Weitere ähnliche Inhalte Ähnlich wie Global media Journal Ähnlich wie Global media Journal (20) Global media Journal1. 110
عنوان:مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه
دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22صفحات ،221–221
پاییز در شده منتشر2911
شده داوری مقاله
تحليلمقایسهایو واقعی جهان در اجتماعی سرمایهدرمجازی جهان:
باتاکيدبرجوانان51تا42کافی به کننده مراجعه سالهشهر در ها نتاصفهان(سال5931)
موسوی الدین کمال سيد
استادیار،جامشاهد دانشگاه ،شناسی عه
Okna8062@yahoo.com
حدادی فریده
،دانشجوارشد کارشناسی،شناسی جامعهشاهد دانشگاه
Faride_haddadi@yahoo.com
رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه
علمی مجله-رسانه و ارتباطات حوزه در الکترونیک پژوهشی
ایران ،تهران دانشگاه ،اجتماعی علوم دانشکده توسط شده منتشر
www.gmj.ut.ac.ir
2. 111 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
چکیده
دداد خواهیم پاسخ زیر پرسش دو به مقاله این ر:2-مجازی و واقعی جهان در افراد اجتماعی سرمایه بین آیا
رابطهو هست؟ ای2-اگربازتابی رابطه این ،است بلی پاسخاستسرمایه موضوع آنکه توضیح کننده؟ جبران یا و
سال طی اجتماعیاز زیادی حجم اخیر هایپژوهشتوسط آن از متفاوتی ابعاد و داده اختصاص خود به را ات
است شده مطالعه شناسان جامعه.به مجازی جهان ،دیگر سوی ازمثابهنفر ها میلیون ،کامپیوتر بر مبتنی جهانی
در یکدیگر با راو داده قرار ارتباط-واقعی جهان کنار در-دراست شکوفایی و توسعه حال.محافل توجه ،امروزه
به آکادمیکدو این میان نسبت کشفجهانپدیده وبا مرتبط هایآنهاجلبشداست ه.ازبرخی ،آنجمله
بر محققاندر افراد اجتماعی سرمایه که باورند ایندر مجازی و واقعی دنیایپی این و است یکدیگر با پیوندوند
است کننده جبران و مکمل گاهیانعکاسی و بازتابی وگاهیپرسش کهشده طرح راستا این در نیز مقاله این های-
اند.ولمن باری چون شناسانی جامعه های نظریه از باال پرسش دو به پاسخ برای2
نود دیوید ،2
آتما ِهل ِهج ،9
هوارد ،
رینگولداستفادهگزینش با را اجتماعی پیمایش روش و کردیمجنمونه معیت98شهر در جوانان از نفری
بردیم بکار متناسب ای طبقه و تصادفی ای مرحله دو گیری نمونه شیوه به و اصفهان.از مطالعه مورد جامعه
جوانان میان21تا2کننده مراجعه سالهکافی بهو انتخاب اصفهان های نتدرسال2911قرار مطالعه مورد
گرفتند.یافته از برخیاست زیر شرح به مطالعه این های:2-و واقعی جهان در هم جوانان اجتماعی سرمایههم
است؛ متوسط حد از تر پایین مجازی2-ارتباط واقعی جهان و مجازی جهان در جوانان اجتماعی سرمایه بین
این هرچند ،دارد وجود معناداری و مستقیمنیست قوی چندان ارتباط؛9-و مثبت ارتباطسرمایه بین مستقیم
نوع دهنده نشان مجازی و واقعی جهان در افراد اجتماعییمجازی و واقعی جهان بین بازتابی و انعکاسی رابطه
می تأیید را آتما و نود ،رینگولد نظریات و استکند.
ها واژه کلید:،مجازی جهان ،اجتماعی سرمایهو بازتابی رابطه ،واقعی جهانو مکمل رابطه ،انعکاسی
کننده جبران
3. 112 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
و مقدمهبيمسئل انه:چال و اجتماعی سرمایهشهایاصفهان شهر در مجازی و واقعی جهان در آن
جدید اجتماعی فضاهای ایجاد ساز زمینه و بخشیده شدت جهان سطح در اطالعات گردش به اینترنت ظهور
شدهاست.اینبد فضاهاومرز نهستندومی قرار تأثیر تحت را اجتماعی روابطدهند.اینرا عالم نقاط اقصی ترنت
شبکه دراز برساخته جهانی هایفنآوریو اطالعاتارتباطاتمجموعه و داده پیوند یکدیگر بهاجتماعات از ای
است آورده وجود به را مجازی.ایناجتماعات،ساخت زیر از اینکه به توجه بابرخوردار اینترنتینمبنای بر و د
گرفته شکل مجازی تعامالت و روابط،اندمثابه بهمی عمل اجتماعی سرمایه رشد برای جدیدی منبعکنند.متقابال
اجتماعی سرمایهنیزچاربرای را چوبیمطالعهشبکه و فردی بین روابط کارایی میزانارتباطی هایفراهم اجتماعی
میکندویعنی آن اصلی محصول و اینترنت با ارتباط در"دنیایمجازی"می قرارگیرد.میکرد بینی پیش توان
کهمجازی جهان ظهوراز بسیاری،روابطنگرشروندها ،هاظرفیت وجهان آینده هایـازاجتماعی سرمایه جمله
ـراقرار تأثیر تحتدهد،چراکهمجازی جهانپدیدهکه است ایو موازات بهحتیجهان بر مسلط گاهواقعی
کرده رشدوتداوممی پیداکند.اینتاثیرهادرهرجامعهب ،ایهقشر ویژهجوانرااز بیش کهگروهاجتماعی های
در دیگرفرآیند معرضقرار شدن جهانیدارند،متاثرمیکند.رو این ازاز یکیپرسشهایمطرحزمینه این در
از عبارتجوانان اجتماعی سرمایه بین آیا که است این(شاملاعتماد ،ارتباطی شبکه حجمحمایت ،اجتماعی
و اجتماعی)...مجازی جهان و واقعی جهان درو رابطهخاص نسبتیرامییافت توان؟وآیارابطه این،نوعیرابطه
