1. Bernadette Timmermans
Verwen je stem!

2. Verwen je stem
 Deel 1: stemtechniek
 Deel 2: medicatie?
 Deel 3: oefeningen

3. Deel 1: stemtechniek
 Stemzorg
 Belastende factoren
 Ligging strottenhoofd
 Werking stembanden
 De juiste “code”
 Stemtechniek

4. Stemzorg
 Stem altijd „s morgens opwarmen
 Cafeïnevrije koffie, lichte thee
 Veel water drinken, vochtige omgeving
 Dampen, drinken
 Vochtreservoirs, luchtbevochtigers
 Verzorg reflux:
 Niet meer eten en drinken 2 uur voor slapen
 Geen sterk gekruid voedsel
 Niet te veel cola en dergelijke meer
 Zorg dat je niet helemaal plat ligt
 Op tijd stemrust
 Stressmanagement

5. Belastende factoren
 Abuse, misuse en overuse
 Abuse: stemmisbruik (roepen, krijsen en gillen…)
 Misuse: verkeerd gebruik (verkeerde toonhoogte, te veel moeite…)
 Overuse: te veel praten, te lang, geen rust…
 Levenstijl en omgeving
 Omgevingslawaai
 Roken, alcohol, medicatie*….
 Hobby‟s?
 Psychologische status
 Altijd drukdoende?
 Stressgevoelig?
* www.stemcoach.be

6. Stemgebruik
Tellen 1, 2, 3
luider 1, 2, 3
en luider 1, 2, 3
en luider 1, 2, 3

7. Ligging strottenhoofd
 Gevoelige ligging
 Goede stembandsluiting

8. Toonhoogte versus luidheid
 Toonhoogte : spierspanning
 Stemspier
 Aantal trillingen per seconde
 Natuurlijke versus habituele toonhoogte!!
 Luidheid : openingsgraad
 Hoeveelheid lucht
 Hoeveelheid druk onder de stembanden
 Loskoppelen
 Blijf bij je natuurlijke toonhoogte

9. Juiste “code” ?
 Toonhoogtecode
 Hoe hoog/laag spreek je? Waarom doe je dat?!
 Intensiteitscode
 Luid, stil….
 Kwaliteitscode
 Helder, hees, schor..

10. Toonhoogtecode
 Verschil in sekse
 Sociale rol
lage stem / mannelijkheid hoge stem / vrouwelijkheid
* dominant * ondergeschikt
* vertrouwen * kwetsbaar
* bescherming * afhankelijk
* controle * zacht
= karakteristieken van de spreker
= hoe hij/zij WIL zijn

11. Wereldwijd…?
231
213 212
198
193
170
180
190
200
210
220
230
240
frequency/Hz average pitch
feminine voices

12. Intensiteitscode
 Luide stem
 agressief
 dominant
 Zachte stem
 ondergeschikt
 warm

13. Kwaliteitscode
 Cultuur en taalgemeenschap
 Noorden: heldere stemmen
 Zuiden: ruwere stemmen
Gunnhild Tvinnereim
Paolo Conte

14. Stemtechniek
 Spanning van de keel wegtrekken
 Naar de mond: pittig articuleren
resoneren
 Naar het middenrif: ademsteun
ademkaatsen

15. Stemplaats – in het masker

16. Articulatieplaats – in het masker
 vooraan articuleren – in het masker
 pittig articuleren: klein systeem
groot systeem

17. Stemplaats – in de neus
 Warm en ontspannen stemgeluid
 Laat je strottenhoofd zakken
 Kijk dom!
 Steek het spreken in je neus
 Richt je stem en spreken naar voor

18. Ademplaats – met de buik / laag
 Reflexmatig
 Spanning verstoort het proces

19. Ademsteun
 Juiste spierengroep aanspreken
 Belastingsoefeningen ademhalingspieren
 Zware steen opheffen
 Druk tegen achterhoofd
 Druk borstbeen

20. Deel 2: medicatie?
 Eenvoudige maatregelen:
 Vochtniveau van je lichaam op peil houden
 Slijmvlies moet soepel blijven
 Dampen dampen dampen
 Water, thee….
 Bevochtig omgeving
 Ontspanning strottenhoofd, massage
 Zoemen
 Rustmomenten inlassen - zwijgen

21. Alternatieve medicatie?
 Euphon: heeskruid, irritatiehoest (5€)
 Isla Moos: heesheid, irritatiehoest (3,79€)
 Thymotabs: keeltabletten (4,98€)
 Unda plantspray: (6,70€)
 Homeovox: heesheid, moe, ontsteking (7,78€)
 Drosegom: prikkeling keel (4,51€)
 Anginacid: ontsteking (6,70€)
 ….

22. Helpt het echt???
 Extract van een of andere plant + suikers (!)
 De slijmen van de plant bedekken de slijmvliezen
op de stembanden, maar er is geen transport naar
de stembanden.
 Lokale pijnstiller voor stembanden bestaat niet.
 Vaak sterk verdunde gifstoffen, in overeenkomstig
met de homeopathische denkwijze: kwaad met
kwaad bestrijden
 Vaak veel beloften, geen onderzoeksgegevens en
soms is de samenstelling niet altijd onschuldig.

23. Klassieke medicatie?
gunstig effect negatief effect
 Antihistaminica +
 Puffers + +
 Hoestremmers +
 Bevochtiging +
 Cortisone derivaten + + (lange tijd)
 Vitaminen +
 Antireflux +

24. Antihistaminica - allergie
 Uitdroging slijmvliezen
 In combinatie met puffertjes: indikken slijm
 Soms centraal sedatief (oude producten)
 Zyrtec e.a.
 Met voorschrift:
 Aerius, Xyzall, ..

