Implementacja gcos pl

Implementacja GCOS w Polsce
Esej. Ryszard Traczyk, Gdańsk 2012
Spis treści
Spis rysunków i tabel .................................................................................................................................................. 1
Powstanie Planu Implementacji GCOS...................................................................................................................... 2
Podstawa prawna realizacji IP GCOS ........................................................................................................................ 4
Stan wdrożenia działań IP GCOS................................................................................................................................ 5
1. Działania kluczowe........................................................................................................................................... 5
2. Działania strategiczne – przekrojowe. ....................................................................................................... 11
3. Działania dotyczące stref wymagających obserwacji: .............................................................................14
a) atmosferycznej. ..............................................................................................................................................14
b) oceanicznej. ....................................................................................................................................................16
c) lądowej.............................................................................................................................................................22
Wnioski, zalecenia, uwagi.........................................................................................................................................29
Spis skrótów................................................................................................................................................................34
Cytowane prace.............................................................................................................................................................37

~ 1 ~
Spis rysunków i tabel
Rys. 1. Zdjęcia satelitarne z portalu ESA, MERIS: bezchmurna Europa i gorące punkty pożarowe w
sierpniu.........................................................................................................................................6
Rys. 2. Np. Macroglossum stellatarum L. w czerwcu nie występuje na północy kraju, nie występuje
także w niektórych rejonach na południu. Czy ma na to wpływ czynnik klimatyczny,
antropogeniczny (np. wzbogacenie gleby wapniem, którego większa zawartość rozplenia
marzannę lub osty na których kwiatach owad żeruje) lub inny: oset kwitnie VII-IX, może w
wyniku ocieplenia klimatu w rolnictwie notuje się wydłużenie okresu wegetacyjnego o około
miesiąc, które ma miejscowe anomalia na południu Polski? ....................................................10
Rys. 3. Zatoka Admiralicji na wyspie Króla Jerzego. Trochę Polski na ziemi niczyjej. ...................13
Rys. 4. Badania parametrów biologicznych wykonane podczas rejsu monitoringowego MIR na r/v
Baltica 1 stycznia 2010 r. http://imgw.w3a.pl/pl/stan-jakoci-rodowiska-morskiego/parametry-
biologiczne. ...............................................................................................................................19
Rys. 5. Prezentacja cieków na stronie Ośrodka Zasobów Wodnych IMGW: http://www.imgw.pl/..23
Rys. 6. pomiar radiacji światła widzialnego VIS (wyższa rozdzielczość od podczerwieni). Chmury
białe, ląd i woda są w skali szarości. .........................................................................................26
Rys. 7. Pomiar reemisji absorbowanej energii słonecznej IR (fale podczerwieni są także w nocy, ale
mniejsza rozdzielczość) .............................................................................................................26
Rys. 8. Koloryzowana podczerwień. Żółte najzimniejsze i najwyżej, niebieskie i zielone - niższe
chmury, szare i czarne- lądy i oceany).......................................................................................26
Rys. 9. Mapa wektorowa pokrycia terenu. .........................................................................................27
Rys. 10. Pasywna detekcja mikrofal - obserwacja dochodzących sygnałów. Zawartości ozonu, pary,
wiatry powierzchniowe, wilgotność gleby, pokrycie lodu, prądy, zanieczyszczenia. Duże
powierzchnie - potrzeba więcej energii do uzyskania sygnału (energia mikrofal jest mała)....28
Rys. 11. Aktywna detekcja mikrofal. Detekcja części odbitych z wysyłanych do obiektu mikrofal.
Pomiar siły i czasu powrotu odbitego sygnału odzwierciedla rodzaj, rozmiar i odległość do
obiektu. Lidar, radar. Pomiary całodobowe i w każdych warunkach. Pomiar topografii,
głębokości morza, prędkość wiatru, skład i wielkość ławic, rodzaj powierzchni, zawartość
aerozoli.......................................................................................................................................28
Rys. 12. Obraz huraganu Abby z radaru pulsacyjnego. .....................................................................28
Rys. 13. Tak wyglądałyby moje płuca gdyby nie częste czyszczenie 3 warstw filtrów z gąbki
wkładanych do otworu wentylacyjnego przeciwko zanieczyszczeniom z kominów bloku. ....33
Tab. 1. Minimalna liczba podstawowych czynników klimatycznych, ECVs. GCOS. .........................3

~ 2 ~
Implementacja GCOS w Polsce.
Powstanie Planu Implementacji GCOS
Polska była jednym z wielu państw podpisujących w 1998 Ramową
Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC)
– zatwierdziła ją w 2002 r. Tym samym zobowiązała się do wypełniania
postanowień zawartych w powyższej Konwencji Klimatycznej, między
innymi do prowadzenia systematycznych, dokładnych obserwacji
atmosfery, oceanu i środowiska lądowego mających na celu zwiększenie
poznania własności klimatu jak i konsekwencji wynikających z jego
zmian. Na mocy deklaracji 24 najbogatszych państw Konwencji
Klimatycznej państwa uboższe mogą otrzymać od tych państw wsparcie w
nowe technologie i fundusze na wywiązanie się ze zobowiązań
wynikających z Konwencji.
Aby utrzymać działania dotyczące systematycznych obserwacji
Światowa Organizacja Metorologiczna, WMO (przynależy do niej IMGW),
koordynująca działania służb meteorologicznych różnych krajów,
utworzyła w 1992 biuro systemu obserwacji klimatu globalnego GCOS
(Global Climate Observing System) dla zapewnienia otrzymywania i
dostępu do potrzebnych obserwacji i informacji klimatycznych wszystkim
potencjalnym użytkownikom.
W latach 1998-2003 wobec przedstawionego w raportach GCOS o
niedostatecznym postępie i lukach w odpowiednich służbach globalnego
systemu obserwacji(1; 2) , Konwencja Klimatyczna zobowiązała GCOS do
przedstawienia 10 – letniego Planu Implementacji eliminującego te luki.
Plan ten dostępny od 2004 roku, rozszerzany i poprawiany w następnych
latach określa ponad 130 przedsięwzięć jakie powinny być podjęte przez
sygnatariuszy Konwencji Klimatycznej i identyfikuje minimalną liczbę i
środki pomiarów (in-situ i satelitarne) podstawowych czynników
klimatycznych, ECVs: atmosfery, oceanów, kontynentów i przekrojowych,
które wymagają systematycznych obserwacji(3).

~ 3 ~
Tab. 1. Minimalna liczba podstawowych czynników klimatycznych, ECVs. GCOS.
Strefa podstawowe czynniki klimatyczne, ECVs
Atmosfera
Przy powierzchni Temperatura, opady, ciśnienie, budżet radiacyjny na
powierzchni (bilans energetyczny), prędkość i kierunek wiatru,
parowanie.
Nad powierzchnią Budżet radiacyjny Ziemi (z promieniowaniem słonecznym),
temperatura atmosfery (z radiacją MSU, Microwave Sounding
Unit – promieniowanie mikrofalowe), prędkość i kierunek
wiatru, parowanie, zachmurzenie.
Skład Dwutlenek węgla, metan, ozon, inne gazy cieplarniane,
właściwości aerozoli i pyłów zawieszonych.
Ocean
Powierzchnia Temperatura, zasolenie, poziom morza, stan morza, pokrycie
lodem, prądy, kolor wody (aktywność biologiczna), ciśnienie
parcjalne dwutlenku węgla.
Pod powierzchnią Temperatura, zasolenie, prądy, nutrienty, węgiel, pierwiastki
związki wskaźnikowe mas wodnych, fitoplankton.
Ląd
Przepływ cieku – natężenie przepływu wody w rzekach, zużycie wody, wody
gruntowe, poziom wody w jeziorach, grubość pokrycia śniegiem – zaśnieżenie, stałe
zalodzenie, zamarznięcia, albedo, pokrycie terenu (włącznie z typem roślinności),
pomiar promieniowania fotosyntetycznie czynnego (fAPAR), wskaźnik pokrycia
liściowego (LAI), biomasa, zgrożenie pożarem.
Systematyczne obserwacje klimatyczne mają na celu jak określono w
2 raporcie GCOS(2): charakteryzować stan i zmienność globalnego
systemu klimatycznego; monitorować wielkości tego systemu z
rozróżnieniem udziału naturalnego i antropogenicznego; dostarczać
danych do interpretacji zachodzących globalnych zmian klimatycznych jak
i do ich prognoz; wprowadzać informacje globalnych zmian klimatu do
skali krajowej i regionalnej; charakteryzować zdarzenia ekstremalne,
silnie oddziaływujących i oceniać ich zagrożenia.
W czasie gdy Plan wdrożenia GCOS określa potrzebę obserwacji
klimatycznych w skali globalnej, w Polsce rozpatrywane są od dawna
potrzeby badań klimatycznych w skali krajowej i międzynarodowej.
Jednakże prowadzone obecnie a także istniejące bezcenne historyczne
zapisy obserwacji klimatycznych (kompleksowe badania, odnoszące się do
terytorium całego kraju, istnieją od początku lat 50-tych, a nawet 20-tych
XX wieku.) należy transformować do skali globalnej, digitalizować do