بازتابیوخواهد انعکاسیبودرابطه یاایتکمیلو سازکننده جبران؟می حاضر نوشتارتا کوشدده نشانآیا که د
مجازی جهان و واقعی دنیای در جوانان اجتماعی سرمایه بین،،اصفهان شهر جوانان بر تمرکز بامعناداری ارتباط
دارد وجود؟واگردارد وجود ای رابطه،است؟ چگونه رابطه این شدت و نوع
4. 113 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
چارچوبنظری:تبييناصفهان شهر در اجتماعی سرمایه و اینترنت رابطه
می را اجتماعی سرمایه محوری ایدهواژه در توان"رابطه"کرد خالصه.با تماس برقراری با جامعه اعضای
ساختن پایدار و یکدیگرارتباط اینمی یکدیگر با همکاری به قادرمی کسب چیزهایی طریق این به و شوندکنند
آنها کسب به قادر تنهایی به کهنیستندمی آنها کسب به موفق بسیار دشواری با یا وشوند.انسانطریق از ها
مجموعهشبکه از ایمتصل هم به هامیشوندشبکه گسترش با وهاارتباطی ی،آنهادارایی نوعیبرایایجاد شان
میشودمی کهب را آن توانانامسرمایهاجتماعیداد قرار مالحظه مورد.امازمینه درو اینترنت رابطهسرمایه
اجتماعیـبا مرتبطموضوعتحقیق اینـرویکرد سه کلی طور بهعمدهمطرحاست:
2)افزایش اینترنتدهندهاجتماعی سرمایهاست:از بسیاری امروزهبر محققانکه باورند اینفنآوریاینترنت
و فضا مرزهایمشارکت و اجتماعی تعامالت در عظیمی دگرگونی و شکسته هم در را زمانمدنی هایفراتراز
گروهی و محلی های همبستگیکه کرده ایجادشبکه پیوند اساس براست اجتماعی منافع بر مبتنی های(و ولمن
،کانهاس2112ص ،.2).جدید اشکال ایجاد با اینترنتدرتعامالانسانی ت،فراهمو زمینه آوردنفضایمالقات
مشترک عالیق دارای افراد برای،بر غلبهمرز،مکان و زمان هایترویجفضاهای در دموکراتیک و آزاد گفتگوی
،اینترنتیاقدام تقویتهایو جمعی دسته...،درواقعتجدیدوبازسازیاجتماع حیاترا یدردستورکاردارد.از
اینفرصت تنها نه اینترنت دیدگاههزینه با را خویشان و دوستان با تماساندک ایمی فراهمکند،بلکهباآگاهی
نیاز از شبکه اعضایخود سهم به ،یکدیگر هایرودررو ارتباطاتافراد یحتی ومشارکتهایرا سازمانیدرجامعه
می افزایشدهد.
بهباورولمن باری(2112ص ،.98)از استفاده آسانی و شبکه روی دسترسی قابل اطالعات فراوانی
گروه یافتن برای قوی اتصاالت و جستجو موتورهایمی کمک افراد به عالقه مورد هایبه شدن ملحق ضمن تا کند
سازمانخود نظر مورد های،دربرنامهو هافعالیتهایآنهمکنند مشارکت.باب شد گفته آنچه به توجههنظر
میکه رسدو ساز تکمیل نگاهی ،رویکرد ایننوظهور مجازی جهان به کننده جبرانو داردآنو افزایش عامل را
در که آنچه تکمیلاست واقعی جهان،میداند.مهمتر از یکیاف قابل موارد یندر زایشرویکرد ایناز عبارتست
5. 114 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
ارتباطات،اعتماد،حمایت،ودرسرمایه کالم یکاجتماعی.در افراد اجتماعی سرمایهو واقعی دنیایزندگی
آنها عادیـازچشم ایناندازـبهو اینترنت واسطهدر،مجازی دنیایابعادوگسترده وسیعب تریهخودمیگیرد.
2)کاهش اینترنتدهندهاجتماع سرمایهیاست:در محققان برخیو اینترنت اثرات زمینهمجازی جهانروی
و انسانی ارتباطاتاجتماعی سرمایهخنبوده وشبینوبیشتربهدارند گرایش بدبینی.آنهاحتیاز بیش را اینترنت
می مطرح روزمره زندگی کننده پوچ و کننده فاسد عنوان به دیگری رسانه هراینترنت زیرا کنند،افسازمان و رادها
به رافضایمی هدایت مجازیکه کندفضا ایندارد قرار واقعیت با مقابله در(،اسلوین2981ص ،.4).نظر به
پژوهشگران اینا توجه مانع اینترنت از استفادهمی واقعی اجتماع به فرادشودوشبکه تعامالتمیزان از مردم ای
ارتباطاتو حضوریمستقیمآنهامی پیشیگیرد.این امااینترنتی های پیوند"ندرت به"دوستی ترویج بههای
عمیق،حمایتهایعاطفیاثرگذارمی منتهی واقعی مادی های کمک ارائه وشود.از،منظر ایننه اینترنت با کار
فعالیت سایر به پرداختن زمان تنهامی کاهش را هادهدخود اطراف محیط از را افراد توجه بلکهنیزمی بازدارد.
کاربران درباره شده انجام مطالعات برخیبر نیزگذاشته صحه واقعیت اینکه انداینترنت از استفاده افزایش با،
تماساجتماعی هایو واقعیمی کاهش شبکه از خارجیابد.شبکه ضعیف پیوندهای اینترنت اگرچهافزایش را ای
میدهد،عمیق تعامالت همزمان طور به که آنجا از اماترمی کاهش را شبکه از خارجدهد،چشم و دید افق
می محدود را افراد فکری اندازهایسازد.به،عالوهرایانهایشدناستفاده وزیادمی اینترنت ازو منزل مرز تواند
بزند هم به را کار محل.می منزل به را کارشان افرادخانواده با ارتباط جای به و آورند،سایر و دوستانفعالیتها
می خاص کار یک انجام مشغولشوند.دررابط اینهنایتصریحمیکندکه"فضای به مردم عموم ورود به توجه با
برخط،منزوی راحتی به ماصورت به که زمانی مدت زیرا شد خواهیم تربرخطمی صرفشود،خواهنازمان از خواه
فعالیتهایواقعی دنیایگرفتهاست شده"(،ولمن2116ص ،.).
