More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
Hesapların incelenmesi
1. 100 KASA HESABI
100 Kasa Hesabı: Bu hesap, işletmelerin elinde bulundurduğu ulusal ve yabancı paraların TL
karşılıklarının giriş ve çıkışlarının izlenmesi için kullandıkları hesaptır. Kasa hesabından çıkış
olabilmesi için mutlaka kasada para bulunması gerekir. Kasada ne kadar nakit varsa en fazla o
kadar nakit çıkışı olabilir.100 Kasa Hesabının İşleyişi: İşletmelerin nakit girişleri kasa
hesabının borcuna, nakit çıkışları ise kasa hesabının alacağına kaydedilir. Kasa hesabının borç
bakiyesi o andaki kasa mevcudunu gösterir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya hiç bakiye
vermez. Hiçbir şekilde kasa hesabı alacak bakiyesi vermez.
BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 3.500 TL nakiti bankaya yatırmıştır.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
102 Bankalar Hesabı 3.500
100 Kasa Hesabı 3.500
bankaya para yatırılması
BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
3.500
Örnek: İşletme 7.000 TL alacak senedini peşin tahsil etmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 7.000
121 Alacak Senetleri Hesabı 7.000
alacak senedinin tahsili
2. BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
7.000
101 ALINAN ÇEKLER HESABI
101 Alınan Çekler Hesabı: Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş
olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği
hesaptır. İşletme çeki alıyorsa burada alınan çekler hesabı kullanılır.
101 Alınan Çekler Hesabının İşleyişi: Alınan çeklerin üzerindeki yazılı değerleri ile borçlu
tarafa kayıt edilir, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak tarafa kaydedilir. Hesap daima
borç bakiyesi verir veya hiç bakiye vermez. Hiçbir şekilde alınan çekler hesabı alacak
bakiyesi vermez.
101 ALINAN ÇEKLER
BORÇ ALACAK
HS.
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 2.500 TL malı satmıştır, karşılığında çek almıştır.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
101 Alınan Çekler Hesabı 2.500
600 yurt İçi Satışlar Hesabı 2.500
çek karşılığı mal satımı
101 ALINAN ÇEKLER
BORÇ ALACAK
HS.
2.500
3. Örnek: İşletme 2.000 TL çekini bankadan peşin olarak tahsil etmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 2.000
101 Alınan Çekler Hesabı 2.000
çekin tahsili
101 ALINAN ÇEKLER
BORÇ ALACAK
HS.
2.000
102 BANKALAR HESABI
102 Bankalar Hesabı: Bu hesap, işletmelerin yurt içi ve yurt dışında banka ve benzeri finans
kurumlarında açtırılan hesaplarına yatırılan ve hesaptan çekilen paraların izlendiği hesaptır.
102 Bankalar Hesabının İşleyişi: Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç
tarafına, bankadan çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme
emirleri için ödenen tutarlar bankalar hesabının alacak tarafına kaydedilir.
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 10.000 TL nakiti bankaya yatırmıştır.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
102 Bankalar Hesabı 10.000
4. 100 Kasa Hesabı 10.000
bankaya para yatırılması
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK
10.000
Örnek: İşletme 4.000 TL lik demirbaşı almış, tutarını banka hesabından ödemiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
255 Demirbaşlar Hesabı 4.000
102 Bankalar Hesabı 4.000
demirbaşın bankadan ödenerek alımı
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK
4.000
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-)
103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-): İşletmelerin üçüncü kişilere bankalardan
çek ile veya ödeme emri ile yapacağı ödemeleri izlediği hesaptır. Verilen çekler hesabı pasif
karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen işleyişi kaynak hesapları
şeklindedir. Yani artışlar alacağa, azalışlar borca kaydedilir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu
anlama gelmektedir. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabının İşleyişi: İşletmeler
çek verdiklerinde bu hesap kullanılır. Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesabın alacak
tarafına ,çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında verilen çekler
hesabının borcuna kaydedilir.
BORÇ 103 VERİLEN ÇEKLER ALACAK
5. VE ÖDEME EMİRLERİ
HESABI
AZALIŞLAR ARTIŞLAR
(-) (+)
Örnek: İşletme 5.000 TL lik malı almış, karşılığında çek vermiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 5.000
103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs 5.000
çek ile mal alımı
103 VERİLEN ÇEKLER
BORÇ VE ÖDEME EMİRLERİ ALACAK
HESABI
5.000
Örnek: İşletme 1.500 TL tutarındaki çekini bankadan ödemiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs 1.500
102 Bankalar Hesabı 1.500
çekin ödenmesi
103 VERİLEN ÇEKLER
BORÇ VE ÖDEME EMİRLERİ ALACAK
HESABI
6. 1.500
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI
108 Diğer Hazır Değerler Hesabı: Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan kredi kart
çekimleri, pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi
değerleri kapsar. 108 Diğer Hazır Değerler Hesabının İşleyişi: Hazır değerler elde
edildiğinde hesabın borç tarafına, elden çıkarıldığında da hesabın alacak tarafına kaydedilir.
108 DİĞER HAZIR
BORÇ ALACAK
DEĞERLER HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme kullanılmak üzere 300 TL tutarında posta pulunu peşin alınmıştır.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 300
100 Kasa Hesabı 300
posta pulunun peşin alımı
108 DİĞER HAZIR
BORÇ ALACAK
DEĞERLER HESABI
300
Örnek: İşletme 800 TL tutarında posta havelesini nakit olarak almıştır.
7. Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 800
108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 800
posta havalesinin gelerek alınması
108 DİĞER HAZIR
BORÇ ALACAK
DEĞERLER HESABI
800
110 HİSSE SENETLERİ HESABI
110 Hisse Senetleri Hesabı: İşletmelerin geçici olarak elde tutmak amcıyla aldığı hisse
senetlerini izlediği hesaptır. 110 Hisse Senetleri Hesabının İşleyişi: Hisse senetleri alındığı
zaman hesabın borcuna kaydedilir. Hisse senetleri satıldığı zaman hesabın alacağına
kaydedilir. Hisse senetleri kar farkı ile satıldığı zaman aradaki fark 645 Menkul Kıymet Satış
Karları hesabına alacak olarak kaydedilir. Hisse senetleri zarar ile satıldığı zaman aradaki fark
655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabına borç olarak kaydedilir.
110 HİSSE SENETLERİ
BORÇ ALACAK
HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 30 TL den 1.000 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
110 Hisse Senetleri Hesabı 30.000
100 Kasa Hesabı 30.000
30 x 1.000 = 30.000, hisse senetlerinin alımı
8. 110 HİSSE SENEDİ
BORÇ ALACAK
HESABI
30.000
Örnek: İşletme tanesi 20 TL den 500 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor. Daha sonra
hisse senetlerinin hepsini tanesi 22 TL den peşin olarak satıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
110 Hisse Senetleri Hesabı 10.000
100 Kasa Hesabı 10.000
20 x 500 = 10.000, hisse senetlerinin alımı
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 11.000
110 Hisse Senetleri Hesabı 10.000
645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs 1.000
22 x 500 = 11.000, hisse senetlerinin satımı
110 HİSSE SENEDİ
BORÇ ALACAK
HESABI
10.000 10.000
Örnek: İşletme tanesi 50 TL den 500 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor. Daha
sonra hisse senetlerinin hepsini tanesi 45 TL den peşin olarak satıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
25.000
9. 110 Hisse Senetleri Hesabı
100 Kasa Hesabı 25.000
50 x 500 = 25.000, hisse senetlerinin alımı
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 22.500
655 Menkul Kıymet Satış Zararları Hs 2.500
110 Hisse Senetleri Hesabı 25.000
45 x 500 = 22.500, hisse senetlerinin satımı
110 HİSSE SENEDİ
BORÇ ALACAK
HESABI
25.000 25.000
Örnek: HG Anonim Şirketi tanesi 30 TL olan hisse senetlerinden 1.000 adet hisse senedini
almıştır. Alış için %1 komisyon ödenmiştir. Daha sonra hisse senetlerinin tanesini 32 TL den
satmıştır.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
110 Hisse Senetleri Hesabı 30.000
653 Komisyon Giderleri Hesabı 300
100 Kasa Hesabı 30.300
hisse senedi alımı
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 32.000
110 Hisse Senetleri Hesabı 30.000
645 Menkul Kıymet Satış Karı Hs 2.000
hisse senetlerinin satışı
118 DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
10. 118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı: İşletmenin aldığı Hisse senetleri, özel kesim ve kamu
kesimi tarafından çıkarılan tahvil, senet ve bonolar dışında kalan ve kısa vadede yatırım
yapmak amacıyla kullanılan diğer menkul kıymetlerden oluşmaktadır. Bu menkul kıymetler
şöyledir; Repo, finansman bonosu, menkul kıymetler yatırım fonu, konut ve mevduat
sertifikaları, varlığa dayalı menkul kıymetler, yatırım fonları, banka bonoları.118 Diğer
Menkul Kıymetler Hesabının İşleyişi: Bu menkul kıymetler satın alındığında bu hesaba
borç olarak kaydedilir, menkul kıymetler satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba
alacak kaydedilir.
118 DİĞER MENKUL
BORÇ ALACAK
KIYMETLER HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme varlığa dayalı menkul kıymetlerden 3.000 adedini tanesi 100 TL den peşin
olarak satın alıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı 300.000
100 Kasa Hesabı 300.000
100 x 3.000 = 300.000, menkul kıymetlerin alımı
118 DİĞER MENKUL
BORÇ ALACAK
KIYMETLER HESABI
300.000
Örnek: İşletme tanesi 80 TL den 1.000 adet finansman bonosu peşin olarak satın alıyor. Daha
sonra finansman bonolarının yarısını tanesi 90 TL den peşin olarak satıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
80.000
11. 118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı
100 Kasa Hesabı 80.000
80 x 1.000 = 80.000, menkul kıymetlerin alımı
2 ....................................31.12.2008......................................
100 Kasa Hesabı 45.000
118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabı 40.000
645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs 5.000
90 x 500 = 45.000,menkul kıymetlerin satımı
118 DİĞER MENKUL
BORÇ ALACAK
KIYMETLER HESABI
80.000 40.000
119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabının İşleyişi: Değer azalması
olan menkul kıymetler için ayrılması gereken karşılık hesabın alcağına kaydedilirken, 654
Karşılık Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da
menkul kıymetin işletme kayıtlarından çıkartılması durumunda ise bu hesap borca
kaydedilerek kapatılır. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da azalması durumunda iptal
edilen karşılıklar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alcağına kaydedilir.
119 MENKUL
KIYMETLER DEĞER
BORÇ ALACAK
DÜŞÜKLÜĞÜ
KARŞILIĞI HESABI
AZALIŞLAR ARTIŞLAR
(-) (+)
Örnek: İşletme elinde bulundurduğu hisse senetlerinin tutarı 50.000 TL dir. Yapılan envanter
sonucunda hisse senetlerinin borsa değerinin 40.000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir. Daha
12. sonra değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin 45.000 TL ye yükseldiği tespit
edilmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
654 Karşılık Giderleri Hesabı 10.000
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı 10.000
Hisse senetlerine karşılık ayrılması
Hisse senetleri 50.000 TL den 40.000 TL ye düştüğünden 50.000 - 40.000 = 10.000 TL değer
düşüklüğü olumuştur.
