เนื้อหาในเอกสารฉบับนี้เป็นรายงานผลการศึกษาคาร์บอนเครดิต : นวัตกรรมทางการเงินเพื่อโลกสะอาด มีมีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์การค้าคาร์บอนเครดิตของโลก อันเป็นผลสืบเนื่องจากพิธีสาร เกียวโต (Kyoto Protocol) ที่เปิดโอกาสให้ประเทศพัฒนาแล้วสามารถซื้อคาร์บอนเครดิต จากประเทศกำลังพัฒนา เพื่อลดปริมาณการปล่อยก็าซเรือนกระจกในประเทศของตนเองตามข้อผูกพันตามพิธีสารเกียวโต และจากที่ปัจจุบันประเทศพัฒนาแล้วดังกล่าวมีดีมานด์ในการซื้อคาร์บอนเครดิต อีกเป็นจำนวนมาก ซึ่งประเทศไทยมีศักยภาพสูงที่จะขาย

1. Carbon Credit: นวตกรรมทางการเงนเพอโลกสะอาด
ั ิ ่ื
สารบญ
ั
คานา
ํ ํ 2
บทคัดยอ 3
1. บทนา
ํ 5
2. ตลาดคารบอนเครดิต
 11
3. CERs: สินคาทางการเงนที่ไมควรมองขาม
ิ 22
4. องคกรการเงนระหวางประเทศกบการคาคารบอนเครดต
 ิ  ั   ิ 32
5. การซอขายคารบอนเครดิตในตางประเทศ
้ื   38
6. ประเทศไทยกบการซอขายคารบอนเครดต
ั ้ื  ิ 49
7. บทสงทาย 59
ภาคผนวก 63
บรรณานกรม
ุ 64

2. คํานํา
เนื้อหาในเอกสารฉบับนี้เปนรายงานผลการศึกษาคารบอนเครดิต : นวัตกรรมทางการเงินเพื่อโลกสะอาด มี
มีวัตถุประสงคเพื่อเผยแพรความรูเกี่ยวกับสถานการณการคาคารบอนเครดิตของโลก อันเปนผลสืบเนื่องจากพิธีสาร

เกียวโต (Kyoto Protocol) ที่เปดโอกาสใหประเทศพัฒนาแลวสามารถซื้อคารบอนเครดิต จากประเทศกําลังพัฒนา
เพื่อลดปริมาณการปลอยก็าซเรือนกระจกในประเทศของตนเองตามขอผูกพันตามพิธีสารเกียวโต และจากที่ปจจุบัน
ประเทศพัฒนาแลวดังกลาวมีดีมานดในการซื้อคารบอนเครดิต อีกเปนจํานวนมาก ซึ่งประเทศไทยมีศักยภาพสูงที่จะขาย
สํานักงานที่ปรึกษาเศรษฐกิจเเละการคลัง ประจํากรุงโตเกียว ในฐานะผูจัดทํา หวังเปนอยางยิ่งวา รายงาน
ฉบับนี้จะสามารถสรางความตระหนักแกหนวยงานที่เกี่ยวของในประเทศไทย ทั้งภาครัฐและเอกชนในภาคการเงิน

ภาคอุตสาหกรรม ภาคสิ่งแวดลอม นักวิชาการ ตลอดจนสื่อมวลชน ใหเห็นความสําคัญของการเตรียมระบบตางๆ เพื่อ
รองรับการคาคารบอนเครดิต เนื่องจากประเทศไทยสามารถไดรับประโยชนในฐานะเปนผูรับการลงทุนจากตางประเทศ

เเละเปนผูมีศักยภาพที่จะไดรับประโยชนจากการขายคารบอนเครดิต ทั้งการสรางรายไดที่เพิ่มขึ้น ชวยลดภาวะโลกรอน
และกอใหเกิดการพัฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืน โดยการสนับสนุนการลงทุนโครงการสะอาดเพื่อขายคารบอนเครดิต แก
ตางประเทศ โดยเฉพาะในมิติของบริการการเงินและการพัฒนาระบบการเงินใหมท่ีจะสนับสนุนการคาดังกลาว ซึ่งใน
ยุโรปมีการตั้งตลาดซื้อขายคารบอนเครดิต (Carbon Exchange Market) ในขณะที่ในญี่ปุนยังเปนการซื้อขายผาน
นายหนา (Broker) หรือตัวกลาง (Intermediary) ระหวางผูซื้อและผูขายที่เปนเจาของโครงการ ในฐานะผูจัดทําจึงหวัง
เปนอยางยิ่งวา รายงานฉบับนี้จะชวยจุดประกายใหหนวยงานที่เกี่ยวของชวยกันพัฒนาระบบการคาคารบอนเครดิตที่
เหมาะสมเพื่อใหประเทศไทยไดรับประโยชนสูงสุดจากการขายคารบอนเครดิต
ทายนี้ ขอขอบคุณผูมีเกียรติ ผูทรงคุณวุฒิและหนวยงานตางๆ ที่มีสวนรวมในการจัดทํารายงานฉบับนี้ ไดแก
ฯพณฯ นายสุวิทย สิมะสกุล เอกอัครราชทูต ณ กรุงโตเกียว ในฐานะผูผลักดันโครงการคนสําคัญและใหความอนุเคราะห
จัดสรรงบประมาณจากโครงการสนับสนุนภารกิจตางประเทศแบบบูรณาการเพื่อจัดทํารายงานฉบับนี้ นายจุลพงษ
ทวีศรี อัครราชทูตที่ปรึกษาฝายอุตสาหกรรม ประจํากรุงโตเกียว ในฐานะที่ปรึกษาเเละใหขอมูลทางดานเทคนิค
องคการบริหารจัดการกาซเรือนกระจก สํานักงานเศรษฐกิจการคลัง ธนาคารเเหงประเทศไทย คณะกรรมการกํากับ
หลักทรัพยเเละตลาดหลักทรัพย ในฐานะใหคําปรึกษาเเละใหขอมูลทางดานการเงิน สถาบันการเงินตางๆ มูลนิธิ
สถาบันวิจัยนโยบายเศรษฐกิจการคลัง ในฐานะผประสานการจัดสัมมนา เรื่อง “Recent Development in Carbon
ู
Trading Market: Implications for Thailand’s Financial Market” ในวันที่ 24 กรกฎาคม 2552 ณ กรุงเทพฯ
ซึ่งไดใชเปนขอมูลสําคัญในการจัดรายงานฉบับนี้ เเละหนวยงานเกี่ยวของอื่นๆ ที่มิไดกลาวถึง ณ ที่นี้ เเละที่สําคัญ
ทีสดตองขอขอบคุณ นางสาวอาภรณ ชัยกุลเสรีวัฒน จากธนาคารเเหงประเทศไทย อดีตนักศึกษาปริญญาโท
่ ุ
ทุนรัฐบาลญี่ปุน หลักสูตรนโยบายสาธารณะ ณ National Graduate Institute for Policy Studies ในฐานะผูรวบรวม
ขอมูลเเละเรียบเรียงรายงานฉบับนี้
นางสาวเกตสุดา สุประดิษฐ
อัครราชทูตที่ปรึกษา (ฝายเศรษฐกิจเเละการคลัง) ประจํากรุงโตเกียว
30 มกราคม 2552
ผูจัดทํา
2

