SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 14
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Ciclo3 primaria
Ciclo3 primaria
VALENTÍN PAZ ANDRADE                                             3.º CICLO
O poeta e escritor Valentín Paz Andrade naceu na
parroquia de Lérez, en Pontevedra, o 23 de abril
de 1898.
Fixo o bacharelato na cidade de Pontevedra e es-
tudou Dereito en Compostela onde coincidiu con
numerosos intelectuais galegos: Castelao, Vicen-
te Risco, Antón Villar Ponte, Luís Peña Novo...
Chegou a dirixir, durante cinco anos, o xornal «Ga-
licia».
Foi membro do Partido Galeguista sendo nomea-
do o seu secretario en 1934. Anteriormente fora
candidato a diputado ás Cortes Constituíntes. Co-
laborou na redacción do primeiro Estatuto de Gali-
cia presentado polo Seminario de Estudos Gale-
gos no ano 1931.
                                                         Valentín Paz Andrade,
Cando estalou a Guerra Civil defendeu a moitos           nunha caricatura de Al-
galeguistas e mesmo axudou a fuxir a algunhas            fonso R. Castelao.
persoas. Foi desterrado a Verín, Badaxoz... e ao
longo da súa vida foi detido en varias ocasións
por mor da súa militancia política e polos seus ar-
tigos periodísticos.
Traballou como avogado de moitas empresas pes-
queiras e escribiu moitos libros sobre os proble-
mas da pesca en Galicia e no mundo.
Impulsou a creación do grupo industrial galego Pes-
canova que foi a primeira compañía armadora eu-
ropea de buques conxeladores e da que foi vice-
presidente.
Escribiu tamén poesía. O seu primeiro libro está
adicado ao seu amigo Alfonso Rodríguez Caste-
lao, e leva por título «Pranto Matricial» (1954). Máis
tarde escribiu «Sementeira do vento» (1968) e
«Cen chaves de sombra» (1979).
Faleceu en Vigo no ano 1987.
Foi membro da Real Academia Galega e da Real
Academia Galega das Ciencias, galardoado co
                                                         «Castelao na luz e na
Pedrón de Ouro, a medalla Castelao e numero-             sombra» está considera-
sos premios máis polo seu traballo a prol de Gali-       da como a máis comple-
cia. Este ano é o autor homenaxeado no Día das           ta biografía de Castelao.
Letras Galegas.
VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                  1
ORDENAMOS ESTE REBUMBIO?                                                1
                                                                                            3
Todas estas fichas teñen datos da biografía de Valentín Paz Andrade, pero
en cada unha só hai un dato verdadeiro. Arrodéao e con eses datos com-
pleta a biografía .
                                                     O U...            FALE
                   NACEU                    ES TUD                            CEU E
                                                                                   N...
                                  EN...
   NACEU NO...                       TERIO *A CORU
                  *LÉREZ      *MAXIS         *VIGO   ÑA
                 *MONDO       *DE REITO
  *2 0 1 2               ÑEDO         INA   *MON
  *1 8 9 8       *CARBAL       *MEDIC             DOÑE
                                                       DO
                         LO              ..              U.
  *1 9 8 9                                    FUN
                                                    DO                      FALE
                                                                                   CEU N
                                                                                         O...
       FOI MILI
                TANTE    DE...                   REN  A                  *2010
                                             *CO CANOV                  *1890
  *PARTIDO                                        S
           GALEGUIS                           *PE A                    *1987
 *PARTIDO           TA                             R
           UNIDO                               *ZA
 *PARTIDO                                               IBIU...
           POLO CAM                          TAMEN ESCR
                    BIO
          FOI M
                EMBR                                  VENTO
                       O DE
                            ...           *A FORZA DO
   *CRUZ                                               E SOMBRA
                                            EN CHAVES D
  *REAL VERMELLA                          *C
                                                    DE AREA        ÁRO
                                                                       NO
        A
 *PARL CADEMIA                            *O RELOXO         EST
                                                                ERR .
                                                                   .
                 G                                                      D          A.
       AMEN
            TO EU ALEGA                        ESCRIBIU..
                                                              .
                 ROPE                                              ÍS
                      O
                                           *PRANTO M          *PAR AXOZ
                                                     ATRICIAL *BAD
                                          *SOÑOS                    BOA
                                          *VIAXE PO            *LIS
                                                    LO MUNDO


Valentín Paz Andrade naceu no ano                                 en                                ,
na provincia de Pontevedra. Estudou                                         en Santiago de

Compostela e militou no                                                        .
Foi desterrrado a Verín e                                . O seu primeiro libro de poe-
mas foi                                                  e tamén escribiu

                                      . Creou a empresa                                             .
Foi nomeado membro da                                                                   .
Faleceu na cidade de                                 no ano                                 .

VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                                    2
QUE SABES DE PAZ ANDRADE?                                                      2
                                                                                                 3
                                                                      10


                                1

                                                                                            12
                                     9     2
                                                                                 11



                          8     3

                                                                 4
               5

                          A

                          A

               6



               7



                   1.- Cidade onde estudou bacharelato.
 HORIZONTAIS




                   2.- Nome do xornal que dirixiu durante cinco anos.
                   3.- Profesión que exerceu durante a súa vida.
                   4.- Vila galega á que foi desterrado Paz Andrade.
                   5.- Nome de Paz Andrade.
                   6.- Estudos que realizou en Santiago de Compostela.
                   7.- Nome do partido político do que foi dirixente.


                   8.- Apelido do amigo ao que lle adicou o seu primeiro libro de poesía.
 VERTICAIS




                   9.- O seu segundo libro de poesía titúlase «Cen ...... de sombra».
                   10.- Nome do grupo industrial que creou na cidade de Vigo.
                   11.- Parroquia pontevedresa onde naceu.
                   12.- O seu terceiro libro de poesía leva por título «............do vento».

VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                                     3
O QUE TODO GALEGO CHORARÍA
                                                      Valentín Paz Andrade
                                                      PRANTO MATRICIAL

Chora, Terra, teu pranto xeneroso.
O que todo galego choraría,
en roda de multánime silenzo
e ollares abatidos
sobor do longo corpo derrubado
que fora vivo mastro en loita núa;
perto daqueles beizos, seca fonte
da verba nunca de antes máis belida;
do peito petrucial, refrorecido
de mapoulas pampeiras,
que envexan a nacencia das chorimas;
xunto das postas maos voltas ao xelo,
onde a eito agromaron da súa arte,
no cerne da galega patronía,
vizosas primaveras.


 QUEN É CASTELAO?                                      3
                                                                       3
«O que todo galego choraría» está adicado a Castelao. Averigua na biblio-
teca ou na internet quen foi Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e completa
esta ficha.


       Naceu en                          o ano                     .

       Estudou                       .    Emigrou a                        .

       É autor de:

                                                                           .

       Faleceu no ano                        , en                          .

       Na actualidade está enterrado en                                    .



VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012           4
AS FLORES                                              4
                                                                            3
No poema de Paz Andrade «O que todo galego choraría» podemos loca-
lizar o nome de dúas flores: as mapoulas e a chorima. A flora galega é moi
variada. Localiza nesta sopa de letras o nome de dez flores que podemos
atopar no noso país.
                            P   Q M P       E   I   T   E       T   Q Ñ     I
                            A   M A     R   E   L   L   E       P   X   U Q
                            P   F   R   L   Ñ   I   T   I       P G     T   G
                            O   L   G C     A   R   A   V       E   L   Q Ñ
                            U O A Q U           I   S   R       E   C   Z   G
                            L   U R     E   R O S       A       Z   A   U   I
                            A   C   I   H C     H O R           I   M A     Ñ
                            H   E   D Q X       L   D   F       A   E   A   T
amarelle                    A   Z   A   L   E   A   S   G P         L   E   X
lirio
hortensia                   F   L   T   I   U   E   P   H G         I   Ñ D
margarida
azalea
camelia
                            U   H O R       T   E   N   S       I   A   I   R
                            D Q O R Q           L   R   P       U R O       T
caravel
rosa
PapOula




                                                                            3
chorima


 CHORAMOS UN POUCO?                                         5

Subliña algunha das causas polas que poderías chorar.

  MANCARSE       A MORTE DUN FAMILIAR       PERDER UN PARTIDO
  TER QUE EMIGRAR       VER UNHA PELÍCULA        LER UN LIBRO
  RECIBIR UNHA MOI BOA NOTICIA    ENFURRUÑARSE NAMORARSE
  NON FACER OS DEBERES    NON SABER FACER ALGO

Escolle unha das subliñadas e explica os motivos polos que chorarías.




VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                5
CANDO TI VOLVAS
                                                 Valentín Paz Andrade
                                                 «PRANTO MATRICIAL»




NA MATRICIAL GALIZA, SEMPRE TÚA,
que dende a Torre de Hércules ao Miño
un facho acenderá por cada illa,
cando ti volvas polo mare;
de toxo unha fogueira en cada monte,
cando ti volvas polo mare;
dos castros na coroa unha cachela,
cando ti volvas polo mare;
unha loura candea en cada pino,
cando ti volvas polo mare;
o seu cirio de frouma os alciprestes,
cando ti volvas polo mare;
luces de ardora branca en cada mastro,
cando ti volvas polo mare;
un farol mariñeiro en cada dorna,
cando ti volvas polo mare;
veliñas á xanela en cada casa,
cando ti volvas polo mare;
e as pérolas das bágoas derramadas,
cando ti volvas polo mare;
cando ti volvas polo mare...

                Galiza, 1954




VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012            6
QUE LEMBRAS DO POEMA?                                  6           3
1.- Que lugares se mencionan no poema?


2.- Que vai acender? Onde?


3.- De que é a fogueira?


4.- Onde acende a cachela?


5.- Que hai en cada pino?


6.- Onde coloca o farol mariñeiro?




 OS FAROS GALEGOS                                       7
                                                                    3
En Galicia hai moitos faros ao longo da súa costa. Poderías colocar no seu
sitio o nome dos que figuran no recadro?

FARO DE FISTERRA FARO DE CORRUBEDO  TORRE DE HÉRCULES     FARO DE
CABO VILÁN FARO DAS SISARGAS FARO DAS ILLAS CÍES FARO DE TOURIÑÁN




VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012           7
O DAMEIRO                                                             8
                                                                                     3
Resolve este dameiro e descubrirás unha estrofa do poema «Cando ti
volvas», da elexía «Pranto Matricial», de Valentín Paz Andrade.



 1    2    3     4         5    6    7     8     9         10    11       12



 13   14   15         16   17        18    19    20   21         22       23



 24   25         26   27   28   29   30          31   32         33       34



 35   36   37    38        39   40   41    42         43   44    45       46



Nome de Paz Andrade
                                          36    4     5     46        12       31   23   17
«Cen_____ de sombra».
Obra de Valentín Paz Andrade.
                                          18    3     27    33        14       38
Vai moita no verán.
                                          10    44    41    6         8
Peza de metal que se utiliza
como medio de pagamento.
                                          43    25    16    13        37
Antónimo de moita.
                                          22    34    7     26        21
Cacho de tea que serve para
limpar o nariz.
                                          39    11    24    42
Río asturiano.
                                          28    19    35    30        2
Camiño con casas ás beiras.
                                          45    1     9
Antónimo de volta.
                                          32    20    15
Primeira nota musical.
                                          29    40
VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                             8
AS FONTES DE LUZ                                                          9
                                                                                          3
Localiza nesta sopa de letras o nome de oito fontes de luz. Con letras que
sobran aparecerá unha frase sobre unha obra de Valentín Paz Andrade.

                                          O   L   C   I   R   I   O   I   B       R   C
                                          O D     A   E   P   O E M F             A   A




                                                                                          CIRIO ARDORA FAROL VELA
                                                                                          FACHO FOGUEIRA CACHARELA
                                          S   P   L   R   A   N   T   O C O M
                                          A   T   E   R   I   C G H       I       A   L
                                          C   E   V   S   T   U   A   A   A       D   I
                                          A   C   A   D   E   R O A       O O         F
                                          N   S   E   I   E   U   A M H           I   A
                                          D G R       L   O A     L   F   C O R
                Autocaricatura de Cas-
                telao publicada no dia-   E   A   A   A   R O D       R   A       N O
                rio «Galicia» en setem-
 FRASE OCULTA




                bro de 1923.              A   S O R O D           R   I   F       G   L




                                                                                                       CANDEA
                                          U   E   Z   C   A   S   T   E   L       A   O




    FACEMOS UNHA CARICATURA?                                              10              3
Aquí tes unha caricatura de Paz Andrade realizada por Castelao. Poderías
facer unha caricatura inspirándote nesta foto de Valentín?
                                                                                            Caricatura de Paz Andrade
                                                                                            realizada por Castelao.




VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                                      9
AS PALABRAS
                                             Valentín Paz Andrade
                                             «CEN CHAVES DE SOMBRA»




Vén o ar ateigado de palabras,
cada mañá chamando aos nosos vidros,
para por a xermolar son e semente.
As palabras decote están falando
e somos nós os xordos á mensaxe
que no seo das sílabas carrexan.

