Wyniki badań fokusowych, przeprowadzonych przez Instytut Badawczy Millward Brown SMG/KRC oraz CenterNet wśród dzieci w wieku około 10 lat oraz ich rodziców.

1. Prezentacja wyników badania z dziećmi i rodzicami
Grudzień 2008

2. Najwa niejsze wnioski
1. Powszechność telefonów komórkowych wśród dzieci.
2. Większe poczucie bezpieczeństwa rodzica i samodzielność dziecka.
3. Atrakcyjna zabawka o walorach edukacyjnych (w świecie mediów i technologii).
4. Dziecko jest panem swojej komórki.
5. Numer alarmowy dziecka to „Mama” lub „Tata”.
6. Szkoła toleruje komórkę.
7. Pierwszy telefon to najczęściej stary aparat rodziców.
8. Dzieci w większym ni rodzice stopniu wykorzystują ró norodność funkcji telefonu.
2

3. Presja na rodziców - za, czy przeciw komórce?
• W dyskursie części rodziców pojawia się wątek odsuwania momentu
ofiarowania dziecku własnej komórki. Dla rodziców, który sami dali
dziecku telefon często za decyzją tą stało poczucie, e jest to „ju
konieczne”.
• W takich sytuacjach dziecko dostaje pierwszą komórkę przy okazji
wyjazdu na pierwsze kolonie, lub zieloną szkołę, gdzie rodzic
spodziewa się utrudnień w komunikacji.
• Pierwsza komórka to najczęściej stary aparat rodzica z kartą
prepaidową.
• Czy wasi koledzy i Wydaje się, e wyposa enie niedu ego • A rodziny wasze? Ktoś was
kole anki te mają
dziecka w telefon przestaje być źle wspierał w tym czy raczej
komórki?
postrzegane przez otoczenie. Rodzice
• Tak. (wszyscy) 'co ty robisz?'
• Prawie wszyscy. deklarują, e nie spotykają się z krytyką z • Babcie przewa nie mówią
• To teraz ju wszyscy mają „oczy sobie popsujesz”.
tego powodu.
w waszym wieku?
• Babcia.
• No nie wszyscy, ale większość
• U mnie wszyscy uwa ają to za
ma.
naturalną rzecz.
• Du a większość ma. Zarówno rodzice jak i dzieci twierdzą
• U mnie te , takie czasy są, są
• U mnie wszyscy.
natomiast, e posiadanie telefonów
• U mnie w klasie 2 osoby nie te telefony.
komórkowych przez ucznia szkoły
mają komórki.
podstawowej staje się ju powszechne
od najmłodszych klas.
3

4. Jakie obawy co do komórki ma rodzic?
1. Jako najistotniejsze bariery jeśli chodzi o wyposa enie dziecka w telefon komórkowy wymienia się obawy:
• e ukradną, albo dziecko zgubi
• e będzie za szybko wydzwaniać kartę (obawa przed kosztami)
• e dziecko jeszcze nie wie jak korzystać z ró nych funkcji w telefonie.
2. • • Powiedzcie mi o niebezpieczeństwach związanych z
Rodzice wspominają równie o
korzystaniem z telefonu przez dziecko.
obawach związanych z mo liwością
• Dostęp przez internetu, nawet przez przypadek mo na coś kliknąć.
przypadkowego ściągnięcia przez
• Ściąganie tych obrazków i historyjek za złoty dwadzieścia dwa. Raz
dzieci nieodpowiednich
z kole anką chciałyśmy sprawdzić „ściągnij historyjkę, tylko dla
multimediów z internetu, lub dorosłych” i ściągnął nam się taki filmik trzyminutowy za tą kwotę.
uruchomienia w telefonie funkcji o Panie były tak wyraziste.
nieznanym przeznaczeniu. Aby tego • Mo na zablokować dostęp.
uniknąć część rodziców blokuje • Brak czasu na inne rzeczy wa ne, du o czasu tracą na grę, muzykę,
zabawę, ciągłe odbieranie i odpisywanie na SMSy i ró ne inne
wybrane funkcje w telefonach dzieci.
rzeczy.
3. • 4. • Jednak, zdaniem rodziców komórka
Dorośli mówią tak e o tym, e
nie stanowi zagro enia dla
komórka, podobnie jak inne
podtrzymywania normalnych
multimedia, mo e stać się
kontaktów z rówieśnikami.
pochłaniaczem czasu, co prowadzi do
zaniedbywania „innych wa nych
rzeczy”. W tym kontekście mówi się
jednak raczej o obowiązkach, nie o
relacjach z innymi dziećmi.
4