3. บทคัดยอ
การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทเปนผลจากภาวะโลกรอนเกิดขึ้นอยางตอเนื่องและทวี
่ี ู ิ ่ี  
ความรนแรงขน จนกลายเปนปญหาที่ทั่วโลกตระหนกถึงความสําคัญ ประเทศตางๆ ทั่วโลกจึงไดมีการทํา
ุ ้ึ ั
อนุสัญญาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate
่ี ู ิ
Change: UNFCCC) รวมกันเพื่อแกปญหาภาวะโลกรอน และในภายหลังไดมีการทําขอตกลงเพิ่มเติมไดแก
พิธีสารเกียวโต (Kyoto Protocol) เพื่อใหความรวมมอในการลดปรมาณกาซเรอนกระจกมีผลบังคับทาง
 ื ิ  ื
กฎหมาย โดยกําหนดใหภายในป พ.ศ. 2555 ทั่วโลกลดการปลอยกาซลงจากป 2533 รอยละ 5.2 และผลักดัน

ใหกลมประเทศที่พัฒนาแลวและเปนผูปลอยกาซเรือนกระจกรายใหญเปนผู นาในการลดการปลอยกาซเรอน
ุ ํ   ื
กระจก
ในพิธีสารเกียวโตไดกําหนดกลไกเพื่อชวยลดภาระที่จะเกิดจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจก
  ื
และสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนไว 3 กลไก ไดแก 1) การอนญาตใหประเทศในกลมทถกกาหนด
ุ  ุ ่ี ู ํ
ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก (Annex 1) สามารถซอขายสิทธิ์ในการปลอยกาซดังกลาวได 2) การ
ิ   ื ้ื
อนญาตใหประเทศในกลม Annex 1 รวมกนดาเนนโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และนาปรมาณกาซ
ุ  ุ  ั ํ ิ   ื ํ ิ 
ที่ลดไดจากโครงการดังกลาวมารวมกับบัญชีลดการปลอยกาซได และ 3) การอนญาตใหประเทศในกลม
ุ  ุ
Annex 1 รวมลงทุนกับประเทศท่ีเหลือดาเนนโครงการลดการปลอยกาซ และนําปริมาณกาซที่ลดไดมารวมกับ
ํ ิ  
บัญชีลดการปลอยกาซไดเชนเดียวกับกลไกที่ 2
กลไกดังกลาวไดทําใหเกิดการซื้อขายกรรมสิทธิ์ในความเปนเจาของกาซเรอนกระจกที่ลดได ซึ่ง
ื
เรียกเปนการทั่วไปวา คารบอนเครดิต และทําใหเกิดตลาดใหมที่เรียกวา ตลาดคารบอน ทั้งนี้ ในชวงที่ผานมา

ตลาดคารบอนมการขยายตวอยางรวดเรว อยางตอเนื่องตามความตองการของประเทศที่พัฒนาแลว เนื่องจาก
 ี ั  ็
การขยายตัวทางเศรษฐกิจทําใหประเทศเหลานี้มีการปลอยกาซเรือนกระจกเพิ่มขึ้น ขณะเดียวกันก็มีพันธะที่
จะตองลดการปลอยกาซใหไดตามที่กําหนดภายในป 2555 ทั้งนี้ ในป 2550 มมลคาการซอขายในตลาด
ี ู  ้ื
คารบอนทั่วโลกสูงถึง 64,035 ลานดอลลารสหรฐฯ และมการคาดการณวาจะกลายเปนตลาดสนคาโภคภณฑท่ี
 ั ี   ิ  ั 
ใหญที่สุดในโลกในป 2020
ประเทศไทยเปนประเทศหนึ่งที่ไดรวมใหสัตยาบันพิธีสารเกียวโตที่จะลดการปลอยกาซเรือน
กระจก แตไมอยูในกลุมที่ถูกกําหนดปริมาณการปลอยกาซเรือนกระจก หากประเทศไทยดําเนินการลดการ
ปลอยกาซโดยจัดทําในรูปแบบของโครงการภายใตกลไกที่ 3 กจะสามารถขายคารบอนเครดิตที่ไดรบการจด
  ็ ั
ทะเบยนจาก UNFCCC ใหกับประเทศอื่นหรือในตลาดคารบอนได แตเนื่องจากยังมีปจจัยที่เปนอุปสรรคใน
ี 
การผลตทั้งในสวนของผูผลิตคารบอนเครดตเอง การขาดประสบการณของสถาบันการเงินที่เปนแหลงทุนใน
ิ  ิ 
การดาเนนโครงการ และความไมพรอมของโครงสรางพนฐานทางการเงน หลายประการ ทาใหในปจจุบัน
ํ ิ    ้ื ิ ํ
ประเทศไทยมีโครงการที่ไดรับการจดทะเบียนคารบอนเครดตจาก UNFCCC แลวเพียง 2 โครงการ คิดเปน
 ิ
3

4. ปริมาณกาซเรือนกระจกที่คาดวาจะลดได 864,069 ตน ซึ่งถือวานอยมากเมื่อเทียบกับปริมาณการซื้อขาย
ั
คารบอนเครดิตประเภทนี้ในตลาดโลกซึ่งสูงถึง 551 ลานตน ในป 2550
 ั
จากการศึกษาของหนวยงานที่เกี่ยวของพบวา อุตสาหกรรมของไทยหลายอตสาหกรรมมี
ุ
ศกยภาพทจะจดทาโครงการลดการปลอยกาซเรอนกระจกภายใตกลไกท่ี 3 ได ซึ่งหากภาครฐมการผลักดัน
ั ่ี ั ํ   ื  ั ี
และกําหนดนโยบายในดานนี้อยางชัดเจนและตอเนื่อง ก็จะชวยใหภาคเอกชนไทยมีการผลิตคารบอนเครดิต
ขายในตลาดโลกเพมขน ซงนอกจากจะเปนการรกษาสภาพแวดลอม ทําใหโลกสะอาดและทําใหเกิดการพัฒนา
่ิ ้ึ ่ึ  ั 
ทางเศรษฐกจที่ยั่งยืนแลว ยังเพิ่มรายไดใหแกประเทศไดอีกทางหนึ่ง
ิ
ทั้งนี้ นโยบายหรือมาตรการที่รัฐจะจัดทําดังกลาว ควรจัดทําอยางบูรณาการเพราะเกี่ยวของกับ

หลายหนวยงาน มความตอเนื่องและมีแผนระยะยาวที่จะรองรับ เนองจากการผลตและการคาคารบอนเครดต
 ี ่ื ิ   ิ
ยังเปนเรื่องใหมสําหรับประเทศไทย ผูที่เกี่ยวของยังขาดความรู ความเขาใจ และไมมีประสบการณตรงในดาน
 