~ 4 ~
postaci cyfrowej, aby miały szeroką dostępność i zastosowanie. Polska
opracowała na prośbę GCOS regionalną strategię zabezpieczenia tych
danych.
Podstawa prawna realizacji IP GCOS
Dokumentem rządowym przyjętym przez Radę Ministrów
formułującym państwową politykę klimatyczną jest „Polityka klimatyczna
Polski” opracowana przez Ministerstwo Środowiska w 2003 r. W tym
dokumencie, jak i w ramach przyjętego w 2005 r Krajowego Programu
Ramowego ˝Polityki klimatycznej Polski˝ zalecono uczestniczenie w
globalnym systemie obserwacji klimatu GCOS. W Polsce jest kilka
instytucji naukowo – badawczych zaangażowanych przez Ministra
Środowiska do badania stanu środowiska, realizacji zadań Implementacji
GCOS: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW); Instytut
Badawczy Leśnictwa (IBL); Instytut Ochrony Środowiska (IOŚ);
Państwowy Instytut Geologiczny (PIG); Państwowa Inspekcja Ochrony
Środowiska (PIOŚ). Tworzą one sieć Państwowego Monitoringu
Środowiska, której działalność koordynuje Główny Inspektor Ochrony
Środowiska. Z tej sieci 2 stacje włączono do globalnej sieci obserwacyjnej
w ramach GCOS. Polski punkt kontaktowy do współpracy z GCOS
usytuowany jest w IMGW.
Działania z zakresu Implementacji GCOS (polityki klimatycznej) są
realizowane także przez inne naczelne i centralne organy administracji
rządowej podlegające Ministrom Gospodarki, Transportu, Budownictwa,
Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Główny Urząd Statystyczny (GUS) prowadzi,
zbiera i udostępnia wyniki badań prowadzonych w ramach statystyki
publicznej. Wsparcie finansowe działań ekologicznych zapewniają
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)
oraz fundusze wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Poza powyższymi jednostkami badawczo-rozwojowymi, obserwacje
parametrów wchodzących w skład czynników klimatycznych ECVs

~ 5 ~
globalnego systemu obserwacji klimatu, podejmują także Polska Akademia
Nauk, uczelnie wyższe i jednostki rozwojowe w przedsiębiorstwach
przemysłowych. Naukę finansuje budżet państwa, podmioty gospodarcze,
programy ramowe Unii Europejskiej i inne programy.
Zebrane obserwacje klimatyczne w punkcie kontaktowym w IMGW
są przekazywane do odpowiednich międzynarodowych centrów danych,
gdzie są archiwizowane i rozpowszechniane.
Stan wdrożenia działań IP GCOS
Działania sprecyzowane w Planie Implementacji GCOS mające
zastosowanie w Polsce można podzielić na działania 1. kluczowe, 2.
strategiczne - przekrojowe i 3. dotyczące stref wymagających obserwacji:
a) atmosferyczne, b) oceaniczne i c) lądowe.
1. Działania kluczowe.
24 działań kluczowych określonych w drugim raporcie GCOS(2) mają
być wdrażane w pierwszej kolejności, w pierwszych pięciu latach Planu,
najlepiej przed 2010 r.
Przykładowo działanie kluczowe nr 1 dotyczy wdrażania globalnego
systemu obserwacji klimatycznych zarówno samodzielnie jak i w
międzynarodowej współpracy, na bazie wielokierunkowych pomiarów
satelitarnych, naziemnych, powietrznych in-situ i zdalnie sterowanych z
analizując i rozbudowując system.
Stan. Polska jest zaangażowana we wdrażaniu globalnego systemu
obserwacji klimatycznych i duża część wymagań Planu GCOS jest
spełniana. IMiGW posiada stację odbioru i przetwarzania danych
satelitarnych z systemów geostacjonarnych i okołobiegunowych:
Meteosat, Meteosat – Rapid Scan, NOAA, MSG, METOP, FEN JUN.
Najważniejsze z nich to obrazy satelitarne, 3 kanałowe kompozycje
barwne RGB, sondaż czujnikami podczerwieni ATOVS/NOAA, analiza
obrazu satelitarnego, dane z powierzchni Ziemi: zlodzenie morza,

~ 6 ~
pokrywa śnieżna, retransmisje z innych satelitów, media. Dane mogą być
prezentowane z animacją, także użytkownikom zewnętrznym. Spośród
303 punktów pomiarowych 26 uczestniczy w międzynarodowej wymianie
danych. Opracowywane przez Instytut metody wykorzystania informacji
satelitarnej są bezpośrednio wdrażane do służb meteorologicznych i
hydrologicznych. Prowadzone są prace nad wykorzystaniem danych z
satelitów meteorologicznych w oceanologii, rolnictwie, w badaniach
środowiska naturalnego i we wczesnym ostrzeganiu o sytuacjach
kryzysowych. Instytut czynnie współpracuje z organizacją EUMETSAT. Od
2000 r Polska jest jednym z 9 członków organizacji. Polska w 1994
podpisała umowę o współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną z
finansowym udziałem od 2007 r. Przystąpienie do EAK jest planowane w
2013 r. Uczestniczy w wielu programach. Brak jest centrum ds. jakości,
archiwizacji i kontroli.
Rys. 1. Zdjęcia satelitarne z portalu ESA, MERIS: bezchmurna Europa i gorące punkty pożarowe w sierpniu.
Działanie kluczowe nr 5 dotyczy podjęcia krajowej koordynacji
działań związanych z monitoringiem klimatycznym, planowania tych
obserwacji i utworzenia ogólnonarodowego planu badań klimatycznych,
archiwizowania i ich analizy w świetle definicji zawartych w Planie

~ 7 ~
Implementacji GCOS.
Stan. Najwyższa władza wykonawcza w Polsce należy do Prezydenta i
do Rady Ministrów, kierowanej przez jej Prezesa. Rada Ministrów
prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa. Rząd - Rada
Ministrów przyjął do wykonania dokumenty rządowe „Polityka
klimatyczna Polski” i jej Krajowy Program Ramowy, KPR opracowane
przez Ministerstwo Środowiska. W dokumentach tych zalecono
uczestniczenie w globalnym systemie obserwacji klimatu GCOS. Tym
samym Plan Implementacji GCOS w zakresie stosowalności dla Polski jest
także z zalecenia Rządu przyjętym do wykonania krajowym planem
prowadzenia i rozbudowy monitoringu klimatycznego (włączając
wskazania względem archiwizacji i analizy danych). Szczegółowe krajowe
i regionalne rozwiązania w odniesieniu do badań klimatycznych
opracowane przez Ministerstwo Środowiska w powyższych dokumentach
rządowych rozszerzają Plan Implementacji GCOS.
Minister Środowiska, członek Rządu Polski do realizacji zadań
Implementacji GCOS, będącego częścią KPR Polityki klimatycznej Polski
zaangażował instytuty badawcze: IMGW, IBL, IOŚ, PIG, PIOŚ, które tworzą
sieć Państwowego Monitoringu Środowiska, której działalność koordynuje
Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Raporty Rządowe wydawane w
Instytucie Ochrony Środowiska(4; 5; 6) prezentują między innymi postęp
działań sprecyzowanych w planie PI GCOS. Polski punkt kontaktowy do
współpracy z GCOS usytuowany jest w IMGW.
Zgodnie z angażem rządowym IMGW wykonał wg planu PI GCOS
archiwizację cyfrową danych historycznych z obserwacji prowadzonych
od 1933 roku (211000 rekordów danych z 60 stacji meteorologicznych,
172500 rekordów z 65 wskaźników opadów, 3000 rekordów z 7 stacji
aktynometrycznych, 1600 rekordów z 2 stacji anemometrycznych). Dla
niektórych stacji skompletowano ponad 100 letnie serie danych
meteorologicznych: temperatura, ciśnienie i opady atmosferyczne. W
niektórych miejscach zarchiwizowano dane długości dnia, prędkości i
kierunek wiatru. IMGW z UG przeprowadził homogenizację serii

~ 8 ~
obserwacji meteorologicznych aby ułatwić rekonstrukcje klimatu.
Znaleziono historyczne zapisy zmienności warunków meteorologicznych
sięgające lat 1739 w Gdańsku (IMGW, UG), 1772 w Warszawie (IMGW) i
1792 w Krakowie i okolicach (UJ). Ustalono 10 stacji meteorologicznych do
monitorowania zmian klimatu, to jest stacji z których prowadzono
wieloletnie obserwacje w tym samym miejscu i dwoma kompletami
czujników, aktualnymi i tradycyjnymi.
Przeprowadzono na wielu stacjach modernizację sprzętu
meteorologicznego i analizę zmian wynikających z tej modernizacji.
Działanie kluczowe nr 7 dotyczy wymogu udzielania pomocy krajom
najsłabiej rozwiniętym, krajom małych wysp, krajom z gospodarką w
okresie przejściowym wprowadzającym systematyczne obserwacje
klimatu poprzez programy wymiany technicznej i współpracy w systemie
GCOS.
Stan. Polska ponieważ jest w UE od 2004, ma zobowiązania
międzynarodowe względem wielkości i jakości pomocy rozwojowej i
wywiązuje się z nich (wartość pomocy w 2007 r na pond 1 mld zł(6)) i ma
także na uwadze Plan Implementacji GCOS(7). Z pomocy rozwojowej Polski
korzystają państwa: Afganistan, Angola, Palestyna, Gruzja, Irak, Mołdawia,
Wietnam, Ukraina, Białoruś, Armenia, Serbia, Czarnogóra Tadżykistan,
Senegal, Kenia, Ruanda, Zambia, Kongo, Burgundii, Kambodża, Sierra
Leone. Liczne działania pomocowe mające powiązania z agrokulturą,
zdrowiem, infrastrukturą, gospodarką zasobami wodnymi, zapobieganiem
epidemiom, chorobom mają pozytywny wpływ na adaptację do zmian
klimatu. W Polsce organizowane są krajowe i międzynarodowe spotkania,
konferencje naukowe, związane z badaniami klimatu, na których, tak jak,
np. każdego roku w IMGW przebiega prezentacja Instytutu, jego struktury i
działania, a także jest wymiana doświadczeń w zakresie modernizacji sieci
stacji obserwacyjnych, gromadzenia i archiwizacji danych. Biorą w nich
udział także kraje ekonomicznie słabo rozwinięte, np. sympozjum
poświęcone meteorologii i klimatologii morskiej oraz oceanografii
„Advances in Marine Climatology – CLIMAR III 2008 w Gdyni”

