Seminar 14-10-09 - nieuw suppletieadvies van de gezondheidsraad voor vitamine d

Nieuw suppletieadvies van de
Gezondheidsraad voor vitamine D.
Prof. dr. ir. Gertjan Schaafsma
Lectoraat Sport, Voeding en Leefstijl

IWO, 14-10-2009, Vitamii
Onderwerpen
• Inleiding
- Normen voor voedingsstoffen
- Werkwijze Gezondheidsraad
- De adviesaanvraag
• Stand van de kennis
• Vitamine D status Ned. Bevolking
• Algemeen- en Suppletieadvies
• Beleid en Aanbevelingen
• Conclusies

Inleiding

Normen voor voedingstoffen

Werkwijze van de Gezondheidraad
 Advisering van de overheid en het parlement over
volksgezondheid (‘Evidence-based beleid’)
 Advies over gezondheidszorg, preventie, voedsel
en voeding, milieu en arbeidshygiëne
 Onafhankelijke advisering
 Rapporten worden opgesteld door
multidisciplinaire commissies
 Peer review door beraadsgroepen

Adviesaanvraag Minister van VWS
 Hoe kan een optimale inname van
vitamine D worden gewaarborgd?
 Houd rekening met:
• Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen
• Europese wet- en regelgeving

Samenstelling van de Commissie
• Prof. dr. ir. G. Schaafsma (vz) Voedingsfysioloog
• Dr. H. van den Berg Voedingskundige/biochemicus
• Drs. E.N. Blok Beleidsadviseur VWS
• Prof. dr. ir. H.J. Blom Klinisch Biochemisch Geneticus
• Prof. dr. ir. C.P.G.M. de Groot Voedingsfysioloog
• Dr. M. den Heijer Endocrinoloog
• Dr. K.F.A.M. Hulshof Voedingskundige
• Prof. dr. P.T.A.M Lips Endocrinoloog
• Prof. dr. I.M.C.M. Rietjens Toxicoloog
• Prof. Dr. P.J.J. Sauer Kinderarts
• Prof. dr. P. van ‘t Veer Voedingskunige/epidemioloog
• Dr. T. Vulsma Kinderarts/endocrinoloog
• Dr. ir. R.M. Weggemans (secr.) Voedingskundige
• Dr. ir. C.J.K. Spaaij (secr.) Voedingskundige

Deelnemers werkconferentie vit. D
• Prof. dr. ir. D. Kromhout (Vz) Vice Vz Gezondheidsraad
• Dr. A.M. Boot Kinderarts/endocrinoloog
• Prof. dr. R. Bouillon Endocrinoloog
• Prof. Dr. H.J.J. Verhaar Internist/geriater
• Prof. dr. B.J.C. Middelkoop Gezondheidszorgdeskundige
• Leden van de Commissie

Peer Review van het Advies
 Beraadsgroep Geneeskunde van de GR
 Beraadsgroep Voeding van de GR

Stand van de
kennis

Hoe komen we aan vitamine D?
 Synthese van vitamine D in de huid onder
invloed van zonlicht (80%)
 Vitamine D in de voeding (20%)
 Serum calcidiol, indicator vitamine D
status

Vitamine D in de voeding (µg/100g)
Haring 22,5
Makreel 17,5
Zalm 12,5
Margarine 7,5
Boter 2,5
Ei 1,75
Vlees 1,0
Lever 3,0
Melk 0,1

Synthese van vitamine D in de huid
 Zonlicht 280-320 nm
 Mate van blootstelling (oppervlak, duur)
 Bewolking
 Jaargetijde
 Geografische breedte
 Leeftijd
 Huidkleur

Fysiologie en pathologie
 Van belang voor stevige botten, en
mogelijk ook groei en ontwikkeling van
cellen, spierfunctie en immuunsysteem
• Te weinig: spierzwakte en krampen, Engelse
ziekte, osteomalacie
• Te veel: hoog calciumgehalte
van bloed en urine,
nierstenen, calciumafzetting
in zachte weefsels

