1. วิทยากรโดย
ศิวากรณ์ บุญนิล
ครูชานาญการพิเศษ
โรงเรียนห้วยสักวิทยาคมเชียงราย

2. “มารยาท” หมายถึง กิริยา วาจาที่สุภาพเรียบร้อย ที่บุคคลพึงปฏิบัติใน
สังคมโดยมีระเบียบแบบแผนอันเหมาะสมตามกาลเทศะ
“มารยาทไทย” ครอบคลุมถึงกิริยา วาจาต่างๆ เช่น การแสดงความ
เคารพ การรับส่งสิ่งของ การยืน การเดิน การนั่ง การนอน
การแสดงกิริยาอาการ การรับประทานอาหาร การให้และรับบริการ
การทักทาย การสนทนา การใช้คาพูด การฟัง การใช้เครื่องมือสื่อสาร
รวมทั้งการประพฤติปฏิบัติในพิธีการต่างๆ

3. มารยาทไทย
เอกลักษณ์ของคนไทยที่กาหนดเป็นแนวทางประพฤติปฏิบัติดังนี้
 การแสดงความเคารพ
 การส่งและการรับสิ่งของ
 การยืน
 การเดิน
 การนั่ง
 การนอน

4. การแสดงความเคารพ
๑. การไหว้
๒. การกราบ
๓. การคานับ
๔. การถวายความเคารพพระมหากษัตริย์
๕. การแสดงความเคารพโดยทั่วไป

5. การไหว้ (วันทา)
ระดับที่ ๑ การไหว้พระ
ประนมมือแล้วยกขึ้น
พร้อมกับค้อมศีรษะลง
ให้หัวแม่มือจรดหว่างคิ้ว
ปลายนิ้วชี้แนบส่วนบน
ของหน้าผาก

6. ระดับที่ ๒ การไหว้ผู้มีพระคุณและผู้ทมีอายุมาก
ี่
ประนมมือแล้วยกขึ้น
พร้อมกับค้อมศีรษะลง
ให้หัวแม่มือจรดปลายจมูก
ปลายนิ้วชี้แนบหว่างคิ้ว

7. ระดับที่ ๓ การไหว้บุคคลทั่วไป
ประนมมือแล้วยกขึ้น
พร้อมกับค้อมศีรษะลง
ให้หัวแม่มือจรดปลายคาง
ปลายนิ้วชี้แนบปลายจมูก

8. การกราบ (อภิวาท)
๑. การกราบแบบเบญจางคประดิษฐ์
ท่าเตรียมเทพบุตร ท่าเตรียมเทพธิดา

9. การกราบ - แบบเบญจางคประดิษฐ์
จังหวะที่ ๑
อัญชลี (ชาย)
จังหวะที่ ๑
อัญชลี (หญิง)

10. การกราบ - แบบเบญจางคประดิษฐ์
จังหวะที่ ๒
วันทา (ชาย)
จังหวะที่ ๒
วันทา (หญิง)

11. การกราบ - แบบเบญจางคประดิษฐ์
จังหวะที่ ๓
อภิวาท (ชาย)
จังหวะที่ ๓
อภิวาท (หญิง)
ชาย ศอกทั้งสองข้างต่อจากเข่าราบไปกับพื้น หลังไม่โก่ง
หญิง ศอกทั้งสองข้างคร่อมเข่าเล็กน้อย ราบไปกับพื้น หลังไม่โก่ง

12. ๒. การกราบผู้ใหญ่
การเดินเข่า การกราบ

13. การกราบผู้ใหญ่
ผู้กราบทั้งชายและหญิง
การนั่งพับเพียบประสานมือ
นั่งพับเพียบทอดมือทั้ง
สองข้างลงพร้อมกันให้
แขนทั้งสองคร่อมเข่าที่อยู่
ด้านล่าง มือประนมตั้งกับ
พื้นไม่แบมือ ค้อมตัวลง
ให้หน้าผากแตะส่วนบน
ของมือ กราบครั้งเดียว

14. การถวายความเคารพแบบสากล
ใช้กับพระมหากษัตริย์
และพระบรมวงศานุวงศ์
ชาย ใช้วิธีถวายคานับ
โดยค้อมตัวต่าพอสมควร

15. หญิง ใช้วิธีถวายความเคารพโดยการถอนสายบัว
 แบบสากลนิยม แบบสากลนิยม
ยืนตรง หันหน้าไปทางที่
ประทับ วาดเท้าข้างใดข้าง
หนึ่งไปข้างหลังเล็กน้อย
พร้อมกับย่อตัวลง ลาตัว
ตรง หน้าตรงทอดสายตาลง
ปล่อยแขนทั้งสองข้าง แล้ว
ยืนตรง
 แบบพระราชนิยม แบบพระราชนิยม