...



  O MUNDO AO REVÉS                                     11
                                                               3
Le o poema e inventa as preguntas para estas respostas.

1.-

      -Ateigado de palabras.

2.-

      -Mañá.

3.-

      -Aos nosos vidros.

4.-

      -Son e semente.

5.-

      -Xordos.
VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012     10
COMPRENDICHES O POEMA?                                 12
                                                                     3
1.- No verso primeiro hai unha figura literaria chamada personificación.
Saberías explicar en que consiste?


2.- O vento non pode vir cargado de palabras, pero si que pode traer outras
cousas máis reais. Poderías citar algunha?


3.- A palabra «vento» é unha palabra polisémica, é dicir, que ten varios
significados diferentes. Poderías colorear os catro auténticos significados
da palabra vento? Podes consultar o dicionario.

       Cada un dos parágrafos da Biblia
                                       Punto cardinal
                    Folla da col
                        Espazos polos que pasa o aire nos hórreos
         Capa verde dos sitios húmidos
                                   Cordas da arte de pesca
            Eixe do rodicio do muíño
                                     Estómago do porco
         Movemento horizontal do aire

4.- Localiza no poema un sinónimo da palabra «xerminar» e explica como
poden «xerminar» as palabras.


5.- Escoitamos nós as palabras que trae o vento? En que verso está a
resposta?



VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012            11
ENCRUCILLADOS
   PRIMEIRO CICLO

1.- AVOGADO
2.- PAZ
3.- LÉREZ
4.- PESCANOVA
5.- SANTIAGO
6.- CASTELAO
7.- ABRIL
8.- ANDRADE

   SEGUNDO CICLO

1.- PONTEVEDRA
2.- ABRIL
3.- LÉREZ
4.- GALEGUISTA
5.- VALENTÍN
6.- MADRID
7.- PEDRÓN
8.- PESCANOVA
9.- DEREITO
10.- CHAVES

    TERCERO CICLO
HORIZONTAIS




              1.- PONTEVEDRA
                                                           VERTICAIS




                                                                       8.- CASTELAO
              2.- GALICIA
                                                                       9.- CHAVES
              3.- AVOGADO
                                                                       10.- PESCANOVA
              4.- VERÍN
                                                                       11.- LÉREZ
              5.- VALENTÍN
                                                                       12.- SEMENTEIRA
              6.- DEREITO
              7.- GALEGUISTA


   TERCERO CICLO


                             U N H A                  L O U R A                            C A N
                             1    2    3    4         5    6           7    8    9         10   11   12


                             D E A               E N                   C A D A                  P I
                      EIRO




                             13   14   15        16   17               18   19   20   21        22   23
                   DAM




                             N O            C A N D O                            T I            V O
                             24   25        26   27   28   29          30        31   32        33   34


                             L V A S                  P O L O                         M A R E
                             35   36   37   38        39   40          41   42        43   44   45   46

VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012                                              12

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von satelite1

Proposta semana 1
Proposta semana 1Proposta semana 1
Proposta semana 1satelite1
 
1 revista ef movete xa
1 revista ef  movete xa1 revista ef  movete xa
1 revista ef movete xasatelite1
 
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)satelite1
 
Feira do grelo 2020 andrea rivera.
Feira do grelo 2020 andrea rivera.Feira do grelo 2020 andrea rivera.
Feira do grelo 2020 andrea rivera.satelite1
 
Magosto 2020
Magosto 2020Magosto 2020
Magosto 2020satelite1
 
Bases premio-galego-ep cg
Bases premio-galego-ep cgBases premio-galego-ep cg
Bases premio-galego-ep cgsatelite1
 
Invitacion cafe coruna 2020
Invitacion cafe coruna 2020Invitacion cafe coruna 2020
Invitacion cafe coruna 2020satelite1
 
Xornadas becreativa 2020_borrador_03
Xornadas becreativa 2020_borrador_03Xornadas becreativa 2020_borrador_03
Xornadas becreativa 2020_borrador_03satelite1
 
Entrevista sobre o cancioneiro de monfero
Entrevista sobre o cancioneiro de monferoEntrevista sobre o cancioneiro de monfero
Entrevista sobre o cancioneiro de monferosatelite1
 