9)اینترنتدهنده بازتاباجتماعی سرمایهاست:از نظرگروهی بهمحققان،شبکهطریق از که اجتماعی های
می حمایت کامپیوتر،شوندجامعهواقعینمی بین از رابلکه برندبازتابی و العملی عکس صورت بهتوسعه عامل
جوامعی انواعهستندیافته توسعه جهان در که،شایع و متداولشداست ه.تماس حفظ برای را اینترنت مردمهای
6. 115 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
موجود اجتماعیخودو کارگرفته بهتماس کردن اضافه بابه الکترونیکی هایتماسهاییا حضوریتلفنیخود،
همانسرگرمیسیاسی عالیق و هاواقعی دنیایصورت به را خودبرخطنیزمی ادامهدهند.دردو ،راستا این
ب شناس جامعههنامدیوید هایو نودِجل هآتما هتأثیر تحت که معتقدندد اینترنت فنآوریستهاز ایفضاهای
آمده وجود به مصنوعیهستند خالی واقع در که اندواست الزمآنها کاربران تامکان درشده عضو خالی های،ابتدا
بگیرند بهره آن از بعد و بسازند را تعاملی فضای(نودو،آتما2116ص ،.9).مجازی واقعیتجداینگونه که یدی
سزاوار شده ایجادو واقعیت با تدریج به که است آنبخورد بیشتری پیوند ما فیزیکی دنیای.در ،وآتما نود زعم به
دنی در که چیزهایی همان درست مجازی دنیایو است موجود ،دارند وجود واقعی ایجهان و فیزیکی جهان
می پیش شدن یکی سمت به بیشتر و شده تر آمیخته یکدیگر در روز به روز مجازیروند(نودو،آتما2116،
ص.9).و نودبا آتمامتعدد تحقیقات به استنادبرکه باورند اینافراد وضعیت میان توجهی قابل همبستگیدر
دنیایو واقعیمجازی دنیایب آنهاهمی چشمخورد.آنهاییدر کهموف واقعی دنیایقترهستهمان عمدتا ند
در که هستند گروهیموفق نیز مجازی دنیایو کرده عمل تررا رضایت احساس بیشتریندارند.حتیتعداد
در فرد که دوستانیفضای در که دوستانی تعداد با شدت به دارد واقعی دنیایو مجازیهمبستگی دارد اینترنتی
می نشاندهد(نودوآ،تما2116ص ،.1).البتهو نودآتماتعداد که دارند اشاره نیز نکته این بهاز اندکیکاربران
اینترنتیبیماران مثل،ها بازنشسته برخی ،معلوالن ،بستری دائماافرادو کمرو،خجالتیکه داری خانه زنان
اکثر مجبورنداوقاتخودرادر،بمانند خانهاست ممکنرا مجازی فضایبرایو کمبودها رفعجبرانکه نواقصی
درزندگیواقعیخوددارندبهگیرند کار.
دررابطه همینهواردرینیز نگولدمنزله به را مجازی اجتماعنسخهفنآورانهقلمداد واقعی اجتماعمیکندو
باورداردکهدر مردمرا کارهایی همان مجازی دنیایمیکننددر کهمی انجام واقعی دنیایدهند.رینگولد
(3991)دراثرمنتشرشدهاشنام بامجازی اجتماعچنینتصریحمیکند:
[…]جو در مردممجازی امعـ واقعی جهان مانند ـو لطیفهشوخیمی بدل و ردکندر ،ندگفتگوهای
می مشارکت عقالنیمی دانش تبادل ،نموده تجارت ،نماینددر ،نماینداحساسی حمایتیکدیگر باشریک
7. 116 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
می سهیم و،گردندتصمیمپراکنی شایعه ،تفکر ،گیریومی نزاعو کرده پیدا دوست ،شده عاشق ،نمایند
می دست از را آن یابازی ،دهندمی،کننددلبریمیکنندنسبت هنر ،ابرجستهاو نموده خلق را یای یانکه
بعضاصحبت به مبادرتهایبیمی عبث و فایدهنمایند.جوامع در مردممجازیتنهارا کارهایی همان
می انجاممی انجام خود حقیقی زندگی در که دهندت این با دهندمس مردم حقیقی زندگی در که فاوتئول
می خود کارهای انجامباشند.وجود این بانی مجازی فضای درزمی بسیاری مسائلحد همان در تواندو
مرزهاواقعی جهان یبپیوندد وقوع به.(.ص22)
توسط شده انجام مطالعاتنیز اسالترمی نشانکنش از بسیاری دهدفعالیت و هابا مجازی جهان در افراد های
رفتارها،فعالیتانتخاب و هادر آنان هایاست داشته همخوانی و همبستگی واقعی دنیای(موسوی،2981ص ،.
246).
ترتیب بدین،و کم را مجازی جهان سوم رویکردنوع بیشیو بازتاباز انعکاسمی واقعی دنیایداندودراین
راستادر افراد اجتماعی سرمایهواقعی زندگی،اجتماعی سرمایهرا آنهادرو حد هماناندازه،درمجازی دنیای
خواهد شکلداد.ازانداز چشم این،قاعدتاازجامعهکه ایآن اعضایواقعی اجتماعی سرمایهاندکیدارندنباید
انتظاردر که داشتو مجازی جهانسایبری فضای،اجتماعی سرمایهباش داشته باالییند.ماسرمایه مطالعه برای
رویکرد این از اصفهان شهر در اجتماعیما نظری ادعای و کردیم استفادهآناصفهانی جوانان که است،سرمایه
را خود اجتماعیمجازی فضای درمی بازتابدهند.