2 ....................................Tarih......................................
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı 5.000
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hs 5.000
Karşılık ayrılmasının yarısının iptali
Hisse senetlerinin değeri 40.000 TL den 45.000 TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların
5.000 TL si iptal edilir.
119 MENKUL
KIYMETLER DEĞER
BORÇ ALACAK
DÜŞÜKLÜĞÜ
KARŞILIĞI HESABI
5.000 10.000
120 ALICILAR HESABI
120 Alıcılar Hesabı: İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından
kaynaklanan senetsiz yani veresiye alacaklarının izlenmesi için kullanılan hesaptır. Finansal
kiralamadan doğan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir. Bu hesaptaki alacakların vadesi 1
yıla kadardır. 120 Alıcılar Hesabının İşleyişi: Veresiye olarak mal veya hizmet satışlarından
dolayı senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç kaydedilir, alacakların tahsil edilmesi
halinde ise hesaba alacak kaydedilir.
BORÇ 120 ALICILAR HESABI ALACAK
13. ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 25.02.2009 tarihinde 10.000 TL tutarındaki malı veresiye olarak müşterisi
Elif A. ya satıyor. 05.03.2009 tarihinde Elif A. işletmeye olan borcunun yarısını peşin, kalan
yarısınıda çek ile ödüyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................25.02.2009......................................
120 Alıcılar Hesabı 10.000
120.01 Elif A. 10.000
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 10.000
Veresiye mal satımı
2 ....................................05.03.2009......................................
100 Kasa Hesabı 5.000
101 Alınan Çekler Hesabı 5.000
120 Alıcılar Hesabı 10.000
120.01 Elif A. 10.000
Elif A.nın borcunu ödemesi
120 ALICILAR HESABI ALACAK
10.000 10.000
Yardımcı hesap:
BORÇ 120.01 ELİF A. ALACAK
10.000 10.000
14. 121 ALACAK SENETLERİ HESABI
121 Alacak Senetleri Hesabı: İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet
satışlarından kaynaklanan vadesi 1 yılı geçmeyen senetli alacakların izlendiği hesaptır.
Finansal kiralama işlemlerinden doğan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir.121 Alacak
Senetleri Hesabının İşleyişi: Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsil edilen ya da
işletmenin elinden çıkan senet tutarları ise hesaba alacak olarak kaydedilir.
121 ALACAK
BORÇ ALACAK
SENETLERİ HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 15.02.2009 tarihinde 8.000 TL tutarındaki malı 6 ay vadeli senet karşılığı
satıyor. KDV % 18 hariç. 25.02.2009 tarihinde elinde bulundurduğu ve vadesi gelen 2.500 TL
tutarındaki bir senedi tahsil ediyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................15.02.2009......................................
121 Alacak Senetleri Hesabı 9.440
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 8.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 1.440
Senet ile mal satımı
2 ....................................25.02.2009......................................
100 Kasa Hesabı 2.500
121 Alacak Senetleri Hesabı 2.500
Senedin tahsil edilmesi
121 ALACAK
BORÇ ALACAK
SENETLERİ HESABI
9.440 2.500
15. Örnek: İşletme 01.02.2009 tarihinde 6.000 TL tutarındaki malı satın alıyor. Karşılığında
elinde bulundurduğu 5.000 TL tutarındaki senedi ciro ederek veriyor, kalanını peşin ödüyor.
KDV % 18 hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................15.02.2009......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 6.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 1.080
121 Alacak Senetleri Hesabı 5.000
100 Kasa Hesabı 2.080
Senet ve peşin olarak mal alımı
121 ALACAK
BORÇ SENETLERİ ALACAK
HESABI
5.000
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
122 Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı: Dönem sonunda bilançoda senetli alacakların
tasarruf değeri (peşin değerleri) ile gösterilmesi halinde nominal değer ile peşin değer
arasındaki fark, bir başka ifadeyle alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının
izlenmesinde kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır.122 Alacak Senetleri
Reeskontu Hesabının İşleyişi: Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak olarak
kaydedilir, 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Böylece alacak
senetleri bilançoda peşin değerinde gösterilmiş olur. 122 Alacak Senetleri Reeskontu hesabı
izleyen dönemde 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı ile kapatılır.
122 ALACAK
BORÇ SENETLERİ ALACAK
REESKONTU HESABI
AZALIŞLAR ARTIŞLAR
(-) (+)
16. Örnek: İşletme 1 Ekim 2008 tarihinde 15.000 TL tutarındaki malı 17.000 TL ye 4 ay vadeli
senet ile satıyor, kdv tutarını peşin alıyor. KDV % 10 hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................01.10.2008......................................
121 Alacak Senetleri Hesabı 17.000
100 Kasa Hesabı 1.700
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 17.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 1.700
KDV si peşin senet ile mal satımı
Senetlerin nominal değerinin tamamı 600 Yurt İçi Satışlar Hesabına yazılarak gelir
kaydedilmiştir. Senet 4 aylık vadeli olduğundan aylık faizi 500 TL olur. Fakat vadeye göre 3
aylık kısmı 2008 yılına ait, 1 aylık kısmı 2009 yılına aittir. Buradaki 2009 yılına ait olan 500
TL nin 2008 yılı gelirlerinden çıkartılıp 2009 yılına aktarılması gerekir. İşte bu işleme
reeskont işlemi denir.
31.12.2008 tarihindeki envanter kaydı:
2 ....................................31.12.2008......................................