น้ี โดยมาตรการดังกลาว อาจเริ่มจากมาตรการระยะสั้นที่มีจุดมุงหมายเพื่อใหมีการขยายการผลิตคารบอน
เครดิตใหมีปริมาณมากพอที่จะดึงดูดผูซื้อจากตางประเทศ โดยมีภาครัฐเปนผูนําหลักในการผลักดัน
ภาคอตสาหกรรมทมศกยภาพในการจั ดทาโครงการ CDM และการเปนที่ปรึกษาและใหความรูแกผูที่เกี่ยวของ
ุ ่ี ี ั ํ
ภายในประเทศ รวมถงการตดตอประสานงานกบสถาบนการเงนภายในประเทศและตางประเทศ เพอ
ึ ิ  ั ั ิ  ่ื
ประชาสัมพันธและเปนคนกลางใหกับผูผลิตในประเทศและผูซื้อในตางประเทศ
ในสวนของมาตรการระยะปานกลาง อาจมีจุดมุงหมายเพอพฒนาตลาดรองสาหรบคารบอนเครดต
 ่ื ั ํ ั  ิ
ใหเกิดขึ้นในประเทศภายหลังจากที่มีการผลิตคารบอนเครดิตในปริมาณที่มากพอ ซึ่งจะชวยอานวยความ ํ
สะดวก ลดตนทนในการทาธรกรรมซอขาย และทําใหเกิดราคาตลาดที่ผูที่เกี่ยวของใชในการอางอิงและใชเปน
 ุ ํ ุ ้ื
ขอมลประกอบการดาเนนธุรกจได โดยอาจนาสญญาซอขายคารบอนเครดตลวงหนาเขาซอขายในตลาด
 ู ํ ิ ิ ํ ั ้ื  ิ    ้ื
อนุพันธ เชนเดียวกับการซื้อขายทองคําลวงหนาที่บริษัทตลาดอนุพันธ (ประเทศไทย) จํากัด (มหาชน) จะเปด 
ใหมีการซื้อขายในชวงตนป 2552 และสาหรบมาตรการระยะยาว อาจมการพฒนาใหมการซอขายอนพนธ ท่ี
ํ ั ี ั  ี ้ื ุ ั
เกี่ยวของกับคารบอนเครดิตใหมีความซับซอนขึ้น เชน การซื้อขายสัญญาที่ผูถือมีสิทธิ์ซื้อหรือมีสิทธิ์ขาย
(Option) หรือสัญญา Swap และอาจรวมถงการเชอมโยงกบตลาดคารบอนในตางประเทศ
ึ ่ื ั  
อยางไรก็ดี เพื่อใหนโยบาย/มาตรการท่ีทางการกําหนดมีความเหมาะสมและสัมฤทธิ์ผ ล ทางการ
ควรมีการจัดตั้งคณะทํางานเพื่อศึกษาแนวทางการพฒนาตลาดคารบอนเครดตในประเทศไทย ท่และควรรบ
ั  ิ ี ี
ดําเนินการอยางเรงดวน เพื่อใหผูประกอบการสามารถผลิตคารบอนเครดิตเพื่อนําออกขายได อยางมี
ประสทธภาพ ไดราคาทเหมาะสม
ิ ิ  ่ี
4

5. บทที่ 1
บทนา
ํ
1.1 ความเปนมา

ปจจุบันโลกกําลังประ สบปญหาการเปลยนแปลงทางสภาพภมอากาศ (Climate Change)
 ่ี ู ิ
เนื่องจากกิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษยเปนสาเหตุสําคัญที่ทําใหกาซเรอนกระจกในบรรยากาศ เพิ่มขึ้น และ
  ื
นาไปสปรากฏกา รณ ทเรยกวาสภาวะ เรอนกร ะจก (Greenhouse Effect) หรอ ภาวะโลกรอน (Global
ํ ู ่ี ี  ื ื 
Warming) ภาวะดง กลาวไดทําใหอุณหภูมิโดยเฉลี่ยของโลกสูงขึ้นอยางตอเนื่อง จง มผลกระทบตอ การดารง
ั  ึ ี  ํ
ชีพของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดรวมทั้งมนุษย และมีผลตอความหลากหลายทางชววทยาตามธรรมชาติ พื้นที่บางแหง
ี ิ
อาจกลายเปนทะเลทราย ในขณะเดียวกัน อุณหภูมิที่สูงขึ้นไดทําใหเกิดการละลายของน้ําแข็ งขั้วโลก สงผลให

ปริมาณน้ําในทะเลสูงขึ้น และทาใหพื้นที่บางแหงอาจประสบปญหานาทวมจนกระทงจมหายไปในทะเล
ํ   ํ้  ่ั
คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
 ั   ่ี ู ิ (Intergovernmental
Panel on Climate Change) 1 คาดวาในศตวรรษที่ 21 น้ี โลกจะมี อุณหภูมิโดยเฉลี่ยเพิ่มขึ้น 1.4 – 5.8 องศา
เซลเซียส ระดับน้ําทะเลจะเพิ่มขึ้น 0.09 -
0.88 เมตร ซึ่งการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิและ ตารางที่ 1-1 ผลกระทบทคาดวาจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก
ี่
ระดับน้ําทะเลนี้ สามารถทําใหเกิดน้ําทวม ความเปลี่ยนแปลงชวงศตวรรษที่ 21 ตัวอยางของผลกระทบ
เกาะตางๆ ทาลายแนวปะการง และมีผล
 ํ ั - ปญหาสุขภาพที่รุนแรงขึ้น
วันอากาศรอนเพิ่มมากขึ้น กระแสคลื่น
ใหเกิดการละลายของภูเขาน้ําแข็งในแถบ ความรอนรุนแรงขึ้น - สัตวเกิดความเครียดจากอากาศรอน
- พืชผลเสียหาย
ขั้วโลกเหนือและใตได อีกทั้งอาจทําใหเศษ
- น้ําทวม ดินถลม
หน่ึ งสวนสี่ ของสายพันธุ สัตวและพืชเกือบ เกิดเหตุการณรุนแรงดานภูมิอากาศ - การกัดเซาะหนาดิน
มากขึ้น
สูญพันธุไดกอนป 2050 นกเศรษฐศาสตร
ั - พืชผลเสียหาย
2 - เพิ่มความเสี่ยงตอคุณภาพชีวิต
ดานสิ่งแวดลอมชั้นนําของโลก ได พายุเขตรอนทวีความรุนแรงขึ้น
1
- เกิดโรคระบาด
ประมาณการวา หากไม มีการแกไขปญหา
 - พืชผลเสียหาย
ที่เกิดขึ้น การเปลี่ยนแปลงทางสภาพ ภัยแลงและน้ําทวมรุนแรงขึ้น
- ผลิตผลการเกษตรลดลง
- ศักยภาพดานการผลิตไฟฟาและพลังงานลดลง
ภมอากาศจะสรางความเสยหายถง 1 ใน 5
ู ิ  ี ึ
ภูมิอากาศในฤดูมรสุมหนารอนเขตเอเชีย - เกิดอุทกภัยและภัยแลงที่รุนแรงขึ้นในเขตเอเชีย
ของผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติของ ทั้ง แปรปรวนมากขึ้น และเขตอบอุน 
โลก มากกว าความเสยหายจากวกฤตทาง ที่มา: สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม
ี ิ
(http://www.onep.go.th/CDM/cmc_today.html)
การเงนมาก
ิ
1
สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม (http://www.onep.go.th/CDM/cmc_today.html)
2
Top economist talks up risks of climate inaction
(http://news.yahoo.com/s/afp/20081027/sc_afp/financebankingenvironmenthongkongstern)
5