درمنظور به ،ادامهنوع شناساییدر اجتماعی سرمایه میان رابطهو واقعی دنیایفرضی مجازیههایو تدوین یمورد
قرار سنجشگرفتهومحققان انتظارپژوهشحاضرکه است بوده آنهمبستگی رابطه وجود صورت درمستقیم
فرضی متغیرهای میانههامی ،توانافراد اجتماعی سرمایه(ومولفهآن های)درجهانسرمایه از بازتابی را مجازی
آنها اجتماعیدانست واقعی جهان در.اماراب وجود صورت درمی معکوس طهمجازی اجتماعی سرمایه توانافرادرا
و مکملکننده جبرانسرمایافر اجتماعی هکرد تلقی واقعی جهان در اد.
و نظری تعریفمفاهيم عملی
8. 117 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
ازدر کلیدی مفاهیم جملهو اجتماعی سرمایه مفهوم ،پژوهش اینمولفهاست آن های.اجتماعی سرمایهیکی
ازدر که است سرمایه اشکالپایدار نسبتا روابطانسان میانهاو شده بندی نطفهبهآنانکمکمیکندتااهداف
خودبهتر راببرند پیش.مجموعهاز ایتماسرابطه ،هاآشنایی ،هاو هادوستیهاستِیاجتماع وزن کنشگر به که
سنگینو ،ترو کنشی قدرتواکنشیزیادترمیبخشد(شویره-،فونتن2981،ص.14).درپیوندهای راستا این
باو دواماز متراکمبرخوردار خاصی اهمیتچرا استکاجتماعی سرمایه میزان ه،وابستگیروابط تعدد به خاصی
وحاصل سرمایه میزانازهرپیدا رابطهمیکند.دارای اجتماعی سرمایهچندمولفهاستودربه پژوهش این
مولفه کمکو حمایت ،مشارکت ،اعتماد هایمورد ارتباطی شبکهقرار سنجشاست گرفته.
اعتماددرسایر میانمولفهاز اجتماعی سرمایه هایویژه اهمیتبرخوردار ایو بودهبهمنا شاخصی منزلهسب
متقابل پیوندهای شناسایی برایمی تلقی مثبتشود.درآکسفورد لغات فرهنگاعتمادبه اطمینان معنای به
صفات بعضیویژگی یاو گروه ،شخص یک هایو ،سازمانو درستی حتیاست شده تعریف نظریه یک حقانیت
(امیرکافی،294ص ،.22)واعتمادروابط محصول اجتماعی،و تعامالتشبکه فعالیتاست اجتماعی های.به
اگر ویژهاز اعتماد اینبه یابد ارتقاء کالن سطوح به خرد سطوحشکلدر ارزشمندی سرمایهموجبات که آید می
مشارکتودر مردم همیاریعرصهرا اجتماعی هایافزونو کرده ترآسیب ازمی اجتماعی هایکاهد.امامتقابال
در اعتماد پایین سطوحضد رفتارهای افزایش موجب جامعهمی اجتماعیشود.در،تحقیق ایناعتماد مفهوم
شاخص کمک به اجتماعیاعتماد چون هایی،مشکل حل برای ،مشاوره برایو روانی تخلیه برایاندازه احساسی-
است شده گیری.
دیگر مولفه،اجتماعی سرمایهاست اجتماعی حمایت.اجتماعی حمایتاز برخورداری میزان معنای به،توجه
و محبتو دوستان ،خانواده اعضای همراهیافراد سایرمیباشد(،زکی2984،ص.1).در اجتماعی حمایت
ابزاری واقعو کمک ،خدمات ارائه برایپشتیبانیو مادی هایغیرمادیدر که استاختیارافرادقرارمیگیرد.
اجتماعی حمایتدربا پژوهش ایناز استفادهشاخصچون هاییحمایت،خدماتی هایو سیاسیاندازه عاطفی-
است شده گیری.
9. 118 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
دیگر مولفه،اجتماعی سرمایهاجتماعی مشارکتنادارد م.اجتماعی مشارکتنوعیو جمعی ،هدفمند کنش
است ارادی.مفهوم اینو تالش معنای بهدر جمعی کوششاز که است سازمانی چارچوب یکآنطریق
و امکانات ،توان ادغام با کنندگان مشارکتخود منابعو فردی اهداف به دستیابی درصددیابرمی معینی جمعی
آیند(ازکیاو،غفاری2989ص ،.212).درشاخص کمک به مفهوم این حاضر پژوهشدر مشارکت چون هایی
در مشارکت ،جمعی های گیری تصمیمو سرمایهاعتبارمی سنجش دیگرانشود.
از دیگر یکیمولفه،اجتماعی سرمایه هایارتباط شبکهیکه استاشارهداردبهانسانکه هایییا یک بواسطه
چندنوعاجتماعی رابطهدر یکدیگر باو اتصالپیوندقرارگرفتهاند(،آکسفورد شناسی جامعه فرهنگ2111،ص.
121).شاخص کمک به مفهوم اینخود ،جدید افراد با آشنایی به عالقه چون هاییرادرجامعهبزرگتر ایحس
در کنجکاوی ،کردنو مردم مورداست قرارگرفته سنجش مورد دیگر مناطق.
بازتابی رابطهاستناد بابهو نود نظراتآتمانوعیو نسبترابطهایو انعکاسی است"وار آینه"دو میانپدیده،
دوو حالتوضعیت یابا مرتبطهم،بهو خصوصیات که ای گونهویژگیرا یکی هایـو کامل بطورکامل تقریبا یا
ـدر بتوانکرد مشاهده دیگری(نودو،آتما2116،ص.1).دراینپژوهشبازتابی رابطهمی رااز توان
و مثبت همبستگیمستقیمیدر کهآزمونفرضیاتبهمی دستآیدتعیینکرد.در،راستا همینو مکمل رابطه
کننده جبراننیزو رابطهنسبتیو کننده جبران استدو میان مکملپدیدهدو ،و حالتوضعیت یابا مرتبط
یکدیگر،بهگونهکه ایدر صفات برخی وکمبود نقصیکیازآنهابهواسطهغنایتکمیل دیگریوشده جبران
باشد(نودو،آتما2116،ص.1).رابطهو مکملکننده جبراندراینپژوهشمنفی همبستگی به استناد با
حاصلهدرآزمونفرضیاتمی تعیینشود.