657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabı 500
122 Alacak Senetleri Reeskontu Hs 500
Alacak senetlerinin reeskont kaydı
122 ALACAK
BORÇ SENETLERİ ALACAK
REESKONTU HESABI
500
Böylece 500 TL yi 2008 yılı karından düşürmüş oluyoruz.
01.01.2009 tarihinde 122 Alacak Senetleri Reeskontu hesabında yer alan 500 TL, 647
Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına devredilerek kapatılır. 500 TL de 2009 yılında gelir olarak
kaydedilmiş olur.
17. 1 ....................................01.01.2009......................................
122 Alacak Senetleri Reeskontu Hs 500
647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı 500
Reeskont kaydının iptali
122 ALACAK
BORÇ SENETLERİ ALACAK
REESKONTU HESABI
500 500
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı: İşletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir
işin yapılmasının üstlenilmesi ya da bir sözleşmenin karşılığı olarak geri alınmak üzere
verilen depozito ve teminat niteliğindeki nakit değerlerin izlendiği hesaptır.
126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabının İşleyişi: Bir yıl içersinde geri alınması
öngörülen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna kaydedilir, geri alınan depozito ve
teminatlar hesabın alacağına kaydedilir.
126 VERİLEN
BORÇ DEPOZİTO VE ALACAK
TEMİNATLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 18.02.2009 tarihinde bir ihaleye katılabilmek için 5.000 TL tutarında bir
depozito yatırmıştır. 01.03.2009 tarihinde yapılan ihale işletmede kalmadığı için verilen
depozito geri alınıyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................18.02.2009......................................
126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı 5.000
100 Kasa Hesabı 5.000
18. İhale için teminat verilmesi
2 ....................................25.02.2009......................................
100 Kasa Hesabı 5.000
126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı 5.000
Verilen teminatın geri alınması
126 VERİLEN DEPOZİTO
BORÇ VE TEMİNATLAR ALACAK
HESABI
5.000 5.000
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI
127 Diğer Ticari Alacaklar Hesabı: Ticari faaliyetler sonucu ortaya çıkan ve diğer ticari
alacak hesapların kapsamına girmeyen diğer çeşitli senetsiz ticari alacakların izlandiği
hesaptır.127 Diğer Ticari Alacaklar Hesabının İşleyişi: Diğer çeşitli alacaklar ortaya
çıktığında bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu alacaklar tahsil edildiğinde hesaba alacak
olarak kaydedilir.
127 DİĞER TİCARİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 1.000 TL tutarında mal satmış, karşılığının kredi kartından çekmiş fakat
çekilen tutar banka hesabına henüz yatmamıştır. KDV % 18 hariç. Daha sonra bu paranın
banka hesabına yatttığı öğrenilmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
127 Diğer Ticari Alacaklar Hesabı 1.180
127.01 Kredi kartında bekleyen paralar
19. 600 Y.İ. Satışlar Hesabı 1.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 180
Kredi kartı ile mal satımı
2 ....................................Tarih......................................
102 Bankala Hesabı 1.180
127 Diğer Ticari Alacaklar Hesabı 1.180
127.01 Kredi kartında bekleyen paralar
Alacağın banka hesabına yatması
127 DİĞER TİCARİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
1.180 1.180
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı: Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa
uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına
aktarılmış senetli ve senetsiz alacakların izlendiği hesaptır.
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar
bulundukları hesaplardan çıkartılarak bu hesaba borç kaydedilirler. Şüpheli alacağın tahsili
veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak olarak kaydedilirler.
128 ŞÜPHELİ TİCARİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 5.000 TL tutarında bir alacak senedini ödenmediği için protesto ettirmiş ve
bu senedi şüpheli hale getirmiştir. Fakat şüpheli hale gelen bu senet daha sonra ödenmiştir.
20. Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı 5.000
121 Alacak Senetleri Hesabı 5.000
Senedin şüpheli hale getirilmesi
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 5.000
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı 5.000
Şüpheli alacağın tahsili
128 ŞÜPHELİ TİCARİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
5.000 5.000
Örnek: İşletme 2.000 TL tutarındaki bir malı versiye olarak HG ye satmıştır. KDV % 18
hariç. HG den borcunun birden fazla istenmesine rağmen ödememiştir. İşletme bu alacağını
dava takibine almıştır. HG daha sonra borcunun yarısını çek vererek ödemiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
120 Alıcılar Hesabı 2.360
120.01 HG
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 2.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 360
Versiye mal satımı
2 ....................................Tarih......................................
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı 2.360
21. 120 Alıcılar Hesabı 2.360
120.01 HG
Alacağın şüpheli hale getirilmesi
3 ....................................Tarih......................................
101 Alınan Çekler Hesabı 1.180
128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı 1.180
Şüpheli alacağın yarısının tahsilii
128 ŞÜPHELİ TİCARİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
2.360 1.180
.
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI
131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri
dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından veya
işletme sahiplarinden olan alacak tutarlarının izlendiği hesaptır.131 Ortaklardan Alacaklar
Hesabının İşleyişi: Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde
ise alacak kaydedilir.
131 ORTAKLARDAN
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 20.02.2009 tarihinde işletme ortaklarından Hakan A. ya 3.750 TL borç para
vermiştir. Bir ay sonra ortak borcunu peşin olarak ödemiştir.
22. Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................20.02.2009......................................
131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 3.750
131.01 Hakan A.
100 Kasa Hesabı 3.750
Ortak Hakan A. ya borç verilmesi
2 ....................................20.03.2009.......................................
