (มารจิ้น) Margins
Margin เปนเงินสดหรือหลักทรัพยในความตองการของตลาด ที่
ไดนํามาวางเปนหลักประกันของผูลงทุนในการลงทุน โดยนํา
เงินดังกลาวมาวางไวที่นายหนาคาตราสารอนุพันธ
การคํานวณยอดเงินใน Margin account จะมีการปรับยอดตาม
กําไรขาดทุนทุกวัน (Daily settlement)
Margins เปนการเรียกเก็บไวเพื่อการปองกันความเสี่ยงจากการ
สูญเสีย อันเนืองมาจากการผิดสัญญา
่

74. ความแตกตางจากตลาดหลักทรัพย
การเขาซื้อหุน ผูลงทุนจะเปนเจาของหุน จนกวาจะมี
การขายหุน ผูที่ขายหุนจะตองมีหุนในมือ กอนที่จะ
ทําการขายหุน และไมสามารถขายหุนไดเกินกวา
จํานวนหุนที่มีอยูไมได

75. ความแตกตางจากตลาดหลักทรัพย
แตการซื้อขายตราสารอนุพันธ เปนการทําสัญญา
ระหวางกัน การทําสัญญาจึงสามารถทําไดอยางไม
จํากัด (หากมีผูที่ตองการจะทําสัญญาไมจํากัด

จํานวน)
การซื้อตราสารอนุพันธ จะมี ฐานะซื้อ (Long
Position) หากขายตราสารอนุพันธ จะมี ฐานะขาย
(Short Position)

76. ตัวอยางของ Futures Trade
ผูลงทุนทําสัญญาซื้อ (long position) สัญญาซื้อขาย
ทองคําลวงหนา (Gold futures contracts) ในวันที่ 5
มิถุนายน
ขนาดของสัญญา (contract size) คือ 100 oz.
ราคาซื้อในอนาคต (futures price) คือ US$400

77. ตัวอยางของ Futures Trade (ตอ)
การวางเงินประกันเริ่มแรก (initial margin
requirement) คือ US$2,000/สัญญา
การรักษาระดับเงินประกันขั้นต่ํา
(maintenance margin) คือ US$1,500/สัญญา

78. ตัวอยางการคํานวณ Margin Balance ตาราง 2.1 หนา 28
การซื้อ (long position) ของสัญญาซื้อขายลวงหนา
ทองคํา (Gold futures contract) จํานวน 2 สัญญา ซึ่ง
ตองวางเงินประกันเริ่มแรก $2,000 หรือรวมกัน
เทากับ $4,000 และตองรักษาระดับของเงินประกัน
ขั้นต่ําอยูในวงเงิน $1,500 และรวมกันเทากับ $3,000

79. ตัวอยางการคํานวณ Margin Balance ตาราง 2.1 หนา 28
ผูลงทุนไดทําการซื้อสัญญาซื้อขายลวงหนาฉบับนี้ในวันที่
5 มิถนายน ที่ราคา $400 และปดสถานะของสัญญา วันที่
ุ
26 มิถุนายน ทีราคา $392.30
่
เมื่อใดก็ตามทีมลคาของเงินในบัญชี Margin นันต่ํากวา
ู่ ้
ระดับเงินประกันขันต่ํา (maintenance margin) ผูลงทุนจะ
้
ถูกเรียกใหนําเงินมาลงทุนเพิ่ม (margin call) จนมีเงิน
เทากับจํานวน เงินประกันเริมแรก (initial margin)
่

80. ตัวอยางการคํานวณ Margin Balance ตาราง 2.1 หนา 28
Daily Cumulative Margin
Futures Gain Gain Account Margin
Price (Loss) (Loss) Balance Call
Day (US$) (US$) (US$) (US$) (US$)
400.00 4,000
5-Jun 397.00 (600) (600) 3,400 0
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
13-Jun 393.30 (420) (1,340) 2,660 + 1,340 = 4,000
. . . . . .
. . . . .
. . . . . . < 3,000
19-Jun 387.00 (1,140) (2,600) 2,740 + 1,260 = 4,000
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
26-Jun 392.30 260 (1,540) 5,060 0
ตาราง 2.1 หนา 28

81. ลักษณะสําคัญบางประการของ Futures
จะมีการปรับราคาตามราคาตลาดทุกวัน
การปดสถานะของสัญญาซื้อขายลวงหนานั้น
สามารถทําไดโดยการลงทุนกลับอีกขางหนึ่งในเวลา
เดียวกัน
สัญญาสวนใหญจะปดสถานะกอนสิ้นกําหนด
ระยะเวลาตามที่กาหนดไวในสัญญา
ํ