Discussie over calcidiol steefwaarde (I)
There is considerable discussion of the serum
concentrations of 25(OH)D associated with deficiency
(e.g., rickets), adequacy for bone health, and optimal
overall health. A concentration of <37.5 nanomoles per
liter is generally considered inadequate;
concentrations >37.5 nmol/L are recommended.
Higher levels are proposed by some (>75 nmol/L) as
desirable for overall health and disease prevention,
but insufficient data are available to support them.
Serum concentrations of 25(OH)D consistently >500
nmol/L are potentially toxic.
National Institute of Health (2009)

Discussie over calcidiol streefwaarde (II)
In March 2007, a group of vitamin D and nutrition
researchers (Vieth et al., 2007) published a
controversial and provocative editorial
contending that the desirable concentration of
25(OH)D is ≥75 nmol/L. They noted that
supplemental intakes of 400 IU/day of vitamin D
increase 25(OH)D concentrations by only (7-12
nmol/L) and that daily intakes of approximately
1,700 IU are needed to raise these concentrations
from 50 to 80 nmol/L.
National Institute of Healh (2009)

Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen
(I)
10-20 microgram vitamine D/dag en 0,5-1,0 gram calcium/dag:
Overtuigend:
Verlaagt het risico een bot te breken met 13 % (95%-bti 0,77-0,97)
(Cranney , 2007; Tang, 2007; Huang, 2006)
Aannemelijk:
Vermindert de afname in botdichtheid
(Cranney , 2007)
Vermindert het risico op vallen met 15 % (95%-bti 0,76-0,96)
(Cranney , 2007)
Onderzoek in met name blanke, postmenopauzale vrouwen;
sterkste effecten bij ouderen die niet-zelfstandig wonen

(II)
 Serum calcidiolgehalte > 30 nmol/l: geen
deficiëntieverschijnselen
 Voor vrouwen vanaf 50 en mannen vanaf 70
Serum calcidiolgehalte > 50 nmol/l
Voordeel:
Lager risico op botbreuken en mogelijk ook lager
risico op vallen en langzamere afname in
botdichtheid

(III)
Aannemelijk:
• Een hoog serum calcidiolgehalte hangt samen met
lager risico op:
 inwendige vormen van kanker
 lagere bloeddruk
(WCRF, 2007; Holick, 2004)
Onvoldoende:
• Relatie tussen vitamine D-inname en kanker/bloeddruk
• Relatie tussen vitamine D-inname en status en hart- en
vaatziekten, auto-immuunaandoeningen,
infectieziekten en type 2 diabetes
(WCRF, 2007; Holick, 2004)

(IV)
Onvoldoende:
 Verhogen van de aanvaardbare
bovengrens voor vitamine D-inname
(Hathcock, 2007)
• risicobepaling betreft voornamelijk
kortdurende onderzoeken (max. 6 maanden)
• vitamine D vergiftiging treedt vaak pas na
enige jaren van een te hoge inname op
 Daarom: Veilige bovengrens van inname:
EFSA

(V)
 Huidige suppletie-adviezen aan lage kant
om minimumstreefwaarden voor calcidiol
te behalen
 Voorstel voor extra vitamine D nodig
bovenop een gezonde voeding en
voldoende buitenkomen

Vitamine D status
van de
Nederlandse
bevolking

Vitamine D-tekort onder alle lagen van de
bevolking
 Bewoners van verzorgingshuizen en verpleeghuizen: 80 %
 zelfstandig wonende ouderen: 50 %
lichte huidskleur donkere huidskleur
kinderen 5 % 15-30 %
zwangeren 5-10 % 55-65 %
volwassenen 5-10 % 15-60 %

Gebruik van supplementen met vitamine D
Algemene bevolking
 Kinderen
• 1 jaar: 96 %
• 3-4 jaar: 40 %
 Volwassenen en ouderen: 25-30 %
 Allochtonen: 6-26 % (m.n. laag onder Turken en
Marokkanen)
 Vrouwen die zwanger zijn: 37-63 %
Ocké (2005);Van der Meer (2008)