5. Ustalamy zasady…
JEŚLI CHODZI O USTALANIE ZASAD KORZYSTANIA Z KOMÓRKI ROZMOWA Z
DZIECKIEM SKUPIA SIĘ WOKÓŁ KWESTII PRAKTYCZNYCH.
• Prosi się o ograniczanie długiego rozmawiania „o niczym” przez telefon,
• Ustala wysokości comiesięcznych doładowań karty, które pokrywają rodzice,
• Mówi o konieczności zabierania ze sobą przez dziecko komórki, gdy wychodzi z domu,
• Czasem ustala się, e telefon dziecka słu y przede wszystkim do sygnalizowania rodzicom prośby
o kontakt – a oni oddzwaniają z telefonów abonamentowych,
• Zwraca dziecku uwagę, by nie rozmawiało przez telefon gdy jest samo w miejscach publicznych
(na ulicy).
5

6. Ustalamy zasady…
Rodzic, który chce się dodzwonić do dziecka musi
dostosować się do zajęć dziecka – często dzwoni
się, gdy dziecko zasygnalizuje, e jest dostępne
i mo e w danym momencie rozmawiać.
W części sytuacji to dzieci Nieoczekiwanie dzwoniący telefon bywa dla
„ustalają zasady dziecka źródłem stresu, przeszkadza w odrabianiu
kontaktowania się z nimi”. lekcji lub zabawie, czego dzieci nie lubią.
Jednak dziesięciolatkowie sporadycznie mówili
o celowym wyłączaniu telefonu by
uniemo liwić rodzicom kontakt.
Zdarza się natomiast, e nie odbierają telefonów od
natarczywych kolegów/kole anek.
• Ja czasami nie odbieram, jak ta sama osoba wcią do mnie wydzwania, jak ja
odbiorę kilka razy, to ju wtedy nie chce odebrać, nie odbieram i wyłączam
komórkę.
• Ja nie odbieram telefonu czasami specjalnie, no bo na przykład moja kole anka
Ania, ona jest troszeczkę męcząca i chciałam, eby ona do mnie nie dzwoniła,
bo się trochę wtedy na nią obraziłam. No bo zrobiła dla mnie coś
nieprzyjemnego, a ona cały czas do mnie dzwoniła i dzwoniła i mnie
przepraszała, a ja ju mówię: No dobrze. A ona cały czas dzwoniła.
6

7. Komórka a szkoła…
• Kwestia etykiety korzystania z telefonu
wydaje się być mniej wa na w
rozmowach z dziećmi na temat
u ywania telefonu.
• Dzieci nie wymieniają innych ni szkoła
miejsc, gdzie nale y ograniczyć
Szkoła najczęściej toleruje telefon komórkowy, jednak wolno
korzystanie z telefonu. Warto
go u ywać wyłącznie w czasie przerw.
zaznaczyć, e to szkoła, nie dom
określa zasady w tym zakresie.
• Część rodziców wspomina, e oczekują • U mnie jest tak, e pani dyrektorka właśnie dlatego nie pozwala, bo mogą
od dzieci wyciszania/ wyłączania dzieci jakieś złe rzeczy nagrywać i pewnie dlatego, e ktoś mo e ukraść ten
telefonu w kościele. telefon, ktoś nam go zepsuje. Ale pani dyrektorka powiedziała, e mo na
mieć telefony, tylko gdzieś schowane i wyłączone. Tylko na przykład eby
zadzwonić do rodziców, e ju się wyszło ze szkoły, e zaraz będziemy w
domu.
• My nie u ywamy telefonów jeszcze z jednego powodu, poniewa jak raz
ktoś u ywał telefonu na lekcji pod ławką, to pani to zobaczyła i
skonfiskowała telefon. Dopiero pod koniec lekcji oddała. Jeszcze do
rodziców zadzwoniła.
• A nam zabiera wiesz do kiedy? A minie rok, to wtedy oddaje?
• Naprawdę?
• Ojej.
• Czyli tak trochę się wystraszyliście?
• No to macie surowo.
• U nas tak jest, e pani kilka razy zwróci uwagę i zabierze i odda pod koniec
lekcji. Jak kilka razy tak komuś zabierze, to mówi, e odda pod koniec roku.
Tak jak się przynosi konsolę i u ywa jej i pani zabiera kilka razy, to ju
oddaje pod koniec roku.
7