82. Collateralization in OTC Markets
ปจุบนการซื้อขายสัญญาซื้อขายลวงหนาในตลาด
ั
OTC นั้น จะมีการเรียกหลักประกันเชนเดียวกับการ
ซื้อขายใน Exchanged Trade
วิธีการในการปรับราคาตามราคาตลาดนั้น ก็มีการ
กระทําเชนเดียวกันกับFutures contract คือ อาจจะมี
การปรับราคมทุกวัน หรือทุกสัปดาหเปนตน

83. Futures Prices for Gold on Feb 4,
2004: Prices Increase with Maturity
(a) Gold
408
407
Futures Price ($ per oz)
406
405
404
403
402
401
Contract Maturity Month
400
399
398
Feb-04 Apr-04 Jun-04 Aug-04 Oct-04 Dec-04

84. Futures Prices for Oil on February 4,
2004: Prices Decrease with Maturity
(b) Brent Crude Oil
30
Futures Price ($ per barrel)
29
28
27
26
Contract Maturity Month
25
24
Mar-04 May-04 Jul-04 Sep-04 Nov-04 Jan-05

85. การสงมอบ Delivery
ถาสถานะของ futures contract ไมไดปดสถานะลง
กอนครบกําหนดอายุตามสัญญา จะเกิดการสงมอบสินทรัพย
ตามสัญญา โดยผูที่มีสถานะ Short position นันจะเปน ้
ผูกําหนด สถานที่และเวลาในการสงมอบ สินทรัพยตามสัญญา
สัญญาซื้อขายลวงหนาหากถือไวจนครบกําหนด จะตองมีการ
สงมอบสินทรัพย ยกเวน การซื้อขายลวงหนาดัชนีหลักทรัพย
หรือสินทรัพยอื่นที่ไมสามารถสงมอบได ที่จะตองชําระเปนเงิน
สดแทน

86. Terminology
Open interest: จํานวนของสัญญาที่ทําการซื้อขายที่ปรากฎ ซึ่งปกติ
จะนับโดยใชจํานวนสัญญาที่ long positions หรือ short positions
Settlement price: ราคาซื้อขายสุดทายกอนตลาดปดทําการ เพื่อใช
ในการคํานวณสถานะกําไรขาดทุนของผุลงทุนในแตละวัน (daily
settlement process)
Volume of trading: จํานวนของสัญญาที่มีการซื้อขายในแตละวัน

87. Forward Contracts v.s. Futures
Contracts
FORWARDS FUTURES
Private contract between 2 parties Exchange traded
Non-standard contract Standard contract
Usually 1 specified delivery date Range of delivery dates
Settled at end of contract Settled daily
Delivery or final cash Contract usually closed out
settlement usually occurs prior to maturity
Some credit risk Virtually no credit risk

88. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
ลักษณะของสัญญา
สัญญาในตลาดแบบมีระเบียบ จะมีการกําหนดเปนมาตรฐาน
เชน การซื้อขายยางพาราลวงหนา จะกําหนดเปนมาตรฐาน
คือ ยางพาราแผนรมควันชั้น 3 ตามาตรฐานสากล จํานวน
5,000 กิโลกรัมสงมอบที่คลังสินคาในจังหวัด
นครศรีธรรมราช ในวันทําการกอน 7 วันทําการสุดทายของ
เดือนที่สงมอบ

89. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
หากเปนตลาดแบบ OTC สัญญาดังกลาวจะกําหนดเปน
ยางประเภทใด จํานวนเทาใด สงมอบที่ด เมื่อใด ก็ได
หากเปรียบกับการขายเสื้อผา ตลาดแบบมีระเบียบ
สินคาที่จะนํามาขายจะมีการกําหนดมาตรฐาน S M L
XL แตการซื้อขายใน OTC จะเปนการสั่งตัดเสื้อผา

90. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
ความสะดวกในการซื้อขาย
ตลาดแบบมีระเบียบ จะมีความสะดวกมากกวา เพราะ
สัญญาเปนมาตรฐาน มีขอกําหนดเหมือนกัน และมี

สถานที่ในการซื้อขายแนนอน ทําใหผูลงทุนมีความ
สะดวกในการทีจะเขามาทําการซื้อขาย
่

91. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
และความสะดวกนี้ ทําใหตนุทนของสินคามีราคาต่า
 ํ
เชน หากเปรียบเทียบการซื้อเสื้อผาสําเร็จรูป กับการ
สั่งตัดแลว จะพบวา เมื่อเสื้อผาซือตามาตรฐานจะมี
้
ความสะดวก และมีราคาทีต่ํากวา การสั่งตัด ซึ่ง
่
จะตองจัดทําขึนตามคําสั่งพิเศษของแตละบุคคล
้

92. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
การรับประกันการชําระราคาและสงมอบ
ตลาดแบบมีระเบียบ จะมีสํานักหักบัญชี (Clearing
House) เปนตัวกลาง เปนการปองกันความเสี่ยงของ
คูสัญญาไมปฏิบัติตามสัญญา
ตลาด OTC คูสัญญาจะตองแบกภาระความเสี่ยงเอาไว
เอง

93. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
เชนเดียวกับการซื้อเสื้อผาสําเร็จรูป หากตองการใช
เสื้อผาในงานตาง ๆ ถาเราซื้อเสื้อผาสําเร็จรูป ก็ไมตอง

กังวลเรื่องของการที่จะมีเสื้อผาใส แตถาใชเสื้อผาที่สั่ง
ตัด เราตองคอยกังวลวาชางตัดเสื้อจะตัดไดถูกตองและ
ตรงตามกําหนดหรือไม

94. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
สภาพคลอง
การซื้อขายในตลาดแบบมีระเบียบ จะมีสภาพคลองสูง
กวา เนื่องจากสัญญามีมาตรฐาน มีสํานักหักบัญชีเปนผู
รับประกันความนาเชื่อถือ และสัญญาทุกสัญญาจะ
สามารถปดสถานะไดตลอดเวลาจนกวาจะถึงวันครบ
กําหนดการสงมอบ

95. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
หากเปนตลาด OTC สัญญาแตละฉบับมีความเปน
เฉพาะตัว หากตองการปดสถานะจะกระทําไดยาก หาก
ตองไปหาบุคคลที่สามมาเปนผูทําสัญญาในลักษณะ

ตรงขาม ความเสี่ยงจากคูสัญญาจะเพิ่มเปน 2 เทา
หากซื้อเสื้อผาสําเร็จรูปแลวไมพอดี ก็สามารถเปลี่ยน
ได แตถาหากสั่งตัดแลวไมพอดี จะขายตอคนอืนนั้น
่
กระทําไดยาก

96. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
การรับประกันความเสี่ยง
การซื้อขายในตลาดแบบมีระเบียบ สํานักหักบัญชีเปน
ผูค้ําประกัน จะเรียกวางเงินประกัน หรือ มารจน พรอม
ิ้
ทั้งมีการปรับมูลคา (Mark to market) เพื่อดูการ
เปลี่ยนแปลงของฐานะการลงทุนเมือเทียบกับวันกอน
่
หนาทุกชวงเวลาซื้อขาย

97. ความแตกตางระหวาง Exchange Trade & OTC Markets
ตลาดแบบมีระเบียบที่มีการพัฒนาแลว ปกติจะไมมี
การสงมอบและชําระราคาจริง จะเปนการชําระสวน
ตางของราคาสินคา (Cash Settlement)
แตตลาดแบบ OTC จะมีการสงมอบสินคาจริง
(Physical Delivery)

98. ตลาดที่สมบูรณ (Perfect Market)
การเปนตลาดทีสมบูรณจะตองประกอบดวยเงื่อนไข 4 ขอ
่
สภาพคลอง (Liquidity)
ความตอเนืองของราคา (Price Continuity)
่
ความเสมอภาค (Fairness)
ความเทาเทียมในการเขาถึงขอมูล (Equal Access to
Information)

99. ผูคาในตลาดตราสารอนุพันธ
ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
นักเก็งกําไร (Speculator)
นักคากําไร (Arbitrageur)

100. ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
เปนผูที่เขามาซื้อขายตราสารอนุพันธเพื่อปองกันความ

เสี่ยงของตนเอง
ตัวอยาง 1 บริษท A สั่งซื้อสินคาจากตางประเทศ โดยจะมี
ั
การชําระเงินในอีก 3 เดือนขางหนา จํานวน 10 ลาน
ดอลลารสหรัฐ บริษท A มีความกังวลวาอัตราแลกเปลี่ยน
ั
จะเปลี่ยนแปลงไปในอนาคต

101. ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
หากอัตราแลกเปลี่ยนเปลี่ยนแปลงไป บริษัทอาจตองชําระ
เงินเพิ่มขึ้นในอนาคต ดังนั้นบริษัทอาจตัดสินใจซื้อสัญญาฟว
เจอรสของอัตราแลกเปลี่ยน เชน 38.50 บาท เพื่อปองกัน
ความเสี่ยง
เมื่อครบกําหนด 6 เดือน บริษัทก็จะชําระเงินเพียง
38,500,000 บาท เทานั้น ไมวาอัตราแลกเปลี่ยนจะ
เปลี่ยนแปลงไปอยางไร

102. ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
ตัวอยาง 2 กองทุนรวมทีลงทุนในตลาดหลักทรัพยแหง
่
ประเทศไทย ที่ดัชนี 600 จุด จํานวน 600 ลานบาท
ผูบริหารกองทุนกลัววาราคาหลักทรัพยจะลดลง ผูบริหาร
จึงตัดสินใจซื้อ Put Option ทีหสิทธิขายดัชนี SET Index
่
ในระดับราคา 600 จุด ในอีก 3 เดือนขางหนา ทีราคา
่
Premium 15 จุด

103. ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
หากดัชนีปรับตัวเปน 700 จุด ผูบริหารกองทุนก็จะไมใช
สิทธิตามสัญญา
หากเกิดเหตุการณตามที่คาดคิดไว ผูบริหารกองทุนจะใช

สิทธิตามสัญญา เชน ดัชนีตกเหลือ 500 จุด ผูบริหาร
กองทุนจะใชสิทธิเรียกเงินจากผูขาย Put Option กลับคืน
มา จํานวน 100 ลานบาท

104. ผูปองกันความเสี่ยง (Hedger)
(600 จุด – 500 จุด) x 1,000,000 บาท
1 จุด เทากับ 1,000,000 บาท
กําไรดังกลาวเปนการชดเชยมูลคาเงินลงทุนทีลดลง
่
อยางไรก็ตามผูบริหารกองทุนจะตองจายคา Premium 15

จุด ๆ ละ 1,000,000 บาท เชนเดียวกัน (รวม 15 ลานบาท)

105. ขอสังเกต
การใช Futures Contract เพื่อปองกันความเสี่ยง เมื่อราคา
เปลี่ยนแปลง ผูปองกันจะไมไดผลกระทบ คือ ไมกําไร
และไมขาดทุน
การใช Put Option Contract เพื่อปองกันความเสี่ยง มี
ตนทุนในการปองกันความเสี่ยง แตไมขาดทุน มีโอกาส
ในการทํากําไรเพิ่ม

106. นักเก็งกําไร (Speculator)
ผูทหวังกําไรสวนตางของราคาซื้อกับราคาขาย โดย
ี่
ยอมรับความเสี่ยงที่อาจขาดทุนได หากทิศทางของราคา
ไมเปนไปตามที่กําหนด
ตัวอยาง 1 นักเก็งกําไรคาดวาราคายางพาราในอีก 6 เดือน
ขางหนาจะอยูที่กิโลกรัมละ 55 บาทตอกิโลกรัม ปจจุบัน
การซื้อขายยางพาราในตลาดอยูที่กิโลกรัมละ 50 บาทตอ

กิโลกรัม

107. นักเก็งกําไร (Speculator)
มีคาเก็บรักษายางพารากิโลกรัมละ 4 บาทตอ 6 เดือน นัก

เก็งกําไรจึงทําการเก็งกําไรโดยซื้อยางพาราในราคา 50
บาท จากนั้นเก็บรักษาไว 6 เดือน ถาราคายางพาราใน
อนาคตเปนไปดังคาด นักเก็งกําไรจะไดกําไร กิโลกรัมละ
1 บาท (ตนทุน 50 + 4 = 54 บาท)

108. นักเก็งกําไร (Speculator)
หากปริมาณฝนในชวงนี้ตกมากอยางตอเนือง ปริมาณยาง
่
ที่ผลิตไดอาจลดลงกวาปกติ ไมเพียงพอตอความตองการ
ในการใชงาน
บริษทผูทตองใชยางพาราในการผลิตเปนวัตถุดบ กังวลวา
ั ี่ ิ
จะไมมียางพาราอยางเพียงพอในการผลิต จึงทําการซื้อ
ยางพาราลวงหนา (Futures contract) ที่จะสงมอบในอีก 6
เดือนขางหนา

109. นักเก็งกําไร (Speculator)
บริษทดังกลาวอาจยอมจายเงินในราคาทีสูงเพื่อตองการ
ั ่
ซื้อวัตถุดบใหไดตามจํานวน เชน อาจกําหนดราคาซื้อที่
ิ
55.50 บาทตอกิโลกรัม
นักเก็งกําไรก็จะขายสัญญาขายลวงหนาใหแกบริษัท
ดังกลาวในราคา 55.50 บาทตอกิโลกรัม นักเก็งกําไรจะได
กําไรทันที 1.50 บาทตอกิโลกรัม

110. นักเก็งกําไร (Speculator)
ตัวอยาง 2 นักเก็งกําไรมีเงินลงทุน 600,000 บาท โดยนัก
เก็งกําไรคาดวาราคาของหลักทรัพยที่ตองการจะลงทุนจะ
มีราคาเพิ่มจากปจจุบัน 60 บาท ไปเปน 70 บาท
ในขณะนั้นมี Call Option ของหุนสามัญของหลักทรัพย

