1. Simula ng Aralin3
33
ARALIN BLG. 3: HAKBANG TUNGO SA PAGLAYA NG
SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA
Alamin
Sa bahaging ito, ating alamin ang nakaraang mga
Kaalaman, ang mga hakbang na ginawa ng Silangang
Asya at Timog Silangang Asya sa mga mananakop at kung
paano ang paglayang ito ay humubog sa transpormasyong
naganap noong ika-16 na siglo hanggang sa kasalukuyan.
Ngayon ay iyong alamin ang mga konseptong iyong
kakailanganin upang mas maunawaan ang paksang tatalakayin
tungkol sa mga hakbang at pamamaraang ginamit ng mga
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya upang lumaya.
Maaari mo nang sagutan ang sumusunod na gawain.
GAWAIN 1: HALU-AYOS-LAYA!
Iayos ang mga pinaghalong letra upang
makabuo ng isang salita na tumutugon sa
inilalarawan ng pangungusap
.
A L A
Y A
N K A
Pangunahing layunin upang wakasan ang panghihimasok ng
mga mananakop sa kanilang pamumuhay at kabuhayan
I S A Y
ONS A
MON L
Ideya ng pambansang kamalayan na kung saan lahat ng
pansariling kapakanan ay napangingibabawan ng
pambansang kapakanan na kakikitaan ng matinding
pagmamahal at pagpapahalaga sa kaniyang bansa
I S K
OMO
NM U
Ideolohiyang naghahangad na bumuo ng isang lipunang
walang antas o uri (classless society) kung saan ang mga
salik ng produksyon ay pag-aari ng lipunan.
Sa sistemang ito, tinatayang darating ang panahon na hindi
na kailangan ang estado kaya kusa itong mawawala.
Ang estado ang may-ari ng produksiyon ng lahat ng negosyo
ng bansa. Upang masiguro ang maayos na pagpapatupad,
kailangang pairalin ang diktadurya.
1

2. A S Y
A K
R E D
O M
Tumutukoy ang ideolohiyang ito sa kapangyarihan ng
pamahalaan na nasa kamay ng mga tao at ang
pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa tingin ng
batas at sa iba pang pangunahing aspeto ng
pamumuhay. Bukod pa rito ay karaniwang pumipili ang
mga tao, sa pamamagitan ng halalan, ng mga kinatawan
na siyang hahawak sa kapangyarihan o pamahalaan sa
ngalan nila
N
I M
A G
H A S
I K
Malawakan
at
organisadong
paglaban
upang
mapabagsak ang namumuno sa isang bansa na
nagdudulot ng malawakang pagbabago
L O
H I I
D E
O Y A
Ito ay isang sistema o lipon ng mga ideya o kaisipan na
naglalayong
magpaliwanag tungkol sa daigdig at
pagbabago nito. Ang mga halimbawa nito ay demokrasya,
kapitalismo,
monarkiya,
totalitaryanismo,
autoritaryanismo, sosyalismo at komunismo
MANGD
IGA
DAIGPA
N IG D
Malawakang digmaan na kinasangkutan ng maraming
bansa sa buong mundo na nagdulot ng malawakang
pagbabago
ALIS
MIMP
E O RY
Pagpapalawak ng kapangyarihan at teritoryo sa
pamamagitan ng pananakop ng hindi lang isa kundi
maraming teritoryo o bansa
YAOLK
LON
I SM O
Pananakop ng isang makapangyarihang bansa sa isang
bansa upang makontrol at magamit ang likas na yaman
nito para sa pansariling interes.Bunga nito ay karaniwang
naaabuso at napagsasamantalahan ang bansa at
mamamayan na nasakop
S U N
D U K
A A N
Pagkakaunawaan ng dalawang magkasalungat na panig
upang matigil na ang kanilang sigalot o dipagkakaunawaan, nagkakaroon ng usapan o
kompromiso ang magkabilang panig
2

3. PAMPROSESONG MGATANONG
Sagutin mo ang sumusunod na mga tanong:
1. Kung aayusin mo ang konsepto batay sa naganap na pangyayari sa
kasaysayan ng Silangan at Timog Silangang Asya paano mo ito
pagsusunod-sunurin ? Ipaliwanag ang ginawang pagkakasunod-sunod.
Paliwanag:__________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________
2. Bakit mahalagang maunawaan ang mga konsepto na nabanggit sa pagaaral sa mga pagbabagong naganap noong ika -16 na siglo hanggang sa
ika-20 siglo sa Silangan at Timog Silangang Asya?
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Ngayong alam mo na ang mga konseptong kakakilanganin sa araling ito .
Subukin mong sagutan ang susunod na gawain…..
3