درادامهنظری ادبیات به توجه بافرضی ،تحقیقاتپژوهشیاینمی ارائه مطالعهشود:
دارد رابطه آنها سایبری و مجازی دنیای با واقعی دنیای در اصفهانی جوانان اجتماعی سرمایه میزان.
دارد رابطه یکدیگر با مجازی و واقعی جهان در اصفهانی جوانان اجتماعی اعتماد میزان.
اصفهانی جوانان اجتماعی مشارکت میزاندارد رابطه یکدیگر با مجازی و واقعی جهان در.
10. 119 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
رابطه یکدیگر با مجازی و واقعی جهان در برخوردارند آن از اصفهانی جوانان که اجتماعی حمایت میزان
دارد.
دارد رابطه یکدیگر با مجازی و واقعی جهان در اصفهانی جوانان ارتباطی شبکه حجم.
تحقيق شناسی روش
این انجام برایپژوهش،پیمایش روشاجتماعیروش میان در گزینه ترین مناسبدیگر هایاست.پژوهش
حاضردرتحقیق یک واقعپیمایشی،مقطعی،و بنیادیاست پهنانگر.تمامی پژوهش این در آماری جامعهجوانان
21تا2اصفهان شهر سالهاست.اساس برایران آمار مرکز اطالعات،جوانان جمعیت21تا2سالشهر ه
در اصفهانسال2981برابر982و هزار4 9نفراست بوده.به توجه بااینکهروشاین در استفاده مورد
پژوهش،روشپیمایشاستدو طی پیمایش این در لذاو مرحلهبااز استفادهنمون شیوههسپس و تصادفی گیری
نمونهگیریطبقهمتناسب ای،نمونه جمعیتبه ایتعداد989جوانان میان از نفر21تا2ساصفهان شهر اله
انتخابشدند.در نمونه حجم منظورتعیین بهپژوهشاستفاده کوکران فرمول از حاضرو شدهبابه توجه
نمونه حجم محاسباتکوکران989نفرتعیینشد.شهرداری مناطق تفکیک به اصفهان شهر آماری جامعه سپس
تناسب به و مشخصشد مشخص نمونه تعداد منطقه هر جمعیت.موضوع راستای درپژوهش،نمونه به نیازمند
فعالیت مجازی فضای در اینترنتی کاربر عنوان به که بودیم هاییکنند.ازاین،روکافیها نتعنوان بهبهترین
نمونه به دسترسی جهت مکانفوق هایو شد داده تشخیصبه مراجعه با اساس همین بررایانه صنف اتحادیه
اصفهان،ک لیستاملاز یکافیکافی یک تصادفی صورت به منطقه هر در و گرفته منطقه تفکیک به شهر های نت-
شد انتخاب مراجعه برای نت.از بخش آن به تعمیم قابل تحقیق نتایج ترتیب بدیناز که است اصفهانی جوانان
کافیشهر سطح های نتاصفهانمی استفادهکنند.
درپ این،ژوهشمنظور بهمقیاس از مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه سنجش
"ISCS"ویلیامز دیمیتری به متعلق،نویز ایلی دانشگاه گفتاری ارتباطات استاد1
است شده استفاده.مقیاس
ISCSاستاندارد مقیاس یک کهنام به"اجتماعی سرمایه مقیاساینترنتی6
"است،برایاندازهسرمایه گیری
11. 120 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
در اجتماعیمحیطهایبرخطواست شده تدوین اینترنتی.مقیاس"ISCS"بهطورای مقایسهسرمایه
اجتماعیآنالین و آفالین شرایط در رااندازهمی گیریکند.برایدستیابیهدف این به،درسرمایه مقیاس
،اینترنتی اجتماعیدوسواالت مجموعهدر موازینظرشده گرفتهاست:یکمجموعهدیگری و آنالین شرایط برای
آفالین شرایط برایوهر،سوال مجموعهمقیاس خردههاییراسنجش برایمولفههایاجتماعی سرمایهدربرمی
گیرد.مقیاس اینشامل21سوالآلفای با واقعی جهان در اجتماعی سرمایه سطح سنجش برای بستهکرونباخ
88%همچنین و21سوالآلفای با مجازی جهان در اجتماعی سرمایه سطح سنجش برای دیگر بسته11%می-
باشد.تمامیپرسشهاگزینه پنج صورت بهایگردیده تدوین لیکرت طیف صورت به واند(،ویلیامز2116،ص.
21).در البتهمورد جامعه اقتضای به تحقیق اینمطالعه2از سوالاینحذف مقیاسشددر وبرای نتیجه
در اجتماعی سرمایه سنجشواقعی جهان21و سوالدرنیز مجازی جهان21ب سوالهشد کارگرفته.
یافتههایپژوهش
الف)یافتههایتوصیفی
این در اینترنت کاربران مجموعپژوهش989نفرهستنداز کهمیان این1/11درصد(22)و زنان را نفر
2/درصد(261نفر)می تشکیل مردان رادهندوتعدادزنانمقایسه دربتعداد ااست بیشتر اندکی مردان.
در همچنینپاسخگویان بین1/81درصد(9 2نفر)و مجردین را/21درصد(1نفر)می تشکیل متاهالن را-
دهناست بیشتر متاهالن به مجردین نسبت و د.سن حداقل21حداکثر و سالسن2سنی میانگین و سالدر
حدود21سالاست.بابه توجهمعیار انحرافبا معادل9/2میکه گفت توانبیشترپاسخگویانمطالعه مورد21
بوده سالهاند.درافراد میانمورد جامعهمطالعه9/2در درصدپایین و دیپلم مقطعتر،2/9مقطع در درصد
دیپلم فوق،1/91در درصدو لیسانس مقطع9/2می تحصیل باالتر و لیسانس فوق مقطع درکنند.ترتیب بدین
اکثرنسبی یتمی تحصیل کارشناسی مقطع در پاسخگویانکنند.پاسخگویان کل از2/11درصدیعنیاکثریت
مطلقجمعیتموردمطالعه،بود مسلمانهاند.