8. Kontrola rodzicielska
• A jak wygląda ta kwestia kontrolowania przez
was tych komórek waszych dzieci. Kontrolujecie
je w ogóle?
• Ja powiem tak, patrzę w skrzynkę odbiorczą, mimo e
nie powinnam, ale to robię.
• Robisz to w ukryciu pod nieobecność?
• Raczej tak. Ogólnie to ona wie, e ja tam czasem
zajrzę, ale zwykle jak nie widzi to patrzę.
• Ja na przykład jeszcze nie. Ale na przykład wszystkie
• Rodzice mają poczucie, e kontrola telefonu brzydkie SMSy jakie podostawał od kolegów to mi
pokazuje. Wierszyki, melodyjki, jeszcze nie ma
dziecka jest konieczna, jednak jego
tajemnic.
sprawdzanie jest źródłem dyskomfortu.
• Porozmawiajmy jeszcze o kontroli. Ktoś z was
Rodzic ma poczucie e narusza granice
jeszcze sprawdza?
prywatności dziecka.
• Nie sprawdzam pod względem jakości, to znaczy
treści, ale patrzę z kim rozmawia. Z mę em
stwierdziliśmy, e konieczna jest taka kontrola. Kartę
• Uwa a zarazem, e na razie (w wieku 10 lat) zmieniliśmy na mix, bo mo na biling dostać.
dzieci są jeszcze bardzo otwarte i spontanicznie • Ale dzieciaki wiedzą o tym?
dzielą się informacjami na temat otrzymywanych • Tak. Zresztą one się same chwalą co dostają,
sms-ów i rozmów. pokazują.
• Tak.
• To jeszcze nie jest ten wiek.
• Dzielą się wszystkim.
• Jeśli ju się kontroluje to za wiedzą dziecka,
• Raportują natychmiast.
ale nie przy nim – przeglądając z kim się
kontaktuje w telefonie lub na billingach z mixa.
8

9. Gdyby się coś stało zadzwoń do… mamy
• Tylko część rodziców edukuje dzieci w zakresie korzystania z telefonów
alarmowych.
• Dzieje się tak, poniewa , z punktu widzenia rodzica samo wyposa enie
dziecka w telefon ma charakter zabezpieczenia go na wypadek sytuacji
awaryjnych.
• Rodzic traktuje w związku z tym mo liwość skontaktowania się z nim, lub
inną bliską osobą (np. dziadkowie) jako wystarczające zabezpieczenie.
• Mówiąc o trudnych dla dziecka sytuacjach wymienia się raczej bójkę w szkole,
zgubienie się, tęsknotę za domem podczas wyjazdu ni zdarzenie losowe.
Dzieci obawiają się nieprzewidywalnych zagro eń
i chciałyby być informowane o tym co zrobić w
nietypowej sytuacji. Część z nich deklaruje, e
uzyskuje takie informacje od innych ni rodzice
dorosłych.
Edukacja w tym zakresie okazuje się być coraz częściej włączana w program
lekcji wychowawczych, w postaci pogadanek z policjantem lub stra akiem miejskim.
W związku z tym szkoła przejmuje cię ar uczenia dziecka jak radzić sobie w sytuacjach
zagro enia. Takie rozwiązanie wydaje się najbardziej komfortową sytuacją
zarówno dla dzieci jak i rodziców.
9