4. GAWAIN BLG. 2: SAAN KA PA!!! (Anticipation-Reaction Guide)
Tingnan kung gaano na ang iyong kaalaman sa paksang
ating tatalakayin sagutan ang unang kolum sa pamamagitan
ng pagsulat ng salitang sumasang-ayon o SA kung ikaw
ay sumasang-ayon at hindi sumasang-ayon o HSA kung
ikaw ay di-sumasang-ayon.
Bago ang
talakayan
Konsepto at Pananaw
Pagkatapos ng
talakayan sa
buong Aralin
Ang lahat ng mga bansa sa Silangan at
Timog Silangan Asya ay naghangad
ng kalayaan sa pananakop ng mga
bansang Kanluranin dahil sa kaisipang
liberal at ideya ng demokrasya
Ang prinsipyong nagbigay-diin
sa
pagbubuo ng isang pamahalaang
konstltusyonal na pinagsama ang
Kanluranin at tradisyunal na Tsino
upang palitan ang absolute monarchy
ay demokrasya
Ang pagpapalakas ng Hapon ng
kanyang hukbong - militar ay naging
daan sa pagbubuo ng depensibong
nasyonalismo sa kanyang bansa.
Iba't iba ang pamamaraang ginamit
ng mga naging pinunong Iider sa mga
kilusang naghangad ng paglaya sa mga
Europeong mananakop sa rehiyon ng
Timog Silangang Asya
Upang
mapagtagumpayan
ang
paghahangad sa pagsasarili naghain
ang mga Asyano ng mga reporma,
nagbuo ng
mga makabayang
organisasyon, at nang lumaon ay
gumamit din ng mga madugong
pakikihamok
laban
sa
mga
mananakop
Sa Pilipinas, naglatag ng kaisipang
paglaya ang kilusang Propaganda at
ang
Katipunan
ang
naging
kasangkapan sa pagsasakatuparan
4

5. ng paglaya sa mga dayuhang
mananakop.
Ang Tsina, Vietnam at Hilagang
Korea at Hapon ay kumapit sa
kaisipan ng sosyalismo at komunismo
bilang landas hindi lamang sa
pagpapalaya ng bansa kundi sa
pagbubuo rin ng bagong sistemang
panlipunan
na
magwawakas
sa
pagsasamantala ng mga mananakop.
Si Nguyen Ai-Quoc o Ho Chih Minh,
ang nasyonalistikong pinuno ng
partido, ang naging pangunahing
kasangkapan sa paglaya ng kanilang
bansa laban sa mga Pranses sa
pamamagitan ng pagtanggap sa
pamamaraang demokratiko
Ang
naglalabang
ideolohiyang
demokratiko at komunismo ang naging
sanhi ng pagkakahati ng Korea at
Vietnam
Sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang
mga pagbabago sa mga ideolohiyang
gumagabay
sa
pamamahala
at
pamumuhay ng mga bansa sa daigdig.
BINABATI KITA!
….dahil natapos mo ang unang hakbang.
Nakatitiyak akong gusto mong malaman kung tama ba o hindi ang
iyong palagay tungkol sa kung paano lumaya ang mga bansa sa Silangan at
Timog Silangan Asya at kung paano ang paglayang ito ay nagdulot ng
pagbabago o transpormasyon noong ika -16 na siglo hanggang ika-20
siglo. Kung nais mong malaman kung tama o hindi ang iyong palagay sagutan
mo ang sumusunod na bahagi ng Modyul na ito at habang sinasagutan mo untiunti mong matutuklasan ang mga transpormasyong naganap tungkol sa paglaya
ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya
5