100 Kasa Hesabı 3.750
131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 3.750
131.01 Hakan A.
Ortak Hakan A. nın borcunu ödemesi
131 ORTAKLARDAN
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
3.750 3.750
135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI
135 Personelden Alacaklar Hesabı: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri
dolayısı ile işletme personelinin borçlarının izlendiği hesaptır.
135 Personelden Alacaklar Hesabının İşleyişi: Personelden alacağın ortaya çıkması halinde
hesaba borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
135 PERSONELDEN
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
23. Örnek: İşletme personeli Ahmet B. ye 750 TL borç para vermiştir. Bir ay sonra personel
borcunu peşin olarak ödemiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
135 Personelden Alacaklar Hesabı 750
135.01 Ahmet B.
100 Kasa Hesabı 750
Personel Ahmet B. ye borç verilmesi
2 ....................................Tarih.......................................
100 Kasa Hesabı 750
135 Personelden Alacaklar Hesabı 750
135.01 Ahmet B.
Personel Ahmet B. nin borcunu ödemesi
135 PERSONELDEN
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
750 750
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI
136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı: Ticari bir nedene dayanmayan diğer alacak
hesaplarından herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.
136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabının İşleyişi: Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba
borç kaydedilir, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
136 DİĞER ÇEŞİTLİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
24. ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 20.12.2008 tarihinde 2.500 TL tutarındaki bir demirbaşı veresiye olarak 3 ay
vade ile peşin satmıştır. KDV % 8 hariç. 01.02.2009 tarihinde alacağını peşin tahsil etmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................20.12.2008......................................
136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı 2.700
255 Demirbaşlar Hesabı 2.500
391 Hesaplanan KDV Hesabı 200
Demirbaşın peşin satılması
2 ....................................01.02.2009.......................................
100 Kasa Hesabı 2.700
136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı 2.700
Alacağın tahsil edilmesi
136 DİĞER ÇEŞİTLİ
BORÇ ALACAK
ALACAKLAR HESABI
2.700 2.700
153 TİCARİ MALLAR HESABI
153 Ticari Mallar Hesabı: Üzerinde herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satılmak amacı
ile alınan ticari malların izlendiği hesaptır.
153 Ticari Mallar Hesabının İşleyişi: Satın alınan ticari mallar maliyet bedeli ile bu hesaba
borç kaydedilir, aynı zamanda mallar için yapılan alış giderleri de borç olarak kaydedilir.
Satılması veya herhangi bir nedenle işletmeden çıkmasında ise maliyet bedeli ile alacak
kaydedilir. Aynı zamanda iskonto ve iadelerde de hesap alacak olarak kaydedilir.
25. Satılan mallarla ilgili olarak satış ve maliyet hesaplarının kullanılması gerekir. Ticari mallar
stoklarının izlenmesi ve maliyetlerinin hesaplanması için iki yöntem mevcuttur.
1. Sürekli envanter yöntemi
2. Aralıklı envante yöntemi
153 TİCARİ MALLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 10 adet televizyonu tanesi 600 TL den peşin olarak almıştır. Bu malların 2
tanesi arızalı çıktığı için iade edilmiştir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 6.000
153.01 Televizyon
6.000
100 Kasa Hesabı
Peşin mal alımı (10 x 600 = 6.000)
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 1.200
153 Ticari Mallar Hesabı 1.200
153.01 Televizyon
Mal iadesi (2 x 600 = 1.200)
153 TİCARİ MALLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
26. 6.000 1.200
Örnek: İşletme 20 adet bilgisayarı tanesi 800 TL den peşin olarak almıştır. Bu malların
nakliyesi için 400 TL para ödeniyor. Daha sonra satıcı firma peşin ödemeden dolayı 700 TL
iskonto yapıyor ve parasını peşin iade ediyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 16.000
153.01 Bilgisayar
100 Kasa Hesabı 16.000
Peşin mal alımı (20 x 800 = 16.000)
2 ....................................Tarih......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 400
153.01 Bilgisayar
100 Kasa Hesabı 400
Mal alış gideri
3 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 700
153 Ticari Mallar Hesabı 700
153.01 Bilgisayar
Mal alımında iskonto yapılması
153 TİCARİ MALLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
16.000 700
400
27. SÜREKLİ ENVANTER - ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMLERİ
Satılan Ticari Malların Maliyetinin Hesaplanması: İşletmeler ticari mal satışlarından elde
ettiği kar veya zararın belirlenmesi için satışlarını ve bu satışların maliyetlerini belirlemeleri
gerekir. Satılan ticari mal maliyetleri aşağıdaki şekilde hesaplanabilir.
- Dönem Başı Mal Mevcudu: +
- Dönem İçi Mal Alışları: +
- Mal Alış Giderleri: +
- Mal Alış İskontoları: -
- Mal Alış İadeleri: -
- Dönem Sonu Mal Mevcudu: -
Satılan Malların Maliyeti: ...
Muhasebe kayıtlarında iki tür maliyet hesaplama yöntemi vardır. Bunlardan biri sürekli
envanter yöntemi, ikincisi aralıklı envanter yöntemi.
1. Sürekli Envanter Yöntemi: Bu yöntemde yapılan bir satış işleminden sonra maliyet kaydı
hemen ardından yapılır. Yani satış kaydı ile birlikte maliyet kaydı da yapılır. Bu yöntemin
uygulanabilmesi için yapılan satışların maliyetlerinin kolay bir şekilde tespit edilmesi gerekir.
Örnek:
- 02.12.2008 tarihinde 10 adet televizyonu tanesi 500 TL den peşin olarak almıştır. KDV %
18 hariç.
- 04.12.2008 tarihinde 3 adet televizyonu tanesi 550 TL den peşin olarak satıyor. KDV % 18
hariç.