ดังกลาวขายอยูในราคา 62 บาท ในอีก 3 เดือนขางหนา จํา
หนายอยุในราคา (Premium) 3 บาท

111. นักเก็งกําไร (Speculator)
นักเก็งกําไรผูนสามารถเลือกลงุนได 2 วิธี คือ
 ี้
แบบที่ 1 ลงทุนในหุนสามัญของหลักทรัพยดังกลาว

จํานวน 10,000 หุนๆ ละ 60 บาท เปนเงิน 600,000 บาท

แบบที่ 2 ลงทุนใน Call Option ของหลักทรัพย
ดังกลาว จํานวน 200,000 สัญญาๆ ละ 3 บาท เปนเงิน
600,000 บาท

112. นักเก็งกําไร (Speculator)
หากเวลาผานไป 3 เดือน หลักทรัพยดังกลาวราคา
เปลี่ยนไปเปน 70 บาท
แบบที่ 1 นักเก็งกําไรจะไดกําไร 100,000 บาท
[(70 – 60) x 10,000]
แบบที่ 2 นักเก็งกําไรจะไดกําไร 1,000,000 บาท
[(70 – 62 – 3) x 200,000]

113. นักเก็งกําไร (Speculator)
หากราคาไมเปนไปตามที่คาดการณ คือ ราคาลดลงเหลือ
50 บาท
แบบที่ 1 นักเก็งกําไรจะขาดทุน 100,000 บาท
[(50 – 60) x 1,000]
แบบที่ 2 นักเก็งกําไรจะขาดทุน 600,000 บาท โดยไม
ใชสิทธิตามสัญญา

114. ขอสังเกต
การเก็งกําไรโดยใช Option นั้น หากการคาดคะเน
สามารถกระทําไดถูกตอง ก็จะสามารถทํากําไรได
มหาศาล แตหากวิเคราะหทศทางผิดพลาดก็จะ
ิ
ขาดทุนมหาศาลเชนเดียวกัน

115. นักคากําไร (Arbitrageur)
ผูที่ทากําไรจากความไมเทาเทียมกันของขอมูลขาวสารใน
ํ
ตลาด
ตัวอยาง 1 บริษท A มีราคาหลักทรัพยอยูที่ 10 บาทตอหุน
ั 
ในขณะเดียวกัน Call Option ของบริษัท A ใหสิทธิในการ
ซื้อหุนสามัญในราคา 8 บาทตอหุน ในอีก 1 เดือนขางหนา
 
มีคา Premium ที่ 1.20 บาท


116. นักคากําไร (Arbitrageur)
หากนักคากําไร ทําการยืมหุนของบริษัท A มาขายออกไปกอน
จากนันซื้อ Call Option มาเก็บไว เมื่อเวลาผานไ 1 เดือน ก็ใช
้
สิทธิในการซื้อหุน และนํามาคืนใหแกผูที่หยืม
จะเห็นไดวานักคากําไร จะทํากําไร 0.80 บาท [10 – 8 – 1.20] ตอ

หุน โดยปราศจากความเสี่ยง
การทํากําไรเชนนีจะไมสามารถทําไดนาน เพราะเมื่อทุกคน
้
ทราบก็จะใชกลยุทธเดียวกัน

117. ลักษณะของสัญญา Futures
สัญญาที่ถูกจัดทําขึ้นระหวางคูสัญญา 2 ฝาย โดยกําหนด
วาจะมีการซื้อขายสินคาอางอิง (Underlying assets) อยาง
หนึ่งอยางใด ในอนาคต (Maturity Date/Delivery Date)
ตามราคาทีตกลงกันไว
่

118. ตลาด Futures
ประเทศพัฒนาแลวสวนใหญ จะมีตลาดทีจัดตั้งขึ้นอยางมี
่
ระเบียบ ทําการซื้อขายสัญญาประเภทนี้เกือบทุกประเทศ
ประเทศไทย มีตลาดที่ทําการซื้อขายสัญญา Futures ใน
ปจจุบัน อยูจํานวน 2 ตลาด คือ
ตลาดซื้อขายสินคาเกษตรลวงหนา (AFET)
ตลาดอนุพันธ (TFEX)

119. ความแตกตางระหวาง Futures & Forward
ความเปนมาตรฐาน (Contract Specification) สัญญาแบบ
Futures จะกําหนดในเรืองคุณภาพของสินคาอางอิง ขนาด
่
ของสัญญา วิธีการและสถานที่ในการชําระราคาและสง
มอบ วันทีตองทําการชําระราคาและสงมอบ
่
การซื้อขายสัญญา สัญญา Futures จะซื้อขายในศูนยซื้อ
ขาย