~ 9 ~
zorganizowane przez IMGW, UG, NOAA, NOC UK. IMGW uczestniczy w
organizowaniu spotkań szkoleniowych dla osób służb meteorologicznych
w krajach rozwijających się.
Działanie kluczowe nr 12 dotyczy zapewnienia wdrożenia i pełnego
działania podstawowych sieci i systemów: sieci powierzchniowej GCOS
(GSN); obserwacji atmosfery w systemie obserwacji powierzchni oceanu
wraz z ciśnieniem na poziomie morza; sieć obserwacji aerologicznych
górnej atmosfery w systemie globalnym GCOS (GUAN); globalnej sieci CO2
meteorologicznego systemu obserwacji GAW; satelitarnych pomiarów
jednostek radiacji mikrofal (MSU); obserwacji budżetu irradiacji
słonecznej i radiacji Ziemi.
Stan. W Polsce jest kompletny nowoczesny system monitoringu
hydro-meteorologicznego posiadający sieć automatycznych,
telemetrycznych stacji (61 synoptycznych GSN(6)) działającą równolegle z
siecią stacji podstawowych pomiarów meteorologicznych. Dwie stacje
IMGW w Łebie i Siedlcach są włączone w sieć GSN. W Polsce działa sieć
systematycznych pomiarów środowiska morskiego, pomiarów w zakresie
poziomu morza i pomiarów meteorologicznych. 3 morskie stacje
pomiarowe w rejonie 3 głębi bałtyckich są elementem międzynarodowej
sieci stacji. W Polsce są 3 stacje IMGW do pomiarów aerologicznych w sieci
obserwacji synoptycznych (WWW/GOS), na których wykonywane są
pionowe sondaże atmosfery do wysokości 30 kilometrów (brak sieci
GUAN). W Polsce jest 7 stacji GAW sieci obserwującej skład chemiczny
atmosfery (5 IMGW, PAN, IOŚ: Jarczew, Legionowo, Łeba, Śnieżka, Belsk,
Diabla Góra w Puszczy Boreckiej, Kasprowy Wierch). Pomiar CO2 w
atmosferze w Polsce wykonywane są na dwóch stacjach położonych w
strefie ograniczonych wpływów antropogenicznych: w Puszczy Boreckiej
i na Kasprowym Wierchu. Dane przekazywane są do globalnego systemu
telekomunikacji GTS i do odpowiednich międzynarodowych centrów baz
danych. IMGW posiada stację odbioru i przetwarzania danych
satelitarnych z kilku systemów geostacjonarnych i okołobiegunowych.
Działanie kluczowe nr 21 dotyczy potrzeby rozwoju co najmniej 30

~ 10 ~
stacji do równoległych obserwacji charakterystycznych zespołów
biologicznych (z umiejscowionymi także obok stacjami obserwacji
atmosfery) aby dostarczyć danych do weryfikacji i kalibracji danych
satelitarnych.
Stan. Polska ma sieć obserwacji fenologicznych złożoną z 70
stanowisk IMGW. Własne sieci obserwacji fenologicznych mają niektóre
uczelnie i Ośrodki Doradztwa Rolniczego. W Polsce jest 10 fenologicznych
pór roku mających wpływ na rośliny i zwierzęta, względem czego wybiera
się odpowiednią odmianę rośliny uprawnej, ustala się termin siewu i
zbioru, przewiduje się pojawienie się szkodników upraw. Jest np. baza
danych pojawiania się owadów (także w języku angielskim i niemieckim)
na stronie, Rys. 2: http://motyle.info/zawisaki/index.php
Rys. 2. Np. Macroglossum stellatarum L. w czerwcu nie występuje na północy kraju, nie występuje także w
niektórych rejonach na południu. Czy ma na to wpływ czynnik klimatyczny, antropogeniczny (np.
wzbogacenie gleby wapniem, którego większa zawartość rozplenia marzannę lub osty na których kwiatach
owad żeruje) lub inny: oset kwitnie VII-IX, może w wyniku ocieplenia klimatu w rolnictwie notuje się
wydłużenie okresu wegetacyjnego o około miesiąc, które ma miejscowe anomalia na południu Polski?
Udostępniane są także informacje o środowisku abiotycznym i biotycznym
z obserwacji parków narodowych. Parki narodowe posiadają stacje
meteorologiczne. Przykładowo na stronie Tatrzańskiego Parku

~ 11 ~
Narodowego http://tpn.pl/, podawane są warunki meteorologiczne oraz
rozpowszechniane materiały dotyczące monitoringu w Parku TPN(8).
Dobrze by było aby były dostępne wyniki badań fenologicznych w
Internecie postaci bazy danych podobnej dla motyli, Rys. 2, rozszerzonej o
prowadzone równolegle obserwacje klimatyczne . Podobne weryfikacje
danych radarowych oceny wielkości i rodzaju biomasy, danymi
uzyskanymi z bezpośrednich prób tej biomasy przeprowadza się przy
ocenie biomasy ryb w oceanach. Biomasę wyliczoną z echointegracji
porównuje się z biomasą obliczoną metodą przetrałowanej powierzchni.
2. Działania strategiczne – przekrojowe.
21 działań w tej grupie mają szeroki zakres, dotyczą planowania,
koordynacji, dokładności wdrażania zasad monitoringu GCOS, jak i
zarządzania, przetwarzania, analizy i archiwizacji danych.
Przykładowo działanie strategiczne nr C2 dotyczy wprowadzenia
koordynacji krajowej i utworzenie planu narodowego współpracy do
działań określonych w planie globalnego systemu obserwacji klimatu.
Stan. W Polsce do współpracy z GCOS powołano krajowy punkt
kontaktowy umiejscowiony w IMiGW. Koordynuje on pracami na rzecz
GCOS w Polsce. Instytut między innymi opracował strategię
zabezpieczenia materiałów historycznych.
Działania strategiczne nr C15, C16 i C17 dotyczą rozszerzenia badań
paleoklimatycznych poprzez zwiększenie powierzchni, czasookresu
geologicznego, podjęcie nowych kierunków badań, zwiększenia ich
dokładności, poprawienie chronologii w posiadanych danych, a także
zabezpieczenia ich w bazach danych archiwalnych.
Stan. IMGW i UAM uczestniczą w projekcie EUM, Klimat Europy
ostatniego Tysiąclecia, który w celu rekonstrukcji klimatu wykorzystuje
historyczne dokumenty, dzienniki statkowe, zapisy kościelne i zapisy
historyczne w przyrodzie: przyrosty drzew, zakonserwowane owady,
rośliny w lodach, osadach, jeziorach do aproksymowania wartości zmian
klimatycznych, tak zwanych Proxy klimatyczne z których szacuje się

~ 12 ~
pośrednio wartości klimatyczne, np. temperaturę ze słoi drzew, stężenie
CO2 z pęcherzyków powietrza w rdzeniach lodowych. Charakter depozycji,
lub tempo wzrostu w powyższych materiałach zależy od warunków
klimatycznych będących w czasie depozycji. Pozyskane z tych materiałów
pierwiastki wskaźnikowe, np. izotopy wskazują okres minionego czasu
od wbudowania się ich w strukturę materiału Proxy. W projekcie
dołączono dodatkowe różne wskaźniki mające podobne wyniki odczytu co
zwiększyło ich pewność. Zwiększyła się liczba danych Proxy z różnych
części świata, potwierdzające wzajemnie odczyty. W projekcie
wprowadzono także dopasowanie modeli zmian klimatycznych do
ustalenia najlepszej rekonstrukcji zmian klimatu. Kilka uniwersyteckich
projektów rekonstruuje lokalne warunki klimatyczne z XIV wieku. Na
podstawie danych prehistorycznych dokonano rekonstrukcji warunków
środowiska Bałtyku.
Uczeni (82) z różnych uczelni, np. UG, UMK wykonują programy
badawcze będące częścią międzynarodowego projektu PAGES,
koordynującego i promującego badania zmian globalnych w przeszłości,
aby tym samym zwiększyć dokładność projekcji klimatu i środowiska w
przyszłości. Badania w tym zakresie często splatają się z badaniami
archeologicznymi np. osadów w jeziorach badających lokalne czynniki
antropogeniczne, które są rozszerzane o analizę rdzeni. W okresie
ostatniego glacjału obserwowano zmiany klimatyczne zarejestrowanych w
osadach lessowych, przebiegu deglacjacji i recesji zmarzliny. Odkryto
roczne laminy w jeziorze Gościąż, reprezentujące ostatnie 12,5 tysiąca lat,
rekonstruujące zmiany środowiska i kalibrujące krzywą radiowęgla i
wyznaczenie czasu trwania ochłodzenia młodszego dryasu. Odkryto
między innymi w holocenie występowanie faz wilgotniejszych o dużej
częstotliwości zdarzeń ekstremalnych. Polacy zajmują się także historią
Jeziora Bajkał i jezior Skandynawii.
Polska Akademia Nauk bada zmiany klimatyczne Holocenu
przebiegające w rejonie Szetlandów Pd, na bazie analizy rdzeni z jezior i
osadów w Zatoce Admiralicji, Rys. 3.