- 08.12.2008 tarihinde 2 adet televizyonu tanesi 600 TL den peşin olarak satıyor. KDV % 18
hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................02.12.2008......................................
153 TİCARİ MALLAR HESABI 5.000
191 İNDİRİLECEK KDV HESABI 900
100 KASA HESABI 5.900
.............Peşin mal alımı (500 x 10 = 5.000)..............
2 ....................................04.12.2008......................................
100 KASA HESABI 1.947
600 Y.İ. SATIŞLAR HESABI 1.650
391 HESAPLANAN KDV HESABI 297
28. ...............Peşin mal satışı (550 x 3 = 1.650)................
3 ....................................04.12.2008......................................
621 SATILAN MALLAR MALİYETİ HS 1.500
153 TİCARİ MALLAR HESABI 1.500
.....Satılan malınmaliyeti kaydı (500 x 3 = 1.500).....
4 ....................................08.12.2008......................................
100 KASA HESABI 1.416
600 Y.İ. SATIŞLAR HESABI 1.200
391 HESAPLANAN KDV HESABI 216
...............Peşin mal satışı (600 x 2 = 1.200)................
5 ....................................08.12.2008......................................
621 SATILAN MALLAR MALİYETİ HS 1.000
153 TİCARİ MALLAR HESABI 1.000
.....Satılan malınmaliyeti kaydı (500 x 2 = 1.000).....
2. Aralıklı Envanter Yöntemi: Bu yöntemde satılan ticari malların maliyeti, dönem sonunda
envanter sonucu bulunan mal stoklarına göre satışların maliyeti toplu olarak bir defada kayıt
yapılır.
Örnek: Sürekli envanter yönteminde yaptığımız örneği aralıklı envanter yöntemine göre
yapalım;
- 02.12.2008 tarihinde 10 adet televizyonu tanesi 500 TL den peşin olarak almıştır. KDV %
18 hariç.
- 04.12.2008 tarihinde 3 adet televizyonu tanesi 550 TL den peşin olarak satıyor. KDV % 18
hariç.
- 08.12.2008 tarihinde 2 adet televizyonu tanesi 600 TL den peşin olarak satıyor. KDV % 18
hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................02.12.2008......................................
153 TİCARİ MALLAR HESABI 5.000
191 İNDİRİLECEK KDV HESABI 900
100 KASA HESABI 5.900
.............Peşin mal alımı (500 x 10 = 5.000)..............
29. 2 ....................................04.12.2008......................................
100 KASA HESABI 1.947
600 Y.İ. SATIŞLAR HESABI 1.650
391 HESAPLANAN KDV HESABI 297
...............Peşin mal satışı (550 x 3 = 1.650)................
3 ....................................08.12.2008......................................
100 KASA HESABI 1.416
600 Y.İ. SATIŞLAR HESABI 1.200
391 HESAPLANAN KDV HESABI 216
...............Peşin mal satışı (600 x 2 = 1.200)................
Dönem sonunda yapılacak satışların maliyeti kaydı: 10 adet televizyon alınmış, bunların 5
adedi satıldığından dönem sonu mal mevcudu 5 adet yani; 500 TL x 5 adet = 2.500 TL dir.
- Dönem Başı Mal Mevcudu:
- Dönem İçi Mal Alışları: 5.000
- Mal Alış Gİderleri:
- Mal Alış İskontoları:
- Mal Alış İadeleri:
- Dönem Sonu Mal Mevcudu: (2.500)
Satılan Malların Maliyeti: 2.500
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................31.12.2008......................................
621 SATILAN MALLAR MALİYETİ HS 2.500
153 TİCARİ MALLAR HESABI 2.500
.............Satılan malın maliyeti kaydı..............
Sürekli envanter yönteminde satışların ardından maliyet hesaplarız, aralıklı envanter
yönteminde dönem sonunda toplu olarak bir defada maliyet hesaplarız.
Yapılan iki yöntemde de satılan malların maliyeti ve bunun sonucunda kar veya zarar aynıdır.
Hangi yöntemi kullanırsak kullanalım sonuç aynı çıkar. Sadece yöntemleri farklıdır.
30. 157 DİĞER STOKLAR HESABI
157 Diğer Stoklar Hesabı: Daha önce saydığımız stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına
alınmayan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır.
157 Diğer Stoklar Hesabının İşleyişi: Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç
kaydedilir, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında ise alacak olarak kaydedilir.
Bunların satışından doğan karlar 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabına, zararlar ise 659
Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesabına kaydedilir.
157 DİĞER STOKLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 25.02.2009 tarihinde şehir dışındaki 25.000 TL tutarındaki bir malı banka
hesabından ödeme yaparak alıyor, fakat malı henüz teslim almıyor. 28.02.2009 tarihinde mal
teslim alınıyor
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................25.02.2009......................................
157 Diğer Stoklar Hesabı 25.000
157.01 Yoldaki mallar
102 Bankalar Hesabı 25.000
Malların şehir dışından alınması
2 ....................................28.02.2009......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 25.000
157 Diğer Stoklar Hesabı 25.000
157.01 Yoldaki mallar
Yoldaki malların teslim alınması
157 DİĞER STOKLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
25.000 25.000
31. Örnek: İşletmedeki 40.000 TL tutarındaki bir malın değeri 38.000 TL ye inmiştir, fakat
değer düşüklüğü kesin değildir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
157 Diğer Stoklar Hesabı 40.000
157.02 Değeri düşen mallar
153 Ticari Mallar Hesabı 40.000
Ticari malın değerinin düşmesi
2 ....................................Tarih......................................