6. ความรนแรงของผลกระทบจากสภาวะดังกลาว ทาใหประเทศตางๆ ไดมีความพยายามรวมกันที่
ุ ํ
จะแกไขปญหา โดยในป พ.ศ. 2535 ประเทศตางๆ ไดจัดทําขอตกลงที่เรียกวา อนุสัญญาวาดวยการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change:
่ี ู ิ
UNFCCC) โดยมีวัตถุประสงคเพื่อลดและรกษาระดบกาซเรอนกระจก (Greenhouse Gas) ใหอยูในระดับที่ไม
ั ั  ื
เปนอนตรายตอสภาวะอากาศของโลก ภายใตอนุสัญญาฉบับนี้ไดมีการแบงกลุมประเทศภาคี ออกเปน 2 กลุม
 ั 
ใหญ ไดแก 1) Annex 1 คือ กลมประเทศพฒนาแลวในกลม OECD (Organization for Economic Co-
ุ ั  ุ
Operation and Development) และประเทศที่อยูในชวงเปลี่ยนแปลงระบบเศรษฐกิจ (Economic in
Transition: EIT) ในยโรปตะวนออก ยโรปกลาง และรสเซย 3 และ 2) Non-Annex 1 คือ กลมประเทศ
ุ ั ุ ั ี2 ุ
ภาคที่เหลือ โดยเกือบทั้งหมดเปนประเทศทกาลงพฒนา ทั้งนี้ เพื่อเปนการผลักดันใหประเทศพฒนาแลว
ี  ่ี ํ ั ั  ั 
ซึ่งมีสัดสวนการปลอยกาซเรือนกระจกสูงกวาประเทศกําลังพัฒนาเปนผนาในการลดการปลอยกาซเรอน  ู ํ   ื
กาซเรือนกระจกภายใตพิธีสารเกียวโต กระจก ปจจุบันมีประเทศสมาชิกภาคีทั้งสิ้น 191
กาซเรือนกระจกภายใตพธสารเกียวโต จะ
 ิี ประเทศ อยูในกลุม Annex 1 จานวน 41 ประเทศ
ํ
ครอบคลุมเฉพาะกาซทีเกิดจากกิจกรรมของมนุษย
่ และกลุม Non-Annex 1 จานวน 150 ประเทศ
 ํ
(anthropogenic greenhouse gas emission) เทานัน ซึ่ง ้ อยางไรก็ตาม อนุสัญญาฯ ฉบบนี้ไมมีผล
ั
มีอยู 6 ชนิด ไดแก บังคับใชทางกฎหมาย การลดกาซเรอนกระจกจง  ื ึ
1) กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ขึ้นอยูกับความสมัครใจของประเทศภาคี ในป พ.ศ.
2) กาซมีเทน (CH4)
2540 จึงไดมีการทําขอตกลงเพิ่มเติมไดแก พิธีสาร
3) กาซไนตรัสออกไซด (N20)
4) กาซไฮโดรฟลูออโรคารบอน (HFC) เกียวโต (Kyoto Protocol) ซึ่งมีผลบังคับทาง
5) กาซเพอรฟลูออโรคารบอน (PFC) และ กฎหมายโดยกําหนดใหภายในป พ.ศ. 2555 กลุม
6) กาซซัลเฟอรเฮกซะฟลูออไรด (SF6) ประเทศ Annex 1 4 จะตองลดปริมาณการปลอยกาซ
เรือนกระจกใหไดอยางนอยรอยละ 5.2 ของปรมาณ ิ
กาซเรอนกระจกทปลอยในป พ.ศ. 2533 โดยแตละประเทศในกลมนจะถกกาหนดเปาหมายในการลดปรมาณ
 ื ่ี   ุ ้ี ู ํ  ิ
การปลอยกาซเรอนกระจกในอตราทตางกน ข้ึนอยกบปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของแตละประเทศ 5
  ื ั ่ี  ั ู ั ิ   ื  4
เชน ประเทศญี่ปุนและประชาคมยุโรป จะตองลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกจากปฐาน 2533 รอยละ 6
ิ   ื 
และ 8 ตามลําดับ นอกจากน้ี ประเทศเหลานี้จะตองสงรายงานแหงชาติ (National Inventories) และใหความ
สนบสนนทางดานการเงนและเทคโนโลยีแกประเทศอื่นๆ ดวย ทั้งนี้ พิธีสารดังกลาวไมมการกาหนด
ั ุ  ิ  ี ํ
บทลงโทษ หากประเทศภาคีไมสามารถดาเนนการตามเปาหมายทกาหนดไวได
 ํ ิ  ่ี ํ 
3
ไดแก ออสเตรเลีย, ออสเตรีย, เบลารส, เบลเยียม, บัลแกเรีย, แคนาดา, โครเอเชย, สาธารณรฐเชก, เดนมารก, เอสโตรเนย, ฟนแลนด, ฝรั่งเศส,
ุ ี ั ็  ี
เยอรมนี, กรีซ, ฮังการี, ไอซแลนด, ไอรแลนด, อิตาลี, ญี่ปุน, เกาหลใต, ลัตเวีย, ลิกเตนสไตน, ลิทัวเนีย, ลักเซมเบิรก, โมนาโก, เนเธอรแลนด,
ี
นิวซีแลนด, นอรเวย, โปแลนด, โปรตุเกส, โรมาเนย, สหพันธรัฐรัสเซีย, สโลวาเกย, สโลวีเนีย, สเปน, สวเดน, สวิตเซอรแลนด, ตุรกี, ยเครน,
ี ี ี ู
สหราชอาณาจักรบริเตนใหญและไอรแลนดเหนือ และสหรัฐอเมริกา ในกลุมนี้จํานวน 23 ประเทศ (ที่ขีดเสนใต) หรือที่เรียกวา กลุม Annex 2 มี
หนาที่ในการชวยเหลือประเทศกําลังพัฒนาทั้งดานเทคโนโลยีและการเงิน
4
ยกเวนสหรัฐอเมริกาที่ไมไดใหสัตยาบันตอพิธีสารโตเกียว
5
ภาคผนวก 1
6

