Yeni Zamanlarda Genç Yurttaşların Katılımı Konferansı 9-10-11 Mayıs 2014 www.sebeke.org.tr www.twitter.com/sebekeprojesi www.facebook.com/sebekeprojesi www.sebeke.org.tr/ www.instagram.com/sebekeprojesi/ www.pinterest.com/sebekeprojesi/

1. SİVİL TOPLUMDA
GENÇLERİN KATILIMI
İFADE VE ÖRGÜTLENME
ÖZGÜRLÜĞÜ BAĞLAMINDA
ÖĞRENCİLERİN KATILIM
HALLERİ
Burcu Oy, Gençlik Çalışmaları Birimi

2. SİVİL TOPLUMDA GENÇLERİN KATILIMI
 Katılım / Ne için?
Aktif yurttaşlık & Demokrasi
 Katılım / Hangi yollarla, hangi biçimlerde?
Geleneksel, geleneksel olmayan, post-modern
 Katılım / Nasıl mümkün? Ne ile ilişkili ?
Eşitlik & Özgürlük & Özerklik
Sosyal Haklar & İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü

3. İFADE VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
 AİHS 10 ve 11.maddeler
 TC Anayasası 26 ve 26. maddeler
 Bilgi edinme hakkı, toplanma özgürlüğü, adalete erişim
 Dernekler Kanunu
 Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu
 Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu
 Terörle Mücadele Kanunu
 Üniversite Öğrencileri için YÖK Kanunu, YÖK ve YURTKUR
Disiplin Yönetmelikleri , ÖTK ve SKS Yönetmelikleri

4. GENÇLİK VE KATILIMA DAİR KAMU
SÖZLERİ
 AB Lizbon Stratejisi (2000)
 TC 9. Kalkınma Planı (2007-2013)
 Gençlik ve Spor Bakanlığı
Kuruluş süreci
2013-2017 Strateji Belgesi

5. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
 Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (2008)
12 farklı bölge, 15-24 yaş arası 3222 genç
STK Üyeliği % 4 (%46 üniversite öğrencisi ve/ya mezunu)
Sosyo-ekonomil özellikler, politik yapı, kültürel özellikler, aile
yapısı
Eurobarometer Youth (2011)
STK Üyeliği % 5 ( AB ortalaması % 24)

6. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
 İstanbul Bilgi Üniversitesi STK Eğitim ve Araştırma Birimi (2008)
İstanbul, 15-24 yaş arası eğitime devam eden 1014 genç
STK Üyeliği % 25
% 11 Spor Kulübü ve Dernekleri
% 5,5 Öğrenci Kulüp ve Toplulukları
Ailelerin sosyo-ekonomik özellikleri ve eğitim düzeyleri
Akranlarının kurduğu ve yürüttüğü örgütlenmeler

7. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
 TÜSEV, Sivil Toplum Endeksi Raporu
Gençler arasında % 23 sosyal üyelik düzeyi yüksek
% 8 siyasal aktivizm benzer
% 8 siyasi üyelik düşük
780 kişiye bir STK ( Almanya-Fransa 40 kişiye bir STK)
Yaş, eğitim, cinsiyet, sosyo-ekonomik sınıf, yaşanılan şehir:
Eğitimli, şehirde yaşayan, orta ve üst orta sınıf 26-34 yaş arası erkek

8.  TACSO (2011) – 90 STK
 %17si merkezi hükümetle, %15i yerel yönetimlere ilişikileri sorun
olarak görüyor.
 Gençlik örgütleri (%15) içinde en görünür sorunlardan finansal
sorunlar, özerklik, gönüllü desteğinin yetersizliği, yasal sorunlar,
yerel ve merkezi yönetimle sorunlar
 Gençlik katılımı artıyor, daha çok orta ve üst orta sınıfta/ kariyer
odaklı ?

