1. Artropodoak Arthropoda filumeko animaliak dira. Izena
greziarretik dator eta artikulatutako hanka esan nahi du.
Animalien artean phylumik populatuena da eta bere barnean
intsektuak, armiarmak eta krustazeoak sartzen dira besteak
beste. Gaur egun bizirik eta katalogaturik dauden animalia
espezieen artean %80a artropodoak dira, 1.000.000 espezie
baino gehiago deskribatu direlarik.
2. Intsektuak (latinez Insecta, erditik moztua)
animalia klase nagusi bat da, artropodoen
filumaren barruan. Guztiek dituzte bi antena,
hiru hanka pare eta bi hegal pare (nahiz eta
batzuetan hauek desagertu diren). Ezagutzen
den ordenarik handiena da, 950.000 espezie
baino gehiagorekin eta beste animalia talde
guztiak batuta baino espezie gehiago dira
5. Aparatu digestiboa
Faringe, esófago, buche melario,
proventríkulo, bentrículo,
Malphighiren tutuak, intestino
medio, recto eta uzkia. Jasotako
nectarra butxean gordetzen dute,
ondoren nectar hau berriro ahora
bueltatzen da, edo urdailera
pasatzen da jan behar duenean.
Urdailean aprobetxatzen dira
erleak jaten dituen nutriente
guztiak. Azkenik ondakinak heste
mehe eta loditik kanporatzen dira
8. NERBIO-SISTEMA
Erlearen nerbio-sistema osatuta dago:
Burmuin batez, ganglio subesofágico
batez burmuinean itxatxia dagoena eta
nerbio sistema zentral batez.
Burmuinak begietara, antena, ezpain eta
zibariora bidaltzen ditu nerbioak.
9. - Antenak. Bi dira eta
kopetan dauzkate, hauek
orientatzeko eta haien
artean komunikatzeko
erabiltzen dituzte.
Ondorioz antenik gabe ezin
du lanik egin eta pixkanaka
pixkanaka hiltzen joaten
dira
- Begiak. Hiru begi simple
eta bi komplexu dauzkate,
bi begi komplexu hauek begi
simple askoz daude osatuak.
- Ahoa. Ahoak erbilera
asko dauzka: Zaborra
atera, argizria egin, armak
egin... Ahoaren bernean
hilez beteriko mingain bat
daukate anen bidez
janariaren azukreak lortzen
dituzte.
10. Erlea errulea da,
erreginak jartzen
dituen arraultzen bidez
ugaltzen da.
Arrautzetatik irteten
denean ez du erle
baten itxura, apurka
apurka aldatu egiten da
erle baten itxura eduki
arte: metamorfosia
pasatzen du. Lehenengo
arrautza da, hortik har
bat jaiotzen da eta
poliki poliki harra erle
bihurtzen.
11. Erleak obiparoak dira, ugal aparatua
garatzen duten bakarrak emeak dira
hau da erreginak eta hauetatik
indartsuena beste emeri ugal
aparatua kentzen dizkio eta ondoren
akatu egiten ditu bera izan dadin
erregina bakarra. Erreginak ernaldu
egin behar duenean pare bat egun
lehenago ferormona deiturako
substantzia bat banatzen du
erlauntzetik bertako erlamandoak
excitatu daitezen. Ondoren erreginak
ernalketa hegaldiak egiten asten da
denera 4-5 eginez egun batzuen
tartean. Hegaldi hauetan erregina
aria artzen hasi eta erlamando
guztiek haren atzetik joaten asten
dira, pixkanaka erlamando batzuk
gelditzen asten dira eta azkenik
erlamando indartsuenak erreginarekin
binakatzen da. Erreginak ernaldu
ondoren erlamandori ugal aparatua
moztu eta botata uzten dituzte.
Azkenik erreginak erlamando
ezberdinen espermaz baliatuz egunean
1500 arrautza jartzera iritsi daiteke.
12. Erregina-jeleak
Alimentu honek. A, C,
D eta E,bitaminak
ditu. Productu hau
ezin bestekoa da
proteinen sintesi eta
metabolismoarentzat
etahonen eskasia izan
ezgero nekea, burko
mina, nervioak ekar
ditzazke
Eztia gehienik
karbohidratoz (azukrez)
dago osatuta. Normalean
ahoratu egiten da, baina
larruazal gainean ere
erabil daiteke, leundu eta
zikatrizatzeko dituen
ahalmenengatik.
Zainetatik sartu dela ere
badakigu. Eztia leku
bakoitzeko landarediaren,
klimaren, erle motaren,
erlauntzaren egoeraren,
eta abarren arabera
aldatzen da.
Pozoia-Apitoxina
kortisona, kimioterapia
eta bestelako botika
sintetikoekin erlearen
pozoiak erabiltzen hasi
dira. Dirudienez honek
gaixotasun askoren
prebentziorako eta
gaizotasunak
sendatzeko almena
dauka.