12. 121 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
بر استناد باآزمونTای نمونه تکمقایسه ونمرات میانگینبهو آمده دستمیانگیننظری،مالحکه شد ظه
واقعی اجتماعی سرمایه میانگینپاسخگویان(664)بهمعناداری صورتازمتوسط حدکمتراست(میانگین
نظری=1161).گردید مشخص بیشتر تامل اندکی بامجازی اجتماعی سرمایه میانگینپاسخگویان(116)نیزبه
و طورجدیمعناداریازحدنظری میانگین همان یا متوسط(62)کمتراست.
ب)یافتهو تحلیلی هایاستنباطی
منظور بهمطالعهو جدیبودن معناداردو بین تفاوتمتغیرمیزاندنی در افراد اجتماعی سرمایهو واقعی ای
آزمون از مجازیTگروهشد استفاده مستقل های.قبل البتهآزمون این اجرای از،به نسبتتامینپیفرض ش
نر هایتوزی بودن نرمال شبه یا مالنمرات عحاصل اطمینان ها واریانس همگنی همچنین و ها گروهشد.
نتای به توجه باآمده دست به ج(T= 0.896 , Sig.= 0.371)سرمایواقعی اجتماعی هزنان و مردان
نمی نشان معناداری تفاوتو دهددنی در مشابهی اجتماعی سرمایه گروه دودا واقعی ایرند.نظر از اما
سرمای میزان،مجازی جهان در اجتماعی همورد مردان و زنانمطالعهتحقی این درقیکدی باتفاوت گر
معنادارای و داشتبود زنان نفع به تفاوت ن.به،عبارتیمیانگینسرمایمجازی اجتماعی هزنان(/62)
کمیبی در مجازی اجتماعی سرمایه میانگین از بیشترمردان ن(1/16)بود.
وضعی با ارتباط درتأهل ت،نتایجبهآمده دست(T=1.36, Sig.= 0.174)و(T= 0.57, Sig.=
0.568)سرمای که است آن از حاکیافراد اجتماعی همتأهل و مجردـترتیب بهدر همو واقعی دنیای
در همدنیایمجازیـن معناداری تفاوتداشتندوو مجردینمتاهلینسرمایاجتماعی هآنمیزان به هم
تقریباداشته مشابهیاند.
همچنینمیان در واقعی اجتماعی سرمایهسنی گروه دو21-21و2-21سالهتحقیقنیزتفاوت
ن نشان معناداریدادهT= 0.578, Sig.= 0.564))دنیای در مشابهی اجتماعی سرمایه گروه دو و
داشته واقعیاند.بر عالوه،ایننشان معناداری تفاوت نیز سنی گروه دو این مجازی اجتماعی سرمایهنداد
13. 122 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
(T= 0.230, Sig.= 0.818)ومیانگینهادو یگروهنشانجهان در مشابه اجتماعی سرمایه دهنده
مجازیبود.
درموردسرمای میزاناجتماعی هم و واقعیبا افراد جازیمختلف تحصیلی سطوحنیزنتایآمده دست به ج
یک واریانس تحلیل آزمون ازواقعی اجتماعی سرمایه مورد در راهه(F(3,349=1.23 , Sig.=
0.299)ِنهمچ ونمجازی اجتماعی سرمایه مورد در(F(3,363)= 0.55,Sig.= 0.648)نشان
میدهدکهسطوحی و واقعی اجتماعی سرمایه میزان بر تأثیری تحصیلینداشته افراد مجازی ااست.
یعنیدرمورد جامعهمطالعهمختلف تحصیلی سطوح به وابسته افراد ،،اجتماعی سرمایهمشابهی تقریبا
اند داشته:در همو واقعی جهاندر هممجازی جهان.
آزمونفرضيهها
فرضیات آزمون برایپژوهشفاصله به توجه با متغیرها میان رابطه سنجش ومتغیر بودن ایو مستقل های
وابستهشد داده تشخیص پیرسون همبستگی آزمون ،جدول در آن نتایج که(2)می مشاهدهشود.از قبل البته
همبستگی آزمون انجامبه نسبتتامینمفروضهبودن نرمال شبه یا نرمال ویژه به آن الزم هاینمرات توزیع
متغیرها(بعدی تک اسمیرنوف کولموگروف آزمون کمک به)متغیر میان رابطه بودن خطی همچنین وهای
و مستقلوابسته(آزمون کمک بههمبستگی بودن خطی)شد حاصل اطمینان.
جدول2.پی همبستگی آزمون نتایجرسون
متغیرها نامتعدادضریب
همبستگی
معناداری سطحآزمون نتیجه
دنی در جوانان اجتماعی سرمایهواقعی ایـمجازی9 1228/111/1فرضیه تایید
دن در جوانان اجتماعی اعتمادیواقعی ایـمجازی942126/1-462/1فرضیه رد
دن در جوانان اجتماعی مشارکتیواقعی ایـمجازی9682 8/111/1فرضیه تایید
دن در جوانان اجتماعی حمایتیواقعی ایـمجازی948211/111/1فرضیه تایید
دن در جوانان ارتباطی شبکه حجمیواقعی ایـمجازی969996/111/1فرضیه تایید
14. 123 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
همبستگ رابطه آزمونمولفه میان یاجتماعی سرمایه هایو واقعینیز مجازیـمورد یک جز بهـنتیجهای
در اجتماعی سرمایه کل میان رابطه با مشابهو واقعی جهانداشت همراه به مجازی.جدول نتایج(2)می نشان-
دهدکهمولفه میانمشا ،حمایت چون هاییرکتوارتباطی شبکه حجمدر افرادو واقعی دنیاییک نیز مجازی
وجود مستقیم رابطهنشان خود که داشتهوجود دهندهرابطهاز اینوعو بازتابیاست انعکاسی.ب نتایجهدست
آمده،اصفهان شهر دربهدر ویژهمولفه مورد"ارتباطی شبکه حجم"همبستگیرا متوسط سطحنشاندادوبراین
می اساسافرادی گفت تواندر کهارتباطی شبکه حجم واقعی دنیایدر است گسترده آنهانیز مجازی دنیای
گسترده ارتباطی شبکهو دارند ایمی نیز قضیه عکستوانداتفاقبیفتد.