6. Paunlarin
Sa bahaging ito ay inaasahan na matututuhan mo ang
bahaging ginampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog
Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa
imperyalismo, epekto ng mga digmaang pandaidig sa pagaangat ng malawakang kilusang nasyonalista tungo sa
paglaya at ang impluwensiya ng iba’t ibang ideyolohiya(
ideolohiya ng malayang
demokrasya, sosyalismo at
komunismo) sa malawakang
kilusang nasyonalista sa
Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya. Maaari
mong balikan ang mga kasagutan at katanungan na iyong
nabuo sa unang bahagi ng Modyul na ito upang malaman kung
tama ito ang iyong mga naunang katanungan.
GAWAIN BLG 3: SURI-TEKSTO
Kapag tinanong ka kung paano lumaya ang Pilipinas o kaya ay ang Myanmar, bakit
nahati ang Vietnam at Korea? O kaya’y, malaya ba ang China? Masasagot mo
kaya? Ang gawaing ito na pinamagatang SURI-TEKSTO ay magbibigay kaalaman
sa iyo tungkol sa naging hakbang ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang
Asya upang makamit ang kalayaang inaasam.
.
Simulan mong basahin ang bawat teksto at bumuo ng isang paghihinuha sa bawat
teksto at para sa karagdagang kaalaman maaari rin kayong magbasa ng iba pang
aklat na may kaugnayan sa paksa.
HAKBANG SA PAGLAYA NG SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA
Pangkalahatang Ideya
Ang pananakop at paniniil sa mga bansa sa Silangang Asya at TimogSilangang Asya ay naglunsad ng pag-usbong ng diwang makabansa bilang tugon
sa pang-aabuso at pagyurak sa karapatan ng mga bansa sa Silangan at TimogSilangang Asya na ang tanging mithiin ay magkaroon ng kalayaan.
Ang Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nakaapekto upang
makamit ang kalayaan dahil sa Unang Digmaang Pandaigdig, nagbago ang balance
of power, nakilala ang Japan dahil pinalakas nito ang kaniyang hukbong militar.
Isinulong na rin nito pagkatapos ng digmaan ang racial equality o pantay na
pagtingin sa lahi na di pinansin ng mga Kanluranin.Dahil naman sa Ikalawang
Digmaang Pandaigdig lumakas ang Nasyonalismo sa Timog Silangang Asya.
May iba’t ibang ideolohiya at paniniwala rin ang niyakap ng mga bansa
Napabilis ang paglaya kaya maraming mga bansa sa Timog Silangang Asya ang
sa Silangan at Timog Silangang Asya, may naniwala na ang kasagutan sa
lumaya pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
6
minimithing kalayaan ay ang ideolohiyang komunismo, ang iba ay naniwala sa
ideolohiya ng
demokrasya, totalitaryanismo at autokrasya. Ang mga ideolohiyang ito ay

7. Ang tatlong malalaking konsepto na aking makukuha mula sa teksto ay…
1.____________
2.____________
3.____________
Ang aking mahihinuha ay…
________________________________________________________________
________________________________________________________________
______________________________________________
Ngayong nalaman mo na ang pangkalahatang konsepto ng paksang
tatalakayin,ating suriin ang sumusunod na teksto tungkol sa mga hakbang sa
paglaya ng ilang bansa na nasa Silangan at Timog Silangang Asya
Paglaya ng mga Bansa sa Silangang Asya
Paglaya ng China
Dahil sa kasikatan ng produktong China
sa Europa hinangad ng mga Europeo na
makipagkalakalan sa China na kalaunan ay
naging dahilan ng paghahangad na makontrol
ang lupain nito. Ang pagkakatalo ng Tsina sa
Digmaang Opyo ay naging daan ng dimakatuwirang kasunduan at pagkakaroon ng
Sphere of Influence ng mga bansang Europeo
sa teritoryo ng China.
Tatlong uri ng Nasyonalismo ang
umusbong nasyonalismong tradisyunal na ang
layunin ay paalisin ang mga Kanluranin at ang
impluwensiya nito na pinangunahan ng
na ang layunin ay ang republika ay
samahang Boxers,magingpangalawaang ang
China yakap ang ideolohiyang demokratiko ng
Nasyonalismong
may
impluwensiya
na pinangunahan ni Dr Sun Yat Sen at
kanluran
. Chiang Kai Shek at ang pangatlo ay ang
Nasyonalismong may impluwensiya ng
Komunismo na pinangunahan ni Mao
1.Anong bansa ang
nanakop?
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
2. Ano-anong pamaraan
ang ginamit upang lumaya?
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
_______________________
________________________
_______________________
________________________
_______________________
___
7
_______________________
_______________________
_______________________

8. Paglaya at Pagkakahati ng Korea
Unti-unting nasakop ng Hapon ang
Korea na ginawang base militar at pilit na
itinaguyod ang kanilang kabihasnan.Bunsod
nito maraming pagtatangkang ginawa ang
Korea upang mapatalsik ang mga
Hapones. Napabilis ito pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung
saan natalo ang mga Hapon.
Subalit hindi nakaligtas ang Korea sa
dalawang ideolohiyang nag-uumpugan,
ang komunismo na niyakap ng Hilagang
Korea at sinuportahan ng Unyong Sobyet
at demokrasya na niyakap ng Timog Korea
na sinuportahan ng Amerika .
1.Anong bansa ang
nanakop?
________________________
________________________
________________________
________________________
2. Ano-anong pamaraan
ang ginamit upang lumaya?
________________________
________________________
________________________
______________________
______________________
______________________ 8
______________________
______________________

