ថ្ងៃ​ទី​២៨ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​១៩៥១ ដល់​ថ្ងៃ​ទី​២៨ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០១៦ គឺ​ជា​ខួប ៦៥​ឆ្នាំ​ថ្ងៃ​កំណើត​គណបក្ស​ប្រជាជន​បដិវត្តន៍​កម្ពុជា ដែល​ទីបំផុត​បាន​ប្ដូរ​ទៅ​ជា​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា។ ឲ្យ​តែ​ជិត​ដល់​ថ្ងៃ​នេះ ក្រៅ​តែ​ពី​ធ្វើ​ពិធី​រម្លឹក​ខួប​ផ្លូវ​ការ​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ នៅ​តាម​មូលដ្ឋាន​នានា មន្ត្រី​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា តែង​ប្រារព្ធ​ពិធី​នេះ​ដើម្បី​ថ្លែង​អួត​ពី​សមិទ្ធផល​ផ្សេងៗ​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​បក្ស​កាន់​អំណាច​ជិត ៤០​ឆ្នាំ​មក​នេះ។

1. ្រ�វត�ិគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា
2016-06-27
ពិធីខួបៃថ�៧ មករា េលើកទី៣៧ ៃនៃថ�ជ័យជម�ះរបស់គណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា េលើរបបែខ�រ្រកហម ្រ�រព�នាទីសា� ក់
ការគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា េ�ៃថ�ទី៧ ែខមករា ឆា� ំ២០១៦។ RFA/Brach Chev
RFA/Brach Chev
សា� ប់ ឬ ទាញយកសំេឡង
00:00/00:00

2. ៃថ�ទី២៨ ែខមិថុនា ឆា� ំ១៩៥១ ដល់ៃថ�ទី២៨ ែខមិថុនា ឆា� ំ២០១៦ គឺជាខួប ៦៥ឆា� ំៃថ�កំេណើ តគណបក្ស្រ�ជាជន
បដិវត�ន៍កម�ុជា ែដលទីបំផុតបាន��ូរេ�ជាគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា។ ឲ្យែតជិតដល់ៃថ�េនះ េ្រ�ែតពីេធ�ើពិធីរម�ឹកខួប
ផ�ូវការេ�រាជធានីភ�ំេពញ េ�តាមមូលដា� ននានា ម�ន��គណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា ែតង្រ�រព�ពិធីេនះេដើម្បីែថ�ងអួត
ពីសមិទ�ផលេផ្សងៗេ្រកាមការដឹកនា ំរបស់បក្សកាន់អំណាចជិត ៤០ឆា� ំមកេនះ។
េតើគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា ែដលេឡើងកាន់អំណាចតា ំងពីៃថ�ទី៧ ែខមករា ឆា� ំ១៩៧៩ មកេនាះ មានឫសគល់េចញ
មកពីណា?
គណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា ែដលមានេឈា� ះេដើមថា គណបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ្រត�វបានបេង�ើតេឡើងេដាយ