10. Jak dziecko u ywa telefonu?
Dzieci mają szeroki dostęp do nowoczesnych technologii korzystają z komputerów, play station,
konsoli gier, telewizji. Oczekiwanie dostępu do komórki staje się dla nich czymś naturalnym.
Wbrew wyobra eniom rodziców, dla dziecka, • Bo na przykład jak robi się lekcje i się w domu
komórka staje się przede wszystkim kolejną nudzi, bo jest się samemu, to na przykład mo na
pograć na komórce. To te jest z jednej strony
elektroniczną zabawką, a nie medium
frajda, a z drugiej strony potrzebna rzecz.
komunikacji i podtrzymywania więzi z
rodziną.
• Ja wtedy jak dostałam ten zielony telefon, to tak się
cieszyłam, bo te miał bardzo du o funkcji. I
nagrywanie i robienie zdjęć, kamera. I się wtedy
cieszyłam, a potem dostałam nowszy telefon.
Telefon komórkowy wspiera natomiast • Prosiłaś o to, czy tak się zło yło, e rodzice
zadecydowali?
budowanie relacji w grupie rówieśniczej i ma
• Babcia moja z rodzicami porozmawiała czy mo e być
znaczenie dla określania własnej pozycji.
taki prezent. No a potem mama jeszcze dodała, e
babcia mo e mi kupić komórkę, a mama i tata kupią
mi mp3.
Dzieci zwracają uwagę na wygląd aparatu • To było wa ne czy to był nowy, czy stary
telefon? Pamiętacie chłopaki?
i ilość dostępnych funkcji dodatkowych
• Ja miałem jako pierwszy z klasy telefon. Dopiero w
(nawet bardzo zaawansowanych, lub
czwartej klasie kto inny miał.
bezu ytecznych). Zdarza się, e dziecko z
• A ja bardzo chciałem mieć telefon, bo mo na było
przestarzałym aparatem staje się obiektem
robić zdjęcia i tego, ale dostałem bez zdjęć na razie,
docinków.
a potem to zobaczymy.
10

11. Jak dziecko u ywa telefonu?
Dzieci korzystają z gier, mo liwości ściągania i słuchania plików
• Ja gram.
• Robię zdjęcia i nagrywam. muzycznych, robienia zdjęć. Klasyczne funkcje telefonu wydają się mieć
• Gramy w gry. dla nich, na co dzień, mniejsze znaczenie.
• Przesyłamy sobie dzwonki.
• Słuchamy muzyki.
• Jak ktoś na przykład ma
mo liwość podłączenia słuchawek
do komórki, to często słucha
muzyki, tak jak moja siostra.
• Ja te .
• Ja czasami.
• W związku z powy szym, z punktu widzenia dziecka staje się istotne jakie
funkcje ma telefon, a lepszy, nowocześniejszy aparat jest „obiektem po ądania”.
• Tym samym telefon zaczyna zajmować istotne miejsce na prezentowej liście
yczeń i staje się mile widzianym podarkiem na większe okazje (np. komunię).
• Ze względu na to, e dzieciom udostępnia się niemal wyłącznie telefony na karty, zakup
nowego aparatu bywa sporym wydatkiem.
• W związku z tym nowy aparat z perspektywy dorosłego staje się kosztownym
podarunkiem. Wpływ to większą akceptację tego rodzaj prezentu jako prezentu
specjalnego dla dziecka (zamiast bmx-a telefon od chrzestnego na komunię).
11