9. Paglaya ng mga Bansa sa Timog Silangang Asya
Paglaya ng Indonesia
Nakamit
ng
Indonesia
ang
kalayaan nito noong Agosto 17,1945 sa
pamumuno ni Achmed Sukarno sa
pamamagitan ng rebolusyon laban sa mga
Olandes.
Umigting
ang
pagnanasang
lumaya ng Indonesia nang pinagkalooban
ng simbolikong kalayaan si Sukarno ng
Hapon nang masakop ito noong Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Ngunit nang matalo
ang Hapon dumating ang mga Olandes
upang muling ibalik ang kanilang
pamamahala .Subalit ang Indonesia na
nakaranas
ng
kalayaan
ay
lumaban.Pinamunuan ni Sukarno ang
Indonesia sa loob ng 23 taon. Pinasimulan
niya ang pamamahalang guided democracy
(limited democracy) base sa Pancasila- 5
1.Anong bansa ang
nanakop?
______________________
______________________
______________________
______________________
2. Ano-anong pamaraan
ang ginamit upang
lumaya?
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
3.Anong ideolohiya ang
nabanggit?
______________________ 9
______________________
______________________
______________________

10. Paglaya ng Vietnam
Sa kasaysayan ng Vietnam ay may
tatlong naganap na paglaya ang una ay
noong 938 mula sa China, ang pangalawa
noong Setyembre 02,1945 mula sa France,
at ang pangatlo ay noong Hulyo 02, 1976.
Ang pag-iisa ng Vietnam sa pamumuno ni
Nguyen Ai-Quoc o Ho Chih Minh mula sa
kilusang Viet Minh bilang isang Sosyalistang
Republika na may oryentasyong komunista .
Isang matagalang digmaan ang
ginawa
ng mga
Vietnamese upang
makamtan ang kalayaan. Pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig nahati ang
Vietnam sa dalawang bansa, ang Hilagang
Vietnam na nagsulong ng ideolohiyang
Komunismo at Sosyalismo sa pamumuno ni
Ho Chi Minh at Timog Vietnam na yumakap
sa ideolohiyang Demokratiko sa pamumuno
ni Ngo Dinh Diem .
Nagkaroon ng Vietnam War na sinalihan ng
Estados Unidos sa haba ng digmaan naging
magastos at madugo ito para sa bansa.
Para sa pandaigdigang opinyon ay iwan na
ng mga Kanluranin ang Vietnam at dito
natalo ang Estados Unidos ,iniwan nila ang
1.Anong bansa ang
nanakop?
______________________
______________________
______________________
______________________
2. Ano-anong pamaraan
ang ginamit upang
lumaya?
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
3.Anong ideolohiya ang
nabanggit?
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
4. Ang aking mahihinuha
ay…
______________________
10
______________________
______________________
______________________

11. Paglaya ng Burma (Myanmar)
Nakamit ng Burma ang kalayaan nito noong Enero 04, 1948 sa pamumuno ni U
Nu bilang punong Ministro ng Republika ng Burma na kalaunan ay inilipat ang
pamumuno kay Heneral Ne Win na isang diktador militar .Bilang pinuno ng mga hukbong
armado pinairal niya ang ideolohiyang Myanmar way to Socialism na kung saan
kinumpiska ng pamahalaan , ang anumang negosyo at pangkalakalan,bangko at mga
pribadong ari-arian kung kayat nawalan ng hanapbuhay ang mga dayuhan.
Noong unang hindi pa nakakamit ng Burma ang kalayaan ang kumokontrol dito
ay ang India sa tulong ng Ingles at China .Bilang pagtugon sa pananakop na ito nagtatag
ng iba’t ibang kilusang naglalayon ng kalayaan. Nang maramdaman ng mga Ingles ang
pagpupunyagi sa kalayaan ng mga Burmese nagkaroon ng pagbabago na nagresulta sa
paghiwalay ng Burma sa India noong 1935. Ilan pang pagbabago ang tinangka ng
pamahalaang Ingles ngunit hindi nangyari dahil sa pagsiklab ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig at ang bansang Hapon naman ang sumakop sa Burma. Upang makuha ng
mga Hapones ang loob ng mga Burmese maagang ipinahayag nito ang pagtataguyod
tungo sa kasarinlan. Ang pangkat ni Aung San na Dohama Asiayona(Burma for
Burmese) ay nakipagkasundo sa Hapon tungkol sa pagtustos ng sandata at sa
pamumuno sa militar at nagsanib puwersa upang makuha ang Rangoon laban sa mga
Ingles .Ipinahayag ng Hapon ang kalayaan ng Burma sakop pa nila ito subalit kalaunan
nadama ng mga Burmese na ang tunay na layunin ng pagtulong ng Hapon ay hindi
upang lumaya kundi sakupin sila. Nakaranas sila ng kahirapan ang mga Burmese sa
pamamalakad ng mga Hapones kung kaya’t nagtatag sila ng kilusang laban sa Hapon
,ang AFPFL (Anti Fascists People’s Freedom League) sa pamumuno ni Aung San na
binubuo ng mga makademokratiko at komunistang pangkat. Nagapi nila ang mga
Hapones at bumalik ang mga Ingles subalit hindi na pumayag ang mga Burmese kaya’t
sunod -sunod na usaping pangkalayaan ang naganap .Bunga nito, pinagtibay ang
kasunduang Anglo-Burmese na nagpapahayag ng kalayaan sa Burma noong Enero 04,
1948. Sa kasawiang palad pinatay si Aung San at ang kaniyang gabinete ng upahang
armado ng kaniyang talunang kalaban na si U Saw. Ngunit nang maaresto si U Saw ay
ipinagpagtuloy ni U Nu ang naiwan ni Aung San
1.Anong bansa ang nanakop?
______________________________________________________________
2. Anong pamamaraan ang ginamit upang lumaya?
11
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