8 marzo actividades.docx
8 marzo actividades.docx8 marzo actividades.docx
8 marzo actividades.docxsatelite1
 
8 maio de ninas-a-leyendas
8 maio de ninas-a-leyendas8 maio de ninas-a-leyendas
8 maio de ninas-a-leyendassatelite1
 
A voz do xestal
A voz do xestalA voz do xestal
A voz do xestalsatelite1
 
Calendarioescolar20202021
Calendarioescolar20202021Calendarioescolar20202021
Calendarioescolar20202021satelite1
 
Asamblea cierre 2020
Asamblea cierre 2020Asamblea cierre 2020
Asamblea cierre 2020satelite1
 
Marcos areosa volta ao cole
Marcos areosa volta ao coleMarcos areosa volta ao cole
Marcos areosa volta ao colesatelite1
 
Perfect ed sheeran, xiana mosquera
Perfect ed sheeran, xiana mosqueraPerfect ed sheeran, xiana mosquera
Perfect ed sheeran, xiana mosquerasatelite1
 
Volta ao cole marcos areosa
Volta ao cole marcos areosaVolta ao cole marcos areosa
Volta ao cole marcos areosasatelite1
 
Covid refugiados dpb
Covid refugiados dpbCovid refugiados dpb
Covid refugiados dpbsatelite1
 
Manuiel freire platas (1)
Manuiel freire platas (1)Manuiel freire platas (1)
Manuiel freire platas (1)satelite1
 
Cando poidamos-volver-ao-cole...
Cando poidamos-volver-ao-cole...Cando poidamos-volver-ao-cole...
Cando poidamos-volver-ao-cole...satelite1
 

Mehr von satelite1 (20)

Proposta semana 1
Proposta semana 1Proposta semana 1
Proposta semana 1
 
1 revista ef movete xa
1 revista ef  movete xa1 revista ef  movete xa
1 revista ef movete xa
 
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)
O grelo como sinal de identidade la voz galicia 4 nov 20 (1)
 
Feira do grelo 2020 andrea rivera.
Feira do grelo 2020 andrea rivera.Feira do grelo 2020 andrea rivera.
Feira do grelo 2020 andrea rivera.
 
Magosto 2020
Magosto 2020Magosto 2020
Magosto 2020
 
Bases premio-galego-ep cg
Bases premio-galego-ep cgBases premio-galego-ep cg
Bases premio-galego-ep cg
 
Invitacion cafe coruna 2020
Invitacion cafe coruna 2020Invitacion cafe coruna 2020
Invitacion cafe coruna 2020
 
Xornadas becreativa 2020_borrador_03
Xornadas becreativa 2020_borrador_03Xornadas becreativa 2020_borrador_03
Xornadas becreativa 2020_borrador_03
 
Entrevista sobre o cancioneiro de monfero
Entrevista sobre o cancioneiro de monferoEntrevista sobre o cancioneiro de monfero
Entrevista sobre o cancioneiro de monfero
 
8 marzo actividades.docx
8 marzo actividades.docx8 marzo actividades.docx
8 marzo actividades.docx
 
8 maio de ninas-a-leyendas
8 maio de ninas-a-leyendas8 maio de ninas-a-leyendas
8 maio de ninas-a-leyendas
 
A voz do xestal
A voz do xestalA voz do xestal
A voz do xestal
 
Calendarioescolar20202021
Calendarioescolar20202021Calendarioescolar20202021
Calendarioescolar20202021
 
Asamblea cierre 2020
Asamblea cierre 2020Asamblea cierre 2020
Asamblea cierre 2020
 
Marcos areosa volta ao cole
Marcos areosa volta ao coleMarcos areosa volta ao cole
Marcos areosa volta ao cole
 
Perfect ed sheeran, xiana mosquera
Perfect ed sheeran, xiana mosqueraPerfect ed sheeran, xiana mosquera
Perfect ed sheeran, xiana mosquera
 
Volta ao cole marcos areosa
Volta ao cole marcos areosaVolta ao cole marcos areosa
Volta ao cole marcos areosa
 
Covid refugiados dpb
Covid refugiados dpbCovid refugiados dpb
Covid refugiados dpb
 
Manuiel freire platas (1)
Manuiel freire platas (1)Manuiel freire platas (1)
Manuiel freire platas (1)
 
Cando poidamos-volver-ao-cole...
Cando poidamos-volver-ao-cole...Cando poidamos-volver-ao-cole...
Cando poidamos-volver-ao-cole...
 