7. สําหรับกลุมประเทศ Non-Annex 1 นั้น ภายใตพิธีสารเกียวโตไมมีการ กาหนดปรมาณการปลอย
ํ ิ 
กาซเรอนกระจก แตตองจดทาและสงรายงานบญชีแหงชาติ (National Inventories) แสดงปรมาณการปลอย
 ื ั ํ ั ิ 
กาซในแตละป ตลอดจนมาตรการและนโยบายตาง ๆ ที่แตละประเทศจัดทําขึ้นเพื่อชวยแกปญหาหรือแกไข
  
ผลกระทบทเกดจากภาวะโลกรอน อันเปนขอตกลงตามอนุสัญญาฯ ที่ทุกประเทศภาคีตองปฏิบัติตาม
่ี ิ 
1.2 กลไกการลดกาซเรอนกระจกภายใตพธสารเกยวโต
ื  ิ ี ี
ในพิธีสารเกียวโตนั้นไดมีการกําหนดกลไกที่จะชวยใหประเทศในกลุม Annex 1 เลือกใช เพื่อให

สามารถลดกาซเรอนกระจกไดอยางเปนรป ธรรม และชวยลดภาระที่เกิดขึ้นจากการลดการปรมาณการปลอย
 ื    ู  ิ 
กาซเรอนกระจก อีกทั้งในบางกลไกยังชวยสนับสนนการลดกาซเรอนกระจกในประเทศทกาลงพฒนาอกดวย
 ื ุ  ื ่ี ํ ั ั ี 
ซึ่งกลไกดังกลาวมีดังนี้
o กลไกการซอขายสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (Emission Trading: ET) กลไกนี้ ใช
้ื ิ ์ิ   ื
เฉพาะประเทศในกลุม Annex 1 โดยอนุญาตให ประเทศในกลุม น้ีสามารถซื้อหรอขายสทธ์ิ ใน
ื ิ
การปลอย กาซเรอนกระจก ซึ่งมีปริมาณเปนหนวยที่เรียกวา Assigned Amount Units
  ื
หรือ AAUs ภายในกลุม Annex 1 ดวยกันเองได
o กลไกการดาเนนการรวมกน (Joint Implementation หรือ JI) กลไกนี้กําหนดใหประเทศ
ํ ิ  ั
ในกลุม Annex 1 สามารถรวมกัน ดาเนนโครงการเพื่อลดปรมาณกาซเรอนกระจก สวนให ญ
ํ ิ ิ  ื 
จะเปนดําเนิน โครงการในประเทศกลม EIT ท่ีมีตนทุนต่ํากวาการลงทุนในลักษณะเดียวกันใน
 ุ
ประเทศที่พัฒนาแลว ทั้งนี้ จะคิดปริมาณกาซที่ลดลงไดใหกับผดาเนนการเปนหนวยที่เรียกวา
ู ํ ิ  
Emission Reduction Units หรอ ERUs และโครงการดงกลาวจะตองผานการรบรองจาก
ื ั    ั
UNFCCC
o กลไกการพฒนาทสะอาด (Clean Development Mechanism หรือ CDM) กลไกนี้
ั ่ี
กําหนดใหประเทศในกลุม Annex 1 สามารถดาเนนโครงการลดปรมาณกาซเรอนกระจก
ํ ิ ิ  ื
รวมกับประเทศในกลุม Non – Annex 1 ได เพื่อชวยใหประเทศทพฒนาแลวบรรลเปาหมาย
  ่ี ั  ุ 
ในการลดปรมาณกาซเรอนกระจกควบคู ไปกับการถายทอดเทคโนโลยีและชวยใหประเทศใน
ิ  ื
กลุม Non – Annex 1 มีการพฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืน ทั้งนี้ หนวยของปรมาณกาซเรอนกระจก
ั  ิ  ื
ที่ลดไดที่ผานการรบรองจาก UNFCCC แลว จะถูกเรียกวา Certified Emission
ั
Reductions หรอ CERs โดยสามารถนาไปรวมกบปรมาณกาซเรอนกระจกที่ลดของประเทศ
ื ํ ั ิ  ื
ที่ดําเนินการได
7

8. 1.3 สถานการณการปลอยกาซเรอนกระจกของโลก
   ื
จากขอมลขององคการสหประชาชาติ ประเทศในกลม Annex 1 ซงมพนธะในการลดการปลอย
 ู  ุ ่ึ ี ั 
ภาพที่ 1-1 ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของกลมประเทศ Annex 1
ิ   ื ุ กาซเรอนกระจก มการปลอยกาซเรอน
 ื ี   ื
6
กระจก ในป 2548 ลดลงจากป 2533
5
รอยละ 2.8 เหลือ 18.2 พนลานตน
 ั  ั
เนื่องจากประเทศกลุม EIT ลดการปลอย 
กาซเรอนกระจกไดถึงรอยละ 35.2
 ื
ขณะทประเทศอตสาหกรรมปลอยกาซ
่ี ุ  
เรอนกระจกเพิ่มขึ้นรอยละ 11.0 อยางไร
ื
ก็ดี เมอเทยบกบปรมาณกาซเรอนกระจก
่ื ี ั ิ  ื
ที่ตองลดภายใตพิธีสารเกียวโต พบวา
ประเทศในกลุมนี้ยังตองลดปริมาณการ
ปลอยกาซเรอนกระจกอีกถึงรอยละ 2.4
  ื 
และเมื่อเทียบกับระยะเวลาที่เหลือจะเห็น
ไดวา ประเทศเหลานยงมภาระอกมากใน
 ้ี ั ี ี
หมายเหตุ: 1 Tg หรือ Teragram มีคาเทากับ 1 ลานตัน การลดการปลอยกาซเรอนกระจก
  ื
ที่มา: National greenhouse gas inventory data for the period 1990–2005, UNFCCC
นอกจากน้ี จากขอมลของ
 ู
องคการสหประชาชาติ ในป 2547 ทั่วโลกมการปลอยคารบอนไดออกไซดซึ่งเปนกาซที่มีสัดสวนมากที่สุดใน
 ี
กลุมของกาซเรือนกระจกสูงถึง 27.8 พนลานตน ประเทศทมการปลอยคารบอนไดออกไซดสูงสุดคือ
ั  ั ่ี ี 
สหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 22 ของปรมาณการปลอยคารบอนไดออกไซด ทั่วโลก รองลงมาคือ สาธารณรฐ
ิ   ั
ประชาชนจน และรัสเซีย คิดเปนรอยละ 18 และ 6 ตามลําดับ ทั้งนี้ องคการสหประชาชาติ คาดวา การปลอย
ี  
กาซคารบอนไดออกไซดจะขยายตัวอยางตอเนื่องตามการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยประเทศที่พัฒนาแลว
ิ ิ ิ
มีสัดสวนในการปลอยลดลง ขณะที่ประเทศกําลังพัฒนาจะมีการปลอยเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะสาธารณรฐประชาชน
ั
จนและอินเดีย ประเทศที่พัฒนาแลวจึงไดพยายามผลักดันใหประเทศกําลังพัฒนาควบคุมการปลอยคารบอนใน
ี
อนาคต
ในสวนของขอมลขององคกรอื่นๆ ที่ใหความสนใจในเรื่องสิ่งแวดลอมโลก ไดชี้ใหเห็นแนวโนมการ
  ู
ขยายตวของปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกโดยเฉพาะในประเทศกาลงพฒนา เชนเดียวกับองคการ
ั ิ   ื ํ ั ั
สหประชาชาติ เชน จากการประมาณการของ Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL) 7