12. Paglaya ng Pilipinas
Nakamit ng Pilipinas ang paglaya noong Hunyo 12, 1898 sa pamumuno ni
Heneral Emilio Aguinaldo .Nakipagsabwatan ang mga Amerikano sa Pilipino
upang matalo ang mga Espanol sa Digmaang Espanol-Amerikano kung saan
natalo ang mga Espanol. Inakala ng pamunuan ni Aguinaldo na aalis na ang mga
Amerikano sa Pilipinas at ipauubaya na ang pamumuno sa atin kaya idineklara
ang ating kalayaan at nagtatag ng isang demokratikong pamahalaan.Samantala,
iba naman ang ikinikilos ng mga Amerikano, nagpalabas ito ng patakarang
Benevolent Assimilation at lumagda sa Treaty of Paris na nagpapahayag ng
paglilipat ng pamamahala ng Pilipinas sa Amerikano mula sa mga Espanol.Naging
hayagan ang pagtutol ng mga Pilipino sa pananakop ng mga Amerikano kung
kaya’t sumiklab ang Digmaang Pilipino- Amerikano .Subalit may ibang Pilipino na
hindi nakiisa, walang pakialam at nakiisa sa mga Amerikano .Dahil sa kawalan ng
pagkakaisa, nakapagtatag ang Amerikano ng pamahalaang kolonyal na nagsilbi
sa interes ng mga Amerikano at pinalaganap ang edukasyong makabanyaga. Sa
isang banda tinugis ang mga Pilipinong lumaban para sa kalayaan at ipinatapon
ang ibang lider -Pilipino sa ibang bansa. Ang ibang Pilipino naman na nakiisa sa
mga Amerikano ay isinulong ang paghingi ng kalayaan sa mga Amerikano. Dahil
ang kalayaan natin ay ating hinihingi matagal bago naibalik ang kalayaan at sa
bawat paghingi natin ay may katumbas na mas malaking kapalit na likas na yaman
at pagkontrol sa kalakalan. Pansamantalang natigil ang pananakop ng mga
Amerikano nang tayo’y masangkot sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig . Nilusob
tayo ng Hapon dahil kaalyado natin ang mga Amerikano at ang pinakamalaking
base-militar ng Amerikano ay nasa ating bansa.Sa kasagsagan ng digmaan
,iniwan tayo ng mga lider-Amerikano at natira tayong lumalaban at nagtatanggol
sa ating kalayaan. Nasakop tayo ng Hapon sa loob ng 5 taon. Natalo ang Hapon
sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung kaya’t binalikan tayo ng mga Amerikano
at ibinigay ang ating kalayaan noong Hulyo 04,1946. Ayon kay Renato
Constantino hindi ganap na nakamtan ng Pilipinas ang Kalayaan dahil nanatiling
makapangyarihan at impluwensiyal ang Amerikano sa Pilipinas sa larangang
pangkabuhayan at pampolitika.
12