654 Karşılık Giderleri Hesabı 2.000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı 2.000
Değer düşüklüğü için karşılık ayrılması
157 DİĞER STOKLAR
BORÇ ALACAK
HESABI
40.000
158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı: Stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde
azalışların ortaya çıkması, stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi
dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Pasif karakterli
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabının İşleyişi: Stok değer düşüklüğü tespit
edildiğinde bu hesaba alacak kaydedilir, 654. Karşılık Giderleri Hesabı da borç olarak
kaydedilir. Karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içinde kullanılması ya da satılması halinde;
ilgili stok hesabının alacağı ile karşılaştırılarak daha önce ayrılan karşılık 644. Konusu
Kalmayan Karşılıklar Hesabına aktarılarak kapatılır.
158 STOK DEĞER
BORÇ DÜŞÜKLÜĞÜ ALACAK
KARŞILIĞI HESABI
AZALIŞLAR ARTIŞLAR
(-) (+)
32. Örnek: İşletmedeki 40.000 TL tutarındaki bir mal için 5.000 TL karşılık ayrılmıştır. Daha
sonra Bu mal 37.000 TL ye satılıyor. KDV % 18 hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................Tarih......................................
654 Karşılık Giderleri Hesabı 5.000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı 5.000
Değer düşüklüğü için karşılık ayrılması
2 ....................................Tarih......................................
100 Kasa Hesabı 43.660
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 37.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 6.660
Değeri düşen malın satılması
3 ....................................Tarih......................................
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı 5.000
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı 5.000
Karşılık hesabının kapatılması
58 STOK DEĞER
BORÇ DÜŞÜKLÜĞÜ ALACAK
KARŞILIĞI HESABI
5.000 5.000
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı: Bu hesap yurt içinden ya da yurt dışından satın
alınmak üzere sipariş edilen stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği
hesaptır.
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabının İşleyişi: Yapılan avans ödemeleri bu hesaba borç
olarak kaydedilir, malın teslim edilmesinde hesap alacak kaydedilir.
33. 159 VERİLEN SİPARİŞ
BORÇ ALACAK
AVANSLARI HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletme 25.02.2009 tarihinde 30.000 TL tutarındaki malın alınması için 10.000 TL
avans olarak ödenmiştir. 05.03.2009 tarihinde mal teslim alınmış ve kalan tutar da peşin
ödenmiştir. KDV % 18 hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................25.02.2009......................................
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 10.000
100 Kasa Hesabı 10.000
Alınan mal için avans verilmesi
2 ....................................28.02.2009......................................
153 Ticari Mallar Hesabı 30.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 5.400
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 10.000
100 Kasa Hesabı 25.400
Malın teslim alınması
159 VERİLEN SİPARİŞ
BORÇ ALACAK
AVANSLARI HESABI
10.000 10.000
190 DEVREDEN KDV HESABI
190 Devreden KDV Hesabı: Bir dönemde indirelemeyen ve gelecek döneme devredilen
katma değer vergisinin takip edildiği hesaptır. Yani 191 İndirilecek KDV, 391 Hesaplanan
KDV'den büyükse, aradaki fark 190 Devreden KDV tutarıdır.
34. 190 Devreden KDV Hesabının İşleyişi: Ay sonlarında 191 İndirilecek KDV hesabı ile 391 Hesaplanan KDV hesabının
karşılaştırılmasında, 191 İndiriecek KDV hesabı daha büyükse aradaki fark 190 Devreden KDV hesabına borç olarak
yazılır. İzleyen dönem bu hesap alacak yazılarak 391 Hesaplanan KDV hesabı ile karşılaştırılır.
191 İNDİRİLECEK KDV > 391 HESAPLANAN KDV = 190 DEVREDEN KDV HESABI
190 DEVREDEN KDV
BORÇ ALACAK
HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: İşletmenin Ocak ayı sonundaki büyük defter hesapları aşağıdaki gibidir. Buna göre işletmenin ay sonu KDV
tahakkukunu yapınız.
191 İNDİRİLECEK KDV 391 HESAPLANAN KDV
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
HESABI HESABI
12.000 12.000
20.000 40.000
45.000 22.000
18.000 16.000
95.000 90.000
191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının toplamları alınarak, yevmiye defterinde ters kayıt yapılarak
kapatılır. Yani 191 indirilecek KDV hesabı borçta olduğu için bu hesabı alacağa, 391 hesaplanan KDV hesabı alacakta
olduğu için bu hesabı borca yazarak hesapları kapatırız.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................31.01.2009......................................
391 Hesaplanan KDV Hesabı 90.000
190 Devreden KDV Hesabı 5.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 95.000
Ay sonu KDV tahakkuku
Yevmiye kaydını yaptığımızda borç ve alacak arasındaki 5.000 TL lik farkı da yazıyoruz. Bu 5.000 TL, 191 İndirilecek
KDV daha fazla olduğu için 190 Devreden KDV Hesabına kayıt edilir.
190 DEVREDEN KDV
BORÇ ALACAK
HESABI
35. 5.000
Örneğin Devamı: İşletmenin Şubat ayı sonundaki büyük defter hesapları aşağıdaki gibidir. Buna göre işletmenin ay sonu
KDV tahakkukunu yapınız.
191 İNDİRİLECEK KDV 391 HESAPLANAN KDV
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
HESABI HESABI
30.000 40.000
15.000 15.000
10.000 20.000
55.000 75.000
Şubat ayındada aynı işlem 191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının toplamları alınarak, yevmiye
defterinde ters kayıt yapılarak kapatılır, fakat önceki aydan 190 Devreden KDV Hesabı mevcutsa bu hesabı da
kapatmamız gerekir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................28.02.2009......................................