120. ความแตกตางระหวาง Futures & Forward
การประกันการสงมอบและชําระราคา สัญญาแบบ
Futures จะมี Clearing House เปนตัวกลางในการจัดการ ผู
ซื้อขาย Futures จึงไมตองกังวลเรื่องความเสี่ยงจาก
คูสัญญา
การยกเลิกสัญญา สัญญาแบบ Futures สามารถเลิกไดโดย
การปดสถานะ แต Forward ไมสามารถทําได

121. ความแตกตางระหวาง Futures & Forward
การสงมอบ โดยทั่วไปสัญญา Futures จะทําขึนเพื่อการ
้
ปองกันความเสี่ยงทางการเงิน ผุทาการซื้อหรือขายสัญญา
ํ
มักจะปดสถานะของตนกอนวันครบกําหนดสัญญา ทําให
การสงมอบจริงนั้นเกิดขึ้นนอยมาก
การปรับมูลคา (Daily mark to market) ตองกระทําทุกวัน
เพื่อตรวจสอบสถานะและเรียกเก็บเงินสวนตาง

122. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
เมื่อผูลงทุนทําสัญญาซื้อ Futures หมายความวา เปน
การเขาไปผูกพันวาจะซื้อสินทรัพย และมีภาระที่
จะตองซื้อในอนาคต โดยสถานะรอซื้อนี้เรียกวา
Long Position
และในทางกลับกัน เมื่อเปนสถานะรอขายจะเรียกวา
Short Position

123. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
การซื้อขายสัญญา Futures เปนการทําสัญญาจะซื้อจะขาย
แตยังไมมการซื้อขายสินคาจริง หากผูลงทุนมีความเห็น
ี
ตรงกัน จะเขามาจับคูซื้อขายกัน จํานวนสัญญาก็จะเพิ่มขึน
้
จํานวนของสัญญาที่มีการเปดฐานะ (มีภาระผูกพัน)
เรียกวา Open Interest

124. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
Open Interest จะแตกตางจากจํานวนหลักทรัพยของตรา
สารทางการเงินตาง ๆ เชน หุนสามัญของบริษัทหนึ่งมี

จํานวน 100 ลานหุน แสดงวามีหนอยูไมเกิน 100 ลานหุน
 ุ 
แตจํานวนของ Open Interest นันสามารถเพิ่มขึ้นหรือ
้
ลดลงไดตามความตองการของคูสัญญาที่ตกลงกัน เชน

125. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
ตัวอยางที่ 1 นักลงทุน 4 คน นาย ก. ข. ค. และ ง. สนใจ
ลงทุนใน สัญญา Futures ของธนาคารแหงหนึ่ง
วันที่ 1 นาย ก. ซื้อ Futures Contract 2 ฉบับ และนาย ข.
ขาย Futures Contract 2 ฉบับ
สรุป ปริมาณการซื้อขาย 2 ฉบับ Open Interest = 2
นาย ก. Long Position = 2, นาย ข. Short Position = 2

126. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
วันที่ 2 นาย ก. ซื้อ Futures Contract 2 ฉบับ นาย ค. ขาย
Futures Contract 2 ฉบับ
สรุป ปริมาณการซื้อขาย 2 ฉบับ Open Interest = 4
นาย ก. Long Position = 4, นาย ข. Short Position = 2, และ
นาย ค. Short Position = 2

127. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
วันที่ 3 นาย ก. ขาย Futures Contract 1 ฉบับ นาย ง. ซื้อ
Futures Contract 1 ฉบับ
สรุป ปริมาณการซื้อขาย 1 ฉบับ Open Interest = 4
นาย ก. Long Position = 3, นาย ข. Short Position = 2,
นาย ค. Short Position = 2, และ นาย ง. Long Position = 1

128. การซื้อขายสัญญาฟวเจอร
วันที่ 4 นาย ก. ขาย Futures Contract 2 ฉบับ นาย ข. ซื้อ
Futures Contract 1 ฉบับ และ นาย ค. ซื้อ 1 ฉบับ
สรุป ปริมาณการซื้อขาย 2 ฉบับ Open Interest = 2
นาย ก. Long Position = 1, นาย ข. Short Position = 1,
นาย ค. Short Position = 1, และ นาย ง. Long Position = 1

129. ผลตอบแทนและความเสี่ยงของสัญญา Futures
ผลกําไรของผูซื้อสัญญา Futures จะเปลี่ยนแปลงไปใน
ทิศทางเดียวกับราคาของสินคาอางอิง หากราคาสินคา
อางอิงเพิ่มขึ้น มูลคาของ Futures Contract จะเพิ่มขึนดวย
้
หากสินคาอางอิงราคาลดลง มูลคาของFutures Contract
จะลดลงดวย