13. 1.Anong bansa ang nanakop?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
2. Anong pamamaraan ang ginamit upang lumaya?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
3.Anong ideolohiya ang mga nabanggit?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
4. Ang aking mahihinuha ay…
___________________________________________________________
PAMPROSESONG TANONG
___________________________________________________________
1. Paano ipinakita ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya ang
pagmamahal sa bayan? Magbigay ng patunay sa inyong mga sagot.
.____________________________________________________________
_____________________________________________________________
2. Paano hinubog ng ideolohiya ang paglaya ng mga bansa sa Silangan at
Timog Silangang Asya? Magbigay ng patunay sa inyong mga sagot.
_____________________________________________________________
____________________________________________________________
3. Paano nakaapekto ang Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa paglaya
ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya?
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
GAWAIN BLG.4: BUO-LAYA
Iyong natunghayan kung paano lumaya ang mga bansa sa Asya at upang
magkaroon ng buong pananaw sa paglaya ng mga bansa buuin ang talahanayan at
ihambing ang bawat datos na iyong makakalap
Bansa sa
Mga
Araw
Namuno Pamamaraang
Ideolohiyang
Silangan
Bansang ng
Ginamit sa Paglaya Niyakap
Asya (na
Nanakop Paglaya
nasa
teksto)
Silangang
Asya
13

14. Bansa sa
Timog
Silangan
Asya (na
nasateksto)
Mga
Bansang
Nanakop
Araw
Namuno Pamamaraang
ng
ginamit sa
Paglaya
Paglaya
Ideolihiya
ng
Niyakap
Ngayong natapos mo nang sagutan ang talahanayan at
naiwasto,
BINABATI KITA!
Dahil may sapat ka nang kaalaman at pag-unawa tungkol sa:
bahaging ginampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog
Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa
imperyalismo;
epekto ng mga
digmaang pandaidig
sa pag-aangat
ng
malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya at
ang impluwensiya ng iba’t ibang ideolohiya( ideolohiya ng malayang
demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa malawakang kilusang
nasyonalista sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya.
Maaari mong balikan ang mga kasagutan na iyong ginawa sa unang
bahagi ng Modyul na ito upang malaman kung tama ito .
Maaari ka nang tumungo sa susunod na bahagi ng Modyul na ito upang
mapalalim at mapalawak pa ang iyong pag-unawa tungkol sa paksang
tinatalakay.
14

15. ATING PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Sa bahaging ito, pagtitibayin mo ang nabuong mga pag-unawa tungkol sa
paksa. Inaasahan din na kritikal mong masusuri ang:
bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Silangan at Timog
Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa
imperyalismo;
epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng
malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya at
ang impluwensiya ng iba’t ibang ideolohiya( ideolohiya ng malayang
demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang
kilusang nasyonalista sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa
paglaya .
GAWAIN BLG. 7: SAAN KA PA!!! (Anticipation-Reaction Guide)
Tingnan kung gaano na ang kaalaman sa paksang
Tinalakay. Sagutan ang unang kolum sa pamamagitan ng
pagsulat ng salitang sumasang-ayon kung sumasangayon at hindi sumasang-ayon kung di-sumasang-ayon
sa ipinahayag na mga kaalaman
Bago ang
Talakayan
Konsepto at Pananaw
Pagkatapos ng
Talakayan sa
Buong Aralin
(Ipaliwanag ang
naging
kasagutan)
Ang lahat ng mga bansa sa Silangan at
Timog Silangang Asya ay naghangad
ng kalayaan sa pananakop ng mga
bansang Kanluranin dahil sa kaisipang
liberal at ideya ng demokrasya
Ang prinsipyong nagbigay-diin
sa
pagbubuo ng isang pamahalaang
konstltusyonal na pinagsama ang
Kanluranin at tradisyunal na Tsino
upang
palitan
ang
absolutong
monarkiya ay demokrasya
Ang pagpapalakas ng Hapon ng
kaniyang hukbong - militar ay naging
15