េលាក សឺន ង៉ុកមិញ េ�អាចារ្យ េមៀន េ�ឆា� ំ១៩៥១។ េលាក សឺន ង៉ុកមិញ ែដលមានេឈា� ះជាភាសាេវៀតណាម
ថា ផាម យាុ ំង ហួ (Phạm Văn Hua) និងែដលមានឪពុកជាែខ �រេ្រកាម និងមា� យជាជនជាតិេវៀតណាម េ�េខត�្រពះ
្រតពាំង កម�ុជាេ្រកាមេនាះ គឺជាអតីតសមាជិកបក្សកុម�ុយនីស�ឥណ�ូ ចិន ែដល្រត�វបានបេង�ើតេឡើងេដាយេលាក ហូ ជី
មិញ (Ho Chi Minh) តា ំងពីឆា� ំ១៩៣០។
បក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ែដលបេង�ើតេឡើងេដាយមានការជួយេ្រជាមែ្រជងពីយួន កុម�ុយនីស�េវៀតមិញ មាន
េគាលបំណងបេណ� ញអាណានិគមនិយមបារា ំង េចញឲ្យអស់ពីភូមិភាគឥណ�ូ ចិនទា ំងមូល។ ចលនាេនះ បានេធ�ើ
ការតស៊ូជារេបៀបទ ័ពៃ្រព្រ�ឆា ំងបារា ំង រហូតដល់ឆា� ំ១៩៥៤។
បនា� ប់ពីការចុះហត�េលខាេលើសន�ិស�� ្រក�ងហ្សឺ�ណវ (Geneva) េ�ែខកក�ដា ឆា� ំ១៩៥៤ ែដលជាសន�ិស�� ប�� ប់
ជាផ�ូវការនូវអាណានិគមរបស់បារា ំង ក�ុងភូមិភាគឥណ�ូ ចិន សមាជិកបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ក៏បានែបកេចញ
ជា ៣្រក�ម។
្រក�មទី១ ដឹកនា ំេដាយេលាក សឺន ង៉ុកមិញ ែដលមានយុទ�ជន្រ�មាណ ២.៥០០នាក់េផ្សងេទៀត ក�ុងេនាះក៏មាន
េលាក ែប៉ន សុវណ� ផងែដរ ្រត�វបានេគប��ូ នេ�កាន់ទី្រក�ងហាណូ យ ្រ�េទសេវៀតណាម េដើម្បីេធ�ើការបណ�ុ ះបណ្
តាលែផ�កនេយាបាយ។ ្រក�មទី២ ដឹកនា ំេដាយេលាក ទូ សាមុត េលាក នួន ជា និងេលាក េសា ភឹម ជាេដើម េ�េធ�ើ
ចលនាេ�ក�ុង្រ�េទសកម�ុជា បន�េទៀត េដាយេដកេ្រកាមសា� កបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ដែដល។ ចំ�ណកមួយ
្រក�មេទៀតែដលជា្រក�មទី៣ បាន្រ�មូលផ�ុ
ំគា� បេង�ើតជាគណបក្សនេយាបាយ�សបច្បោប់មួយេឈា� ះថា គណបក្ស
្រ�ជាជន េដើម្បីចូលរួម្រ�កួត្រ�ែជងក�ុងការេបាះេឆា� តេ�កម�ុជា ក�ុងឆា� ំ១៩៥៥។
េទាះបីជាយា៉ ងណាក៏េដាយ គណបក្ស្រ�ជាជន មិនអាច្រ�ែជងជាមួយចលនាសង�មរា�ស�និយមរបស់សេម�ច្រពះ
នេរាត�ម សីហនុ ែដលជាចលនាធំ និងមានការគា ំ្រទខា� ំងពីពលរដ�េនាះេទ។ េទាះជាែបបេនះក�ី សេម�ច្រពះនេរាត�ម
សីហនុ ក៏មិនបានេមើល�សាលចំេពាះចលនារបស់ពួកកុម�ុយនីស�េនះែដរ េហើយ្រពះអង�េ�ែតចាត់ទុក្រក�មេនះ ថា
អាចេធ�ើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អំណាចរបស់្រពះអង�ដែដល។ អា�ស័យេហតុេនះេហើយ េទើបេ�េ្រកាយការេបាះេឆា� តឆា� ំ