نتيجهگيری
به مجازی جهان مفهوم اهمیت به توجه بامثابهبه اجتماعی سرمایه و ارتباطی فضاهای جدیدترینمثابه
منبعیسرشارازو تحولاجتماعی توسعه،این درپژوهشدنیای در افراد اجتماعی سرمایه که بود آن بر تالش
مقایسه مجازی و واقعیورابطهآنبا دویکدیگرمشخصشود.دردر افراد اجتماعی سرمایه میزان راستا این
قرار توجه کانونو شد دادهشناسایینسبتواجتماعی سرمایه حجم میان رابطهدر افراددوو واقعی جهان
مجازیدردستورکارقرارگرفت.پژوهشمربوطدرآیا که است بوده مهم این جستجویاجتماعی سرمایه میزان
افراددرو واقعی جهانمجازیـو کمبیشـدهنده انعکاسیا یکدیگرندمکملوهمدیگر کننده جبران؟وبا
آزمون نتایج به استنادهایهمبستگیو انعکاسی تا شد سعیمشخص رابطه این بودن مکمل یاشود.براز خی
مهم نتایجاینتحقیقبهزیر شرحاست:
کلی طور به که بود آن از حاکی پیرسون همبستگی آزمون از حاصل نتایجدنیای در اجتماعی سرمایه
رابطه این بلکه است رابطه دارای تنها نه مجازی جهان در اجتماعی سرمایه و واقعیو مستقیمدر
است ضعیف سطح.اصلی فرضیه ترتیب بدینپژوهشکه این بر مبنیمیسرما زانیا هجتماعی
15. 124 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
دن در جوانانیدن با واقعی اییسا و مجازی اییتأ دارد رابطه آنها بریییهمچن و دینشدتن رابطهیز
شد مشخص.
آهمبستگی زموننشان مجازی و واقعی جهان در جوانان اجتماعی اعتماد میزان بیندادبین کهاین
رد فرضیه و ندارد وجود معناداری رابطه متغیر دوشد.
فرضیه مورد درمجازی دنیای و واقعی دنیای در جوانان اجتماعی مشارکت میزان بین رابطه،آزمون
رابطه این البته که است فرضیه شق دو میان معنادار رابطه وجود و فرضیه تأیید از حاکی همبستگی
نیزو مستقیمبود ضعیف درسطح.
اجتماعی حمایت میزان بین رابطه فرضیه مورد در همبستگی آزمون نتایجو واقعی دنیای در جوانان
و شد تأیید دوم فرضیه همانند نیز مجازی دنیایو ضعیف رابطهبرقرار مستقیمبود.
ارتباطی شبکه حجم بینجوانانارتباطی شبکه حجم و واقعی دنیای درآنهادردنیایمجازی،بر
پیرسون همبستگی آزمون اساس،اثبات معنادار رابطه وجودوت بدینف این رتیبشد تأیید نیز رضیه.
درو مستقیم رابطه فرضیه ایندرشد مشاهده متوسط سطح.
به توجه با کلی طور بهدر شده گفته مطالبنظری چارچوب،میگر نتیجه توانفتعنوان به مجازی فضای که
اینترنتی تعاملی فضای یک،منعکسکنندهحجم هماناجتماعی سرمایهاست واقعی دنیای در افراد.بمعنا دین
کهمجازی فضای،افراد اجتماعی سرمایهنمی افزایش یا کاهش رابلکه دهدسرمایه این حجمدرجهانمجازیکم
وبیشدهنده بازتاباجتماعی سرمایه حجمافراداست واقعی دنیای در.را نتیجه اینمیفرضی موید توانههایی
در که دانستنظراتو است آمده حوزه این پردازان نظریه برخیشد اشاره بدان نیز قبال.که همانطورهوارد
رینگولد(2119،ص.22)است معتقدجوامع در مردمص مجازیمی انجام را کارهایی همان ًارفزندگی در که دهند
می انجام خود حقیقیدهند،نتایجپژوهشنیزـکمابیشـاز نشانتأییدرویکردیداردرا مجازی جهان که
انعمی تلقی افراد واقعی جهان کاسکند.ازانداز چشم اینمیو مجازی جهان گفت توانواقعی،گویاصورت به
"وار آیینه"با ارتباط درمیزانمی عمل افراد اجتماعی سرمایهکنند.
16. 125 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
می ترتیب بدینکه گفت توانآمده دست به نتایجدرتحقیق اینباجام نظراتشناسان عهچون دیگرینود،
آتماواسالترهمگراست.و نود دیویدآتما له جهصاحب عنوان بهنظرانینظراتش از کهدر انپژوهشحاضر
شده استفاده،معتقدندکهدنیا در که چیزهایی همان درست مجازی جهان دردارند وجود واقعی ی،است موجود.
مجازی جهان و فیزیکی جهانروند می شدن یکی سمت به بیشتر و شده آمیخته یکدیگر در روز به روز(نودو
،آتما2116:9).می نشان نیز اسالتر توسط شده انجام مطالعاتدهدکهکنش از بسیاریفعالیت و هادر افراد های
مجازی جهانـوازآناجتماعی سرمایه جملهآنهاـرفتارها با،فعالیتانتخاب و هاواقعی دنیای در آنان های
است داشته همخوانی و همبستگی(،موسوی2911،ص.246).می مالحظه ترتیب بدینکه شودبیننظریات
حاصل نتایج با فوقپژوهش ازمورد جامعه،مطالعهو همگراییمی دیده توافقشود.یافته کلی طور بهپژوهش های
می نشانوسیله تنها اینترنت که دهدبا بلکه نیست رسانی اطالع برای ایوکیف کممرتبط افراد اجتماعی سرمایه
استجنبه سایر در مجازی جهان دارد احتمال ترتیب همین به وکند عمل مشابه صورت به نیز اجتماعی های.