16. daan sa pagbubuo ng depensibong
nasyonalismo sa kaniyang bansa.
Iba't iba ang pamaraang ginamit ng
mga naging pinunong Iider sa mga
kilusang naghangad ng paglaya sa mga
Europeong mananakop sa rehiyon ng
Timog Silangang Asya
Upang
mapagtagumpayan
ang
paghahangad sa pagsasarili naghain
ang mga Asyano ng mga reporma,
nagbuo ng
mga makabayang
organisasyon, at nang lumaon ay
gumamit din ng mga madugong
pakikihamok
laban
sa
mga
mananakop
Sa Pilipinas, naglatag ng kaisipang
paglaya ang kilusang Propaganda at
ang
Katipunan
ang
naging
kasangkapan sa pagsasakatuparan
ng paglaya sa mga dayuhang
mananakop.
Ang Tsina, Vietnam at Hilagang
Korea at Hapon ay kumapit sa
kaisipan ng sosyalismo at komunismo
bilang landas hindi lamang sa
pagpapalaya ng bansa kundi sa
pagbubuo rin ng bagong sistemang
panlipunan
na
magwawakas
sa
pagsasamantala ng mga mananakop.
Si Nguyen Ai-Quoc o Ho Chih Minh,
ang nasyonalistikong pinuno ng
partido, ang naging pangunahing
kasangkapan sa paglaya ng kanilang
bansa laban sa mga Pranses sa
pamamagitan ng pagtanggap sa
pamamaraang demokratiko
Ang ideolohiyang demokratiko at
komunismo ang dalawang naglalabang
ideolohiya na naging sanhi ng
pagkakahati ng Korea at Vietnam
Sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang
mga pagbabago sa mga ideolohiyang
gumagabay
sa
pamamahala
at
pamumuhay ng mga bansa sa daigdig.
16

17. GAWAIN BLG 5: RE – SOLUSYON
Natutuwa ako na marami ka nang alam. Subukin
natin kung maaari mong ilapat ang mga kaalaman na iyong
natutuhan. Suriing mabuti ang sipi ng isang resolusyon na
nakalap sa Library of Congress
(http://thomas.loc.gov/cgibin/bdquery/z?d112:SE00217:@@@D&summ2=0& Nov. 5,2012 2:20pm)
S.RES.217
Latest Title: A resolution calling for a peaceful and multilateral resolution to maritime
territorial disputes in Southeast Asia.
Sponsor: Sen Webb, Jim [VA] (introduced 6/27/2011) Cosponsors (3)
Latest Major Action: 6/27/2011 Passed/agreed to in Senate. Status: Submitted in the
Senate, considered, and agreed to without amendment and with a preamble by
Unanimous Consent.
SUMMARY AS OF:
6/27/2011--Introduced. (There is 1 other summary)
Reaffirms the strong support of the United States for the peaceful resolution of maritime
territorial disputes in the South China Sea.
Deplores the use of force by China's naval and maritime security vessels in the South
China Sea
Calls on all parties to the territorial dispute to refrain from threatening force or using force
to assert territorial claims.
Supports the continuation of operations by the U.S. Armed Forces in support of
freedom of navigation rights in international waters and air space in the
South China Sea.
PAMPROSESONG MGA TANONG
1. Ano ang paksa at layunin ng resolusyon sa sipi?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
2. Sino ang sumulat ng resolusyon?Saang bansa siya nagmula?
________________________________________________________
3. Ano ang kaniyang mga panukala?
________________________________________________________
________________________________________________________
17

18. 4.
5.
6.
7.
8.
________________________________________________________
________________________________________________________
Sa iyong tingin kaninong interes ang pinagsisilbihan ng resolusyon na
ito? Patunayan ang sagot
.________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
May konsepto ba ng kolonyalismo/imperyalismo ang nakatala sa sipi?
Patunayan.
________________________________________________________
________________________________________________________
May ideolohiya bang isinusulong ang mga nakatala sa resolusyon?
Pangatuwiranan
________________________________________________________
________________________________________________________
Kung ikaw ang gagawa ng isang resolusyon tungkol sa paksang
tinatalakay sa sipi ano ang iyong imumungkahi? Bakit?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
Bilang isang Pilipino paano mo pangangalagaan ang kalayaan ng
ating bansa?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
18

19. GAWAIN 6: BUKAS- ISIP!
(reflective journal)
Sumulat
ng
maikling
repleksiyon ukol sa iyong mga
natutuhan, realisasyon at opinyon
tungkol sa mga paksang ating
tinalakay.
http://www.clker.com/cliparts/e/K/g/G/i/j/blue-stick-man-reflect-md.png
Kung gayon!
Ang paksa ngayon ay _________________________________________________
Isang mahalagang konsepto na aking natutuhan ay _________________________
Ito ay mahalaga dahil__________________________________________________
Ang isa pang ideya ay _________________________________________________
Magagamit ko ito sa___________________________________________________
Sa kabuuan ang natutuhan ko
ay__________________________________________________________________________________
BINABATI KITA!
Mahusay mong nagampanan ang gawain sa bahagi ng
Pagpapalalim.
Ngayon ay mayroon ka nang sapat na pag-unawa tungkol sa bahaging
ginampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya. Ito ay tungo sa
paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo, epekto ng digmaang pandaidig sa pag19
aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya at ang
impluwensiya ng iba’t ibang ideyolohiya( ideolohiya ng malayang demokrasya,
sosyalismo at komunismo) sa malawakang kilusang nasyonalista sa Silangan at