9. SIVİL TOPLUMDA GENÇLER
 KONDA, 2011
Türkiye çapında 15-30 yaş arası 2366 genç
STK Üyeliği % 19,4
Eğitim sisteminde olmayan ve çalışmayan % 27 lik grup içinde %
4,8
Kurumlara ve sisteme olan güvensizlik

10. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
 Arı Hareketi: Türkiye Gençliği ve Katılım ( 1999, 2003, 2008)
1200 genç
Siyasetle ilgili bir sivil toplum örgütüne üyelik % 4,5
Geleneksel olmayan siyasi katılım biçimlerinde ( % 11) eğitim
düzeyi yüksek, öğrenci ve/ya çalışan erkek ; geleneksel katılım
biçimlerinde ( % 9) çalışan ve/ya kırsal bölgelerde yaşayan gençler
Öğrenci kulüplerine üyelik ( % 11 – 14,6)
Toplumsal konularla ilgili STK üyeliği ( % 3,6 - 7,7)
Siyasi içerikli öğrenci kulüplerine üye (% 3,8) diğer tüm boyutlarda
daha aktif

11. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
 ŞEBEKE, Mayıs 2013, 36 il 18-24 yaş arası 2508 genç
STK Üyeliği % 22,7
Üye Olma İsteği % 41
Cinsiyet, öğrencilik durumu, eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi, aile
sosyo-ekonomik seviye algısı, yaz tatiline gitme durumu, çalışma
durumu ve saatleri, sağlık güvencesi
Medeni durum, etnik kimlik, dini kimlik
Özerklik

12. SİVİL TOPLUMDA GENÇLER
Devrimin bekçisi / Dönüşümün lideri
Anarşist / bölücü
Suskun/ bencil / apolitik
Bağlam
Toplumsal & Hukuksal Zemin
Yeni siyaset / katılım biçimleri

13. ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ
 4 milyon 975 bin genç 103 devlet, 72 vakıf toplam 175 üniversite
 Gençlerin eğitim ve güçlendirmesine yönelik kamu harcamaları %
2
 Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesinde % 82 öğrencilerin burs ve
barınma olanakları; % 16 spor : Güçlendirmeye yönelik yapılan
harcamaların % 67si eğitimde olan % 35lik kesim için; % 33
herkese açık
 Şebeke Araştırması % 36 üniversite öğrencisi
Toplumda saygı gören genç: % 54,5 eğitimli, % 42,9 iyi meslek
sahibi
Sosyo-ekonomik göstergelerin dağılımı

14. ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ
 Şebeke Araştırması:
Geleneksel olmayan tüm katılım biçimlerinde öğrenci olanlar daha
aktif
Öğrenciler içinde:
Burs ve/ya kredi alma durumu
Üniversite tipi
Üniversitenin bulunduğu şehir
Kiminle ve nerede yaşandığı
( % 58’inin temel gelir kaynağı aile, % 50 aileyle bağı kopması
halinde hiç idare edemeyeceğini düşünüyor, & 70’I aileyle birlikte
yaşıyor)

15. ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ
 Disiplin Soruşturmaları:
2008-2012 23.206 öğrenci
2000 ---2601 / 2010 --- 6001 (3923) / 2011---5871(3120)
 Tutuklu ve Hükümlü Öğrenciler:
Öğrenci beyan 1778 tutuklu (609 TMK) / 1046 hükümlü (178 TMK)
Eğitimine devam eden 209 tutuklu, 325 hükümlü
Açıköğretim 9077 tutuklu ve hükümlü
(terör, cinsel suçlar, adam öldürme)

16. KATILIM-ÖRGÜTLENME ALANLARI
 Dernekler Dairesi (2012):
4547 vakıf, 86.031 dernek / sendika ve odalarla birlikte 150.000
785 gençlik örgütü, 340 öğrenci derneği
Gençlere yönelik hizmet veren derneklerle birlikte % 7,4
 Öğrenci Kulüp ve Toplulukları
175 Üniversitede 5810 ( Üniversitelerde Sosyal Sorumluluk ve
Girişimcilik Raporu, 2013)
 Öğrenci Temsilcilikleri – Konseyleri
175 üniversitenin 155’inde
 YADA (2010)
STKların gönüllülerinin % 69,6sı 31-50 yaş arası ancak yönetimlerde 25
yaş altı oranı sadece % 2,1

17. ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
 TOG, Üniversite Gençliğinin İhtiyaçları (2009)
43 il 59 üniversite 1886 öğrenci
İfade ve örgütlenme / bir araya gelişlerin önünde engeller /
ihtiyaçları dile getirecek mekanizma ve muhatap
 TOG & GÇB (2011) 726 öğrenci
% 22 aile ; % 70’I aile dışından bir kurumdan da destek; % 50 ele
geçen para ihtiyaçlar için yetersiz
 Fdgdfgd
 Dfgdgd
 fgdfg

18. ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
 TOG & GÇB (2011) 726 öğrenci
% 22 aile ; % 70’I aile dışından bir kurumdan da destek; % 50 ele
geçen para ihtiyaçlar için yetersiz
 % 37 haklardan haberdar, % 33 değil, % 30 haberdar ancak
kullanamıyor
 % 61 ifade etme sorunları (kent daha fazla):
% 83 Öğrenci İşleri , % 75 üniversite personeli, % 74 idari işler, % 71
Dekanlık/ Rektörlük, % 67 SKS ve ÖTK; %68 Özel güvenlik, % 59 polis
Sorunda kendini ifade: Polis, dekanlık/rektörlük ve idari işler
Soruna çözüm bulma % 36,7
 KONDA (2011) Üniversite ne için?
% 47,6 diploma, % 22,5 bilgi ve meslek edinme, % 12,4 özgür düşünce

19. ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
 TOG & GÇB (2011) Demet Lüküslü
6 il 115 genç 21 odak grup
Metropol & taşra üniversiteleri / Elit üniversiteler, kitle
üniversiteleri, meslek okulları / Fakültelerin sınıfsal yapısı
Tüketici / müşteri öğrenci – Gözetleme sistemi
İdareci ve hocalardan farklı düşünce
Aile baskısı

20. ÖĞRENCI TEMSİLCİLİKLERİ
 TOG & GÇB (2011) 726 üniversite öğrencisi
% 70 haberdar, % 40 oy kullanmış, % 80 kendisini temsil ettiğini
düşünmüyor
% 67 sorun yaşıyor
% 38,2 sorun yaşadığında kendini ifade edemiyor (6.)
 Adrese Büyüteç % 80 haberdar ancak siyasi ve tepeden inme
algısı
 Üniversitelerde Sosyal Sorumluluk ve Girişimcilik (TOG,2013)
Seçim sistemi, temsiliyet sorunları, siyasal grupların mücadele
alanı algısı
Yetki & Etki sorunu
Yönetim & Öğrenci & Topluluk İlişkileri Sorunları

21. ÖĞRENCI TOPLULUKLARI – STK
ÜYELİĞİ Şebeke Araştırması:
2430 genç içinde 1571 öğrenci genç geleneksel olmayan ve post-
moderns siyasi katılım biçimlerinde daha aktif / üniversite ve şehir
yapısı, burs-kredi alma durumu, kiminle birlikte yaşandığı etkili
 STKlara üye olan gençlerin % 44’ü öğrenci topluluklarına üye
 Öğrenci topluluklarına üye gençlerin % 22’si protestoya katılıyor,
internette toplumsal bir sorunla ilgili ileti paylaşanların, Van
kampanyasına destek olanların oranı beklenenden fazla; Genel
siyasi katılımları beklenenden yüksek
 STK’larla tanışma gençlerin % 40,4 ü için arkadaşlar, %22,6’sı için
hocalar aracılığıyla
 STK üyeliği bulunmayan gençlerin sebepleri: Zaman (%18), ilgi alanı
(%14), fırsat olmadı (%6,3)
 Öğrenci topluluklarındaki dağılımda cinsiyet, etnik kimlik, ailesiz idare
etme süresi algısı farklı değil / üniversite tipi,dini kimlik, burs ve/ya
kredi alma durumu, gelir algısı, yurtta yaşama durumu

22. ÖĞRENCİ TOPLULUKLARI
 TOG & GÇB (2011) 726 öğrenci
% 68’I haberdar (metropollerde daha fazla)
% 24’ü üniversite içinde, % 19’u dışında, % 32’si hem üniversite içinde
hem dışında çeşitli STK’lara üye; % 25’inin üyeliği yok / 3 ve 4. sınıflar
daha fazla
% 39’u iki, % 20’si üç, %17’si dört ve üzeri
 % 56’sı aktif görev ve sorumluluk, % 6 nadiren katılım
 % 48 sosyal hizmetler, % 43 insan hakları, % 40 kültür-sanat, % 38
çevre, % 29 toplumsal cinsiyet-LGBT, % 28 öğrenci hakları, % 27
girişimcilik, % 26 engelli hakları, % 23 politika (Erkekler öğrenci
hakları, politika, spor, anti militarizm alanlarda daha çok üye)
 Üye olmama sebepleri: % 45 aradığını bulamama, % 42 zaman
kısıtları, % 27 maddi imkansızlıklar, % 21 kemikleşmiş grupların
dışlayıcı yapısı, % 20 katılıma getirilen sınırlamalar, % 11 üyelik
aidatı, % 10 katıldığında başının derde gireceği düşüncesi