~ 13 ~
Rys. 3. Zatoka Admiralicji na wyspie Króla Jerzego. Trochę Polski na ziemi niczyjej.
Polacy zajmują się także paleopalinologią – badaniem pyłku
kopalnego zachowanego w osadach, dane rozpowszechniane są w
europejskim banku danych palinologicznych.
Istnieje duża baza systematycznych badań połączonych

~ 14 ~
klimatycznych z biomasą w oceanach, morzach, jeziorach i rzekach we
wszystkich krajach prowadzących połowy ryb. Kraje te we własnym
interesie zapobieżenia zniszczenia źródła zysku były zobowiązane do
określania wielkości zasobów, które eksploatowały. Określanie zasobów
ryb bazowało na analizie przyrostów w kamykach słuchowych, które w
tych celach systematycznie od wielu dziesiątków lat systematycznie były i
są gromadzone, łącznie z danymi klimatycznymi i przechowywane.
Kamyki słuchowe - otolity zawierają pierwiastki wskaźnikowe ze
środowiska, a także wzór ich przyrostów zależy od warunków środowiska.
Ich analiza w zestawieniu z przechowywanymi parametrami
klimatycznymi może stanowić klucz weryfikacyjny dla interpretacji
materiałów otolitowych z osadów, np. 370 mln lat wstecz.
Dane paleoklimatyczne archiwizowane są w Międzynarodowym
Centrum Danych Paleoklimatycznych: http://www.ncdc.noaa.gov/paleo
3. Działania dotyczące stref wymagających obserwacji:
a) atmosferycznej.
Obserwacje systematyczne atmosfery w ramach sieci globalnego
systemu obserwacji klimatycznych wykonują IMiGW, uczelnie: UG, UJ,
UMK, UMCS, UAM, instytuty naukowe IUNG, IGiPZ PAN.
Przykładowo z 32 działań dla tej strefy, działanie nr A1 dotyczy
szczegółowej analizy przyczyn braków GSN (Global Surface Network), z
pełną implementacją GSN.
Stan. Polska ma 2 stacje GSN w Łebie i Siedlcach (rejon VI) z których
dane są osiągalne ze strony internetowej międzynarodowego centrum
danych GOSIC: http://gosic.org/gcos/GSN-data-access.htm. Nie występują
problemy z dostępem do nich.
Działanie nr A2 dotyczy uzyskania znaczącego postępu we wdrażaniu
i systematycznym działaniu stacji synoptycznych w zgodzie z zasadami
globalnego monitoringu klimatu (GCMPs).
Stan. Polskie stacje synoptyczne dostarczające dane w celu

~ 15 ~
monitoringu klimatu działają zgodnie ze standardami Światowej
Organizacji Meteorologicznej.
Działanie nr A6 dotyczy dostarczania z sieci krajowej danych
dotyczących opadów do międzynarodowych centrów danych.
Stan. W wymianie międzynarodowej uczestniczy 1029 posterunków
opadowych, w tym 302 wyposażonych w automatyczny deszczomierz
dokonujący ciągłych pomiarów wysokości opadu;
Działanie nr A12 dotyczy dostarczania z sieci krajowej danych
dotyczących parowania do międzynarodowych centrów danych.
Stan. W wymianie międzynarodowej uczestniczy Uniwersytet
Gdański prowadzący systematyczne pomiary parowania terenowego. Trzy
stacje synoptyczne IMGW sieci obserwacji górnej atmosfery (Łeba,
Legionowo, Wrocław) dostarcza dane parowania do międzynarodowego
centrum danych pogodowych w Asheville, USA.
Działanie nr A13 dotyczy przesyłanie danych radiacji słonecznej do
międzynarodowego centrum.
Stan. W Polsce na 25 stacjach są pomiary promieniowania
słonecznego, z których 4 przekazuje dane radiacji słonecznej do
międzynarodowego centrum.
Działanie nr A25 dotyczy założenia i wdrażania planu globalnego
systemu obserwacji naziemnej i satelitarnej parametrów składu
atmosfery ECV, wg powszechnych standardów i przekazywanie danych do
odpowiednich międzynarodowych centrów danych.
Stan. W Polsce 4 stacje mierzą zawartość CO2: Puszcza Borecka, Belsk,
wybrzeże Bałtyku i Kasprowy Wierch (także N2O, SF6), dwie z nich
przekazują za pośrednictwem Instytutu Ochrony Środowiska dane do
centrum międzynarodowego UNFCCC. Pomiar zawartości ozonu
przeprowadza IMGW na stacji Legionowo. Pomiar jego ilości i pionowego
rozmieszczenia przeprowadza PAN na stacji w Belsku. Na tej stacji i w
Sopocie PAN wykonuje pomiary aerozoli. Pomiary ozonu w atmosferze
przy powierzchni wykonywane są na 90 stacjach, SO2 na 1022 stacjach
pomiarowych. Dane są dostępne na stronie Głównego Inspektora Ochrony

~ 16 ~
Środowiska. UG przeprowadza pomiary aerozoli na wybrzeżu, zawartości
w nich jonów ( , , , , , ), także gazów w powietrzu
(HgO, HNO3, NH3, H2SO4), oraz dodatkowo zawartość , , H2O2,
węgla, metali (Zn, Cd, Pb) w aerozolach PM10.
W Polsce IMGW posiada stację odbioru i przetwarzania danych
pomiarów między innymi składu atmosfery przeprowadzanych przez
satelity geostacjonarne i okołobiegunowe. Dostępne są pomiary ozonu,
własności aerozoli, dwutlenku węgla, metanu i innych gazów
cieplarnianych mierzonych odpowiednimi czujnikami podczerwieni,
ultrafioletu i światła widzialnego.
b) oceanicznej.
Systematyczne obserwacje oceanograficzne prowadzą IMGW,
instytuty naukowe: IO PAN, IBW PAN, IM, MIR oraz uczelnia UG. Na
Bałtyku wykonywane są systematyczne obserwacje meteorologiczne i
fizyko chemicznych właściwości wody: temperatury, zasolenia, prądów,
stężenia tlenu, zawartości biogenów, radionuklidów, ciężkich metali,
cząstek organicznych. Dane są przekazywane międzynarodowym bazom:
Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), Komisji Hesinskiej HELCOM i do
Międzynarodowej Rady ds. Badania Morza (ICES).
Jest 41 działań IP GCOS w grupie obserwacji morza. Te które
umieszczone są na początku dotyczą działań w strefie przybrzeżnej, w
płytkich wodach, następne to obserwacje powierzchni i ostatnie to
obserwacje podpowierzchniowe.
Środowisko przybrzeżne oceanu
Działanie nr O5 dotyczy potrzeb systemu obserwacji i badań
przybrzeżnych, w wodach płytkich mając na uwadze ich duże znaczenie,
gdyż na nich utrzymuje się byt mieszkańców przybrzeżnych, ekosystemy
te są przy tym bardzo wrażliwe, mają silnie eksploatowane żywe zasoby,
często zanieczyszczane są przez ścieki i statki, ponadto brzegi ulegają
erozji z działania morza, jednocześnie piaski wydmowe obniżają rozwój

~ 17 ~
roślinności nadbrzeżnej. Ekosystemy takie jak wskazuje Konwencja
Klimatyczna UNFCCC należy chronić. GOOS realizując potrzeby Konwencji
Klimatycznej ma na celu identyfikowanie rejonów w których aktualne
działania monitoringowe są niepełne (względem pomiarów i
użyteczności) i opracowanie planu uzupełnienia braków w powyższych
rejonach. Ma także na celu promowanie włączenia regionalnych
systemów do globalnego systemu monitoringu, badań i modelowania.
Europejski Program Obserwacji Pomiarów Oceanograficznych EuroGOOS
dotyczący między innymi Bałtyku skupia się na budowaniu i rozwoju
systemu obserwacji oceanograficznych, zbierania dodatkowych danych z
promów, na modelowaniu fizycznych, chemicznych i biologicznych
właściwości wody morskiej. Przedmiotem działań GOOS są problemy:
ubytki środowiska i modyfikacje, np. tereny podmokłe; zbyt duża
zawartość nutrientów, np. eutrofizacja, niedotlenienie; zanieczyszczenia
toksyczne; choroby organizmów morskich; szkodliwe zakwity alg;
obecność gatunków nie autochtonicznych, intruderów; zróżnicowanie
biologiczne; eksploatacja żywych i innych zasobów; marikultura; wlewy
słonowodne; zagrożenia sztormowe; erozja; transgresja; bezpieczeństwo
nawigacji; sprawność działalności handlowej nadmorskiej; wlewy
niebezpiecznych związków; wprowadzanie gatunków autochtonicznych.
Stan. Monitoring strefy przybrzeżnej, zatok i zalewów Bałtyku
prowadzą WIOŚ - Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska
realizujący Państwowy Program Monitoringu Środowiska określany przez
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, którego z kolei obowiązuje
zalecenie uczestniczenia w globalnym systemie obserwacji klimatu GCOS
zawarte w dokumencie rządowym Krajowego Programu Ramowego
˝Polityki klimatycznej Polski˝. Realizacja więc tego monitoringu powinna
uwzględniać program GOOS, czyli wyżej wymienione problemy.
WIOŚ poza obserwacjami meteorologicznymi prowadzi pomiary
własności fizycznych i chemicznych wody w zakresie obejmującym
temperaturę, zasolenie wody, prądy morskie, zawartość tlenu, miogenów,
ciężkich metali, związków organicznych, własności biologicznych i