12. Czy cyberprzemoc jest problemem?
• U nas wyszło takie rozporządzenie o zakazie przynoszenia
telefonów, jeśli nauczyciel zauwa y, to mo e zabrać i rodzic odbiera
w sekretariacie ten telefon. Ten zakaz się wziął z tego, e dzieci na
Dorośli dostrzegają istnienie
lekcjach podpuszczają nauczycieli, robiły im zdjęcia i umieszczały
problemu cyberprzemocy, chocia
na internecie. Nie raz.
raczej nie posługują się tym terminem.
Poruszają jednak w rozmowach z
dziećmi problem szanowania
prywatności i wizerunku innych osób.
• A jak jest z kwestią cyberprzemocy? Czyli wykorzystywanie ró nych
mo liwości robienia zdjęć, filmów, nagrywania dźwięku?
• Najczęściej przesyłają sobie, ale przy okazji uczą się tego, e same mogą paść
ofiarą takiej sytuacji.
• Ten temat pojawia się przy okazji • Ale czy w ogóle rozmawiałyście na taki temat? Gdzie mo na filmować,
robienia przez dzieci zdjęć i kogo mo na?
kręcenia filmików. • Była taka rozmowa, ogólnie powiedziałam eby nie było takich przykrych
zachowań. Jest na etapie filmowania brata dwuletniego.
• Jest to związane przede wszystkim
• Do mnie przyszedł syn, pokazujący zdjęcie kole anki, takie normalne ujęcie,
z kontaktami dziecka z jak z nią siedzi w ławce, jak ona coś rysuje. Ju coś mnie tknęło i się spytałam
rówieśnikami w szkole. czy on miał jej zgodę, ale mówił e jej jest to obojętne.
• Myślisz e do niego to dotarło na przyszłość.
• Mówi się o tym równie w szkole.
• Ja mu powiedziałam, e nie zawsze mo na ka demu robić zdjęcie. Myślę e on
Zdarza się nawet, e szkoła
mógł tego nie zrozumieć do końca, mo e jest jeszcze za mały.
ogranicza mo liwość korzystania z • Czy w ogóle rozmawiałyście na temat nagrywania sytuacji, które
komórki na swoim terenie, by mogą być upokarzające dla kogoś i przesyłania tego dalej?
wyeliminować ryzyko tego rodzaju • Tak, bo moje dziecko trafiło na taką sytuację i prosiło eby jej nie robić
problemów. zdjęcia, a drugie dziecko nie posłuchało i tutaj była rozmowa. Pokazałam te
od razu z drugiej strony, jak ona robi takie zdjęcie. Trudno znaleźć środek
tego, „bo ona miała fajną minę”, a druga jest wściekła do granic mo liwości.
To są trudne rozmowy.

13. Edukacja i rozwój
• Powiedzcie mi czy telefon komórkowy u dziecka raczej pomaga w
Rodzice nie patrzą na telefon jako na
jego rozwoju, czy hamuje?
zagro enie rozwoju dziecka.
• Manualnie.
Wręcz przeciwnie, są zdania, e obcowanie • W manualnych sprawach pomaga.
z techniką i ró norodnymi urządzeniami • Trochę nowości jest jakiś, brak strachu przed techniką. Jak to pozna, to
zaraz coś innego chwyci i będzie umiał.
dostępnymi w aparacie telefonicznym działa
• Szybciej dziecko chłonie ni babcia czy dziadek.
stymulująco – rozwija manualnie, pozwala
• Mój syn gra w te gry co mówiłam i mi się to podoba, jak gra w ciągu dnia.
odkrywać pasje (np. fotografia).
• Gra rozwijająca tak?
• Tak, pyta się mnie jak czegoś nie wie, jest zadowolony jak zgadnie.
• Jeszcze macie jakieś pomysły jak ten telefon mo e się
przysługiwać?
• Jak jest aparat, to mo e w przyszłości zostanie fotografem.
• Zainteresowania.
• W jakiś sposób językowo te , du o piszą.
• A druga strona w takim razie?
• Dziecko czasami za du o myśli o telefonie, zamiast się skupiać na lekcjach,
to chce gdzieś tam poklikać, przejrzeć zdjęcia, posłuchać muzyki.
Absorbuje uwagę, nawet nie czas.
• Wydaje mi się, e my mamy
Nie postrzega się raczej telefonu jako medium ograniczającego
kontrolę nad tym gdzie dziecko
samodzielność dziecka, poprzez zapewnienie mu mo liwości ciągłego
pójdzie, co jakiś czas wydłu amy
kontaktu z rodzicem.
mu tą smycz. To nie jest
Mo na by raczej powiedzieć, ze wyposa enie dziecka w komórkę ułatwia ograniczanie go, upewnianie się, e
sobie poradził na takim etapie
rodzicowi uwalnianie go od swojej nieustającej opieki. Daje mu bowiem
raczej i mo na go gdzieś dalej
poczucie bezpieczeństwa wynikające z faktu, e są dla siebie wzajemnie
posłać.
osiągalni.
13

14. Dziękuję za uwagę
Kuba Antoszewski
kuba.antoszewski@pl.millwardbrown.com
14