ในป 2550 ท่ัวโลกมีการปลอยคารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้นรอยละ 3 ตามการเพมขนของประชากรโลกและการ
่ิ ้ึ
6
ไมรวมสวนที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงการใชที่ดินและปาไม
7
http://www.mnp.nl/en/service/pressreleases/2008/20080613ChinacontributingtwothirdstoincreaseinCO2emissions.html
8

9. ขยายตวทางเศรษฐกจ โดยสาธารณรฐประชาชนจีนมีการปลอยคารบอนไดออกไซดมากที่สุด คิดเปนรอยละ
ั ิ ั
24 ของปริมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทั่วโลก รองลงมาคือ สหรัฐ อเมริการอยละ 21 กลุม

ประชาคมยโรป 15 ประเทศ รอยละ 12 อินเดียรอยละ 8 และรสเซยรอยละ 6 เปนตน
ุ  ั ี   
อยางไรก็ดี มีการตั้งขอสังเกตวา การที่ประเทศกําลังพัฒนามีการปลอยกาซเรือนกระจกเพิ่มขึ้น
มากนน สวนหน่ึงเปนผลจากการทประเทศอตสาหกรรมหรอประเทศพฒนาแลว เขาไปลงทนและยายฐานการ
้ั   ่ี ุ ื ั  ุ 
ผลิตอุตสาหกรรมที่ทําใหเกิดกาซเรือนกระจกไปยังประเทศกําลังพัฒนาที่ไมไดถูกําหนดใหลดปริมาณกาช
เรือนกระจก รวมทั้งเปนประเทศที่มีกฎหมายทางดานสิ่งแวดลอมไมเขมงวด จึงไดมีการเรียกรองใหประเทศ
อตสาหกรรมหรอพฒนาแลวเขาไปมสวนชวยในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในประเทศกาลงพฒนา
ุ ื ั  ี    ื ํ ั ั
เพิ่มขึ้น
1.4 แนวโนมการดาเนนงานภายหลง พิธีสารเกียวโต
 ํ ิ ั
กรอบการดาเนนการวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศฉบับใหมที่จะนํามาบังคับใชภาย
ํ ิ   ่ี ู ิ
หลังจากพิธีสารเกียวโตสิ้นสุดลงในป 2555 นน ยงอยในระหวางการพจารณาของประเทศภาคี โดยในระหวาง
้ั ั ู  ิ 
วันที่ 1 – 12 ธนวาคม 2551 มการพจารณา กรอบการดาเนนการฯ ฉบบใหมทจะใชภายหลงจากป 2555 ใน
ั ี ิ ํ ิ ั  ่ี ั
การประชม COP14 (The 14th Session of the Conference of the Parties to the Climate Change
ุ
Convention) ณ เมือง Poznan ประเทศโปแลนด โดยจะมีการลงนามในขอตกลงรวมกันอย างเปนทางการใน

การประชม COP15 ในป 2552 ทประเทศเดนมารก
ุ ่ี 
ภายใตกรอบการดาเนนการใหมน้ี มประเดนหลกใหพจารณา 2 ประเด็น คือ
 ํ ิ  ี ็ ั  ิ
1) การกาหนดเปาหมายปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของแตละประเทศ และ
ํ  ิ   ื 
2) การสรางกลไกที่จะทําใหประเทศตลาดเกิดใหม (Emerging Market Nations) เชน สาธารณรฐ
 ั
ประชาชนจีน และอินเดีย ยนยอมลดกาซเรอนกระจกตามเปาหมาย
ิ  ื 
ทั้งนี้ เนื่องจากพิธีสารเกียวโตไมสามารถทําใหทุกประเทศใหสัตยาบันได ทาใหปรมาณการปลอย
ํ ิ 
กาซเรอนกระจกของโลกเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในสวนของประเทศกาลงพฒนา ซงจากการประมาณการของ
 ื  ํ ั ั ่ึ
8
กระทรวงพลังงานสหรัฐฯ พบวา ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกทวโลกในป 2553 จะเพิ่มขึ้นจากป 2533
7  ิ   ื ่ั
ซึ่งเปนปฐานของพิธีสารเกียวโต ถึงรอยละ 40.6 โดยประเทศในกลุม Annex 1 จะปลอยกาซเรอนกระจกลดลง
  ื
เล็กนอย ขณะที่ประเทศอื่นปลอยกาซเพิ่มขึ้นมาก โดยเฉพาะกลุมประเทศกํา ลังพัฒนา มีผลใหสัดสวนการ
ปลอยกาซเรือนกระจกของกลุมประเทศนี้ เพิ่มขึ้นจากเดิมรอยละ 30 เปนรอยละ 45 ของปรมาณกาซเรอน
   ิ  ื
กระจกที่ปลอยทั่วโลก
8
All eyes on emerging nations / CO2 emission cuts hinge on countries' classification, cooperation , Nov. 12, 08
http://www.yomiuri.co.jp/dy/national/20081112TDY04302.htm
9

10. นกวเคราะหตางชาตคาดวา ภายใตกรอบการดาเนนการใหม กลมประเทศ G-8 9 จะตั้งเปาหมาย
ั ิ   ิ   ํ ิ ุ
ตามทตกลงกนไวในการประชมที่ฮอกไกโด เมื่อเดือนกรกฎาคม 2551 ที่ผานมา โดยจะลดปริมาณการปลอย
่ี ั  ุ
กาซเรอนกระจกใหไดรอยละ 50 ภายในป 2593 และจะมการตงเปาหมายในระยะปานกลางในระหวางป 2563
 ื   ี ้ั  
ถึง 2573 สวนกลุมประชาคมยุโรปมีแนวโนมที่จะตั้งเปาหมายลดการปลอยกาซเรือนกระจกลงรอยละ 20
ภายในป 2563 สําหรับเปาหมายของประเทศอื่นๆ นั้น มีการคาดการณวา จะมีการแบงกลุมประเทศเพิ่มขึ้นให
สอดคลองกับระดับการพัฒนาเศรษฐกิจ ซงมผลตอปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก โดยอาจพจารณาจาก
่ึ ี  ิ   ื ิ
ผลิตภัณฑมวลรวมประชาชาติตอหัว (GDP per Capita) ปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดตอหัว
ิ   
และอตราสวนประสทธภาพพลงงาน (Energy Efficiency Ratios) เปนตน ประเทศทมการพฒนาเศรษฐกจ
ั  ิ ิ ั ่ี ี ั ิ
รวดเร็วมาก เชน สิงคโปร และเกาหลีใต ก็อาจถูกจัดอยูในกลุมเดียวกันกับประเทศกาวหนาทางอตสาหกรรม
  ุ
(Industrially Advanced Nations)
สําหรับกลไกที่จะทําใหประเทศตลาดเกิดใหมและประเทศกําลังพัฒนามีสวนรวมในการลดกาซ
 