~ 18 ~
zawartość radionuklidów. Dane monitoringu są przekazywane do EEA
HELCOM, ICES.
W strefie nadmorskiej działa sieć 36 zmodernizowanych stacji IMGW
mierzących poziom morza, temperaturę i zasolenie wody, stan morza,
prądy morskie i jakość wody (np. zawartość tlenu, amoniaku, chlorków) z
czujników środowiskowych (jonoselektywne czujniki membranowe): 13
stacji u ujściach rzek, 5 stacji na brzegach Zalewu Wiślanego i
Szczecińskiego i 18 stacji w strefie brzegu otwartego morza. IMGW
pomiary oceanograficzne wykonuje podczas rejsów raz w miesiącu, lub
kilka razy w roku. Dane ze stacji w większości przekazywane w sposób
ciągły lub quasi-ciągły są archiwizowane w bazie danych morskich IMGW.
IMGW na stronie internetowej udostępnia wyniki pomiarów OnLine:
zawartości tlenu, poziomu morza, temperatury, zasolenia, prognozy tych
parametrów i prognozy prądów z animacją, udostępnia informacje
dotyczące stanu środowiska (parametrów chemicznych, fizycznych i
biologicznych, obszar i grubość zalodzenia). Dane z Władysławowa i
Darłowa (posiadające stacje ciągłych pomiarów GPS) są przekazywane w
ramach projektu Europejskiego Serwisu Pomiarów Poziomu Morza
ESEAS. W projekcie ESEAS wirtualnego poziomu morza uczestniczy także
PAN, analizując pomiary satelitarne powierzchni morza.
W strefie nadmorskiej Bałtyku działają także stacje pomiarowe
Urzędu Morskiego. Badania Bałtyku podejmują uczelnie i instytuty, np.:
MIR, PAN, UG i IM, które realizują także wspólne projekty z IMGW.
W rejonach silnych wpływów antropogenicznych i wycieków,
częstość i zagęszczenie próbkowania wody morskiej można zwiększyć
instalując systemy automatycznego pomiaru i transferu parametrów
atmosferycznych i hydrologicznych na statkach korzystających z prognoz i
wykonujących codzienne prace w strefie przybrzeżnej, zatokach i
zalewach Bałtyku (Urząd Morski, Petrobaltic, PRCiP).

~ 19 ~
Rys. 4. Badania parametrów biologicznych wykonane podczas rejsu monitoringowego MIR na r/v Baltica 1
stycznia 2010 r. http://imgw.w3a.pl/pl/stan-jakoci-rodowiska-morskiego/parametry-biologiczne. .
Zagęszczenie obserwacji szybciej wykryje możliwe zagrożenia
środowiska morskiego i w takim wypadku zwiększy szansę jego szybkiej
odnowy. Przykładowo w okolicach przylądka Rozewie na platformie
wiertniczej przedsiębiorstwa eksploatacji gazu Petrobaltic działa
automatyczna stacja meteorologiczna, posiadająca czujniki pomiaru
parametrów wody morskiej, np. rozkładu prądów, falowania.
W strefie wybrzeża Bałtyku prowadzono badania nad dynamiką tej
strefy, nad jej ewolucją. Prowadzono badania osadów morskich, badania
chemizmu i zanieczyszczeń wód przybrzeżnych, przeprowadzano
modelowanie procesów fizycznych w ujściach rzek, procesów wymiany
soli i CO2 w strefach kontaktowych morza. Wieloletnia zmienność
temperatury wody morskiej, jej zasolenia oraz dopływ substancji
biogennych do Bałtyku była monitorowana w IMGW. Przy udziale Polski
zrealizowano międzynarodowe europejskie programy poprawy jakości
prowadzenia obserwacji oceanograficznych, oraz wykrycia luk w systemie
obserwacji Bałtyku, a także program związany z ochroną rejonów
możliwych zatopień u ujścia Wisły.

~ 20 ~
Powierzchnia oceanu.
Działanie nr O6 dotyczy badań powierzchni oceanu, potrzeby
poprawy w zarządzaniu meta danymi pomiarów klimatycznych
uzyskiwanych ze statków obserwacji dobrowolnych (VOS-VOSClim);
dotyczy także ulepszenia systemu pomiaru.
Stan. Polska uczestniczy w ogólnoświatowej sieci statków VOS,
dziennie około 1000 z całego świata, gromadzących w różnych częściach
Wszechoceanu na nośnikach cyfrowych rezultatów obserwacji
meteorologicznych i oceanograficznych (nagradzanych) i bezpłatnego ich
przesyłania do centrów wykorzystujących te dane do prognozowania
stanu morza i w akcjach ratowniczych. Obecnie na statkach VOS
wykorzystywane są instrukcje i programy zbierania i wysyłania danych
posiadające międzynarodowy standard systemu meta danych ich wpisu.
Polska posiada 61 statków VOS, z typem wpisu danych Turbo-Win(9; 10),
nie posiada statków w nowszym wyższego poziomu monitorowania
klimatycznego VOSClim, połączonego z nowoczesnymi technikami
satelitarnymi, których obecnie czynnych świat ma tylko 241. Polska
podwyższa standardy statków. Opracowano nowe metody przydatne w
monitoringu środowiska morskiego. Wykorzystanie do tego techniki
satelitarnej realizują niezależnie IMGW, PAN, UG(5).
IMGW uczestniczy także w projekcie tworzenia pan-europejskiej sieci
oceanograficznych baz danych. W trakcie realizacji jest międzynarodowy
projekt utworzenia cyfrowej mapy charakterystyki oceanograficznej
Bałtyku dostępnej dla każdego użytkownika.
Polska posiada 3 statki typu SOOP (program pomiarów okazjonalnych
ze statków spełniających ustalenia GOOS i GCOS względem obserwacji
własności wód oceanu). Obserwacje ze statków SOOP z przekrojów
pionowych temperatury, ciśnienia, obecnie stosują procedurę
kompletowania danych w system meta dane ustalonym w instrukcjach
SOOP(10). Dane niskiej rozdzielczości są przekazywane satelitarnie na
bieżąco agencjom oceanograficznym i meteorologicznym i stamtąd są
rozpowszechniane. Pełne dane wysokiej rozdzielczości na końcu rejsu

~ 21 ~
przechodzą kodowanie w standardzie międzynarodowym MEDSASCII i
przesyłane są do Światowego Centrum Danych. Po kontroli jakości trafiają
do Globalnego Archiwum właściwego dla danego oceanu. Portal
http://www.jcomm.info/index.php?option=com_content&view=article&id
=13&Itemid=31 dostarcza linki dostępu do różnych danych z mórz i
oceanów: z krajowych banków danych portalu danych oceanicznych, z
sieci systemu obserwacji meteorologicznych i oceanograficznych w czasie
rzeczywistym, danych serwisu meteorologicznego, z systemu danych in-
situ i do meta danych.
IMGW utrzymuje oceanograficzną bazę danych w swoim krajowym
centrum danych; wszystkie dane pomiarowe przechodzą kontrolę jakości.
Środowisko podpowierzchniowe oceanu.
Działania od nr O25 dotyczą prowadzenia badań
podpowierzchniowych oceanu. Powyższe pierwsze z nich i następne
działanie nr O26 dotyczą wykonywania przekrojów batymetrycznych,
temperatury, zawartości węgla i innych parametrów wody oceanicznej od
powierzchni do dna (korzystając między innymi z badań okazjonalnych).
Stan. Polska posiada we flocie handlowej statki pomiarów
dobrowolnych VOS (61 w rejestrach JCOMM – Komisji Wspólnej WMO/IOC
ds. Oceanografii i Meteorologii Morskiej) i okazjonalnych SOOP (3 statki)
spełniające potrzeby JCOMM jednej z organizacji koordynujących
powyższe podpowierzchniowe obserwacje morskie. Obecnie statki te są
wyposażane i włączane do prowadzenia badań także toni oceanu.
Statek badawczy PAN ˝Oceania˝, odbywa regularne rejsy po wodach
Północnego Atlantyku oraz Arktyki, podczas których mierzone są
parametry toni oceanicznej: temperatury, zasolenia, zawartości węgla,
biogenów i fitoplanktonu. Wykonywane są też pomiary powierzchniowe
(prądów morskich, stanu morza, aerozoli morskich).
Jednocześnie w myśl programów włączających monitoring lokalny do
systemu globalnego, Polska wykonuje w czasie regularnych ekspedycji
statków IMGW badania przekrojowe Bałtyku: temperatury i zasolenia w
profilu pionowym od powierzchni do dna, pomiary prądów

~ 22 ~
podpowierzchniowych, w niektórych rejsach transmisję światła w głąb
morza i włącza je do baz i serwisów międzynarodowych.
c) lądowej.
Systematyczne obserwacje lądowe: hydrologiczne, przepływy, jeziora,
lodowce, wieczną zmarzlinę prowadzi IMGW, IGF PAN, UŚ, UMCS i UMK. W
planie implementacji GCOS Sprecyzowano 40 działań dla strefy lądowej.
Przykładowo działanie nr T11 dotyczy założenia i rozwinięcia
globalnego systemu informacji obserwowania wód gruntowych i źródeł
podziemnych udostępniającego dane w internetowej bazie danych.
Stan. W Polsce systematyczne obserwacje wód gruntowych prowadzi
Polski Instytut Geologiczny względem ich poziomu i jakości oraz IMGW
posiadający na terenie całego kraju 100 stacji pomiaru wody gruntowej,
głównie jej poziomu i dodatkowo temperatury. Obserwacje, bazy danych
są dostępne na stronie PIG, PIB: http://www.pgi.gov.pl/bazy-danych, w
wersji polskiej i angielskiej. Jest tam także mapa terenów zagrożonych
podtopieniami. Szkoda że te dane nie zawsze aktualizują mapy
turystyczne. Na mapie jednej miejscowości nadmorskiej przebiegały tory
kolejowe. Ich 5 km odcinek pokonywałem przez 6 godzin, gdyż tory
przebiegały przez bagna, częściowo zatopione i zarośnięte krzewami.
Działanie nr T9 dotyczy potrzeby gromadzenia informacji o zasobach
wody i rozprowadzania ich w kraju i zagranicą w bazie danych FAO
AQUASTAT (działanie nr T12).
Stan. IMGW prowadzi pomiary poziomu wody na 893 stanowiskach
śródlądowych, w tym dobowe zmiany, zjawiska lodowe, temperaturę. W
Polsce informacje, artykuły o stanie wód są dostępne na stronie
internetowej Ministra Środowiska: http://www.ekoportal.gov.pl/,
informacje o ciekach, zbiornikach wodnych, lagunach przybrzeżnych,
estuariach, wiecznych śniegach, terenach podmokłych na stronie GIOŚ:
http://clc.gios.gov.pl/. IMGW w miesięcznikach publikuje informacje
dotyczące zasobów wodnych, hydrologii, budownictwa wodnego. Dane są
dostępne na stronie http://www.fao.org/nr/water/aquastat/

