Φύλλο εργασίας στην Εικονομαχία Ιστορία Β΄ Λυκείου

1. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η Εικονομαχία
ΟΜΑΔΑ 1η : Οι Εικονομάχοι
· Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα των εικονομάχων όπως αυτά διατυπώνονται στην επιστολή του
Λέοντα του Γ' προς τον πάπα Γρηγόριο Β' (παράθεμα του σχολικού βιβλίου). Να υποστηρίξετε τις
απόψεις των εικονομάχων σε ένα debate με τους εικονολάτρες
Επιχειρήματα των εικονομάχων
Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες… Όμως δεν πρέπει να
προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα… Πληροφόρησέ με ποιος μας
κληροδότησε αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα χεριών, ενώ ο θεός
απαγορεύει την προσκύνηση, και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτό είναι νόμος του θεού.
Από επιστολή του Λέοντος Γ΄ στον πάπα Γρηγόριο Β΄
ΟΜΑΔΑ 2η : Οι Εικονολάτρες
· Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα των εικονολατρών όπως αυτά διατυπώνονται στο Λόγο του
Ιωάννη του Δαμασκηνού ‘’Περί εικόνων’’ (παράθεμα του σχολικού βιβλίου ). Να υποστηρίξετε τις
απόψεις των εικονολατρών σε ένα debate με τους εικονομάχους.
Επιχειρήματα των εικονολατρών
Εφόσον προσκυνώ και σέβομαι το σταυρό και τη λόγχη με τα οποία οι Ιουδαίοι προσέβαλαν και σκότωσαν τον
Κύριό μου, πώς να μην προσκυνήσω και τις εικόνες που κατασκευάζουν οι πιστοί με αγαθή προαίρεση και με σκοπό
τη δοξολογία και την ανάμνηση των παθημάτων του Χριστού; Και εφόσον προσκυνώ την εικόνα του σταυρού που
κατασκευάζεται από οποιοδήποτε υλικό, πώς να μην προσκυνήσω την εικόνα του Χριστού που κατέστησε σωτήριο
το σταυρό; Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναι φανερό, διότι αν καταστραφούν το εκτύπωμα ενός ξύλινου σταυρού ή
το ξύλο των εικονισμάτων, παραδίδω το ξύλο στη φωτιά.
Ιωάννης Δαμασκηνός , Περί Εικόνων
ΟΜΑΔΑ 3η : Οι σύγχρονοι μελετητές
Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και η έναρξη της εικονομαχίας “Τον ίδιο χρόνο (726), το καλοκαίρι,
ανέβρασε η θάλασσα και σαν από καμίνι σηκώθηκε ατμός από το βυθό ανάμεσα στη Θήρα και τη Θηρασία.
Αυτό κράτησε κάμποσες μέρες. Στο μέσο αυτό της φοβερής φωτιάς σχηματίστηκε ένα νέο νησί που
συνενώθηκε με το νησί Ιερά. Όπως η Θήρα και η Θηρασία, έτσι και το νεοσχημάτιστο νησί όφειλε τη γένεσή
του στην έκρηξη του ηφαιστείου και δημιουργήθηκε στη διάρκεια της βασιλείας του αντίχριστου Λέοντος. Ο
αυτοκράτορας εξήγησε αυτό το σημάδι της θείας οργής εναντίον του με τρόπο ευνοϊκό για τον εαυτό του και
σήκωσε ακόμη πιο αναίσχυντο πόλεμο εναντίον των αγίων και σεπτών εικόνων [...].”
Θεοφάνης, Χρονογραφία, έκδ. C. De Boor, τόμ. 1, Λειψία 1883. 404-405.
● Σύμφωνα με την πηγή ποια ήταν η αφορμή της εικονομαχίας; (Εντοπίστε την αφορμή και χρωματίστε τη με
κόκκινο). Τι μαρτυρεί αυτό για τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων της εποχής;
● Πώς ερμήνευσε ο αυτοκράτορας το γεγονός; Ποιες ήταν οι ενέργειες του; (Εντοπίστε τις ενέργειες και
χρωματίστε τες με μπλε.
● Σε ποια παράταξη νομίζετε ότι ανήκε ο χρονογράφος Θεοφάνης; Χρωματίστε με πράσινο τη λέξη που σας
βοήθησε.

2. ΟΜΑΔΑ 4η : Οι καλλιτέχνες
α) Παρατηρήστε τις δύο φωτογραφίες που ακολουθούν, οι οποίες προέρχονται από ορθόδοξους ναούς της
περιόδου της εικονομαχίας. Περιγράψτε με συντομία τον εικονικό διάκοσμο αυτών των ναών και εντοπίστε
τις διαφορές από τον εικονικό διάκοσμο που κατά κανόνα συναντάμε σε ορθόδοξους ναούς. β) Στην εικόνα
του χειρογράφου του 9ου αιώνα θα δείτε να εικονίζονται εικονομάχοι που καλύπτουν με ασβέστη την εικόνα
του Χριστού. Η πράξη αυτή στο χειρόγραφο παραλληλίζεται με τη Σταύρωση του Χριστού. Ποια είναι η
γνώμη σας για αυτόν τον παραλληλισμό; γ) Την εποχή της εικονομαχίας σημειώθηκαν καταστροφές
αγιογραφιών και εικόνων. Η τέχνη, λοιπόν, υπέστη πλήγμα λόγω του θρησκευτικού φανατισμού.
Συζητήστε πώς κρίνετε τέτοιες συμπεριφορές.
δ) Τι παρατηρείτε στις εικόνες που ακολουθούν; Τι απεικονίζουν και ποιας θρησκείας είναι αυτές οι
εικόνες; Πώς ονομάζονται αυτές οι αντιλήψεις ;
ΟΜΑΔΑ 5η : Οι δημοσιογράφοι
Εργάζεστε σε μια εφημερίδα με έντονο εικονομαχικό προσανατολισμό και αναλαμβάνετε να συντάξετε ένα
σύντομο άρθρο (περίπου 80-100 λέξεων) σχετικά με τη σύγκλιση της Συνόδου της Κωνσταντινούπολης
(843) και τις αποφάσεις της. Στο κείμενό σας να συνυπάρχουν ειδήσεις και σχόλια.