3. ១៩៥៥ កងនគរបាលរបស់សេម�ច្រពះនេរាត�ម សីហនុ មិនបានេធ�ើឲ្យចលនាែខ �រកុម�ុយនីស�េ�កម�ុជា បានេ�សុខ
�ស�លេនាះេទ។ យា៉ ងណាក៏េដាយចុះ ពួកកុម�ុយនីស�េ�ែតអាចលបលាក់េធ�ើសកម�ភាពរបស់ពួកេគបានដែដល។
ជាក់�ស�ងេ�ែខក�� ឆា� ំ១៩៦០ េ្រកាមការដឹកនា ំរបស់ ទូ សាមុត បក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា បាន្រ�មូលផ�ុ
ំគា� េធ�ើ
មហាសន�ិបាតបក្សេលើកទី២ េ�ក�ុងទូរេទះេភ�ើងមួយនាសា� នីយរថេភ�ើងក�ុង្រក�ងភ�ំេពញ។ គឺេ�េពលេនាះេហើយ
ែដលបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា បាន��ូរេឈា� ះេ�ជាបក្សពលករកម�ុជា ែដលមានេលាក ទូ សាមុត ជាេលខាបក្
ស។
ប៉ុែន�េ្រកាយមកេទៀត េលាក ទូ សាមុត ឬអាចារ្យ សុខ ែដលមាន�ស�កកំេណើ តេ�កម�ុជាេ្រកាមេនាះ ្រត�វបានេគេធ�ើ
ឃាតេដាយអាថ៌កំបា ំងេ�ឆា� ំ១៩៦២ េ�ក�ុងវត�ស�ឹងមានជ ័យ នារាជធានីភ�ំេពញ។ មរណភាពរបស់េលាក ទូ សា
មុត ្រត�វបានេគសង្ស ័យថា ប៉ុល ពត ជាអ�ក្រ�្រព�ត�ិេដើម្បីដេណ�ើ មតួនាទីជាេលខាបក្សរបស់េលាក។ េទាះជាយា៉ ងណា
ប៉ុល ពត បាន្រចានេចាលចំេពាះការេចាទ្រ�កាន់េនះ េហើយថា េលាក ទូ សាមុត ្រត�វបានកមា� ំងនគរបាលរបស់
េលាក លន់ នល់ ែដលជាកូនេ�របស់សេម�ច សីហនុ ចាប់ខ �ួនបាន េហើយសមា� ប់េចាល។
េ្រកាយពីេលាក ទូ សាមុត ្រត�វបានេគសមា� ប់ បក្សពលករកម�ុជា បានេធ�ើមហាសន�ិបាតបក្សេ�ែខកុម�ៈ ឆា� ំ១៩៦៣
ែដលេពលេនាះ េលាក សាឡុត ស ឬ ប៉ុល ពត ្រត�វបានមហាសន�ិបាតែតងតា ំងឲ្យេធ�ើជាអគ�េលខាធិការបក្ស។
បក្សពលករកម�ុជា ែដលេពលខ �ះរត់េ�ពឹងេវៀតណាម េពលខ �ះរត់េ�ពឹងចិន បានបន�េធ�ើការតស៊ូ្រ�ឆា ំងនឹងរបប
ដឹកនា ំរបស់សេម�ច្រពះនេរាត�ម សីហនុ ជាហូរែហ េហើយេ�ែខក�� ឆា� ំ១៩៦៦ បនា� ប់ពី្រតឡប់មកពីទី្រក�ង
ហាណូ យ ប៉ុល ពត ក៏បានេបើកកិច�្រ�ជុំមួយ។ គឺេ�ក�ុងកិច�្រ�ជុំេនាះេហើយែដលេមដឹកនា ំែខ �រកុម�ុយនីស� បាន��ូរ
េឈា� ះបក្សរបស់ខ �ួនពីបក្សពលករកម�ុជា េ�ជាបក្សកុម�ុយនីស�កម�ុជា។ គឺពួកកុម�ុយនីស�េនះេហើយ ែដលេ្រកាយ
មក្រត�វបានសេម�ច្រពះនេរាត�ម សីហនុ ឲ្យេឈា� ះថាែខ �រ្រកហម។
លុះសេម�ច្រពះនេរាត�ម សីហនុ ្រត�វបានេលាកេសនា្រ�មុខ លន់ នល់ និងបក�ពួកេធ�ើរដ�្រ�ហារទមា� ក់ពីអំណាចេ�
ែខមីនា ឆា� ំ១៩៧០ កមា� ំងរបស់ែខ �រ្រកហមបានេកើនេឡើងជាលំដាប់បនា� ប់ពីសេម�ច្រពះនេរាត�ម សីហនុ ្រទង់្រ�កាស
បេង�ើតរណសិរ្សរួបរួមជាតិកម�ុជា និងបានអំពាវនាវឲ្យពលរដ�ែខ �រេងើបេឡើងេដើម្បី្រ�ឆា ំងនឹងរបបដឹកនា ំរបស់េលាក
េសនា្រ�មុខ លន់ នល់។
េ្រកាយពីទទួលបានជ ័យជម�ះេលើរដា� ភិបាលសាធារណរដ�ែខ �ររបស់េលាកេសនា្រ�មុខ លន់ នល់ េ�ែខេមសា ឆា� ំ
១៩៧៥ បក្សកុម�ុយនីស�កម�ុជា របស់ែខ �រ្រកហម បាន្រគប់្រគង្រ�េទសតា ំងពីេពលេនាះរហូតដល់ៃថ�ទី៧ ែខមករា ឆា� ំ
១៩៧៩ េ�េពលែដលេវៀតណាម េលើកទ ័ពចូលឈា� នពានកម�ុជា រួចេលើកបន�ុបរដា� ភិបាលថ�ី។
សមាសភាពេ�ក�ុងជួររដា� ភិបាលថ�ីេនាះ រួមមានទា ំង្រក�មែខ �រកុម�ុយនីស�ែដលបានេ�កាន់្រ�េទសេវៀតណាម តា ំង
ពីឆា� ំ១៩៥៤ និងអតីតកមា� ភិបាលែខ �រ្រកហមរត់េ�េវៀតណាម េ�ឆា� ំ១៩៧៧ និងឆា� ំ១៩៧៨ េដើម្បីេគចពីការតាម

4. សមា� ប់របស់ែខ �រ្រកហម ក�ុងេនាះមានដូចជា េលាក ហ៊ុន ែសន េលាក ជា សុីម និងេលាក េហង សំរ �ន ជាេដើម។ គឺ
អ�កទា ំងអស់េនះេហើយែដលបានរួមគា� បេង�ើតចលនារណសិរ្សសាមគ�ីសេ�ងា� ះជាតិកម�ុជា េ�ៃថ�ទី២ ែខធ�ូ ឆា� ំ១៩៧៨
េ្រកាមការឧបត�ម�គា ំ្រទរបស់េវៀតណាម។
េទាះបីជាយា៉ ងណាក៏េដាយ ពីរៃថ�មុនេពលកងទ ័ពេវៀតណាម ចូលកាន់កាប់ទី្រក�ងភ�ំេពញ រណសិរ្សសាមគ�ីសេ�ងា� ះ
ជាតិកម�ុជា បានេឆ��តេធ�ើមហាសន�ិបាតបក្សមួយេដើម្បីេរៀបចំសា� រ និងកសាងេឡើងវ �ញនូវរចនាសម�័ន�ដឹកនា ំបក្ស
្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា។ មហាសន�ិបាតបក្សេនះ ្រត�វបានថា� ក់ដឹកនា ំរណសិរ្សសាមគ�ីសេ�ងា� ះជាតិកម�ុជា ែដល
េពលេនាះមានេលាក ែប៉ន សុវណ� េលាក ជា សុីម េលាក េហង សំរ �ន និងេលាក ហ៊ុន ែសន ជាេដើម ចាត់ទុកថាជា
មហាសន�ិបាតេលើកទី៣ របស់បក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា។ េនះសប�� ក់ឲ្យេឃើញថា ថា� ក់ដឹកនា ំរណសិរ្សសាមគ�ី
សេ�ងា� ះជាតិកម�ុជា មិនទទួលសា� ល់េឡើយមហាសន�ិបាតបក្សេធ�ើេឡើងេដាយបក្សពលករកម�ុជា និងបក្សកុម�ុយនីស�
កម�ុជា របស់ែខ �រ្រកហមេ�ឆា� ំ១៩៦៣ ឆា� ំ១៩៦៦ ឬឆា� ំ១៩៧៥ េនាះេឡើយ េបើេទាះជាពួកែខ �រ្រកហមមាន្រ�ភពេដើម
េចញពីបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ក៏េដាយ។
េឈា� ះបក្ស្រ�ជាជនបដិវត�ន៍កម�ុជា ្រត�វបានេគេ្រ��្រ�ស់េឡើងវ �ញតា ំងពីែខមករា ឆា� ំ១៩៧៩ េនាះមករហូតដល់ឆា� ំ