เรอนกระจก โดยไมสรางภาระใหแกประเทศเหลานจนมากเกนไป นกวเคราะหคาดวา อาจมการนาวธการ
ื      ้ี ิ ั ิ   ี ํ ิี
กาหนดเปาหมายรายกลมอตสาหกรรมมาใช โดยจะมการกาหนดมาตรฐานในการปลอยกาซเรอนกระจก
ํ  ุ ุ ี ํ   ื
สําหรับกลุมอุตสาหกรรมทมการปลอยมลภาวะมาก เชน อตสาหรรมการผลตเหลก และอตสาหกรรมการผลต
่ี ี   ุ ิ ็ ุ ิ
อลูมิเนียม ซึ่งความสําเร็จของวิธีนี้จะขึ้นอยูกับความชวยเหลือทั้งดานเทคโนโลยีและเงินทุนจากประเทศ
อตสาหกรรม อยางไรก็ดี ยงไมมการเสนอใหกําหนดบทลงโทษสาหรบประเทศทไมสามารถลดการปล อยกาซ
ุ ั  ี ํ ั ่ี  
เรอนกระจกไดตามทกาหนด
ื  ่ี ํ
อนึ่ง มการคาดการณวา จะมการเจรจากบรฐบาลสหรฐฯ และสาธารณรฐประชาชนจน ซึ่งเปน
ี  ี ั ั ั ั ี
ประเทศที่ปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากที่สุดในโลก เพื่อใหทั้งสองประเทศยอมเขารวมในการลดการ
ปลอยกาซเรอนกระจก ภายหลงจากนายโอบามาเขารบตาแหน งประธานาธบดเรยบรอยแลวในเดอนมกราคม
  ื ั  ั ํ ิ ี ี   ื
2552 ทั้งนี้ การเขารวมในกรอบการดําเนินการฯ ฉบับใหมของสหรัฐฯ เปนที่สนใจของผูที่เกี่ยวของ เนื่องจาก
นายโอบามาไดกลาวไวในการหาเสียงเลือกตั้งประธานาธิบดีวา ภายในป 2593 สหรัฐฯ จะลดการปลอยกาซ  
เรอนกระจกลงจากป 2533 ถึงรอยละ 80 ในขณะที่ปจจุบัน สหรัฐฯ ไมไดรวมใหสัตยาบัน โดยใหเหตุผลวา
ื 
การกาหนดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกจะมผลกระทบตอความสามารถในการแขงขนของภาคธรกจ
ํ ิ   ื ี   ั ุ ิ
สหรัฐฯ
อยางไรก็ดี จากผลการประชม COP14 อยางเปนทางการ พบวายังไมมีขอสรุปที่ ชดเจนใน 2
ุ    ั
ประเด็นดังกลาว แตไดมีมติที่จะผลักดันใหมีการใช Adaptation Fund ซึ่งเปนกองทุนที่มีอยูแลวภายใต พิธีสาร
เกียวโตเพอชวยเหลอประเทศกาลงพฒนาในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกที่เกิดจากการลดลงของพื้นที่ปา
่ื  ื ํ ั ั   ื
และคุณภาพของปา และการจดการผลกระทบจากภยธรรมชาตท่ีเกิดขึ้น โดยกองทุนดังกลาวจะระดมทุนโดย
ั ั ิ
การเกบเงนคาธรรมเนยมจากโครงการ CDM เมื่อไดรับการขึ้นทะเบียนจาก UNFCCC
็ ิ  ี
9
ประเทศในกลุม G-8 (Group of Eight) ประกอบดวยสหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส สหราชอาณาจักร เยอรมนี แคนาดา อิตาลี ญี่ปุน และรัสเซีย
10

11. บทที่ 2
ตลาดคารบอนเครดิต

2.1 คารบอนเครดิตคืออะไร
คารบอนเครดต คือ กรรม สิทธิ์ ใน ปรมาณกาซเรอนกระจกทลดได
 ิ ิ  ื ่ี ภายใตพธสาร
 ิี
เกียวโต ทั้งที่เกิด จากกลไกการซอขายสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (ET) กลไกการดาเนนการ
้ื ิ ์ิ   ื ํ ิ
รวมกน (JI) และกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) การซอขายคารบอนเครดต จะทา ในลักษณะท่ีเรยกวา
 ั ั ่ี ้ื  ิ ํ ี 
Cap and Trade นั่นคือ ประเทศหรือผูผลิตรายใดมี ปลอยกาซเรอนกระจกมากหรอนอยกวาโควตาการปลอย
  ื ื  
กาซเรอนกระจกสุทธิที่ไดรับ ประเทศหรือผูผลิตรายดังกลาวก็จะสามารถทาการซื้อหรือขายคารบอนเครดต กับ
 ื ํ  ิ
ประเทศหรือผูผลิตอื่นๆ ได
การซอขายคารบอนเครดิตนั้น ทาในตลาดที่เรียกวาตลาดคารบอน (Carbon Market) คารบอน
้ื  ํ  
เครดิตท่มการซอขายกนน้ีจะถกนาไปหักจากบญชการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศ
ี ี ้ื ั ู ํ ั ี   ื
ผูซื้อ และหกจากบญชปรมาณการลดกาซเรอน
ั ั ี ิ  ื
ตารางท่ี 2-1 คาศกยภาพในการทาใหโลกรอนของกาซเรอนกระจก
 ั ํ    ื กระจกของประเทศผขาย ทั้งนี้ การซอขาย
ู ้ื
คาศกยภาพในการทาใหโลกรอน
 ั ํ  
คารบอนเครดตจะคานวณในหนวยของ
 ิ ํ 
กาซเรอนกระจก
 ื Carbon Dioxide Equivalent (CO2e) ซึ่งเปน
(เทาของคารบอนไดออกไซด)
 
1. คารบอนไดออกไซด (CO2)
 1 การแปลงคากาซเรอนกระจกแตละชนิดจาก
ื
2. มีเทน (CH4) 21 ศกยภาพในการทาใหโลกรอน (Global
ั ํ  
3. ไนตรัสออกไซด (N2O) 310 Warming Potential: GWP) โดยเทยบกบกาซ ี ั 
4. ไฮโดรฟลูออโรคารบอน (HFCs) 140 - 11,700 คารบอนไดออกไซด กาซเรอนกระจกแตละ
  ื 
5. เปอรฟลูออโรคารบอน (PFCs) 6,500 - 9,200
ชนดจะมีสัดสวนในการแปลงคาไมเทากัน ดัง
ิ
6. ซัลเฟอรเฮกซาฟลูโอไรด (SF6) 23,900
แสดงในตารางท่ี 2-1 เชน กาซมีเทนมีคา
 