~ 23 ~
Rys. 5. Prezentacja cieków na stronie Ośrodka Zasobów Wodnych IMGW: http://www.imgw.pl/
Działanie nr T15 dotyczy potrzeby rozwoju sieci stacji obserwacji
pokrycia śniegiem i udostępnienie na poziomie międzynarodowym takich
danych z ubiegłych lat.
Stan. Pomiary grubości śniegu (niekiedy także równoważnik wodny,
mm H2O/cm grubości) są przeprowadzane codziennie na ponad 1300

~ 24 ~
punktach IMGW rozmieszczonych na terenie całego kraju. Dodatkowo w
Tatrach przeprowadza się obserwacje właściwości pokrywy śniegowej z
uwzględnieniem zagrożenia lawinowego. Informacje te są
rozpowszechniane na stronie internetowej imgw.pl w języku polskim,
angielskim i niemieckim.
Działanie nr T4 (IP-04) dotyczy prowadzenia systemu obserwacji
rzek, przepływów.
Stan. Na 693 posterunkach wodowskazowych wykonywane są
pomiary hydrometryczne ustalające zależności stan wody – przepływ.
Pomiary są przeprowadzane przy różnych stanach poziomu wody na
wszystkich rzekach w Polsce
Działanie nr T5 (IP-04) dotyczy założenia bazy obserwacji jezior.
Stan. Pomiary bilansu wodnego jezior, dopływ, odpływ prowadzone
są na 15 jeziorach w północnej i zachodniej części kraju. Na niektórych z
nich mierzy się parowanie, temperaturę powierzchniową i w przekroju
pionowym, przeźroczystość oraz jakość.
Działanie nr T9 (IP-04: T7) odnosi się do rozpowszechnienia danych
historycznych poziomu i powierzchni jezior (z XIX i XX w).

~ 25 ~
Stan. Systematyczne pomiary limnologiczne niektórych jezior są
dostępne od początku lat sześćdziesiątych XX wieku.
Działanie nr T22 (IP-04) dotyczy ustalenia standardów charakteryzacji
mapy pokrycia terenu.
Stan. Na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony
Środowiska: http://clc.gios.gov.pl/ jest dostęp do kilku baz zawierających
informacje o pokryciu, użytkowaniu ziemi i zmianach w tym zakresie.
Rozróżniono w ujednoliconym opisie typy zabudowy, rodzaje stref i
terenów: przemysłowe, handlowe, komunikacyjne, porty, lotniska,
eksploatacje, budowy, tereny zielone, sportowe, różne grunty orne,
ryżowiska, sady, łąki, uprawy, udział roślinności naturalnej, tereny
rolniczo – leśne, rodzaje lasów, pastwiska, zakrzaczenia, wydmy, piaski,
skały, pogorzeliska, lodowce i wieczne śniegi, bagna, cieki, zbiorniki
wodne, laguny, estuaria, morza i oceany.
Działanie nr T4 określa inicjację sieci obserwacji ekosystemu.
Stan. Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) stanowi system
pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia,
przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Badania
monitoringowe dotyczą: jakości powietrza, wód powierzchniowych i
podziemnych, gleby i ziemi; hałasu; promieniowania jonizującego; pól
elektromagnetycznych; stanu zasobów środowiska, w tym lasów. Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska na swojej stronie stale aktualizuje
informacje o stanie środowiska w Polsce.
Działanie nr T13 dotyczy utrzymywania i rozwoju systemu
obserwacji lodowców lądowych na wysokich szerokościach
geograficznych.
Stan. Stałe obserwacje lodowców prowadzi UŚ i PAN w Arktyce
Norweskiej.
Działanie nr T16 dotyczy uczestniczenia w rozwoju globalnej sieci
obserwacji wieloletniej zmarzliny.
Stan. W rejonie stacji w Hornsundzie PAN prowadzi systematyczne
pomiary głębokości letniego odmarzania i temperatury na głębokości 1m.

~ 26 ~
Działania dotyczące pomiarów satelitarnych: działanie T14 –
wilgotność gleby (na grubości 10 cm), T16 – pokrycie śniegiem
(powierzchnia, rodzaj: suchy, wilgotny, równoważnik wodny), T17 – dane
o lodowcach (powierzchnia, zmiany wysokości), T25 – albedo, T27 –
pokrycie terenu (powierzchnia, typ), T29 - pomiar promieniowania
fotosyntetycznie czynnego (fAPAR), T31 - wskaźnik pokrycia liściowego,
T32 – biomasa (powierzchnia, zmiany), T36 – zagrożenie pożarem
(obszary spalone, siła radiacji).
Stan. IMGW posiada stację odbioru i przetwarzania danych
satelitarnych z kilkunastu satelitów stacjonarnych i okołobiegunowych:
Meteosat, Meteosat-Rapid Scan, NOAA, MSG, METOP, GOES, Feng Yun i
wdrażane są wyniki Meteosat Trzeciej Generacji. Dane z satelitów w
IMGW (i w mniejszym stopniu w PAN i w kilku uczelniach) zapisywane są
w postaci cyfrowej i są przetwarzane na obrazy z możliwością animacji
oraz są udostępniane.
Rys. 6. pomiar radiacji światła widzialnego
VIS (wyższa rozdzielczość od podczerwieni).
Chmury białe, ląd i woda są w skali szarości.
Rys. 7. Pomiar reemisji absorbowanej energii
słonecznej IR (fale podczerwieni są także w
nocy, ale mniejsza rozdzielczość)
Rys. 8. Koloryzowana podczerwień. Żółte
najzimniejsze i najwyżej, niebieskie i zielone -
niższe chmury, szare i czarne- lądy i oceany)
Powyższe parametry przedstawiane są w postaci map ich
powierzchniowego rozprzestrzenienia z odpowiednią rozdzielczością
(wysoką lub średnią), stosując odpowiednie dla danego parametru
techniki pomiarów(7; 6): radarowych pomiarów altymetrycznych
wysokości, pomiary czasu pulsów mikrofalowych, światła widzialnego
VIS, podczerwieni IR, bliskiej podczerwieni NIR, podczerwieni
krótkofalowej SWIR i cieplnej TIR(7; 6).
Mapy wektorowe pokrycia terenu są dostępne na stronie agencji:

~ 27 ~
http://www.eea.europa.eu/themes/landuse/clc-download
Rys. 9. Mapa wektorowa pokrycia terenu.
Mapa aktualnego zagrożenia pożarowego jest na stronie Instytutu
Badawczego Leśnictwa: http://bazapozarow.ibles.pl/zagrozenie/

~ 28 ~
Rys. 10. Pasywna detekcja mikrofal -
obserwacja dochodzących sygnałów.
Zawartości ozonu, pary, wiatry
powierzchniowe, wilgotność gleby, pokrycie
lodu, prądy, zanieczyszczenia. Duże
powierzchnie - potrzeba więcej energii do
uzyskania sygnału (energia mikrofal jest mała).
Rys. 11. Aktywna detekcja mikrofal. Detekcja
części odbitych z wysyłanych do obiektu
mikrofal. Pomiar siły i czasu powrotu
odbitego sygnału odzwierciedla rodzaj,
rozmiar i odległość do obiektu. Lidar, radar.
Pomiary całodobowe i w każdych warunkach.
Pomiar topografii, głębokości morza,
prędkość wiatru, skład i wielkość ławic,
rodzaj powierzchni, zawartość aerozoli.
Rys. 12. Obraz huraganu Abby z radaru
pulsacyjnego.
Bazy pomiarów zanieczyszczeń opadów z meteorologią są dostępne
na stronie http://www.gios.gov.pl/chemizm/index.html . Udostępniane są
także informacje o środowisku abiotycznym i biotycznym z obserwacji
parków narodowych.
Lista raportów, które bardziej szczegółowo przedstawiają wdrożenie
planu IP GCOS jest na końcu dokumentu. Więcej raportów udostępnia
strona http://www.wios.warszawa.pl/portal/pl/form/2/Biblioteka.html, i
strona Konwencji Klimatycznej:
http://unfccc.int/methods_and_science/research_and_systematic_observ
ation/items/3462.php.