១៩៩១ េ�េពលែដលេឈា� ះេនះ្រត�វបានេគ��ូរេ�ជាគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា េហើយែដល្រត�វេគសា� ល់រហូតមក
ទល់េពលបច�ុ�្បន�។
េបើនិយាយពីការដឹកនា ំបក្សចាប់ពីឆា� ំ១៩៧៩ វ �ញ េលាក ែប៉ន សុវណ� ្រត�វបានគណបក្សេ្រជ�សតា ំងជាអគ�
េលខាធិការបក្ស រហូតដល់េពលេលាក្រត�វបានេវៀតណាម ចាប់ខ �ួនេ�ឆា� ំ១៩៨១។ េលាក េហង សំរ �ន ដឹកនា ំបន�ពី
ឆា� ំ១៩៨១ ដល់ឆា� ំ១៩៩១។ េលាក ជា សុីម ពីឆា� ំ១៩៩១ រហូតទល់េពលេលាកទទួលមរណភាពេ�ៃថ�ទី៨ ែខមិថុនា ឆា� ំ
២០១៥ និងេលាក ហ៊ុន ែសន បានទទួលតំ�ណងជា្រ�ធានបក្សេនះចាប់ពីៃថ�ទី២០ ែខមិថុនា ឆា� ំ២០១៥ មក។
សរុបេសចក�ីមក េបើេទាះជាថា� ក់ដឹកនា ំគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា បច�ុ�្បន� ព្យោយាមបងា� ញថា ពួកេគមិនមានជាប់
ទាក់ទងជាមួយពួកែខ �រ្រកហមក៏េដាយ ក៏ប៉ុែន�អ�កណាក៏ដឹងែដរថា ទា ំងេលាក ហ៊ុន ែសន េលាក េហង សំរ �ន និងម
�ន��ជាន់ខ �ស់ជាេ្រច�នេផ្សងេទៀតរបស់គណបក្សេនះ សុទ�ែតជាអតីតកមា� ភិបាលែខ �រ្រកហមែដលស�ិតេ្រកាមការដឹក
នា ំរបស់បក្សកុម�ុយនីស�កម�ុជា របស់ ប៉ុល ពត។ ម្យោ៉ ងវ �ញេទៀត ក�ុងចំេណាមអ�កទា ំងេនះ ែតងែតបដិេសធមិនេ�
ចូលខ �ួនបំភ�ឺេ�សាលាក�ីែខ �រ្រកហម ែដលសហ្រពះរាជអាជា� អន�រជាតិបានេកាះេ�កន�ងមកេនាះ។ េលាក ហ៊ុន
ែសន ក៏ធា� ប់ែថ�ងជាសាធារណៈថា េលាកសុខចិត�ឲ្យសាលាក�ីែខ �រ្រកហមបរាជ ័យ ប៉ុែន�មិនឲ្យមានស�ងា� មសុីវ �ល
េកើតេឡើងេទ។
មួយវ �ញេទៀត េបើេទាះជាថា� ក់ដឹកនា ំបច�ុ�្បន�ែតងេចាទ្រ�កាន់ថា ពួកែខ �រ្រកហមបាន្រ�្រព�ត�អំេពើ្រ�ល័យពូជ
សាសន៍េ�កម�ុជា ក�ី ប៉ុែន�អ�ីែដលេគមិនអាច្រ�ែកកបានែដរេនាះ គឺទា ំងបក្សពលករកម�ុជា ទា ំងបក្សកុម�ុយនីស�កម�ុ
ជា របស់ែខ �រ្រកហម និងទា ំងគណបក្ស្រ�ជាជនកម�ុជា បច�ុ�្បន� សុទ�ែតមាន្រ�ភពេដើមេចញមកពីបក្ស្រ�ជាជន
បដិវត�ន៍កម�ុជា ែដលមាន្រ�េទសេវៀតណាម ជាអ�កជួយេ្រជាមែ្រជងបេង�ើតេឡើងែតមួយដូចគា� ៕

5. កំណត់ចំណាំចំេពាះអ�កប��ូ លមតិេ�ក�ុងអត�បទេនះ៖ េដើម្បីរក្សោេសចក�ី
ៃថ�ថ�ូរ េយើងខ�ុំនឹងផ្សោយែតមតិណា ែដលមិនេជរ្រ�មាថដល់អ�កដៃទប៉ុណ្
េណាះ។
**************************************************