Dosis vitamine D uit supplementen volgens
advies op etiket
 Kinderen:
• P50 3,8 mcg/dag
• P95 9 mcg/dag
 Niet specifiek voor kinderen:
• P50 5,0 mcg/dag
• P95 10,0 mcg/dag
Ocké (2005)

Algemeen – en
Suppletieadvies

Algemeen advies
 Gevarieerde voeding volgens Richtlijnen Goede
Voeding.
 Dagelijks kwartier naar buiten met ten minste
hoofd en handen ontbloot.
Levert voldoende vitamine D voor:
 Personen van 4 tot 50 jaar (vrouwen) en 70 jaar
(mannen) met een lichte huidskleur én die
voldoende buitenkomen.
 Voor andere groepen: voorstel voor extra
vitamine D

Suppletie-advies (I)
10 µg vitamine D/dag
in combinatie met een voldoende calciuminname
 Kinderen tot 4 jaar
 Personen met een donkere huidskleur
 Personen die onvoldoende buitenkomen
 Vrouwen die een sluier dragen
 Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven
 Vrouwen vanaf 50 jaar
 Mannen vanaf 70 jaar

Suppletie-advies (II)
20 µg/dag
in combinatie met een voldoende calciuminname
 Personen met osteoporose of die in een verpleeg-
of
verzorgingshuis wonen
 Vrouwen vanaf 50 jaar
• met een donkere huidskleur
• die onvoldoende buitenkomen
• die een sluier dragen
 Mannen vanaf 70 jaar
• met een donkere huidskleur
• die onvoldoende buitenkomen

Andere maatregelen
 Verrijking van basisvoedingsmiddelen die door
risicogroepen worden gebruikt
• Melk en melkvervangers (10 µg/liter)
• Olie (4,5 µg/100 kcal)
 Deze producten leveren samen ~ 5 µg/dag en
voorzien in een deel van extra behoefte
Verkaik-Kloosterman (2008)

Beleid en
Aanbevelingen

Effecten van het Nederlandse beleid (I)
 Voorlichting
• niet consistent m.u.v. jonge kinderen
• minder effectief bij deel van risicogroepen
(allochtonen)
 Zonlichtblootstelling
• consistente boodschap

Effecten van het Nederlandse beleid (II)
Vrijwillige verrijking:
 Vrijstelling: 4,5 µg vitamine D/100 kcal
 Geen gegevens over inname van vitamine
D uit deze producten

Aanbevelingen (I)
 Breid voorlichting over vitamine D uit en
maak de boodschap consistent.
 Tijd buitenshuis doorbrengen.
 Gezonde voeding (inclusief smeer- en
bakvetten, vette vis).
 Supplementen.
 Verrijkte voedingsmiddelen als niet-
geheel toereikend alternatief.

Aanbevelingen (II)
 Monitor effecten nieuw beleid
 Regel op Europees niveau het type
voedingsmiddel dat mag worden verrijkt
 Evalueer de voedingsnormen voor
vitamine D

Conclusies
1. Vitamine D voorziening NL bevolking baart
zorgen.
2. Consistente voorlichting m.b.t. suppletie heeft
prioriteit.
3. Verrijking van basisvoedingsmiddelen (melk,
olie) kan deel van problematiek oplossen.
4. Nader onderzoek noodzakelijk naar lange-
termijn veiligheid en mogelijke
gezondheidsvoordelen van hogere doses van
vitamine D.

Seminar 14-10-09 - nieuw suppletieadvies van de gezondheidsraad voor vitamine d

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von Stichting Interdisciplinaire Werkgroep Osteoporose

Mehr von Stichting Interdisciplinaire Werkgroep Osteoporose (20)

Seminar 14-10-09 - nieuw suppletieadvies van de gezondheidsraad voor vitamine d