Ciclo3 primaria

  • 3. VALENTÍN PAZ ANDRADE 3.º CICLO O poeta e escritor Valentín Paz Andrade naceu na parroquia de Lérez, en Pontevedra, o 23 de abril de 1898. Fixo o bacharelato na cidade de Pontevedra e es- tudou Dereito en Compostela onde coincidiu con numerosos intelectuais galegos: Castelao, Vicen- te Risco, Antón Villar Ponte, Luís Peña Novo... Chegou a dirixir, durante cinco anos, o xornal «Ga- licia». Foi membro do Partido Galeguista sendo nomea- do o seu secretario en 1934. Anteriormente fora candidato a diputado ás Cortes Constituíntes. Co- laborou na redacción do primeiro Estatuto de Gali- cia presentado polo Seminario de Estudos Gale- gos no ano 1931. Valentín Paz Andrade, Cando estalou a Guerra Civil defendeu a moitos nunha caricatura de Al- galeguistas e mesmo axudou a fuxir a algunhas fonso R. Castelao. persoas. Foi desterrado a Verín, Badaxoz... e ao longo da súa vida foi detido en varias ocasións por mor da súa militancia política e polos seus ar- tigos periodísticos. Traballou como avogado de moitas empresas pes- queiras e escribiu moitos libros sobre os proble- mas da pesca en Galicia e no mundo. Impulsou a creación do grupo industrial galego Pes- canova que foi a primeira compañía armadora eu- ropea de buques conxeladores e da que foi vice- presidente. Escribiu tamén poesía. O seu primeiro libro está adicado ao seu amigo Alfonso Rodríguez Caste- lao, e leva por título «Pranto Matricial» (1954). Máis tarde escribiu «Sementeira do vento» (1968) e «Cen chaves de sombra» (1979). Faleceu en Vigo no ano 1987. Foi membro da Real Academia Galega e da Real Academia Galega das Ciencias, galardoado co «Castelao na luz e na Pedrón de Ouro, a medalla Castelao e numero- sombra» está considera- sos premios máis polo seu traballo a prol de Gali- da como a máis comple- cia. Este ano é o autor homenaxeado no Día das ta biografía de Castelao. Letras Galegas. VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 1
  • 4. ORDENAMOS ESTE REBUMBIO? 1 3 Todas estas fichas teñen datos da biografía de Valentín Paz Andrade, pero en cada unha só hai un dato verdadeiro. Arrodéao e con eses datos com- pleta a biografía . O U... FALE NACEU ES TUD CEU E N... EN... NACEU NO... TERIO *A CORU *LÉREZ *MAXIS *VIGO ÑA *MONDO *DE REITO *2 0 1 2 ÑEDO INA *MON *1 8 9 8 *CARBAL *MEDIC DOÑE DO LO .. U. *1 9 8 9 FUN DO FALE CEU N O... FOI MILI TANTE DE... REN A *2010 *CO CANOV *1890 *PARTIDO S GALEGUIS *PE A *1987 *PARTIDO TA R UNIDO *ZA *PARTIDO IBIU... POLO CAM TAMEN ESCR BIO FOI M EMBR VENTO O DE ... *A FORZA DO *CRUZ E SOMBRA EN CHAVES D *REAL VERMELLA *C DE AREA ÁRO NO A *PARL CADEMIA *O RELOXO EST ERR . . G D A. AMEN TO EU ALEGA ESCRIBIU.. . ROPE ÍS O *PRANTO M *PAR AXOZ ATRICIAL *BAD *SOÑOS BOA *VIAXE PO *LIS LO MUNDO Valentín Paz Andrade naceu no ano en , na provincia de Pontevedra. Estudou en Santiago de Compostela e militou no . Foi desterrrado a Verín e . O seu primeiro libro de poe- mas foi e tamén escribiu . Creou a empresa . Foi nomeado membro da . Faleceu na cidade de no ano . VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 2
  • 5. QUE SABES DE PAZ ANDRADE? 2 3 10 1 12 9 2 11 8 3 4 5 A A 6 7 1.- Cidade onde estudou bacharelato. HORIZONTAIS 2.- Nome do xornal que dirixiu durante cinco anos. 3.- Profesión que exerceu durante a súa vida. 4.- Vila galega á que foi desterrado Paz Andrade. 5.- Nome de Paz Andrade. 6.- Estudos que realizou en Santiago de Compostela. 7.- Nome do partido político do que foi dirixente. 8.- Apelido do amigo ao que lle adicou o seu primeiro libro de poesía. VERTICAIS 9.- O seu segundo libro de poesía titúlase «Cen ...... de sombra». 10.- Nome do grupo industrial que creou na cidade de Vigo. 11.- Parroquia pontevedresa onde naceu. 12.- O seu terceiro libro de poesía leva por título «............do vento». VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 3