ที่มา: องคการบริหารจัดการกาซเรือนกระจก
GWP เทากบ 21 CO2e แสดงวา การลดการ
 ั
ปลอยกาซมเทน 1 ตัน จะเทยบเทาการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด 21 ตน โดยในเอกสารน้ีจะใช
  ี ี     ั
หนวย “1 ตนคารบอน” แทน “1 ตน CO2e”
 ั  ั
อนึ่ง หนึ่งหนวยของคารบอนเครดิตจากเกิดจากกลไก ET JI และ CDM มีคาเทากับ หนึ่งตัน
คารบอน

11

12. 2.2 โครงสรางตลาดคารบอนเครดิต
 
การซ้ือขายคารบอนเครดตมี 2 ลักษณะ คือ 1) การซื้อขายโดยตรงระหวางผูผลิตคารบอนเครดิต
 ิ
และผูตองการซื้อคารบอนเครดิตโดยไมผานตลาดคารบอน มีทั้งในระดับรัฐบาลและเอกชน และ 2) การซอขาย
้ื
คารบอนเครดตผานตลาดคารบอน (Carbon Exchange Market) เชนเดียวกับตลาดหลักทรัพย หรือตลาด
 ิ  
สินคาโภคภัณฑ ปจจุบันตลาดคารบอนถือไดวาเปนตลาดสนคาโภคภณฑประเภทหนง โดยธนาคารโลกได
  ิ  ั ่ึ
แบงชนดของคารบอนเครดตในตลาดคารบอนเครดตออกเปน 2 กลุมใหญ คือ คารบอนเครดิตที่เกิดจากการ
 ิ  ิ  ิ
ปลอยกาซเรอนกระจกนอยกวาโควตาท่ีพิธีสารเกียวโตกําหนด (Allowances) หรอ AAUs และคารบอนเครดต
  ื ื  ิ
ที่เกิดจากโครงการที่ชวยลดการปลอยกาซเรือนกระจก (Project – Based) เชน จากโครงการ JI (ERUs) และ

โครงการ CDM (CERs)
ในป 2550 AAUs มีสวนแบงตลาดเกือบรอยละ 80 หรอสูงถึง 50.4 พันลานดอลลารสหรัฐฯ จาก
ื
มูลคาการซื้อขายทั้งสิ้น 64.0 พันลานดอลลารสหรัฐฯ เนื่องจากปรมาณ AAUs จากประเทศในแถบยโรป
ิ ุ
ตะวันออกและกลุมประเทศอดีตสหภาพโซเวียตมเปนจานวนมาก อีกทั้ง AAUs เปนคารบอนเครดิตที่มีความ
ี  ํ
เสี่ยงนอยกวาคารบอนเครดตประเภทโครงการ เนื่องจากไมมีความเสี่ยงที่เกิดจากโครงการไมเปนไปตาม
 ิ  
เปาหมายที่คาดไว ทั้งแงของปริมาณกาซที่ลดไดจริง ซึ่งอาจไมเปนไปตามทคาดการณไว โครงการฯ ไมผาน
  ่ี
การรบรองของ UNFCCC หรออายของโครงการสนกวาทประมาณการ
ั ื ุ ้ั  ่ี
ตลาดคารบอนโดยทั่วไปมีองคประกอบหลัก ตามรปที่ 2-1 ซึ่งแสดงใหเห็นถึงวัฏจักรของคารบอน
ู 
เครดิตตั้งแตผูผลิตคารบอนเครดิต (Supplier or Project-Owners) นายหนา (Broker) หรอคนกลาง
 ื
(Intermediary) ในการซอขายซึ่งทําหนาที่ในการชวยอํานวยความสะดวกในการซื้อขาย ชวยจับคูผูซื้อและ
้ื
ผูขาย รวมถึงการชวยจัดการความเสี่ ยงในการซอขาย ไปจนถึงผูซื้อ/ผูใช (End User) และผูเกี่ยวของอื่นๆ ที่
้ื
ชวยอํานวยความสะดวกใหการคาคารบอนเครดิตเติบโตไดอยางรวดเร็ว ตอเนื่อง และมประสทธภาพ
ี ิ ิ
12

13. รูปที่ 2-1 โครงสรางตลาดคารบอน
กฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของ
ี ่ี ่ี 
กรอบกฎหมาย: UNFCCC, EU Commission, Voluntary Standard Sponsors (CCX or Gold Standard…)
กฎระเบยบ: UNFCCC Secretariat, CDM EB, JISC, Compliance Committee, National Agencies (DNAs…), (NGOs)
ี
ดานผูผลิต ดานคนกลาง
 ดานผูซื้อ/ผูใช
o ผพฒนาโครงการ ทั้งที่ลงทุนเอง
ู ั o นายหนาซอขาย  ้ื o ผูซื้อที่ถูกกําหนดโควตา
และรวมลงทุนกับผูอื่น o ผคาในตลาด
ู  ERs เชน เอกชนและรัฐบาลของ
ERs
o ผูที่ถูกกําหนดโควตา (Mandated o ผูใหบริการระบบที่ใชใน ตลาดรอง (มี ประเทศในกลุม Annex 1
ตลาดแรก
installations) ที่ตองการขายสิทธิ์ใน การซอขาย ้ื การประกัน) o ผซอโดยความสมครใจ เชน
ู ้ื ั 
การปลอยกาซเรือนกระจก o บริษททางการเงิน
ั บริษัทเอกชน หนวยงานภาครัฐ ,
o ผูสนับสนุนทางการเงิน เชน  ภาคเอกชน (เชน ธนาคาร
 NGOs และเอกชนทั่วไป
ผลิตภัณฑ ผลิตภัณฑ
กองทุนคารบอน, ธนาคารรายใหญ บริษัทบริหารสินทรัพย และ
ทางการเงน
ิ ทางการเงน ิ
o บริษัทที่ปรึกษา เชน บริษัทที่ปรึกษา
 บริษัทประกันภัย) มบทบาทใน
ี
และการ ที่มีการ
ในการพัฒนาโครงการ วิศวกร และ การใหสภาพคลอง คากําไร
จัดหาแหลง จดการความ
ั
NGOs จากสวนตาง จัดรูปแบบ
เงินทุน เสี่ยง
o ผูสนับสนุนการถายทอดการ
 ผลิตภัณฑเพื่อการขอเงิน
พัฒนาดานเทคโนโลยี เชน บริษัท
 ลงทุนและลดความเสี่ยง การ
ใหบริการเทคโนโลยีสะอาด จัดหาเงินทุน และการสราง
o นโยบายทีเกียวของของทางการ
่ ่ ความหลากหลายทางการเงน ิ
o ผูซื้อรายใหญที่ถูกกําหนด
โควตา 
ERs ตลาดแรก
บรการอนๆ ที่เกี่ยวของ เชน การควบคุมคุณภาพ, การใหคําปรึกษาทางกฎหมาย, การวิเคราะหขอมูล เปนตน
ิ ่ื 
ที่มา: State and Trends of the Carbon Market 2008; World Bank
13