130. ผลตอบแทนของการซื้อสัญญา Futures ในวันครบกําหนดสัญญา
ผลตอบแทนระหวางสัญญาซื้อ
ขายลวงหนากับสินคาอางอิง
Long Futures
ณ วันสงมอบ
ราคาสินคา ณ วันสงมอบ
ราคา Futures

131. ผลตอบแทนของการขายสัญญา Futures ในวันครบกําหนดสัญญา
ผลตอบแทนระหวางสัญญาซื้อ
ขายลวงหนากับสินคาอางอิง
ณ วันสงมอบ
ราคาสินคา ณ วันสงมอบ
ราคา Futures
Short Futures

132. Zero-Sum Game
สัญญา Futures เปนสัญญาที่ ผล
กําไรที่คูสญญาฝายหนึ่งไดรับผล
ั
ขาดทุนที่อีกฝายหนึ่งตองชําระ
ออกไป

133. Long & Short Hedges
การทํา long futures hedge นันจะกระทําเมือ ผูลงทุนวางแผนที่
้ ่
จะซื้อสินทรัพยที่กําหนดตามสัญญาในอนาคต และตองการที่จะ
ควบคุมไมใหราคาเปลี่ยนแปลงไปจากที่ตองการในอนาคต

การทํา short futures hedge นันจะกระทําเมือ ผูลงทุนตองการที่
้ ่
จะขายสินทรัพยที่กําหนดไวในสัญญาในอนาคต และตองการที่
จะควบคุมไมใหราคาเกิดการเปลี่ยนแปลงไปจากที่คาดการณไว

134. ขอสนับสนุนของการใช Futures ในการปองกันความเสียง
่
บริษทที่ใชเครื่องมือนี้ในการปองกันความเสี่ยงจะ
ั
สามารถดําเนินธุรกิจไดตามที่ไดตั้งเปาไว เพราะ
เครื่องมือตาง ๆ เหลานีจะชวยในการลดความเสี่ยง
้
จากการเปลี่ยนแปลงของอัตราดอกเบี้ย อัตรา
แลกเปลี่ยน ตลอดจนปจจัยอื่น ๆ ที่จะมีผลกระทบ
ตอผลกําไรของบริษท ั

135. ขอโตแยงของการใช Futures ในการปองกันความเสียง
่
ผูถือหุนสามัญทุกคนโดยปกติจะลงทุนโดยการ
กระจายการลงทุนอยูแลว ดังนั้นการตัดสินใจ
ปองกันเสี่ยงจึงเปนเรื่องของการตัดสินใจสวนบุคคล
บริษทอาจมีความเสี่ยงเพิ่มมากขึน ถาคูแขงขันไมได
ั ้
ดําเนินการปองกันความเสี่ยงเชนเรา

136. Convergence of Futures to Spot
(Hedge initiated at time t1 and closed out at time t2)
Futures
Price
Spot
Price
Time
t1 t2

137. Basis Risk
Basis คือผลตางระหวางราคา ณ วันปจจุบัน
(spot) กับราคาในอนาคต (futures)
Basis risk เกิดขึ้นจากความไมแนนอนของ
ผลตางระหวางราคาดังกลาว

138. Short Hedges
สมมติใหราคาน้ํามันดิบมีราคา ณ วันที่ 15 มิถุนายน
(Spot Price) เทากับ US$19 ตอบาเรล และมีราคา
ตามสัญญาขายลวงหนา 3 เดือน ในตลาด NYMEX
ของวันที่ 15 สิงหาคม US$18.75 ตอบาเรล
สัญญาซื้อขายลวงหนาน้ํามันดิบในตลาด NYMEX
มีขนาด 1,000 บาเรล ตอ 1 สัญญา

139. Short Hedges
ถาผูลงทุนทําการขายลวงหนา น้ํามันดิบ
ตามสัญญา จํานวน 1,000 สัญญา ในราคา
บาเรลละ US$18.75 สําหรับวันที่ 15
สิงหาคม เพื่อเปนการปองกันความเสี่ยง
จากการเปลี่ยนแปลงของราคา

140. Short Hedges
หากราคาน้ํามันดิบ ณ วันที่ 15 สิงหาคม มีราคา
เทากับ US$17.50 ผูลงทุนจะสามารถขายน้ํามันดิบ
ไดตามราคาในสัญญา คือ US$18.75
ดังนั้นผูลงทุนจะไดกําไร US$18.75 – US$17.50 =
US$1.25 ตอบาเรล