23. ÖĞRENCİ TOPLULUKLARI
 % 48 bir araya gelme yönünde engeller var (metropol dışı daha çok):
Üniversite yönetimi, ekonomik engeller, kaynak bulma, YÖK, hükümet
 En fazla engelle karşılaşılan alanlar öğrenci hakları, etnik konular,
politika, toplumsal cinsiyet, anti-militarizm. Görece rahat alanlar:
Girişimcilik, spor ve çevre konuları, engelli hakları
 % 46,2 kulüp kurmadan etkinlik göstermek zor
 % 49,6 istenilen alanda kulüp kurulamaması
 % 35, 5 aynı alanda birden fazla kulüp kurulamaması
 % 49,4 kulüplerin devamlılığı güvence altında değil
 % 42,5 danışman hoca, ÖTK, SKS etkinlikler konusunda sorun
çıkarıyor
 % 34 ceza alabilir

24. ÖĞRENCİ TOPLULUKLARI
 % 20 etkinlikler için kaynak bulabiliyor
 % 27 yönetimlerin kulüp destek süreçlerine dair bilgi şeffaf ve
erişilebilir
 % 30 odalar / etkinlik alanlarıyla ilgili olumsuz
 Internet ve görünürlükten memnuniyet % 60

25. ÖĞRENCİ TOPLULUKLARI
 Adrese Büyüteç (TOG & GÇB, 2011)
 Kulüp kurma süreçlerinde kısıtlamalar, onay gereği, danışman
hocanın müdahilliğ, tüzük oluşturma sürecindeki müdahaleler
 Kulüplere sunulan imkanların yetersizliği
 Kulüplerin özerk bütçeleri olmayışı
 Kulüplere sunulacak desteklere dair belirsizlik / ayrımcı
uygulamalar

26. ÖĞRENCİ TOPLULUKLARI
 TOG (2013) Üniversitelerde Sosyal Sorumluluk ve Girişimcilik
Özerk-organize ve tanımlı yapıdan yoksunluk
Özerk bütçeden yoksunluk
Kuruluş, etkinlik onayı, bütçe kullanımı, izin ve denetleme
süreçeleri nesnellikten, şeffaflıktan ve eşitlikten uzak

27. GENÇLERİN KATILIMI
 GÇB ( 2010) Demet Lüküslü 7 büyük il 135 genç 20 odak grup
 Kimlik inşa süreci
 Eğitim / barınma / istihdam sorunları
 Siyasi alana katılım
 Yetişkin merkezli yapılar tarafından araçsallaştırılma
 Katılımın önünde bürokratik, ideolojik, toplumsal, ailesel, maddi
kaynaklı ve özerkliğe dair birçok engel
 Kısıtlı katılım: Engeller yüzünden kısıtlı şekilde katılabilenler, yeni
örgütlenme şekil ve araçları üzerinden katılanlar, katılım yollarını
redderek katılmayanlar / apolitik ?

28. GENÇLERİN KATILIMI
 İş yapabilme taktiği olarak zoraki konformizm: Normları ve
kuralları benimsiyor gibi görünmek, davranmak: Nabza göre
şerbet vermek, ayıya dayı demek, huyuna gitmek, yerine göre
politik davranmak vb / Kendilikle çelişki
 Güçlenen gençlik örgütleri – yeni örgütlenmeler / katılan gençler-
katıl(a)mayan gençler / dikey yapılanma - iş bölümü – yatay
yapılanma : Ejderhayla savaşırken ejderhaya dönüşmek
 Proje bazlı çalışan- profesyonelleşen örgütlenmeler – Konu-sorun
tabanlı oluşan hareketler
 Pilav-makarna problemi

29. ÖNERİLER
 Hukuksal düzenlemeler : İfade ve Örgütlenme Özgürlüğüne dair
kısıtlamaların kaldırılması, koruyucu tedbirlerin alınması
 Üniversite içindeki öğrenci yapılanmalarının hukuki güvence altına
alınması
 Klasik yapılanmalar dışında kalan gençler için ifade alanlarının
tanınması
 Öğrenci örgütlenmelerine verilen destek ve olanakların
genişletilmesi, katılımcı ve şeffaf bir sistem üzerinden öğrencilerin
katılımıyla yönetilmesi
 STKların üniversitelerle işbirliğini engelleyen uygulamaların terk
edilmesi
 Gençlik ve Spor Bakanlığı olanak ve desteklerinden eşit bir şekilde
yararlanılmasının sağlanması
 Üniversitelerin İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü Karneleri