1. Jak sprawić, aby motywowanie dziecka
przyniosło oczekiwany sukces?

2. Co to jest motywacja?
Motywacja kształtuje się od pierwszych dni życia człowieka przez
kolejne etapy jego rozwoju i należy do indywidualnych kompetencji
człowieka. Motywacja jest motorem rozwoju dziecka i źródłem
sukcesu. Dzięki niej możliwe jest osiągnięcie każdego celu.
Ze względu na długość i intensywność procesu edukacji pierwszą
czynnością w toku wychowania i nauczania powinno być rozbudzenie
właściwej motywacji.
2

3. Umiejętność wzbudzania motywacji –
To zachęcania dziecka do wysiłku oparte na języku
współpracy. Zachęcające i zniechęcające komunikaty
mają diametralnie różny wpływ na zachowanie
dziecka.
Jedne prowokują do współpracy,
drugie najczęściej wywołują opór.
3

4. Jak używać zachęcających komunikatów jako skutecznego
narzędzia motywującego?
Rodzaj stosowanych przez rodziców komunikatów nierozerwalnie
wiąże się z tym, jakie wyznaczają oni granice.
Rodzice od wczesnych lat życia dziecka stosują dwie strategie
postępowania.
Jeśli skupiają się na wartości i umiejętnościach dziecka, zamiast
na konkretnym zachowaniu – wyrażają swoje przekonanie o
nieudolności i nisko oceniają jego możliwości. Ono odbiera
komunikat rodzica jako osobisty atak i czując się urażone –
odpowiada oporem.
Jeżeli rodzice skupiają się na wyborach i zachowaniu dziecka –
wyrażają szacunek, akceptację i wiarę w jego możliwości.
4

5. Zachęta
Zachęcające komunikaty sprawiają, że dziecko czuje
się dobrze.
Motywują je do współpracy, szczególnie, kiedy
zaspokajają
jego
potrzebę przynależności,
wzmacniają poczucie wartości i kompetencji oraz
budują wiarę w jego umiejętności, przezwyciężania
problemów, które go dotyczą.
Są potężną siłą motywującą do zmian.
Zachęta potrafi zadecydować między oporem a
współpracą.
5

6. Jak mówić, aby być słuchanym przez dzieci?
słuchaj dziecka bardzo uważnie,
zaakcentuj jego uczucia słowami: „ach”,
„hm”, „rozumiem”,
określ te uczucia: „Och, to straszne.
Wygląda na to, że jesteś wściekły/jest ci
przykro”
słuchaj aktywnie z uwzględnieniem
komunikacji interpersonalnej.
6

7. Do aktywnego słuchania niezbędne jest:
Rodzic musi umieć rzeczywiście przyjmować uczucie wyrażone
przez dziecko.
Rodzic musi pamiętać, że uczucia dziecka przemijają. Aktywne
słuchanie pomaga dziecku przejść od jednego uczucia do
drugiego.
Rodzic musi chcieć pomóc dziecku w rozwiązywaniu jego
problemów i znaleźć na to czas.
Rodzic musi „towarzyszyć dziecku przeżywającemu trudne
problemy, zachowując jednak odrębną tożsamość”.
Rodzic powinien zrozumieć, że dziecko rzadko zaczyna od
prawdziwego problemu. Aktywne słuchanie pomaga mu
w wyjaśnieniu sytuacji.
Zachęta dotyczy podejmowania właściwych działań, służy
współpracy, samodzielności, rozwojowi.
7

8. Aby zachęcić dziecko:
Opisz, co widzisz, lub przedstaw problem
Udziel informacji
Powiedz to jednym słowem
Porozmawiaj o swoich uczuciach
8

9. Cel pracy domowej:
Dostarczanie dziecku możliwości ćwiczenia i
doskonalenia nowych umiejętności (trening- lepsze
oceny)
Uczy
odpowiedzialności,
samodyscypliny,
samodzielności,
wytrwałości,
umiejętności
gospodarowania czasem
właśnie te umiejętności będą miały
największy wpływ na przyszły sukces życiowy
dziecka.
9