~ 29 ~
Wnioski, zalecenia, uwagi.
1. Aktualizowane kolejno dokumenty IP GCOS dla realizacji Konwencji
Klimatycznej(11) na bieżąco modyfikują wskazania, zakres i kierunek
działań w zależności od stanu wdrożenia globalnego systemu obserwacji
klimatycznych w poszczególnych krajach. Dostarczanie krajowych
raportów z postępu Implementacji Planu GCOS - dostarczenie informacji
jest jednym z podstawowych jego zaleceń, które gwarantuje ład, postęp,
dokładną ocenę i publikację pomocnych wskazówek w zakresie IP GCOS.
2. Kolejnym ważnym zaleceniem jest przeprowadzanie jak
najbardziej dokładnych pomiarów i wiarygodnych obserwacji
klimatycznych (w tym również wzajemnej weryfikacji badań satelitarnych
z innymi badaniami bezpośrednimi i pośrednimi) w formie
umożliwiającej porównywanie bezpośrednie i poprzez transformacje
(dostęp do metadanych) różnorodnych informacji pochodzących z różnych
części świata i różnych środowisk. Zapewni to uzyskanie globalnego
obrazu zmienności klimatu z uwzględnieniem zmienności regionalnej i
interakcji pomiędzy rejonami, a następnie przebieg procesów
bioklimatycznych i ich przewidywanie i zapobieganie konsekwencjom
działania szkodliwych zjawisk naturalnych jak i z efektów przemysłowego
postępu cywilizacji.
3. Polscy naukowcy przeprowadzili wstępne badania wskaźników
zmiany klimatu w Polsce. Jednakże potrzebne są dodatkowe analizy
istniejących danych jak i systemy bieżącej obserwacji wymagają ulepszeń i
aktualizacji. Zwiększenie wymogów dokładności aparatury pomiarowej
zwiększyło koszty a to zmniejszyło liczbę stacji pomiarowych.
Przykładowo liczba statków VOS zmniejszyła się nie tylko w Polsce ale i na
całym świecie (z 4000 do około 2000). Z tego wynika zalecenie
rozszerzenia pomiarów przeprowadzanych na statkach także na typu VOS,
których część należy aktualizować na poziom VOSClim.
4. Potrzebne są nakłady dla wsparcia obserwacji w kierunkach:
a) Wdrażanie systemu pomiarów środowiskowych (in-situ)

~ 30 ~
parametrów oceanograficznych, biogeochemicznych i ekosystemowych
(np. stężeń toksyn wytwarzanych w czasie zakwitów sinic). W czasie
obrony pracy doktorskiej pani dr I. Zloch, 20 stycznia 2012 r. UG-IO, pt
„Wpływ toksycznych zakwitów Nodularia spumigena na biologię babki
byczej (Neogobius melanostomus)” wynikła luka w braku monitoringu
parametrów biologicznych organizmów morskich i pomiarów
chemicznych zawartości toksyn w środowisku.
b) Utworzenie długoczasowych punktów monitoringu stanu
lądowych parków ekologicznych, mokradeł, estuariów (np. zatopione tory
kolejowe między Niechorzem a Trzebiatowem, a które istnieją na mapach
jako czynne. Kierując się mapą chciałem przejść z Niechorza do
Trzebiatowa najkrótszym odcinkiem po torach, bo drogą było 3 razy
dłużej, gdyż prowadziła jak się okazało naokoło bagna przez które
przebiegały tory. Tory były zarośnięte krzakami, miejscami podtopione
od pobliskiego morskiego wylewu i zamiast iść minimum 2 godziny,
przeprawiałem się 6 godzin, z musu podziwiając błotną florę i faunę,
kaczki i inne. Zatopienie mogło wyniknąć z budowy na zachód od tego
zatopienia falochronu, z powodu którego zwiększona tam akumulacja
osadów morskich niesionych nadbałtyckim prądem zachodnim, mogła
spowodować wymywanie, erozję brzegu na wschód od falochronu i
zatopienie torów – podobnie jak to działa w większym stopniu w relacji
Władysławowo a tory kolejowe na Helu). Zmniejszy to koszty od
nieodpowiednich inwestycji, np. budowy nad Bałtykiem nadbrzeżnych
torów, bez znajomości kierunku zmian środowiska. Uwzględni zmiany
środowiska w planowaniu przestrzennym rozbudowy osad, miast:
wydłużenie falochronu w Niechorzu bardziej na wschód uchroniłoby tory
od zatopienia. Dotychczas jedynie zrealizowano badania terenów
zalewowych ujścia Wisły. Należy takie badania rozszerzyć na inne rejony
zgodnie z zaleceniem GCOS, że poza wywiązaniem się z umów
międzynarodowych względem prowadzenia obserwacji klimatycznych,
Polska zobowiązana jest do opracowania wszechstronnego planu
ogólnopolskich obserwacji klimatycznych mającego na celu zrozumienie

~ 31 ~
zmian klimatycznych i jego lokalnych efektów.
c) Rozszerzenie pomiarów satelitarnych zwiększy interpretację
lokalnych zmian w powiązaniu z innymi zjawiskami w otoczeniu i w
świetle globalnej sytuacji, co odpowiada potrzebom Konwencji.
5. Występuje potrzeba wypracowania wspólnego wszechstronnie
jasnego systemu danych względem obserwacji klimatycznych. Obecnie
różne instytucje rejestrujące obserwacje (nie tylko krajowe) stosują
szeroki zakres procedur dających dostęp do danych, co utrudnia a na
pewno nie zachęca do analizy. Konwencja Klimatyczna powstała między
innymi w wyniku zagrożenia bytu ludzkiego spowodowanego
zmniejszeniem warstwy ozonowej – informacji z przypadkowej analizy
systematycznych obserwacji atmosfery bieguna południowego. Ważność
łatwego dostępu do pełnej informacji jest podkreślona i szeroko
uzasadniona w zaleceniach Konwencji Klimatycznej.
Polska nie posiada zbyt drogiej dla niej satelity obserwacji
klimatycznych, mimo to ma jednak dostęp do danych satelitarnych i w tym
kontekście trudno ocenić informację czytaną w raportach, że dane z
pomiarów klimatycznych wykonanych przez pewną instytucję w Polsce są
własnością tej instytucji. Informacja powinna być podana dokładnie z
możliwością łatwego jej wykorzystania technikami komputerowymi dla
naukowców z różnych dziedzin i innych użytkowników bez potrzeby ich
transformacji, bo nie każdy użytkownik może posiadać specjalistyczne
kosztowne oprogramowanie.
6. Mimo, że zaawansowanie rozwoju najwyższe jest w obszarze
systemów naziemnych, bardzo słaby jest rozwój w zakresie pomiarów
własności powietrza, cieków, gruntu w miejscach planowania
urbanistycznego – co może być konsekwencją wskazania IP GCOS
wyłączania z lokalizacji stacji obserwacji klimatycznych i
meteorologicznych miejsc planowanych do zabudowy.
a) Przykładowo w Rabce stacja meteorologiczna jest w parku
miejskim z dala od budynków. Odczyt z niej parametrów ma prawie żadne,
ogółu zainteresowanie i ma niewielkie znaczenie dla mieszkańców Rabki-

~ 32 ~
Zdrój – zdroju dla dzieci chorych na astmę i inne choroby układu
oddechowego. Mieszkam w Rabce w starym 50 letnim bloku na 48
mieszkań, w którym, w każdym mieszkaniu ogrzewanie i ciepłą wodę
zapewniają 2 piece węglowe, czyli całorocznie działa ich 96. Dziesięć lat
wstecz, 5 metrów obok, pod oknami tego bloku zbudowano ogromne
przedszkole miejskie dla prawie wszystkich małych dzieci z całego
rabczańskiego miasta i gminy. Codziennie cały rok na okrągło, wszystko
co 96 pieców węglowych wyrzuca z siebie, od razu spływa na wszystkie
dzieci przebywające w tym przedszkolu i na całe terytorium tego
przedszkola. Dym z kominów nigdzie indziej nie spływa tylko na to
przedszkole. Młode pokolenie miasta i gminy Rabka już na początku swego
życia jest silnie zatruwane. Te dzieci kiedyś też będą mieć dzieci, jakie
będą? W mieście obecnie jest więcej aptek niż innych sklepów. Mam
przedszkole przed oknami, rzadko otwieram okno, bo od razu ciężko i
czarno robi się od sadzy z kominów. Nie usiądzie na moim parapecie
żaden ptak. Podaje się statystyki, że zmniejsza się wydzielanie gazów
cieplarnianych zastępując piece węglowe innymi źródłami energii.
Pozostałe bloki osiedla mają zastąpione piece węglowe centralnym
ogrzewaniem, czy ogrzewaniem gazowym.
Przedszkole zbudowano od strony południowo – wschodniej w
stosunku do mojego bloku, jest nieco wyżej położone jak raz pod wyloty
tych 96 kominów z mojego bloku. Wiatry przeważają północno zachodnie
i dym z kominów mojego bloku zawsze spływa na to przedszkole. W moim
mieszkaniu nie palę piecem, bo mieszkam na ostatnim piętrze i stare
budownictwo nie zapewnia dla mieszkań ostatniego piętra
wystarczającego ciągu w piecach.
Mimo że nie palę w piecach i kominy mam zamurowane to i tak przez
otwory wentylacyjne wszędzie krążą wszędobylskie czarne dymy węglowe.
Włożone do otworów wentylacyjnych filtry muszę często czyścić, gdyby
nie to byłyby całe czarne.
b) Zbudowano duże zapory, np. w Czorsztynie, które zmniejszyły

~ 33 ~
Rys. 13. Tak wyglądałyby moje płuca gdyby nie częste czyszczenie 3 warstw filtrów z gąbki
wkładanych do otworu wentylacyjnego przeciwko zanieczyszczeniom z kominów bloku.
poziom wód w rzekach na dużych obszarach. W Rabce zamiast dawnych
dwóch dużych rzek obecnie są płytkie, kałużowate, wyschłe rowy –
wysypiska śmieci. Może należałoby względem podobnych zjawisk
rozlokować stacje hydrologiczne poziomu wody w rzekach na dużych
obszarach, z których informacje byłyby analizowane w ośrodkach
badawczych tych zapór względem dokładniejszej regulacji poziomem
wody w okresach nie zagrożonych powodzią.
7. Raporty z implementacji IP GCOS sporządzane przez różne kraje,
powinny być rozpatrywane nadal we współpracy międzynarodowej, gdyż
przyjęte lokalne rozwiązania, mogą mieć szersze wspólne zastosowanie,
tak jak lokalne systemy obserwacji klimatycznych tworzą obecnie wspólny
globalny system służący wszystkim użytkownikom.

