1. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
MOÂN HOÏC : PHAÙT TRIEÅN COÄNG ÑOÀNG
SOÁ TIEÁT : 60
Th.S. Nguyeãn Ngoïc Laâm bieân soïan
1.Lyù do hoïc moân PTCÑ :
- Khaùi nieäm :
Phöông phaùp coäng ñoàng, tieáp caän döïa treân coäng ñoàng vôùi muïc tieâu
giuùp coäng ñoàng ñöôïc phaùt trieån khaùi nieäm PTCÑ. Caùc vaán ñeà taùc ñoäng
ñeán con ngöôøi phaàn lôùn xuaát phaùt töø caùc vaán ñeà cuûa heä sinh thaùi, coù
nhieàu truïc traëc, khieám khuyeát ( nhö thieáu maïng löôùi an sinh, thieáu toå chöùc,
chöa nhaän ra tieàm naêng, thôø ô, veä sinh moâi tröôøng, taøi nguyeân ngheøo naøn,
thieáu kieán thöùc, laïc haäu…noùi chung cô caáu kinh teá, xaõ hoäi vaø chính trò coøn
yeáu). Do ñoù caàn taïo ra nhöõng cô caáu môùi, nhöõng thay ñoåi ñeå ñaùp öùng caùc
nhu caàu caáp thieát vaø cô baûn cuûa ngöôøi daân bò thieät thoøi nhaát. Ñoù cuõng
laø moät quaù trình nhaèm laøm giaûm daàn baát coâng xaõ hoäi.
o Caùc neàn taûng cuûa PTCÑ :
a). Vieãn caûnh sinh thaùi :
 Nguyeân taéc 1 : toaøn dieän ( baát cöù vaán ñeà naøo ñeàu coù lieân quan ñeán
heä thoáng caùc vaán ñeà khaùc vaø chæ ñöôïc hieåu khi tham chieáu caùc
vaán ñeà coù lieân quan ).
 Nguyeân taéc 2 : Beàn vöõng ( taùi caáu truùc, bieát söû duïng nguoàn löïc, thay
ñoåi caên cô )
 Nguyeân taéc 3 : ña daïng hoùa ( söï tham gia töø nhieàu phía, söû duïng nhieàu
giaûi phaùp khaùc nhau, kyõ thuaät ñôn giaûn ).
 Nguyeân taéc 4 : söï caân baèng ( söï haøi hoøa giöõa caùc heä thoáng, hôïp taùc
hôn laø caïnh tranh, vaán ñeà giôùi – aâm döông - )
b) Vieãn caûnh coâng baèng xaõ hoäi :
- Laõnh vöïc caù nhaân : ngheøo ñoùi, thaát nghieäp, töï töû, bò phaân bieät…
caùc ñoái töôïng laø naïn nhaân, caàn ñöôïc trôï giuùp.
1

2. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
- Laõnh vöïc caûi tieán ñònh cheá : heä thoáng an sinh xaõ hoäi, heä thoáng tö
phaùp, chaêm soùc söùc khoûe, giaùo duïc,… theâm taøi nguyeân, theâm dòch vuï,
ñaøo taïo.
- Laõnh vöïc caáu truùc : phaân phoái, giôùi, quaûn lyù, quyeàn löïc, bò thieät
thoøi… Thay ñoåi nhaän thöùc vaø haønh vi.
c). Taêng naêng löïc ( taêng quyeàn löïc ) :
 Taêng naêng löïc cho ngöôøi bò thieät thoøi :
Giuùp hoï coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán ngöôøi khaùc, laø moät tieán trình
giuùp hoï caïnh tranh hieäu quaû hôn vôùi caùc quyeàn lôïi, giuùp hoï hoïc vaø söû
duïng caùc kyõ naêng vaän ñoäng, bieát laøm vieäc vôùi heä thoáng.
- Theå hieän quyeàn löïc gì ?
1. Quyeàn löïc treân söï löïa choïn caù nhaân vaø caùc cô hoäi cuoäc soáng.
2. Quyeàn löïc treân vieäc xaùc ñònh nhu caàu ( chính mình xaùc ñònh nhu caàu
cuûa mình chöù khoâng do ai khaùc ) .Caàn ñöôïc giaùo duïc vaø thoâng tin.
3. Quyeàn löïc treân yù töôûng : khaû naêng suy nghæ ñoäc laäp.
4. Quyeàn löïc treân caùc ñònh cheá : tieáp caän ñöôïc heä thoáng giaùo duïc,
chaêm soùc söùc khoûe, heä thoáng an sinh xaõ hoäi, cô caáu chính quyeàn…
5. Quyeàn löïc treân taøi nguyeân : taøi chính, giaùo duïc, cô hoäi phaùt trieån, vui
chôi,
6. Quyeàn löïc treân hoïat ñoäng kinh teá : saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi.
- Nhu caàu :
1. Do daân xaùc ñònh chöù khoâng do ngöôøi khaùc xaùc ñònh.
2. Nhu caàu thaät : nhu caàu ñöôïc caûm nhaän maø khoâng bò aûnh höôûng töø
beân ngoøai vaø hoøan toøan töï do muoán ñeå ñöôïc thoûa maõn hay khoâng.
3. Nhu caàu gæa taïo : coù ñöôïc do aùp löïc hay bò aûnh höôûng ( quaûng caùo…)
4. Coù 4 loïai nhu caàu : nhu caàu theo chuaån möïc ñaõ ñöôïc chaáp thuaän
( xaùc ñònh bôûi chính quyeàn nhö möùc ngheøo ñoùi…) , nhu caàu caûm nhaän ( qua
kinh nghieäm thaáy coù nhu caàu nhö qua ñieàu tra xaõ hoäi hoïc ), nhu caàu ñöôïc
2

3. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
bieåu loä ( caàn dòch vuï, chôø ñöôïc khaùm beänh, ñi xin vieäc laøm…), nhu caàu so
saùnh ( so saùnh vôùi ñòa phöông khaùc coù söï khaùc bieät ).
2. Khaùi nieäm coäng ñoàng :
a. Khoâng gian : thaønh phoá, loái xoùm, con ñöôøng…
b. Moái quan heä : gia ñình, hoäi heø, toå chöùc, caâu laïc boä, nhoùm…
c. Söï kieän, taäp tuïc : leã hoäi, thôø phuïng, ñaùm cöôùi, ñaùm ma…
d. Gôïi caûm xuùc, nhôù nhung, tình baïn, ñoàng thôøi cuõng coù noãi sôï, lo aâu vaø
maâu thuaån ( vaán ñeà quyeàn löïc )
e. Coäng ñoàng = daân ( caùch nhìn daân soá xaõ hoäi hoïc ) thoâng tin veà : soá
daân, sinh töû, nhaø ôû, vieäc laøm, thu nhaäp, lao ñoäng, söùc khoûe, dinh döôõng…
f. Coäng ñoàng = heä thoáng xaõ hoäi ( heä thoáng trong moái töông quan vôùi caùc
heä thoáng khaùc ) : toå chöùc hoïat ñoäng xaõ hoäi, khoâng coù khaùi nieäm nôi choán
roõ raøng maø coù söï phoái hôïp ñeå hoøan thaønh muïc tieâu chung.
Caùc ñaëc tính cuûa coäng ñoàng :
1. Phaïm vi con ngöôøi : moái töông taùc giöõa caùc caù nhaân, phaïm vi nhoû ñeå
moïi ngöôøi coù theå nhaän bieát laån nhau.
2. Söï ñoàng nhaát vaø thuoäc veà : chaáp nhaän nhau vaø moïi ngöôøi bieát mình
laø thaønh vieân cuûa coäng ñoàng. Söï thuoäc veà coäng ñoàng taïo moät thaønh toá
khaùi nieäm baûn thaân ôû moãi thaønh vieân coäng ñoàng.
3. Nghóa vuï : thaønh vieân coù quyeàn , traùch nhieäm vaø nghóa vuï, mong ñôïi
ñoùng goùp cho cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng, tham gia tích cöïc vaøo caùc hoïat
ñoäng cuûa CÑ vaø duy trì caáu truùc CÑ.
4. Vaên hoùa : duy trì taäp tuïc, truyeàn thoáng laâu ñôøi, neáp sinh hoïat.
3. Ñaëc ñieåm cuûa moät coäng ñoàng ngheøo :
1. Kinh teá ngheøo naøn , laïc haäu, thu nhaäp thaáp, khoâng coù vieäc laøm
hoaëc vieäc laøm khoâng oån ñònh.
2. Cô sôû haï taàng thieáu thoán vaø toài teä, dòch vuï xaõ hoäi ngheøo naøn ( nhö
y teá, giaùo duïc,…). Ngöôøi daân phaûi traû tieàn cao ñeå coù nöôùc saïch, ñieän…
3

4. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
3. Thieáu quyeàn tham gia vaø quyeát ñònh.
4. Thieáu cô hoäi tieáp caän vôùi caùc taøi nguyeân nhö ñaát ñai, tín duïng, ñaøo
taïo, kieán thöùc,
4. Khaùi nieäm Phaùt trieån :
Phaùt trieån laø moät tieán trình naêng ñoäng daãn tôùi thay ñoåi vaø taêng
tröôûng laøm caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi tham gia vaø
phaùt sinh töø beân trong heä thoáng cuûa hoï. Phaùt trieån laø moät tieán trình giuùp
ngöôøi daân thaùo gôõ nhöõng trôû ngaïi ngaên caûn hoï theå hieän toøan boä tieàm
naêng cuûa hoï.
Söï thay ñoåi coù theå ôû hai maët : vaät chaát ( nhaø ôû, tröôøng hoïc, ñöôøng
xaù, gieáng nöôùc…) vaø phi vaät chaát ( nhaän ra khaû naêng cuûa mình, loøng töï tin,
tinh thaàn gaén boù coäng ñoàng vaø moïi söï thay ñoåi ñeàu baét nguoàn töø töøng
caù nhaân.)
4.1. Muïc ñích cuûa söï phaùt trieån :
1. Tröôùc chæ chuù troïng ñeán maët kinh teá.
2. Naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng
3. Cung caáp cô hoäi ñeå phaùt trieån toøan dieän caùc tieàm naêng.
4. Thoûa maõn caùc nhu caàu cô baûn cuûa con ngöôøi.
5. Ngöôøi thieät thoøi trong coäng ñoàng ñöôïc hoäi nhaäp.
6. Phaùt huy nhöõng coá gaéng cuûa chính ngöôøi bò thieät thoøi tham gia vaøo
nhöõng quyeát ñònh coù aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa hoï.
4.2. Moät soá thuyeát veà phaùt trieån :
1. Taêng tröôûng kinh teá : chuù troïng nhieàu vaøo kinh teá hôn xaõ hoäi, con ngöôøi
phaûi hy sinh, an sinh seõ ñeán khi kinh teá phaùt trieån.
2. Leä thuoäc ( trung taâm ngoïai vi ) : öu tieân cho trung taâm thaønh phoá lôùn, caùc
ngoïai vi laân caän leä thuoäc vaøo trung taâm.
3. Nhu caàu cô baûn : xaõ hoäi seõ oån ñònh khi caùc nhu caàu cô baûn cuûa con
ngöôøi ñöôïc ñaùp öùng.
4. Phaùt trieån vôùi ñònh höôùng baûo veä moâi sinh.
4

5. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
5. Töông thuoäc treân phaïm vi toaøn caàu : caùc quoác gia phaûi hoøa nhaäp vaøo
phöông höôùng phaùt trieån chung cuûa theá giôùi, caùc nöôùc maïnh chi phoái caùc
nöôùc nhoû ( ví duï tröôøng hôïp Myõ buoäc Thaùi Lan phaûi mua thuoác trò AIDS/HIV
cuûa Myõ vôùi giaù cao thay vì söû duïng thuoác do mình töï cheá toát hôn vaø reõ hôn
nhieàu neáu khoâng Myõ ñaùnh thueá cao caùc maët haøng nhaäp khaåu cuûa Thaùi
Lan vaøo Myõ ).
6. Phaùt trieån coäng ñoàng: phöông höôùng phaùt trieån laáy daân laøm goác ôû
caùc nöôùc ñang phaùt trieån khi maø neàn an sinh xaõ hoäi coøn giôùi haïn vaø phuø
hôïp nhieàu hôn vôùi neàn vaên hoùa coäng ñoàng Chaâu AÙ.
4.3. Caùc ñaëc ñieåm cuûa phaùt trieån thaønh coâng :
1. Tuøy thuoäc laãn nhau : tham gia vì nhaän thöùc moïi ngöôøi caàn nhau vaø seõ
ñöôïc höôûng töø noã löïc taäp theå vaø hôïp taùc.
2. Chia seõ traùch nhieäm vaø cuøng laáy quyeát ñònh.
3. Ñoäng löïc : muïc tieâu vì lôïi ích cuûa chính hoï vaø noã löïc seõ caûi thieän hoøan
caûnh soáng cuûa chính hoï.
4. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc : phaùt trieån khaû naêng vaø kyõ naêng ñeå
khoâng coøn leä thuoäc.
5. Giao quyeàn : quyeàn löïc ôû chính caùc ñoái töôïng tham gia.
6. Thay ñoåi moät caùch cô baûn vaø daøi haïn.
7. Toân troïng ñoáitöôïng vaø neàn vaên hoùa cuûa hoï.
8. Phoøng ngöøa hôn laø trò lieäu.
4.4. Theá naøo laø phaùt trieån beàn vöõng ?
Beàn : veà vaät chaát, tinh thaàn, vaø quan heä xaõ hoäi.
Beàn vöõng ôû 3 caáp ñoä :
1. Vó moâ : Chính saùch lieân quan ñeán moâi tröôøng kinh teá, xaõ hoäi, giaûm
cheânh leäch, naêng löïc cuûa chính quyeàn, ñoøan theå vaø ngöôøi daân.
2. Trung moâ : Hoïat ñoäng cuûa toå chöùc, söï ñoàngboä trong giaûi quyeát vaán ñeà
vaø ra quyeát ñònh, vaán ñeà duy trì vaø baûo quaûn.
5

6. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
3. Caáp vi moâ ( cô sôû ) : Nhu caàu, khaû naêng, tieàm naêng, yù muoán thay ñoåi,
söï tham gia. Tieán trình :
4. Phuùc lôïi - tieáp caän - nhaän thöùc - tham gia - töï quaûn
Ñieàu quan troïng khoâng phaûi laø hoã trôï caùi gì maø laø hoã trôï nhö theá naøo.
4.5. Caùc xu höôùng ñaùnh giaù söï beàn vöõng :
1. Chuù troïng ñeán giai ñoïan cuoái cuûa döï aùn ( giai ñoïan chuyeån giao ñeå coäng
ñoàng töï löïc )
2. Chuù troïng ñeán giai ñoïan töø luùc khôûi ñaàu döï aùn ( söï tham gia ban ñaàu
cuûa ngöôøi daân luùc khaûo saùt nhu caàu vaø leân keá hoïach.).
3. Chuù troïng ñeán tieán trình thöïc hieän caùc böôùc.
5. Khaùi nieäm Phaùt trieån coäng ñoàng .
PTCÑ laø moät tieán trình laøm chuyeån bieán CÑ ngheøo thieáu töï tin thaønh
coäng ñoàng tö ïlöïc thoâng qua vieäc giaùo duïc gaây nhaän thöùc veà tình hình, vaán
ñeà hieän taïi cuûa ngöôøi daân, phaùt huy caùc khaû naêng vaø taøi nguyeân saún
coù, toå chöùc caùc hoïat ñoäng töï gíup, boài döôõng vaø cuûng coá toå chöùc vaø
tieán tôùi töï löïc vaø phaùt trieån.
Phöông phaùp PTCÑ laø phöông phaùp laáy con ngöôøi laøm trung taâm cuûa phaùt trieån
vaø quan taâm tröôùc heát ñeán nhaân phaåm vaø tieàm naêng cuûa hoï thay vì laáy
toøan boä coäng ñoàng laøm ñoái töôïng thì lôïi ích phaùt trieån ít ñeán tay ngöôøi bò
thieät thoøi. Muïc tieâu cuûa coâng taùc coäng ñoàng laø giuùp ñôõ ngöôøi daân môû
roäng taàn nhìn, taêng theâm naêng löïc, loøng töï tin vaø söï taän tuïy ñeå ñaûm baûo
cho nhöõng noå löïc ôû coäng ñoàng ñöôïc duy trì vaø coù hieäu quaû caû ôû hieän taïi
vaø trong töông lai.
Phöông phaùp SARAR taäp trung vaøo vieäc phaùt trieån khaû naêng cuûa con
ngöôøi ñeå ñaùnh gía, löïa choïn, leân keá hoïach, toå chöùc vaø trieån khai coâng vieäc
:
S Self- esteem ( loøng töï troïng )
A Associative strength ( söùc maïnh toång hôïp )
R Resource fulness ( söï naêng ñoäng thaùo vaùt )
6

7. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
A Action planning ( leân keá hoïach haønh ñoäng )
R Responsibility ( traùch nhieäm )
Nhöõng vaán ñeà maø PTCÑ quan taâm :
1. Nhìn caù nhaân trong boái caûnh moâi tröôøng soáng cuûa ho. Caùc vaán ñeà
ñeàu coù töông quan roäng vôùi caùc vaán ñeà kinh teá xaõ hoäiï.
2. Thoûa maõn caùc nhu caàu do chính ngöôøi daân töï nhaän thaáy. Taùc vieân
tham gia vaøo tieán trình naøy vaø coù theå cung caáp cho hoï yù töôûng môùi.
3. Giuùp ñôõ laån nhau vaø tình nguyeän thoâng qua nhoùm.
4. Aùp löïc, maâu thuaån vaø tham gia.
5. Nghieân cöùu haønh ñoäng : luoân tìm yù töôûng môùi vaø caùch giaûi quyeát
môùi ñeå thoûa maõn nhu caàu.
6. Caùc giaù trò vaø nguyeân taéc haønh ñoäng trong phaùt trieån coäng ñoàng.
a. Caùc giaù trò :
5. An sinh cuûa ngöôøi daân : moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn ñöôïc phaùt trieån, ñöôïc
coù coâng aên vieäc laøm, ñöôïc ñaûm baûo cuoäc soáng coù nhaân phaåm, ñöôïc toân
troïng vaø ñöôïc baûo veä.
6. Coâng baèng xaõ hoäi : moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn coù cô hoäi ngang nhau ñeå
thoûa maõn nhu caàu cô baûn. Coâng baèng xaõ hoäi ñoøi hoûi coù söï taùi phaân
phoái taøi nguyeân vaø quyeàn quyeát ñònh trong xaõ hoäi.
7. Tinh thaàn coäng ñoàng vaø traùch nhieäm xaõ hoäi : Moãi ngöôøi laø thaønh vieân
cuûa coäng ñoàng khoâng chæ quan taâm ñeán baûn thaân maø coøn coù traùch
nhieäm vôùi ngöôøi xung quanh, cuøng nhau giaûi quyeát nhu caàu vaø vaán ñeà
chung.
b. Caùc nguyeân taéc haønh ñoäng :
8. Baét ñaàu töø nhu caàu, taøi nguyeân vaø khaû naêng cuûa ngöôøi daân.
9. Tin vaøo khaû naêng thay ñoåi vaø phaùt trieån cuûa ngöôøi daân.
10. Ñaùp öùng nhu caàu vaø moái quan taâm öu tieân hieän taïi cuûa hoï.
7

8. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
11. Khuyeán khích hoï cuøng thaûo luaän, laáy quyeát ñònh chung vaø haønh ñoäng
chung. Ngöôøi daân thaät söï tham gia khi hoï nhaän thöùc ñöôïc hoï coù quyeàn vaø
traùch nhieäm tham gia. Caùc ñieàu kieän ñeå coù söï tham gia:
12. Hoï seõ tham gia khi hoï nhaän thöùc vaán ñeà hoaëc hoïat ñoäng naøo ñoù quan
troïng.
13. Hoï seõ tham gia khi hoï tin raèng haønh ñoäng cuûa hoï ñöa ñeán söï thay ñoåi.
14. Hoï seõ tham gia khi hoï caùc hình thöùc tham gia ñöôïc coâng nhaän vaø ñöôïc
toân troïng.
15. Hoï seõ tham gia khi hoï caûm thaáy hoï coù khaû naêng tham gia vaø sö ïtham gia
cuûa hoï phaûi ñöôïc hoã trôï.
16. Ñi töø nhöõng hoïat ñoäng nhoû ñeå coù nhöõng thaønh coâng nhoû.
17. Haønh ñoäng baét nguoàn töø caùc nhoùm nhoû ñöôïc toå chöùc moät caùch töï
nguyeän.
18. Taïo nhieàu cô hoäi ñeå ngöôøi daân töông trôï nhau, cuøng haønh ñoäng ñeå caûi
thieän an sinh cho nhau.
19. Quy trình : “ Haønh ñoäng – ruùt kinh nghieäm – haønh ñoäng môùi - …”
20. Taêng kyõ naêng ñieàu haønh vaø giaûi quyeát maâu thuaån.
21.Bieát lieân keát vôùi beân trong vaø beân ngoøai coäng ñoàng ñeå coù theâm taøi
nguyeân vaø hôïp taùc toát.
7. Caùc chöông trình phaùt trieån coù öùng duïng phöông phaùp PTCÑ.
22. CT taêng thu nhaäp : CT Xoùa Ñoùi giaûm ngheøo, CT Tín duïng – Tieát kieäm, PN
giuùp nhau laøm kinh teá gia ñình.
23. CT cung öùng caùc dòch vuï xaõ hoäi : CT tieân chuûng môû roäng, chaêm soùc
Söùc khoûe baø meï vaø treû em, CT choáng suy dinh döôõng, CT Keá hoïach hoùa gia
ñình…
24. CT caûi thieän haï taàng cô sôû : CT nöôùc saïch, CT raùc vaø moâi tröôøng, CT
beâtoâng hoùa caùc heûm, CT ñieän noâng thoân…
8

9. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
25. CT chuyeån giao khoa hoïc kyõ thuaät : CT khuyeán noâng, CT chuyeån ñoåi caây
troàng, CT nuoâi troàng thuûy saûn, CT VAC…
26. CT toå chöùc coäng ñoàng : nhoùm noâng daân saûn xuaát gioûi, nhoùn thanh nieân
tình nguyeän, nhoùm ñoàng ñaúng…
8. Caùc vai troø vaø kyõ naêng cuûa Taùc vieân coäng ñoàng .
8.1. Vai troø taïo thuaän lôïi.
Kích thích haønh ñoäng, giuùp coäng ñoàng naêng ñoäng hôn veà maët xaõ hoäi :
Taïo phaán khôûi, kyõ naêng truyeàn thoâng toát ( roõ – goïn ), coù hieåu bieát vaø coù
ñaàu oùc phaân tích, coù ñaïo ñöùc vaø nhaân caùch.
- laøm trung gian vaø bieát thöông löôïng : khoâng ñöùng veà phía naøo khi coù maâu
thuaån, giuùp 2 beân thay ñoåi quan ñieåm maø khoâng bò maát maët.
- Ngöôøi hoã trôï : veà kieán thöùc, laéng nghe vaø giaûi ñaùp, hoã trôï chính thöùc vaø
phi chính thöùc baèng caùch tham gia caùc sinh hoïat cuûa ñòa phöông.
- Ngöôøi taïo söï thoûa hieäp chung : xaây döïng söï hôïp taùc, toân troïng söï khaùc
bieät veà quan ñieåm cuûa nhau, khoâng coù beân thaéng vaø beân thua, caàn nhieàu
cuoäc thaûo luaän khoâng chính thöùc.
- Ngöôøi xaây döïng nhoùm haønh ñoäng : ñieàu hoøa caùc hoïat ñoäng cuûa caùc
nhoùm, giaûi quyeát maâu thuaån trong nhoùm.
- Caùc böôùc thaønh laäp nhoùm :
- Böôùc 1 : Nhaän dieän vaán ñeà coù taàm quan troïng trong coäng ñoàng.
- Böôùc 2 : Ghi laïi teân nhöõng ngöôøi trong coäng ñoàng quan taâm ñeán vaán
ñeà.
- Böôùc 3 : Ñeán nhaø tìm hoï ( theo danh saùcch ñaõ ghi ) ñeå thaûo luaän vôùi hoï
veà vaán ñeà vaø xem hoï quan taâm ñeán laõnh vöïc naøo hoaëc veà vaán ñeà naøo
khaùc khoâng ?
- Böôùc 4: Ñaùnh giaù caùc thoâng tin coù ñöôïc vaøtrôû laïi ngöôøi ban ñaàu ñaõ
cung caáp danh saùch cho chính mình.
- Böôùc 5 : Baùo caùo vôùi laõnh ñaïo ve àphöông höôùng maø mình muoán ñi. Giûai
thích
9

10. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
- Böôùc 6 : Laáy quyeát ñònh ñeå thöïc hieän
- Böôùc 7 : Tieán haønh.
- Ngöôøi bieát söû duïng kyõ naêng vaø taøi nguyeân.
- Ngöôøi giuùp toå chöùc.
8.2. Vai troø nhaø giaùo duïc.
- Ngöôøi gaây giaùc ngoä : giuùp daân nhaän thöùc vaán ñeà cuûa chính hoï, theå
hieän mong ñôïi vaø caùc khoù khaên cuûa hoï thoâng qua moät tieán trình giaùo duïc
chuû ñoäng, giuùp hoï nhaän thaáy vieãn caûnh töông lai vaø hoï phaûi thay ñoåi caùi gì
ñeå ñaït ñeán vaø chính ôû tieán trình naøy hoï thaáy ñöôïc nghóa vuï vaø quyeàn tham
gia cuûa mình.
Taùc vieân söû duïng kyõ thuaät SAT ( thuyeát haønh ñoäng xaõ hoäi : Social Action
Theory ) thoâng qua tieán trình khaùm phaù nhö sau :
27. Vaán ñeà laø gì ?
28. Taïi sao coù vaán ñeà ñoù ?
29. Thay ñoåi tí ch cöïc nhö theá naøo ñeå khaéc phuïc vaán ñeà ?
30. Keá hoïach haønh ñoäng gì ?
31. Phaûn hoài v aø ñaùnh giaù keá hoïach.
- Ngöôøi thoâng tin : veà muïc tieâu vaø tieán trình cuûa caùc hoïat ñoäng, caùc kyõ
thuaät.
- Ngöôøi ñoái ñaàu : khi coù dieãn bieán xaáu nhö hieåu laàm, laøm sai, leäch muïc
tieâu, chia phe nhoùm choáng ñoái, teä naïn xaõ hoäi...
- Ngöôøi ñaøo taïo : ñaøo taïo döôùi nhieàu hình thöùc : thaûo luaän nhoùm, troø chôi,
kòch, kòch roái, xem phim...
8.3. Ngöôøi ñaïi dieän.
- Ngöôøi tieáp nhaän taøi nguyeân töø beân ngoøai ( kinh phí, kyõ thuaät ).
- Ngöôøi bieän hoä nhaân danh coäng ñoàng : giuùp daân noùi leân quyeàn lôïi cuûa hoï hôn
laø mình nghæ hoï caàn moät ngöôøi ñeå giaûi quyeát quyeàn lôïi cho hoï.
- Ngöôøi bieát söû duïng truyeàn thoâng ñaïi chuùng: TV, radio,video, baùo chí, baùo töôøng.
10

11. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
- Ngöôøi thieát laäp caùc moái quan heä xaõ hoäi : caàn phaùt bieåu ôû nhöõng nôi coâng
coäng ( khi coù leã hoäi, hoäi thaûo, hoäi hoïp... ).
- Ngöôøi xaây döïng maïng löôùi : veà con ngöôøi cuõng nhö veà caùc dòch vuï.
- Ngöôøi chia seõ kieán thöùc, kinh nghieäm ( chính thöùc vaø phi chính thöùc )
8.4. Vai troø kyõ thuaät.
- Ngöôøi thu thaäp döõ lieäu vaø phaân tích ( nhaø nghieân cöùu )
- Ngöôøi bieát söû duïng vi tính.
- Ngöôøi vieát baùo caùo.
- Ngöôøi quaûn lyù
- Ngöôøi kieåm soùat taøi chính.
8.5. Caùc kyõ naêng chính caàn coù ôû taùc vieân coäng ñoàng.
- Kyõ naêng truyeàn thoâng ( coù lôøi vaø khoâng lôøi )
- Kyõ naêng laøm vieäc vôùi nhoùm.
- Kyõ naêng laøm vieäc vôùi caùc ñoái taùc ( kyõ naêng thöông löôïng )
- Kyõ naêng giaûi quyeát maâu thuaån.
- Kyõ naêng phaân tích, ñaùnh gía vaø nhaän dieän vaán ñeà.
- Kyõ naêng leân keá hoïach.
- Kyõ naêng phaùt hieän vaø söû duïng taøi nguyeân.
8.6. Phaåm chaát caàn coù ôû taùc vieân coäng ñoàng.
- Hieåu baûn thaân mình laø ai vaø ngöôøi nhö theá naøo : vì yeáu toá baûn thaân naøy aûnh
höôûng maïnh ñeán caùch nhìn vaán ñeà, caùch giao tieáp cuõng nhö phöông thöùc
laøm vieäc vôùi ngöôøi daân. Taùc vieân phaûi bieát maët maïnh vaø maët yeáu cuûa
mình ñeå ñieàu chænh khi caàn thieát vì taùc vieân phaûi coù thaùi ñoä laéng nghe,
kieân nhaãn, bình tónh, khích leä vaø côûi môû khôi gôïi söï coá gaéng baøy toû yù
kieán cuûa ngöôøi daân. Taùc vieân töï hieåu mình seõ traùnh ñöôïc söï noân noùng sôï
thaát baïi, thieáu toân troïng yù kieán cuûa ngöôøi khaùc, laán löôùt hay pheâ phaùn,
höùa heïn hoaëc chaâm bieám hoaëc khoe kieán thöùc cuûa mình deã taïo söï tuøy
thuoäc nôi ngöôøi daân. YÙ thöùc veà mình seõ giuùp taùc vieân hieåu ñöôïc quan
11

12. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
ñieåm cuûa ngöôøi khaùc khaùc vôùi mình ( quan ñieåm veà bình ñaúng giôùi, veà
ngöôøi ngheøo…)
- Naêng löïc chuyeân moân : ñöôïc ñaøo taïo, töï tin vaø bieát taïo nieàm tin thaät nôi
ngöôøi daân.
- Trung thöïc, khieâm toán ( daùm nhaän ngöûng haïn cheá cuûa mình, hoïc caùi hay
cuûa ngöôøi daân ).
- Hoøa ñoàng : phong caùch soáng vaø laøm vieäc phuø hôïp vôùi ngöôøi daân, coù ñaïo
ñöùc.
- Kieân trì, nhaãn naïi, khoâng noùng voäi, laøm thay, thuùc eùp ngöôøi daân.
9. Tieán trình Phaùt trieån coäng ñoàng.
Trình töï caùc böôùc coù theå linh hoïat ñeå phuø hôïp vôùi hoøan caûnh cuûa ñòa
phöông. Caùc böôùc ñaàu coù theå sau khi choïn coäng ñoàng, vöøa nghieân cöùu,
vöøa taäp huaán cuøng phaân tích veà tình hình coäng ñoàng ñoàng thôøi cuøng ngöôøi
daân leân keá hoïach haønh ñoäng, vöøa nhen nhoùm hình thaønh caùc nhoùm haønh
ñoäng. Tuy nhieân, noùi chung, chuùng ta coù theå phaân bieät caùc böôùc nhö sau
ñoái vôùi taùc vieân coäng ñoàng töø beân ngoøai ñeán :
Böôùc 1 : Choïn coäng ñoàng.
- Choïn töø phaïm vi roäng vaø heïp daàn ( ñeán khi phuø hôïp vôùi tieâu chuaån vaø
khaû naêng ñaùp öùng cuûa toå chöùc thöïc hieän döï aùn ) quathoâng tin chính thöùc,
tröïc tieáp phoûng vaán, quan saùt, thaêm doø, laân la tìm hieåu.
- Tieâu chuaån choïn : ña soá ngöôøi ngheøo vaø nhu caàu cuûa hoï phuø hôïp vôùi
chieán löôïc vaø khaû naêng cuûa toå chöùc, moät aáp hay moät khu phoá laø lyù
töôûng ( 100 – 250 hoä ), laõnh ñaïo ñòa phöông côûi môû, hieåu vaø chaáp nhaän söï
thay ñoåi.
Böôùc 2 : Hoäi nhaäp, tìm hieåu vaø nhaän dieän caùc tieàm naêng, nhöõng ngöôøi tích cöïc trong
coäng ñoàng.
- Thaêm vieáng caùc laõnh ñaïo ñòa phöông ñeå thoâng baùo muïc ñích, nhieäm vuï
coâng taùc cuûa mình.
12

13. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
- Tìm nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm ôû töøng laõnh vöïc coù theå seõ laø coäng
taùc vieân trong döï aùn cuûa mình.
- Phaùt hieän nhöõng tieàm naêng veà con ngöôøi ñeå chuaån bò hình thaønh
nhoùm noàng coát. Tieâu chuaån ñeå nhaän dieän ngöôøi noàng coát :
- ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, vöøa trong CÑ,
- coù uy tín vaø coù aûnh höôûng tích cöïc trong CÑ
- coù yù thöùc veà caùc vaán ñeà trong CÑ.
- Ñaùp öùng ñöôï c vôùi nhöõng thay ñoåi môùi.
- Coù kyõ naêng truyeàn thoâng vaø giao tieáp toát.
- Vì lôïi ích ngöôøi ngheøo,
- Daùm noùi thay ngöôøi daân ngheøo.
- Tham döï nhöõng sinh hoïat trong coäng ñoàng ( hoïat ñoäng kinh teá nhö laøm
ruoäng, chaên nuoâi, hoïat ñoäng vaên hoùa-xaõ hoäi nhö theå thao, vaên ngheä..) ñ eå
taïo moái quan heä toát vôùi ngöôøi daân.
Böôùc 3 : Taäp huaán nhoùm noàng coát.
Chöông trình taäp huaán caên baûn bao goàm : phöông phaùp PTCÑ, caùc kyõ
naêng truyeàn thoâng, naêng ñoäng nhoùm, kyõ naêng laõnh ñaïo…Thôøi gian taäp
huaán töø 4 buoåi ñeán moät tuaàn. Phöông phaùp taäp huaán phaûi laø phöông phaùp
chuû ñoäng, gaén vôùi thöïc teá cuûa ñòa phöông thoâng quacaùc hình thöùc thaûo
luaän nhoùm, troø chôi minh hoïa, saém vai, phaân tích tình hình coäng ñoàn g vaø leân
keá hoïach haønh ñoäng.
Böôùc 4 : Tìm hieåu vaø phaân tích coäng ñoàng.
Vieäc tìm hieåu vaø phaân tích coäng ñoàng ñöôïc toå chöùc vôùi söï tham gia cuûa
nhoùm noàng coát. Coù theå söû duïng caùc phöông phaùp : khaûo saùt theo baûng
caâu hoûi soïan saún, la caø quan saùt, phoûng vaán saâu, thu thaäp thoâng tin qua taøi
lieäu, ñaùnh giaù nhanh coù söï tham gia ( Participatory Rapid Appraisal ). Caùc thoâng
tin caàn tìm hieåu laø :
1. Soá lieäu veà daân soá, ñòa lyù, kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa, chính trò, haï taàng
cô sôû.
13

14. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
2. Caùc toå chöùc, chöông trình coùsaún, muïc ñích vaø chöông trình hoïat ñoäng
cuûa hoï
3. Nhaän thöùc, kyø voïng cuûa ngöôøi daân vaø cuûa laõnh ñaïo ñòa phöông veà
caùc vaán ñeà cuûa hoï.
4. Caùc tieàm naêng, löïc hoã trôï vaø löïc caûn, caùc moái quan heä trong coäng
ñoàng.
5. Nhöõng kinh nghieäm, caûm xuùc, aán töôïng cuûa ngöôøi khaûo saùt raát boå ích
cho vieäc phaân tích tình hình coäng ñoàng.
Böôùc 5 : Thaønh laäp Ban ñieàu haønh döï aùn.
Moät cô cheá quaûn lyù coù söï tham gia cuûa ñaïi dieän ngöôøi daân seõ laø cô
hoäi toát ñeå giuùp taêng nhaän thöùc vaø naêng löïc cuûa coäng ñoàng.
Neân baét ñaàu baèng moät chöông trình nhoû lieân quan ñeán laõnh vöïc, vôùi
ñieàu kieän veà taøi nguyeân vaø nhaân söï cuûa coäng ñoàng vaø nhaém vaøo vieäc
ñaùp öùng nhöõng nhu caàu thieát thöïc nhaát cuûa ngöôøi daân ( nhö tín duïng – tieát
kieäm). Chuùng ta loàng gheùp theâm caùc chöông trình khaùc ( nhö söùc khoûe, giaùo
duïc, vui chôi giaûi trí, haï taàng cô sôû…) sau khi chöông trình ban ñaàu ñi vaøo neà neáp oån
ñònh. Caùc nhoùm haønh ñoäng khaùc seõ laàn löôït ñöôïc hình thaønh theo töøng böôùc cuûa
caùc chöông trình ( nhoùm PN buoân baùn nhoû, nhoùm thanh nieân hoïc ngheà, nhoùm veä sinh
moâi tröôøng…)
Böôùc 6 : Phaùt huy tieàm naêng cuûa caùc nhoùm vaø cuûng coá toå chöùc.
Taùc vieân CÑ thöôøng xuyeân cuûng coá toå chöùc cuûa caùc nhoùm vaø phaùt
huy nhöõng saùng kieán, kinh nghieäm cuûa ñòa phöông, giaûi quyeát caùc maâu
thuaån phaùt sinh trong caùc hoïat ñoäng (caàn chuù yù ñeán maâu thuaån veà quyeàn
löïc ). Taêng cöôøng maïng löôùi vaø söï lieân thoâng giöõa caùc hoïat ñoäng seõ taïo söï
coäng höôûng tích cöïc cho döï aùn ñeå coù ñöôïc söï taùc ñoäng tích cöïc vaø toøan dieän
treân coäng ñoàng. Caàn lieân tuïc toå chöùc caùc ñôït ñaøo taïo veà kyõ naêng ( nhoùm,
quaûn lyù, laõnh ñaïo ), caùc sinh hoïat giaùo duïc coäng ñoàng veà caùc vaán ñeà söùc
khoûe, teä naïn xaõ hoäi,…ñeå ngöôøi daân ruùt ra baøi hoïc laøm theá naøo ñeå nhaän
dieän vaán ñeà vaø cuøng ñe àra caùc bieän phaùp giaûi quyeát ( aùp duïng kyõ thuaät
14

15. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
phaân tích caây vaán ñeà, kòch xaõ hoäi…). Sau moãi ñôït sinh hoïat hay moãi giai
ñoïan cuûa moät chöông trình, caùc thaønh vieân tham gia vaøcaùc ñoái töôïng thuï
höôûng caàn ngoài laïi vôùi nhau ñeå ruùt kinh nghieäm.
Böôùc 7 : Löôïng giaù vaø phaùt trieån caùc nhoùm.
Ñaùnh giaù caùc maët maïnh vaø yeáu veà coâng taùc toå chöùc, söï phoái hôïp
giöõa caùc nhoùm vaø caùc toå chöùc ñoøan theå, chính quyeàn, coâng taùc laõnh
ñaïo, caùc muïc tieâu cuï theå cuûa töøng chöông trình (so saùnh vôùi caùi ñaõñaït
ñöôïc ) laø vieäc laøm thöôøng xuyeân thoâng qua caùc buoåi hoïp ñònh kyø haøng
tuaàn, haøng thaùng hoaëc quùy.
Löôïng giaù laø hoïat ñoäng xem xeùt coù heä thoáng vaø khoa hoïc, thöôøng ñöôïc
toå chöùc giöõa kyø hoaëc cuoái kyø cuûa döï aùn. Löôïng gía giuùp caùc beân coù
lieân quan nhìn laïi tieán trình hoïat ñoäng, caùc thay ñoåi coù ñöôïc, caùc muïc tieâu
ñaït ñöôïc vaø ch öa ñaït ñöôïc, caùc aûnh höôûng tích cöïc vaø tieâu cöïc. Löông giaù
laø moät tieán trình hoïc hoûi ñe åcoù theâm ñoäng löïc môùi, saùng taïo môùi, chöù
khoâng phaûi ñeå pheâ phaùn nhau, gaây naûn chí neân thöôøng ñöôïc toå chöùc theo
phöông phaùp coù söï tham gia.
Phöông phaùp löôïng giaù coù söï tham gia giuùp caùc nhoùm töï nhaän ra caùc maët
maïnh vaø yeáu cuûa mình vaø töï ñeà ra phöông höôùng thay ñoåi, coù kinh nghieäm
hôn trong kyõ naêng giaûi quyeát caùc tình huoáng trôû löïc. Ngöôøi toå chöùc löôïng
giaù laø ngöôøi thuùc ñaãy tieán trình vaø khoâng ñöa ra nhöõng nhaän ñònh cuûa
rieâng mình.
Böôùc 8 : Taên g söï lieân keát beân trong vaø beân ngoøai coäng ñoàng.
Söï lieân keát beân trong vaø beân ngoøai coäng ñoàng ( ñòa phöông khaùc )
cuøng laõnh vöïc hoïat ñoäng laø caàn thieát ñeå giuùp cho CÑ coù theâm cô hoäi hoïc
taäp kinh nghieäm laãn nhau, giuùp cho hoïat ñoäng phaùt trieån ngaøy caøng môû
roäng coù theå ñaùp öùng nhu caàu theo dieän roäng.
Böôùc 9 : Giai ñoïan ruùt lui.
Taùc vieân ruùt daàn söï tham gia cuûa mình moät khi coän g ñoàn g chöùng toû
ñöôïc suï phaùt trieån naêng löïc, ñoäng löïc töï nguyeän vaø tinh thaàn töï löïc cuûa
15

16. Baøi giaûng phaùt trieån coäng ñoàng.
mình vaø chæ ñoùng vai troø tö vaán khi coäng ñoàng caàn. Ñòa phöông tieáp tuïc töï
duy trì caùc hoïat ñoäng cuûa döï aùn vaø coù theå môû roäng döï aùn sang coäng
ñoàng môùi.
10. Nhöõng khoù khaên, caûn trôû trong coâng taùc phaùt trieån coäng ñoàng laø gì
1.Thaùi ñoä cuûa caù nhaân :
1. Söï thôø ô
2. Caûm thaáy baát löïc
3. Phuï thuoäc
4. Thieáu töï troïng
5. Thieáu töï tin
6. Ngaïi maïo hieåm
7. Khoâng muoán phaù boû nhöõng truyeàn thoáng hoaëc gaén chaët vôùi nhöõng
nieàm tin thoâng thöôøng.
8. Thieáu hieåu bieát veà caùc vaán ñeà.
2.Thieáu bình ñaúng veà kinh teá xaõ hoäi :
2.1.Thieáu voán
2.2.Thieáu vaät theá chaáp
2.3.Thieáu kyõ naêng
2.4.Thieáu phöông tieän ñeå ñaït muïc ñích ( thaân theá, moái quan heä …)
3. Caùc yeáu toá vaên hoùa xaõ hoäi :
3.1.Thieáu söï lieân keát, thieáu nhöõng toå chöùc coù khaû naêng phaùt trieån.
3.2.Tính gia tröôûng, laõnh ñaïo truyeàn thoáng
3.3.Nhöõng baát ñoàng vì quyeàn lôïi
3.4.Beø phaùi
3.5.Ñòa vò thaáp keùm cuûa phuï nöõ.
16