پيشنهادات
در آنچهو تحقیق ایننسبت نوع دربارهدر اجتماعی سرمایهو واقعی دنیایمجازیقرار مطالعه مورد
گرفت،میتبرای شروعی نقطه واندمطالعهمقایسهایمفاهیماجتماعی فرهنگیدیگردرو واقعی جهان
مجازیتلقشو یو دازابعاد شناسایی رهگذر ایننسبت موضوع از متنوعیدوو واقعی جهانمجازی
پذیر امکانمیشود.مثالمطالعهمقایسهایفرهنگی سرمایه،سرمایه،نمادینهمبستگیاجتماعیویا
موضوعاتدیگردرو واقعی جهانمجازی.
درپ ایناجتماعی سرمایه میزان از استفاده با عمدتا ژوهشمولفه وآن های،جهان با واقعی جهان رابطه
مجازیمطالعهشد.در اماتحقیقاتبعدیانواعواشکالاجتماعی سرمایهدرو واقعی جهانمجازینیز
میتواندبهطورمقایسهمطالعه ایشود.
درمورد جامعهمطالعهیعنیجوانانشهرل به باالیی ِیهمگن ،اصفهانحاظسنو تاهل وضع ،برخی
ویژگیدیگر هایوجودداشت.اگردرواریانس دارای نمونه جامعه بعدی تحقیقاتتوجه قابل هاییدر
17. 126 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
خصوصیاتجمعیتیباشدمیتوانامیدواربودنسبت کهدر اجتماعی سرمایهو واقعی جهانمجازی
حالترا متنوعی هایبهدهد دست.که طوری بهدربعضیبازتابی رابطه بعضی ،مکمل رابطهودر حتی
رابطه اساسا است ممکن بعضیایوجودباشد نداشته.
انجامپژوهشپ هایمی کمک شده یشنهادیک در شناسان جامعه تا کندکلی انداز چشمشیوه به و ترای
از استفاده های پیامد و آثار مورد در باشند قادر یافته نظامفنآوریتسهیل که اطالعاتی و ارتباطی های
فر کنندهآهستند شدن جهانی یند،بپردازند داوری به.
18. 127 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
منابع
فارسی منابع
م ،ازکیا.وغفاریغ ،.(2989.)با روستایی توسعهبر تاکیدجامعهایران روستایی.تهران:نشرنی.
ج ،اسلوین.(2981.)و اینترنتجامعه.(ع.ع و گیلوری.مترجمان ،رادباوه.)تهران:نشرکتابدار.
م ،امیرکافی.(2989)،الگو طراحیدر اجتماعی انزوای شناختی جامعه یتهران شهر(دکتری رساله.)دانشگاه
مدرس تربیت.
تاجبخش،ک.(298.)توسع و دموکراسی ،اعتماد ،اجتماعی سرمایهه.تهران:نشرشیرازه.
م ،موسوی.توسلی وغ ،.(298).و کالسیک نظریات در سرمایه مفهومسرمایه های نظریه بر تأکید با جدید
اجتماعی.نامهاجتماعی علوم،26،92-2.
دواس،دی.ای( .2986.)اجتماعی تحقیقات در پیمایش( .ه.نایبیمترجم ،).تهران:نی نشر.
ب ،دوران.(2982).تأثیرهویت بر سایبرنتیک فضای(دکتر رسالها).مدرس تربیت دانشگاه.
م ،زکی.ع.(2984)،در اجتماعی حمایت مقیاس روایی و پایاییدانشگاه دانشجویاناصفهان های.مجله
و روانپزشکیایران بالینی روانشناسی،،91-6.
ک ،شویره.آ ،فونتن و(.2981.)وابوردیو زگان.(م.مترجم ،کتبی.)تهران:نشرنی.
س ،عاملی.ع( .2982)،جامعه و شدن جهانی.اجتماعی علوم نامه،22،24-2 9.
ج ،فیلد.(2986.)اجتماعی سرمایه.(ج.متقیمترجم ،)تهران:انتشاراتتامین پژوهش عالی موسسه
اجتماعی.
م ،کاستلز.(2981.)شبکه جامعهاطالعات عصر و ای(اول جلد)،(دوم چاپ).(ا.ا و عقیلیان.خاکباز
مترجمان.)تهران:نو طرح.
کاستلز.و مدیگران.(298).گفتگوهایکاستلز مانوئل با ی.(ح.چاوشیانول.افشانی جومترجمان ،).تهران:
19. 128 مجازی جهان و واقعی جهان در اجتماعی سرمایه ای مقایسه تحلیل
نی نشر.
موسوی،س.ک( .2981.)موبایل اجتماعی قدرت.تهران:بهینه نشرفراگیر.
منابعالتین
Nood, D. & Attemaو J. (2006). Second life: The second life of virtual reality. (S. V.
Everdingen, Trans.) EPN-Electronic Highway Platform, Retrieved 1 December 2006, from
http://www.ecp.nl/sites/default/files/EPN_report_-
The_Second_Life_of_Virtual_Reality_- _2006_October.pdf
Rheingold, H. (1993).The virtual community, Reading: Addison-Wesley. Retrieved from
http://www.Rheingold.com/ VC/ book/
Wellman, B. (1997). An electronic group is virtually a social network. In S. Kiesler. Culture
of the internet. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Wellman, B. (2001). Physical place and cyber place: the rise of networked individualism”. In
L.Keeble & B.D. Loader (Eds.), Community Informatics: Shaping Computer-Mediated
Social Relations. London: Rutledge.
Wellman, B. & Quan-Hasse, A. (2002). How does the Internet affect social capital. CA: University
of Toronto.
Wellman, Barry, et al. (2002). Does the internet increase, decrease, or supplement social
capital?. American Behavioral Scientist, 45(3), 436-455.
Williams, D. (2006). On and off the 'net: Scales for social capital in an online era. Journal of
Computer-Mediated Communication, 11(2), 593-628.
Oxford University Press. (2009). Oxford Dictionary of Sociology (3th
ed). NY: Oxford
University Press Inc.
20. 129 رسانه جهانی مجله-فارسی نسخه،دوره6شماره ،2پیاپی شماره ،22
پیها نوشت
1
Wellman, B.
2
Nood, D.
3
Attema, J.
4
Rheingold, H.
5
University of Illinois
6
Internet Social Capital Scale