~ 34 ~
Spis skrótów.
ATOVS ADVANCED TELEVISION INFRA-RED
OBSERVATION SATELLITES
Satelita zaawansowanych telewizyjnych
obserwacji w podczerwieni
AQUASTAT FAO'S GLOBAL INFORMATION SYSTEM
ON WATER AND AGRICULTURE
Globalny system informacji o zasobach wody i
rolnictwie
CLIMAR ADVANCES IN MARINE CLIMATOLOGY Przegląd osiągnięć w zakresie klimatologii
morskiej – konferencja
ECV ESSENTIAL CLIMATE VARIABLE (AS
DEFINED BY IP-04 (GCOS-92))
Podstawowe czynniki klimatyczne
EEA EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY Europejska Agencja Środowiska
ESA EUROPEAN SPACE AGENCY Europejska Agencja Kosmiczna
ESEAS EUROPEAN SEA LEVEL SERVIS Europejski Serwis Pomiarów Poziomu Morza
EUMETSAT EUROPEAN ORGANISATION FOR THE
EXPLOITATION OF METEOROLOGICAL
SATELLITES
Europejska Organizacja Wykorzystywania
Satelitów Meteorologicznych
EUROGOOS EUROPEAN CONSORTIUM FOR GOOS Europejski Program Obserwacji Pomiarów
Oceanograficznych GOOS
FAO FOOD AND AGRICULTURE
ORGANIZATION OF THE UNITED
NATIONS
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw
Wyżywienia i Rolnictwa
fAPAR FRACTION OF ABSORBED
PHOTOSYNTHETICALLY ACTIVE
RADIATION
Promieniowanie fotosyntetycznie czynne
GCMPs GLOBAL CLIMATE MONITORING
PRINCIPLES
Zasady globalnego monitoringu klimatu
GAW GLOBALATMOSPHERE WATCH (WMO) Meteorologiczny System Obserwacji
GCOS GLOBAL CLIMATE OBSERVING
SYSTEM
System Obserwacji Klimatu Globalnego
GIOŚ Główny Inspektor Ochrony Środowiska
GLOSS GLOBAL SEA LEVEL OBSERVING
SYSTEM
Globalny System Obserwacji Poziomu Morza
GOES A US GEOSTATIONARY WEATHER
SATELLITE
Satelita geostacjonarny obserwacji pogody
GOOS GLOBAL OCEAN OBSERVING SYSTEM Globalny System Obserwacji Oceanu
GOS GLOBAL OBSERVING SYSTEM (WMO) Globalny System Obserwacji
GPS GLOBAL POSITIONING SYSTEM System nawigacji satelitarnej obejmujący swoim
zasięgiem całą kulę ziemską
GSN GCOS SURFACE NETWORK Sieć stacji naziemnych w systemie globalnym
GTN GLOBAL TERRESTRIAL NETWORK Globalna Sieć Obserwacji Powierzchni Ziemi
GUAN GCOS UPPER-AIR NETWORK Sieć obserwacji aerologicznych górnej atmosfery
w systemie globalnym GCOS
GUS Główny Urząd Statystyczny
HELCOM BALTIC MARINE ENVIRONMENT
PROTECTION COMMISSION
Komisja Helsinska utworzona w ramach
Konwencji o ochronie środowiska morskiego

~ 35 ~
Bałtyku
IBL Instytut Badawczy Leśnictwa
ICES INTERNATIONAL COUNCIL FOR THE
EXPLORATION OF THE SEA
Międzynarodowa Rada ds Badania Morza
IM Instytut Morski
IMGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
IOC
(UNESCO)
INTERGOVERNMENTAL
OCEANOGRAPHIC COMMISSION OF
UNITED NATIONS EDUCATIONAL,
SCIENTIFIC AND CULTURAL
ORGANIZATION
Międzyrządowa Komisja Oceanograficzna
Organizacji Narodów Zjednoczonych ds.
Oświaty, Nauki i Kultury
IOŚ Instytut Ochrony Środowiska
IP-04 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE
GLOBAL OBSERVING SYSTEM FOR
CLIMATE IN SUPPORT OF THE UNFCCC
(GCOS-92, 2004)
Plan Implementacji GCOS 2004
IR INFRARED Podczerwone
JCOMM JOINT TECHNICAL COMMISSION FOR
OCEANOGRAPHY AND MARINE
METEOROLOGY (WMO/IOC)
Komisja wspólna WMO i IOC (UNESCO) ds.
Oceanografii i Meteorologii Morskiej
KPR PKP Krajowy Program Ramowy Polityki
Klimatycznej Polski
LAI LEAF AREA INDEX Indeks powierzchni liścia
MEDSASCII TEMPERATURE AND SALINITY DATA IN
THE MEDS ASCII FORMAT
Pomiary zapisane w formacie Meds ASCII
Meta dane Dane o sposobie zapisu danych
METOP METEOROLOGICAL OPERATION -
POLAR ORBITING METEOROLOGICAL
SATELLITES
seria trzech satelitów meteorologicznych
umieszczonych na orbitach polarnych przez ESA
METEOSAT GEOSTATIONARY METEOROLOGICAL
SATELLITES
satelity geostacjonarne
MSG METEOSAT SECOND GENERATION satelity geostacjonarne drugiej generacji
MSU MICROWAVE SOUNDING UNIT (NOAA) Jednostki Radiacji Mikrofal
NASA NATIONALAERONAUTICS AND SPACE
ADMINISTRATION (USA)
Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni
Kosmicznej
NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej
NIR NEAR INFRARED Bliska podczerwień
NOAA NATIONAL OCEANIC AND
ATMOSPHERIC ADMINISTRATION
(USA)
Państwowy Urząd ds. Oceanów i Atmosfery
PAGES PAST GLOBAL CHANGES System koordynujący i promujący badania
zmian globalnych w przeszłości
PIG Państwowy Instytut Geologiczny
PIOŚ Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska
PM10 PARTICULATE MATTER 10 µ Aerozole 10 mikrometra i mniej
PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska

~ 36 ~
PSHM Państwowa Służba Hydrologiczno
Meteorologicza
SCOR SCIENTIFIC COMMITTEE ON OCEANIC
RESEARCH
Komitet Badań Morza
SOOP SHIP OF OPPORTUNITY PROGRAMME Program pomiarów okazjonalnych ze statków
SWIR SHORT WAWE INFRARED Radiacja podczerwieni krótkofalowej
TIR THERMAL INFRARED Podczerwień termiczna
UAM Uniwersytet Adama Mickiewicza
UM Urząd Morski
UMCS Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej
UMK Uniwersytet Mikołaja Kopernika
UNFCCC UNITED NATIONS FRAMEWORK
CONVENTION ON CLIMATE CHANGE
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w
sprawie Zmian Klimatu
UŚ Uniwersytet Śląski
VIS VISIBLE Światło widzialne
VOS VOLUNTARY OBSERVING SHIP Statki Obserwacji Dobrowolnych
VOSCLIM VOLUNTARY OBSERVING SHIP
CLIMATE PROJECT
Statki Dobrowolnych Obserwacji Klimatycznych
WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WMO WORLD METEOROLOGICAL
ORGANIZATION
Światowa Organizacja Metorologiczna
WWW WORLD WEATHER WATCH (WMO) Światowa Prognoza Pogody

~ 37 ~
Cytowane prace
1. GCOS, 1998. Report on the Adequacy of the Global Observing System for Climate
in Support of the UNFCCC. Geneva : GCOS Report 48, 1998. p. 34pp,
WMO.
2. GCOS, 2003. Second Report on the Adequacy of the Global Observing System for
Climate in Support of the UNFCCC. Geneva : GCOS Report 82, 2003. p.
73pp. WMO.
3. GCOS, 2004. Implementation Plan for the Global Observing System for Climate in
Support of the UNFCCC. Geneva : GCOS Report 92, 2004. p. 136pp,
WMO. WMO/TD-No. 1219.
4. ANON, 2001. TRZECI RAPORT RZĄDOWY DLA KONFERENCJI STRON
RAMOWEJ KONWENCJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH W SPRAWIE
ZMIAN KLIMATU. W-wa : IOŚ, 2001.
5. ANON, 2006. CZWARTY RAPORT RZĄDOWY DLA KONFERENCJI STRON
6. ANON, 2008. PIĄTY RAPORT RZĄDOWY DLA KONFERENCJI STRON
7. Miętus M., Filipiak J., Biernacik D., Jakusik E., Stepko W., Ziemiaoski M.,
Wójcik R. Poland’s National Report on activities related to the Global
Climate Observing System (GCOS). W-wa : IMGW, 2008. p. 39pp.
8. Pęksa Ł., Król M., Skrzydłowski T. Działalność monitoringowa w Tatrzańskim
Parku Narodowym. Zakopane : TPN ZBiM, 2011. p. 65. Vol. I.
9. WMO/IOC, 2011. VOS Programme Status and Implementation. Hobart : JCOMM,
2011. p. 11. SOT-VI/Doc. 7.2.
10. WMO/IOC; 2011. Metadata requirements. Hobart : JCOMM, 2011. p. 14. SOT-
VI/Doc. 1.
11. GCOS, 2010. Implementation Plan for the Global Observing System for Climate in
Support of the UNFCCC (2010 Update). Geneva : WMO/IOC, 2010. p.
180pp. GOOS-184, GTOS-76, WMO-TD/No. 1523.
12. GCOS, 2006. Systematic Observation Requirements for Satellite-Based Products
for Climate. Geneva : GCOS Report 107, 2006. p. 103pp, WMO. WMO/TD-
No. 1338.

Implementacja gcos pl

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von ryszardtraczyk

Mehr von ryszardtraczyk (17)

Implementacja gcos pl