141. Short Hedges
ผูลงทุนไดลงทุนใน Futures contract จํานวน 1,000
สัญญา ทําใหจะสามารถขายน้ํามันดิบไดจํานวน
ทั้งสิ้น 1,000,000 บาเรล
ดังนั้น ผูลงทุนจะไดกําไรทั้งสิ้น
US$1.25 * 1,000,000 บาเรล = US$1,250,000

142. Short Hedges
หากราคาน้ํามันดิบ ณ วันที่ 15 สิงหาคม มีราคา
เทากับ US$19.50 ผูลงทุนก็ยังจะสามารถขาย
น้ํามันดิบไดตามราคาในสัญญา คือ US$18.75
ดังนั้นผูลงทุนจะขาดทุน US$19.50 – US$18.75 =
US$0.75 ตอบาเรล

143. Short Hedges
ผูลงทุนไดลงทุนใน Futures contract จํานวน 1,000
สัญญา ทําใหจะสามารถขายน้ํามันดิบไดจํานวน
ทั้งสิ้น 1,000,000 บาเรล
ดังนั้น ผูลงทุนจะไดขาดทุนทั้งสิ้น
US$0.75 * 1,000,000 บาเรล = US$750,000

144. Long Hedges
โรงงานผลิตอุปกรณจากทองแดง ตองการใช
ทองแดงจํานวน 100,000 ปอนด ในวันที่ 15
พฤษภาคม
ราคาปจจุบันของทองแดง ณ วันที่ 15 มกราคม มี
ราคา 140 เซ็นตตอปอนด

145. Long Hedges
ราคาในอนาคต ตามสัญญาซื้อขายลวงหนา ของ
เดือนพฤษภาคม ในตลาด NYMEX มีราคา 120
เซ็นตตอปอนด สําหรับวันที่ 15 พฤษภาคม
สัญญาทีทําการซื้อขายในตลาดนั้นมีจํานวนสัญญา
่
ละ 25,000 ปอนด ของทองแดง

146. Long Hedges
สมมติราคาของทองแดงในวันที่ 15 พฤษภาคม
มีราคาเทากับ 125 เซ็นตตอปอนด สัญญา
ดังกลาวจะมีกําไรเทากับ
100,000 x ($1.25 - $1.20) = $5,000

147. Long Hedges
แตในทางกลับกัน หากราคาของทองแดงมีคา
เทากับ 105 เซ็นตตอปอนด ในวันที่ 15
พฤษภาคม สัญญาดังกลาวจะขาดทุนเทากับ
100,000 x ($1.20 - $1.05) = $15,000

148. ประเภทของสัญญา Futures
สัญญา Futures ในอัตราดอกเบี้ย
เปนการซื้อขายลวงหนาในตราสารที่เกี่ยวของกับอัตรา
ดอกเบี้ย ไดแก ตราสารหนี้ประเภทตาง ๆ กําหนดราคาตาม
ดอกเบี้ยที่ตกลงลวงหนา สัญญา Futures ประเภทนี้มักมีการ
ชําระราคาและสงมอบจริง
ตัวอยาง Futures ของตั๋วเงินคลังสหรัฐ ตั๋วเงินยูโรดอลลาร
พันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ

149. ประเภทของสัญญา Futures
สัญญา Futures ในเงินตราตางประเทศ
การตกลงทําสัญญาแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศ
ลวงหนา เพื่อปองกันความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนที่
ไมคงที่
ตัวอยาง สัญญา Futures ของ เงินปอนดสเตอรลิงของ
อังกฤษในตลาดสหรัฐอเมริกา

150. ประเภทของสัญญา Futures
สัญญา Futures ในดัชนีราคาหลักทรัพย
เปนการตกลงที่จะซื้อขายดัชนีหลักทรัพยลวงหนา
ชวยทําใหการลงทุนทําไดงายขึ้น สัญญาชนิดนี้จะมีการ
สงมอบสวนตางเปนเงินสด เนื่องจากไมสามารถสง
มอบดัชนีได
ตัวอยาง สัญญา Futures ดัชนี S&P500 ดัชนี Dow
Jones ดัชนี SET50Index เปนตน

151. ประเภทของสัญญา Futures
สัญญา Futures ของสินคาโภคภัณฑ
มีลักษณะคลายกับสัญญา Futures ทางการเงิน เพียงแตสินคา
ที่นํามาอางอิงนั้นจะเปลี่ยนจาก สินทรัพยทางการเงิน มาเปน
น้ํามัน ยางพารา ขาว ขาวโพด ถั่ว ฯลฯ
กรรมวิธีในการประเมินราคาของสัญญา Futures ของสินคา
โภคภัณฑนั้นจะตางจาก การประเมินของ Futures ทาง
การเงิน