20. TRANSFER:
ATING GAWIN
Gawain 8 : Paggawa ng Resolution
LEVEL 3
Bilang paghahanda sa gagawing Performance Task ay
basahin ang sumusunod na sitwasyong. Pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig maraming isyu ang umusbong
sa Silangan at Timog Silangang Asya. Isa na rito ang sigalot dulot
ng pag-aagawan sa teritoryo. Ikaw,bilang mambabatas ng iyong
bansa ay gagawa ng isang resolusyon para ipakita ang iyong mga
punto sa teritoryong inaangkin .Ang iyong nabuong resolusyon ay maglalaman ng
naging mga problema bunsod ng nasabing usapin at mga mungkahing solusyon
upang malutas ang sigalot na ito gamit ang powerpoint presentation
Ang resolusyon na ginawa ay huhusgahan batay sa sumusunod na
pamantayan--- Maliwanag at maayos ang pagkakalahad ng resolusyon. Sapat at
katanggap-tanggap ang mga mungkahing solusyon sa suliranin. Nakapaglahad ng
mga datos batay sa realidad ng suliranin na binibigyan ng solusyon.
Krayterya
Nilalaman
4
Sapat at
katanggaptanggap ang
mga
mungkahing
solusyon sa
suliranin.
Nakapaglahad
ng mga datos
batay sa
realidad ng
suliranin na
binibigyan ng
solusyon.
Pinagkunan
Ibinatay sa
3
Katanggaptanggap ang
mga mungkahing
solusyons sa
suliranin ngunit
di-wasto ang
ilan: may ilang
impormasyon na
hindi maliwanag
ang
pagkakalahad.
Nakapaglahad
ng mga datos
batay sa realidad
ng suliranin na
binibigyan ng
solusyon.
Ibinatay sa iba’t
2
May mga
mungkahing
solusyon
ngunit ang
mga datos ay
di- gaanong
batay sa
realidad ng
suliranin na
binibigyan ng
solusyon.
1
May mga
mungkahing
solusyon
ngunit ang
mga datos ay
hindi batay sa
realidad ng
suliranin na
binibigyan ng
solusyon.
Ibinatay
Walang
20

21. ng Datos
Organisasyon
iba’t ibang
saligan ang
mga kaalaman
tulad ng mga
aklat,
pahayagan,
video clips,
interbyu, radio
at iba pa.
Isinulat ang
pinagkunan ng
mga
impormasyon
Organisado
ang ginawang
resolusyon at
sa kabuuan
maayos ang
presentasiyon
ng gawain,
ang pinag
sama-samang
ideya ay
malinaw na
naipapahayag
at natatalakay
gamit ang
makabuluhang
powerpoint
presentation.
ibang saligan
ang mga
impormasyon
ngunit limitado
lamang.
Organisado ang
mga paksa sa
kabuuan at
maayos na
presentasiyon
ngunit di
masyadong
nagamit nang
maayos ang
powerpoint
presentation.
lamang ang
saligan ng
impormasyon
sa batayang
aklat lamang.
Walang
interaksiyon at
ugnayan sa
mga kasapi.
Walang
malinaw na
presentasiyon
ng mga paksa.
May
powerpoint
presentation
ngunit hindi
lubusang
nagamit at
nagsilbi
lamang na
palamuti sa
pisara.
Presentasiyon Maayos ang
Maayos ang
Simple at
pagkakalahad. paglalahad gamit maikli ang
ang powerpoint
Gumamit ng
presentasiyong
powerpoint
presentation,may nagawa.
presentation.
kahinaan ang
Namumukod
tinig ng mga
tangi ang
nagtalakay
pamamaraan
ng
presentasiyon
sa
pamamagitan
ng malakas at
malinaw ang
pagsasalita na
batayang
pinagkunan at
ang mga
impormasyon
ay gawa-gawa
lamang.
Diorganisado
ang paksa.
Malinaw na
walang
preparasyon
ang
presentasiyon
ng pangkat.
Ang
paglalahad ay
hindi naging
malinaw.
Walang
gaanong
presentasiyon.
21

22. sapat para
marinig at
maintindihan
ng lahat.
Transisyon sa Susunod na Modyul
Ngayong nasuri mo na kung paano nahubog ng paglaya ang
transpormasyong naganap noong ika-16 na siglo hanggang sa kasalukuyan sa
susunod na modyul ay malalaman mo kung paano nakaapekto sa mga Asyano ang
mga pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya noong ika -16
hanggang ika- 20 siglo .
22