Presentatie 'De verovering van de vrijheid' door Alicja Gescinska. Vertoond op de Trefdag 2012 'Van kapitaal belang' van Socius (22/11/2012).

1. De
verovering
van
de
vrijheid
Trefdag
Socius
Leuven
22
november
2012

2. De
verovering
van
de
vrijheid
Over
de
valse
belo<e
van
nega=eve
vrijheid
en
het
belang
van
posi=eve
vrijheid

3. Inleiding
• Leszek
Kolakowski
(1927-­‐2009):
• Iets
van
elke
poli=eke
par=j
• Vrijheid:
een
valse
poli=eke
belo<e?
• PVV,
MOE-­‐landers
meldpunt,
kopvodden,
etc.
• Svoboda
in
de
Oekraïne
• Vlaams
Belang:
s=gma
op
islam

4. Inleiding
• Vrijheid
lijkt
voor
iedereen
wat
anders
te
betekenen
• Nega=eve
vrijheid
• Vrijheid
=
afwezigheid
van
restric=es,
externe
bepalingen
• Onder
het
moWo:
Alles
mag,
niets
hoe<
• Posi=eve
vrijheid
• Er
is
meer
nodig
om
vrij
te
zijn
dan
een
vrijgeleide
• Vrijheid
is
geen
natuurtoestand
van
onbegrensdheid
• Vrijheid
=
het
vermogen
tot
zelfmeesterschap
en
zelfrealisa=e

5. Inleiding
• Vrije
wil:
hoe
vrij
zijn
onze
individuele
keuzes?
• De
verovering
van
de
vrijheid
en
Zonder
vrije
wil
• Vrijheid
kun
je
niet
gelijkstellen
met
vrije
wil
• Zowel
als
determinist/indeterminist
kun
je:
• Nega=eve
vrijheid
verdedigen
• Posi=eve
vrijheid
verdedigen
• Persoonlijke
en
poli=eke
vrijheid
overs=jgt
het
debat
• Het
wordt
enkel
moeilijker
om
vrijheid
een
verdienste
te
noemen

6. Inleiding
• Overzicht
lezing
• Deel
1:
Het
klatergoud
van
de
vrijheid
Ø Vrijheid
als
abstrac=e
Ø Vrijheid
als
zelfdestruc=e
• Deel
2:
Posi=eve
vrijheid
s=muleren
Ø Onderwijs
Ø Sociale
en
culturele
ontwikkeling

7.
Deel
1
Het
klatergoud
van
de
vrijheid

8. Deel
1
• Nega=eve
vrijheid
=
vrijheid
als
abstrac=e
• Vrijheid
is
een
uitgestrekte
ruimte
zonder
grenzen
• Maar
wat
gebeurt
er
binnen
die
ruimte?
• Wanneer
is
iemand
vrij
om
te
lezen
• Nega=eve
vrijheid:
als
het
niet
verboden
is,
vrije
toegang
• Is
de
analfabeet
daarmee
vrij
om
te
lezen?
Dat
volstaat
niet

9. Deel
1
• Voor
velen
volstaat
nega=eve
vrijheid
niet
• Vrijheid
blij<
voor
velen
in
de
prak=jk
vaak
een
dode
leWer
• Noorse
filosoof
Chris=an
Bay:
“A
society
is
as
free
as
its
underdogs
are.”
• Nega=eve
vrijheid
volstaat
niet
voor
de
underdogs
• De
kansarme,
de
hulpbehoevende
hee<
weinig
aan
de
woorden:
“doe
je
ding
maar,
zoek
het
zelf
uit.”
• Vrijheid
is
dan
een
abstrac=e

10. Deel
1
• Onder
het
mom
van
nega=eve
vrijheid
• gaat
heel
wat
onvrijheid
schuil
• wordt
zelfdestruc=ef
gedrag
gerechtvaardigd
• Nega=eve
vrijheid
is
onverschillig
tegenover
heel
wat
sociale,
psychologische,
persoonlijke
verknechtende
factoren