391 Hesaplanan KDV Hesabı 75.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 55.000
190 Devreden KDV Hesabı 5.000
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs 15.000
Ay sonu KDV tahakkuku
Yevmiye kaydını yaptığımızda borç ve alacak arasındaki 15.000 TL lik farkı da yazıyoruz. Bu 15.000 TL, 391
Hesaplanan KDV daha fazla olduğu için 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına kayıt edilir. Görüldüğü gibi 190
Devreden KDV Hesabını da alacak yazarak kapatmış oluyoruz.
190 DEVREDEN KDV
BORÇ ALACAK
HESABI
5.000 5.000
36. 191 İNDİRİLECEK KDV HESABI
191 İndirilecek KDV Hesabı: İşletme tarafından, her türlü mal ve hizmetin satın alınması
sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin kaydedildiği, izlendiği ve hesaplanan KDV
den indirilinceye kadar bekletildiği hesaptır.
37. 191 İndirilecek KDV Hesabının İşleyişi: Mal ve hizmet alımlarında ödenen katma değer vergisi bu hesaba borç
kaydedilir, mevzuat gereği yapılabilecek indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler hesabın alacağına kaydedilir.
Dönem sonlarında da bu hesapta biriken katma değer tutarları alacak kaydedilerek 391 Hesaplanan KDV Hesabı
ile karşılaştırılarak hesap kapatılır.
391 HESAPLANAN KDV > 191 İNDİRİLECEK KDV = 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
191 İNDİRİLECEK KDV > 391 HESAPLANAN KDV = 190 DEVREDEN KDV HESABI
191 İNDİRİLECEK KDV
BORÇ ALACAK
HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: HG işletmesi 05.03.2009 tarihinde 40.000 TL tutarındaki malı peşin olarak alıyor. KDV % 18 hariç.
İşletme 07.03.2009 tarihinde 25.000 TL tutarındaki malı 10 ay vadeli senet ile alıyor. KDV % 18 hariç.
İşletme 08.03.2009 tarihinde 50.000 TL tutarındaki malı çek alarak satıyor. KDV % 18 hariç.
İşletme 10.03.2009 tarihinde işyerinde kullanmak için 4.000 TL değerinde bir yazar kasayı peşin alıyor. KDV % 8
hariç.
İşletme 11.03.2008 tarihinde 20.000 TL tutarındaki malı peşin olarak satıyor. KDV % 18 hariç.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................05.03.2009......................................
153Ticari Mallar Hesabı 40.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 7.200
100 Kasa Hesabı 47.200
Peşin mal alımı
2 ....................................07.03.2009......................................
153Ticari Mallar Hesabı 25.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 4.500
321 Borç Senetleri Hesabı 29.500
Senet ile mal alımı
3 ....................................08.03.2009......................................
101 Alınan Çekler Hesabı 59.000
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 50.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 9.000
38. Çek karşılığı mal satımı
4 ....................................10.03.2009......................................
255 Demirbaşlar Hesabı 4.000
191 İndirilecek KDV Hesabı 320
100 Kasa Hesabı 4.320
Peşin demirbaş alımı
5 ....................................11.03.2009......................................
100 Kasa Hesabı 23.600
600 Y.İ. Satışlar Hesabı 20.000
391 Hesaplanan KDV Hesabı 3.600
Peşin mal satımı
Dönem içi işlemlerden sonra ay sonlarında KDV tahakkuku yapılır. 191 İndirilecek KDV Hesabı ve 391
Hesaplanan KDV Hesabı ters kayıt yapılarak kapatılır.
191 İNDİRİLECEK KDV 391 HESAPLANAN KDV
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
HESABI HESABI
7.200 9.000
4.500 3.600
320
12.020 12.600
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................28.02.2009......................................
391 Hesaplanan KDV Hesabı 12.600
191 İndirilecek KDV Hesabı 12.020
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs 580
Ay sonu KDV tahakkuku
Böylece 191 İndirilecek KDV Hesabı ve 391 Hesaplanan KDV Hesabı kapanmış olur. 391 Hesaplanan KDV daha
fazla olduğu için Ödenecek Katma Değer Vergisi ortaya çıkar. Bu tutarda 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
Hesabında izlenir.
39. 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR HESABI
193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı: Mevzuat gereği uyarınca peşin ödenen gelir
vergisi, kurumlar vergisi ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.
193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabının İşleyişi: Mevzuatın belirlediği dönemler
itibariyle peşin ödenen gelir vergisi, kurumlar vergisi ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba
borç olarak kaydedilir. Yıl sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon
karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen 371. Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve
Diğer Yükümlülükleri Hesabı borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar 370. Dönem Kârı
Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabı'nın tutarından fazla olamaz.
Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.
193 PEŞİN ÖDENEN
BORÇ VERGİLER VE ALACAK
FONLAR HESABI
ARTIŞLAR AZALIŞLAR
(+) (-)
Örnek: HG İşletmesi 15.03.2009 tarihinde 4.500 TL tutarındaki geçici vergiyi peşin olarak
ödüyor.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................15.03.2009......................................
193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı 4.500
100 Kasa Hesabı 4.500
Peşin geçici vergi ödenmesi
193 PEŞİN ÖDENEN
BORÇ VERGİLER VE FONLAR ALACAK
HESABI
4.500
40. Örnek: İşletme sahibinin adına ödenen vergi ve fonlar 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar
Hesabında izlenmiştir. 31.12.2008 tarihinde hesabın kalan toplamı 3.700 TL dir.
Mad.
AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
No
1 ....................................31.12.2008......................................
131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı 3.700
193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı 3.700
Peşin ödenen vergilerin işl. sahibine devri
193 PEŞİN ÖDENEN
BORÇ VERGİLER VE FONLAR ALACAK
HESABI
3.700
3.700 3.700