25. Puffers
 Decongestief effect – volume slijmvlies neemt af
 Meer waterige secreties
 Niet gebruiken zonder advies arts
 Uitdrogend effect
 Stemzwakte bij langdurig gebruik van cortisone
puffers

26. Hoestremmers
 Centraal effect (centra in de hersenstam): uitdrogend
effect
 Actifed
 Perifere hoestreceptoren in bronchiale mucosa:
verdunnen van secreties
 Lysomucil

27. Vochthuishouding
 Mucolytica: Guaifenesin bij ongewenst effect van
antihistaminica (bereiding)
 Water, fysiologisch serum: vernevelen, dampen

28. Cortisone derivaten
 Oraal of intramusculair
Ontstekingsremmers bij acute allergische
opstoten en acute laryngitis
Korte tijd gebruiken
Zorg voor maagbescherming
 Medrol
 Neusspray: relatief onschadelijk
 Nasonex
 Inhalatie: asthma – hese, ruwe, lagere stem
 Pulmicort, Seretide

29. Vitamines - pijnstillers
 Opletten met grote hoeveelheden vitamine C:
Uitdrogend effect
 Aspirine: niet bij zware stemopdracht
 Paracetamol is beter
 Dafalgan, Perdolan

30. Anti-reflux medicatie
 Neutralisatie maagzuur
 Zantac, Omeprazole
 Bescherming mucosa
 Maalox, Gaviscon
 Versnellen maaglediging
 Prepulsid (speciaal dossier – hartrisico)

31. Deel 3: oefeningen
 Oefeningen om in het masker te leren spreken
 Kurkoefening : groot systeem (kaakval)
 Pittigheidoefening: klein systeem
 Resonans (stemplaats)
 Harde inzetten vermijden
 Oefeningen voor een lage adem
 Leren gronden
 Ademsteun
 Kaatsen met de adem

32. Groot systeem - kurkoefening
Deze oefening mag je niet doen als je stem niet in orde is!

33. Groot systeem - kurkoefening
universiteitsbibliotheek bewegingsmogelijkheden
beleefdheidsvisites drankbestrijdingvereniging
individualiteit voorzorgsmaatregelen
temperatuursverschillen invaliditeitsverzekering
voorzorgsmaatregelen plichtsbetrachting
trillingsverhoudingen strokartonindustrie
majesteitsbelediging arteriosclerose
doofstommeninstituut autobuspassagiers
verstandsverbijstering smeekschriftschrijfster
vreemdelingenverkeer geduldbeproevingen
onderofficierskantine schildpaddensoepindustrie
krankzinnigengesticht herdenkingsbijeenkomst
beetwortelsuikerfabriek dorpsherbergvermakelijkheden

34. Stemplaats - resonans
 Warm en ontspannen stemgeluid
 Laat je strottenhoofd zakken
 Kijk dom!
 Steek het spreken in je neus
 Richt je stem en spreken naar voor
 muilkorfje
 neusvleugel
 borstbeen in gedachten verzonken
mandenmakers kennen
magere melk drinken
zonnewering van aluminium
in deinende branding

35. Resonans
minimumloon
zonnewering van aluminium
mama neemt bananen mee
muntenverzameling
minder emoties
zonnebaden en zwemmen
ondermijning
jaar van de monumenten
inwoners van Constantinopel
nonnen moeten mee
mandenmakers kennen
een eenzame wandelaar

36. Harde inzetten vermijden
 Harde inzetten = stemmisbruik
 Bij woorden die met klinkers beginnen
 Vaste inzetten maken:
 Zet er een /h/ voor
 Spring over de klemtoon
 Leg „boogjes‟.

37. Ademhaling - steun
 Juiste spiergroep aanspreken
 Belastingsoefeningen ademhalingspieren
 Zware steen opheffen
 Druk tegen achterhoofd
 Druk borstbeen

38. Adem loslaten
 FFF FFF FFF buikspieren loslaten!
 SSS VVV ZZZ adem laten komen – niet sturen!
 Tellen: 121 122 123 124…..

39. Kaatsen met de adem
halen hommel hoeven houden
hazen huizen heren horen
believen beloven bedillen bedotten
betonnen beraden bekijken betalen
hoenderhok hondenhaar heerlijkheid herdershond
boterberg bitterbal beukenbos dobbelsteen
keukenkast keukenbel keukenpiet keukendeur

40. Adem én articulatie
Wie geeft wat hij heeft / is het waard dat hij leeft/
Als hij een noot poft / is het net of hij ontploft/
Als ze jokt / spreekt ze niet de waarheid/
Ik was bijna gestikt / zo heb ik me verslikt/
Met een krant in de hand / kent men het hele land/
Als hij die rol vertolkt / is plots de hele zaal ontvolkt/
Je kent de pret / maar ken je ook de wet/

41. Versterking van de stem - kaatsen
Vol vertrouwen
Ja! Binnen! Kom hier! Doe dat! Dan kan ik niet! Kun je
dat niet? Dat kun je wel! En gauw! En direct terug! Zo,
hoe was ‟t? Wat heb je daar? Een kat! Pas op! Ze krabt!
Gooi ze weg! Laat los! Gauw! Daar heb je ‟t al!
Stommeling, kijk dan uit! Vlug, vlug, naar de dokter!
Domkop, ik zei het je toch!

42. Conclusie….
 Alles hangt samen
 Persoonlijkheid speelt een rol
 Rust is heel belangrijk
 Verzorg en verwen je stem, heel je leven lang!
Bernadette Timmermans
www.stemcoach.be