  • 6. O QUE TODO GALEGO CHORARÍA Valentín Paz Andrade PRANTO MATRICIAL Chora, Terra, teu pranto xeneroso. O que todo galego choraría, en roda de multánime silenzo e ollares abatidos sobor do longo corpo derrubado que fora vivo mastro en loita núa; perto daqueles beizos, seca fonte da verba nunca de antes máis belida; do peito petrucial, refrorecido de mapoulas pampeiras, que envexan a nacencia das chorimas; xunto das postas maos voltas ao xelo, onde a eito agromaron da súa arte, no cerne da galega patronía, vizosas primaveras. QUEN É CASTELAO? 3 3 «O que todo galego choraría» está adicado a Castelao. Averigua na biblio- teca ou na internet quen foi Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e completa esta ficha. Naceu en o ano . Estudou . Emigrou a . É autor de: . Faleceu no ano , en . Na actualidade está enterrado en . VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 4
  • 7. AS FLORES 4 3 No poema de Paz Andrade «O que todo galego choraría» podemos loca- lizar o nome de dúas flores: as mapoulas e a chorima. A flora galega é moi variada. Localiza nesta sopa de letras o nome de dez flores que podemos atopar no noso país. P Q M P E I T E T Q Ñ I A M A R E L L E P X U Q P F R L Ñ I T I P G T G O L G C A R A V E L Q Ñ U O A Q U I S R E C Z G L U R E R O S A Z A U I A C I H C H O R I M A Ñ H E D Q X L D F A E A T amarelle A Z A L E A S G P L E X lirio hortensia F L T I U E P H G I Ñ D margarida azalea camelia U H O R T E N S I A I R D Q O R Q L R P U R O T caravel rosa PapOula 3 chorima CHORAMOS UN POUCO? 5 Subliña algunha das causas polas que poderías chorar. MANCARSE A MORTE DUN FAMILIAR PERDER UN PARTIDO TER QUE EMIGRAR VER UNHA PELÍCULA LER UN LIBRO RECIBIR UNHA MOI BOA NOTICIA ENFURRUÑARSE NAMORARSE NON FACER OS DEBERES NON SABER FACER ALGO Escolle unha das subliñadas e explica os motivos polos que chorarías. VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 5
  • 8. CANDO TI VOLVAS Valentín Paz Andrade «PRANTO MATRICIAL» NA MATRICIAL GALIZA, SEMPRE TÚA, que dende a Torre de Hércules ao Miño un facho acenderá por cada illa, cando ti volvas polo mare; de toxo unha fogueira en cada monte, cando ti volvas polo mare; dos castros na coroa unha cachela, cando ti volvas polo mare; unha loura candea en cada pino, cando ti volvas polo mare; o seu cirio de frouma os alciprestes, cando ti volvas polo mare; luces de ardora branca en cada mastro, cando ti volvas polo mare; un farol mariñeiro en cada dorna, cando ti volvas polo mare; veliñas á xanela en cada casa, cando ti volvas polo mare; e as pérolas das bágoas derramadas, cando ti volvas polo mare; cando ti volvas polo mare... Galiza, 1954 VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 6
  • 9. QUE LEMBRAS DO POEMA? 6 3 1.- Que lugares se mencionan no poema? 2.- Que vai acender? Onde? 3.- De que é a fogueira? 4.- Onde acende a cachela? 5.- Que hai en cada pino? 6.- Onde coloca o farol mariñeiro? OS FAROS GALEGOS 7 3 En Galicia hai moitos faros ao longo da súa costa. Poderías colocar no seu sitio o nome dos que figuran no recadro? FARO DE FISTERRA FARO DE CORRUBEDO TORRE DE HÉRCULES FARO DE CABO VILÁN FARO DAS SISARGAS FARO DAS ILLAS CÍES FARO DE TOURIÑÁN VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 7