16. การกราบศพ
พระ บุคคลทั่วไป
 ศพพระ กราบแบบเบญจางคประดิษฐ์
 ศพบุคคลทั่วไป กราบครั้งเดียวไม่แบมือ

17. การส่ง - รับของ
การส่งของขณะผู้ใหญ่ยืน
ชาย ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณยืนตรงก้าวเท้าขวาไป
ข้างหน้าค้อมตัวเล็กน้อยส่งของแล้วถอยเท้าขวากลับ ไหว้ ๑ ครั้ง
หญิง ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณยืนตรงก้าวเท้าขวาไป
ข้างหน้าย่อตัวเล็กน้อยส่งของแล้วไหว้ขณะที่ย่อตัวอยู่

18. การส่ง - รับของ การส่งของขณะผู้ใหญ่นั่งเก้าอี้
ชาย ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณยืนตรงก้าวเท้าขวาลงเข่าซ้าย
ส่งของแล้วยืนตรง ไหว้ ๑ ครั้ง ถอยหลังพอประมาณ จึงหันหลังกลับ
หญิง ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณยืนตรงก้าวเท้าขวาลงเข่า
ซ้ายส่งของแล้วไหว้ขณะที่ลงเข่า เสร็จแล้วยืนตรงถอบหลังพอประมาณ

19. การส่ง - รับของ
๑
การรับของขณะผู้ใหญ่นั่งพื้น
ชายและหญิง ปฏิบัติเหมือนกัน
เดินเข่าเข้าไปใกล้ผู้ใหญ่พอประมาณ
นั่งพับเพียบขาขวาทับขาซ้าย
แสดงความเคารพ ถ้าเป็นผู้ใหญ่ที่อายุ
๒
มากให้กราบ ๑ ครั้งแล้วรับของ
กรณีผู้สงของอายุไม่มากให้ไหว้ตาม
ระดับ แล้วรับของ

20. การส่ง - รับของ
การรับของขณะผู้ใหญ่นั่งพื้น
๓
รับสิ่งของ วางสิ่งของเยื้องเข่าขวาเล็กน้อย
ถ้าผู้ใหญ่สนทนาด้วยให้นั่งในลักษณะ
สารวม ก่อนจะลากลับให้กราบ ๑ ครั้ง
หรือไหว้ ๑ ครั้ง ถือสิ่งของเดินเข่า
๔ ถอยพอประมาณลุกขึ้นถอยพอประมาณ
จึงหันหลังกลับ

21. การยืน
๑. การยืนเคารพธงชาติ
๒. การยืนถวายความเคารพพระมหากษัตริย์
และพระบรมวงศานุวงศ์
–การยืนรับเสด็จ
๓. การยืนในพิธีต่าง ๆ
๔. การยืนในโอกาสอื่น ๆ

22. การยืนเคารพธงชาติ

23. การยืนถวายความเคารพพระมหากษัตริย์
และพระบรมวงศานุวงศ์

24. การเดิน
๑. การเดินในกรณีเกี่ยวกับสถาบันพรมหากษัตริย์
– การเดินนาเสด็จ
– การเดินตามเสด็จ
๒. การเดินในพิธีทางศาสนา
๓. การเดินในพิธีต่าง ๆ
– การเดินตามศพเวียนเมรุ
– การเดินขึ้นและลงเมรุ
– การเดินเข้า - ออกห้องประชุม
๔. การเดินผ่านผู้ใหญ่
๕. การเดินนาหรือตามผู้ใหญ่
๖. การเดินเชิญผ้าบังสุกุล

25. การเดินผ่านผู้ใหญ่ขณะนั่ง

26. การเดินผ่านผู้ใหญ่ขณะยืน

27. การเดินนาผู้ใหญ่ การเดินตามผู้ใหญ่

28. การนั่ง
๑. การนั่งพับเพียบ
๒. การนั่งขัดสมาธิ
๓. การนั่งหมอบ
๔. การนั่งคุกเข่า
๕. การนั่งเก้าอี้

29. การนั่งพับเพียบ

30. การนั่งขัดสมาธิ

31. การนั่งคุกเข่า

32. การนั่งเก้าอี้ต่อหน้าผู้ใหญ่

33. การนั่งเก้าอี้แบบพิธีการ