Muhamed muteveli esh shaëraviu - dinamika dhe statika
Dr. Vehbetu Zuhejli - Bllokuesi dhe llojet e tij
1. BLLOKUESI DHE LLOJET E TIJ
Bllokues quhet ajo çka patjetërson mosekzistimin e dispozitës, ose prishjen e
shkakut.154
Amediju e definon kështu: “Është çdo atribut ekzistues, i qartë, i përpiktë
dhe i patjetërsueshëm, për shkak të urtësisë që obligon të mbetet e kundërta e
dispozitës së shkakut dhe mbetjes së urtësisë së shkakut. Nga definicioni vërehet
bllokuesi i dispozitës, ndërsa sa i përket bllokuesit të shkakut,155
ai është çdo atribut, i
cili ia zë vendin me urtësi shkakut të sigurt.
-Shembull: “Prindëria” është bllokues që të mos ekzistojë dënimi me vdekje
(ekzekutimi), edhe pse ndonjëri prej prindërve me qëllim e ka vrarë fëmijën e tij.
-Shembull tjetër: “Borxhi” është bllokues, kur është në pyetje dhënia e zekatit, edhe
pse është arritur shuma e nisabit. Me fjalë të tjera: është ajo çka të ekzistuarit e tij
patjetërson të mosekzistuarit, ndërsa të mosekzistuarit e tij nuk patjetërson as të
ekzistuarit, as të mosekzistuarit nga vet natyra e tij.156
Siç vërehet nga vet definicioni, bllokuesi është dy llojesh:
1. Bllokuesi i dispozitës dhe
2. Bllokuesi i shkakut.
Bllokues i dispozitës është çështja, e cila rezulton që ekzistenca e tij nuk lejon
që të dispozitohet te shkaku i tij, edhe pse shkaku veç është prezent, si, fjala vjen:
dyshimi është bllokues për t’u gjykuar me dënimin me vdekje, ose prindëria është
bllokues për t’u gjykuar dënimi me vdekje, sipas shumicës absolute të dijetarëve,
edhe pse ekziston shkaku. E, shkak është vrasja me qëllim dhe me paramendim; apo
vrasja me qëllim është bllokues i trashëgimisë te malikijtë. Ndërsa te malikijtë,
shafi’ijtë dhe hanbelijtë, vrasja është bllokues trashëgimie, pa marrë parasysh se a
është me qëllim apo pa qëllim, edhe pse është prezent shkaku, e ai shkak është
trashëgimia.
Menstruacioni dhe lehonia janë bllokues të obligueshmërisë së namazit, edhe
pse është prezent shkaku, e ai shkak është koha e namazit.
Bllokuesi i shkakut është çështja, e cila, nëse ekziston, patjetërson që të mos
ekzistojë shkaku (që të mos realizohet shkaku),157
si f.v: borxhi, i cili është bllokues
për t’u bërë vaxhib zekati. Nga natyra se është bllokues, që të mos realizohet shkaku,
është arritja e nivelit të nisabit, sepse pronësimi i vlerës së nisabit është argumentim i
pasurisë, ndërsa me borxh nuk realizohet pasuria, duke pasur parasysh obligimet që i
ka ndaj borxhlinjve.
Shembull tjetër: Mundësia e lirë e transportit të mallit në shitblerje. Nëse kjo
nuk mund të realizohet, atëherë kjo është pengesë (bllokues) për t’u realizuar shkaku i
pronësisë, e ajo është blerja.
Me një analizë të thellë vërejmë se kjo pengesë (ky bllokues) shkakton, apo
rezulton, mohimin e kushtit prej kushteve të shkakut. Kur të atribuojmë bllokuesin, ne
kemi për qëllim bllokuesin e ligjit.
2. Sikurse edhe te veprimi në ligjin ngarkues, mund të tubohen pesë dispozitat
apo disa prej tyre. Kështu një çështje mund të jetë shkak, kusht dhe bllokues.
Besimi në Zot është shkak për t’u shpërblyer, kusht për të qenë personi i
ngarkuar dhe bllokues për t’u hakmarrë, që të ekzekutohet muslimani për vrasjen e
pabesimtarit. Kjo është kështu sipas shumicës absolute të dijetarëve, përpos
Hanefijve.
Marrur nga “Usuli fikhu islam” i autorit Dr. Vehbetu Zuhejli.
Përktheu: Dr. Musli Vërbani.