  • 10. O DAMEIRO 8 3 Resolve este dameiro e descubrirás unha estrofa do poema «Cando ti volvas», da elexía «Pranto Matricial», de Valentín Paz Andrade. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Nome de Paz Andrade 36 4 5 46 12 31 23 17 «Cen_____ de sombra». Obra de Valentín Paz Andrade. 18 3 27 33 14 38 Vai moita no verán. 10 44 41 6 8 Peza de metal que se utiliza como medio de pagamento. 43 25 16 13 37 Antónimo de moita. 22 34 7 26 21 Cacho de tea que serve para limpar o nariz. 39 11 24 42 Río asturiano. 28 19 35 30 2 Camiño con casas ás beiras. 45 1 9 Antónimo de volta. 32 20 15 Primeira nota musical. 29 40 VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 8
  • 11. AS FONTES DE LUZ 9 3 Localiza nesta sopa de letras o nome de oito fontes de luz. Con letras que sobran aparecerá unha frase sobre unha obra de Valentín Paz Andrade. O L C I R I O I B R C O D A E P O E M F A A CIRIO ARDORA FAROL VELA FACHO FOGUEIRA CACHARELA S P L R A N T O C O M A T E R I C G H I A L C E V S T U A A A D I A C A D E R O A O O F N S E I E U A M H I A D G R L O A L F C O R Autocaricatura de Cas- telao publicada no dia- E A A A R O D R A N O rio «Galicia» en setem- FRASE OCULTA bro de 1923. A S O R O D R I F G L CANDEA U E Z C A S T E L A O FACEMOS UNHA CARICATURA? 10 3 Aquí tes unha caricatura de Paz Andrade realizada por Castelao. Poderías facer unha caricatura inspirándote nesta foto de Valentín? Caricatura de Paz Andrade realizada por Castelao. VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 9
  • 12. AS PALABRAS Valentín Paz Andrade «CEN CHAVES DE SOMBRA» Vén o ar ateigado de palabras, cada mañá chamando aos nosos vidros, para por a xermolar son e semente. As palabras decote están falando e somos nós os xordos á mensaxe que no seo das sílabas carrexan. ... O MUNDO AO REVÉS 11 3 Le o poema e inventa as preguntas para estas respostas. 1.- -Ateigado de palabras. 2.- -Mañá. 3.- -Aos nosos vidros. 4.- -Son e semente. 5.- -Xordos. VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 10
  • 13. COMPRENDICHES O POEMA? 12 3 1.- No verso primeiro hai unha figura literaria chamada personificación. Saberías explicar en que consiste? 2.- O vento non pode vir cargado de palabras, pero si que pode traer outras cousas máis reais. Poderías citar algunha? 3.- A palabra «vento» é unha palabra polisémica, é dicir, que ten varios significados diferentes. Poderías colorear os catro auténticos significados da palabra vento? Podes consultar o dicionario. Cada un dos parágrafos da Biblia Punto cardinal Folla da col Espazos polos que pasa o aire nos hórreos Capa verde dos sitios húmidos Cordas da arte de pesca Eixe do rodicio do muíño Estómago do porco Movemento horizontal do aire 4.- Localiza no poema un sinónimo da palabra «xerminar» e explica como poden «xerminar» as palabras. 5.- Escoitamos nós as palabras que trae o vento? En que verso está a resposta? VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 11
  • 14. ENCRUCILLADOS PRIMEIRO CICLO 1.- AVOGADO 2.- PAZ 3.- LÉREZ 4.- PESCANOVA 5.- SANTIAGO 6.- CASTELAO 7.- ABRIL 8.- ANDRADE SEGUNDO CICLO 1.- PONTEVEDRA 2.- ABRIL 3.- LÉREZ 4.- GALEGUISTA 5.- VALENTÍN 6.- MADRID 7.- PEDRÓN 8.- PESCANOVA 9.- DEREITO 10.- CHAVES TERCERO CICLO HORIZONTAIS 1.- PONTEVEDRA VERTICAIS 8.- CASTELAO 2.- GALICIA 9.- CHAVES 3.- AVOGADO 10.- PESCANOVA 4.- VERÍN 11.- LÉREZ 5.- VALENTÍN 12.- SEMENTEIRA 6.- DEREITO 7.- GALEGUISTA TERCERO CICLO U N H A L O U R A C A N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 D E A E N C A D A P I EIRO 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 DAM N O C A N D O T I V O 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 L V A S P O L O M A R E 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 VALENTÍN PAZ ANDRADE. 3º CICLO. DÍA DAS LETRAS GALEGAS, 2012 12