11.
Deel
2
Posi=eve
vrijheid
s=muleren

12. Deel
2
• Als
we
een
vrijere
samenleving
willen,
dan
mag
vrijheid
geen
dode
leWer
blijven
• In
een
vrije
samenleving:
• Is
vrijheid
geen
voorrecht
van
de
happy
few,
maar
het
recht
van
allen
(wolven
en
schapen)
• Vrijheid
concre=seren
• S=muleer
je
zoveel
mogelijk
mensen
in
hun
persoonlijke
ontwikkeling,
hun
vermogens
om
vrij
te
zijn.

13. Deel
2
• Hoe
doe
je
dat?
• Sociale,
economische
en
poli=eke
garan=es
(fundamentele
vrijheden
van
religie,
geweten,
opinie,
poli=eke
par=cipa=e,
etc.)
• Maar
er
is
meer
nodig
dan
die
garan=es;
je
hebt
ook
interne,
persoonlijke
vermogens
nodig:
intellectuele,
emo=onele,
sociale
vaardigheden
• Niemand
wordt
daarmee
geboren
• Onderwijs
als
instrument
voor
de
ontwikkeling
van
persoonlijke
vermogens
(emancipa=e)

14. Deel
2
• Onderwijs
als
belangrijkste
strijdtoneel
• Vrijheid
is
een
verworvenheid
en
geen
gegevenheid
• Je
wordt
niet
vrij
geboren
(contra
Rousseau)
• Martha
Nussbaum:
capabili4es
=
vrijheid,
het
vermogen
om
een
zinvol
leven
te
leiden
• Hoe
zo’n
leven
eruit
ziet,
kan
heel
divers
zijn
(pluralisme),
maar
in
alle
culturen
is
onderwijs
onontbeerlijk.
• Vandaar:
“Al
sinds
de
capability-­‐benadering
voor
het
eerst
werd
geformuleerd,
hee<
het
belang
van
onderwijs
aan
de
kern
daarvan
gelegen.”

15. Deel
2
• Zo’n
onderwijs
is
gericht
op
de
gehele
persoon
• Geen
louter
marktgericht
denken
• Niet
alles
in
nutstermen
uit
te
drukken
• Ontwikkeling
van
persoonlijke
vaardigheden
• Humane
wetenschappen
en
kunst
• Kennis
en
leren
respecteren
van
culturele
diversiteit
• Nussbaum:
menselijk
waardigheid
en
respect
zijn
de
pijlers
van
vrijheid
en
rechtvaardigheid.
• Respect
is
een
fundament
van
de
vrijheid

16. Deel
2
• Verstevigen
van
de
democra=sche
waarden
• Dialoog
• Verdraagzaamheid
(pluralisme)
• An=discrimina=e
• Solidariteit
ten
aanzien
van
de
zwakken
• Capabili=es-­‐benadering:
• Armoede
is
concrete
rem
op
vrijheid
(capability-­‐falen)
• Discrimina=e
is
een
rem
op
vrijheid,
gevolg
van
marginaliseren
(armoede)
of
s=gma=seren

17. Deel
2
• Hierin
speelt
sociaal
en
cultureel
werk
grote
rol
• Je
bent
echt
vrij
met
elkaar
en
niet
ten
koste
van
elkaar
• Geen
mens
is
eiland
op
zichzelf;
nood
aan
sociaal
weefsel
om
vrij
te
zijn
• Vrijheid
als
interpersoonlijk,
sociaal
concept:
vermogen
tot
zelfontplooiing,
zinvol
leven
=
aangewezen
op
de
ander
• Belang
empathische,
interpersoonlijke
vaardigheden
• Taak
overheid
en
iedere
burger:
zich
engageren

18. Dank
voor
de
aandacht!
Alicja.Gescinska@UGent.be