10. System z zachwianą równowagą oraz zrównoważony
system odrabiania lekcji:
Zadania rodziców:
Zachwiana równowaga
Zrównoważony system
1. zadawanie częstych pytana temat prac
domowych
2. przypominanie dziecku o odrobieniu lekcji
3. pytanie, czy dziecko odrobiło lekcje
4. przywożenie do szkoły zadań, których
dziecko zapomniało zabrać
5. pomoc polegająca rozwiązywaniu
niektórych zadań
6. wygłaszanie kazań lub karanie za
niewykonane zadania
7. poczucie odpowiedzialności za porażki
dziecka
1. wyznaczanie stałej pory odrabiania
lekcji
2. wyznaczanie stałego miejsca pracy
3. zapewnienie niezbędnych materiałów i
pomocy naukowych
4. zapewnienie pomocy i rady w
określonych granicach
5. wyznaczanie logicznych konsekwencji
za nieposłuszeństwo i wyciąganie ich
w razie potrzeby
10

11. System z zachwianą równowagą oraz zrównoważony system
odrabiania lekcji:
Zadania dziecka:
Zachwiana równowaga:
1.
znajdowanie wymówek dotyczących
zadanej pracy (np. ”została zgubiona
lub ukradziona”, „nic nie było
zadane”),
2.
wysłuchiwanie upomnień, kazań i
reprymend od rodziców i uczących,
3.
czekanie z odrobieniem lekcji do
ostatniej chwili,
4.
odrabianie lekcji w ruchliwym miejscu,
które będzie przyciągało jak największą
uwagę,
5.
udawanie, że nie rozumie zadań, tak by
rodzice zaangażowali się w ich
odrobienie,
6.
odrabianie lekcji pospiesznie i
powierzchownie, by mieć to jak
najszybciej za sobą,
7.
obwinianie rodziców i nauczycieli za
słabe oceny.
Zrównoważony system:
1.pilnowanie zadanych prac i książek,
2.punktualne rozpoczynanie odrabiania lekcji
i przeznaczanie na to odpowiedniej ilości
czasu,
3.samodzielne odrabianie lekcji -korzystanie
tylko z niewielkiej pomocy,
4.oddawanie na czas wykonanej pracy,
5.przejęcie odpowiedzialności za ocen lub
inne konsekwencje.
11

12. System z zachwianą równowagą oraz zrównoważony system
odrabiania lekcji:
Zadania nauczyciela:
Zachwiana równowaga:
Zrównoważony system:
1.wygłaszanie kazań, przekonywanie i
namawianie dziecka do odrabiania lekcji,
2.częste przypominanie o zadanej pracy,
3.dawanie dziecku dodatkowych terminów i
kolejnych szans nadrobienia zaległości,
4.dawanie łatwiejszych zadań w nadziei, że
wówczas zostaną odrobione,
5.proszenie rodziców o większe
zaangażowanie,
6.specjalne nagradzanie dziecka za
odrobioną pracę,
7.poczucie odpowiedzialności za
niepowodzenia dziecka.
1.udzielanie wskazówek,
2.dostarczenie materiałów,
3.wyznaczenie terminów,
4.zachęcanie do pracy,
5.udzielanie informacji zwrotnej dotyczącej
oddanej pracy.
12

13. Trzy kroki w celu zrównoważenia systemu:
Jasno określ zadania
Wbuduj odpowiedzialność
Wycofaj się, ograniczając własne
zaangażowanie tylko do wykonywania swoich
zadań i pozwól, by reszty dokonał system
oparty na odpowiedzialności
13

14. Konsekwencje dla dzieci w szkole podstawowej:
zakaz zabawy po szkole
zakaz zapraszania kolegów do domu
zakaz oglądania telewizji i gier video
nakaz pozostawania w domu i
zachowywania się cicho (może zająć się
czytaniem, rysowaniem).
14

15. Metody motywowania
Metody motywowania dzielą się zasadniczo na:
związane z „nagrodą”
związane z uniknięciem „kary”
Co dorosłych bardziej motywuje w ich pracy: obawa
przed ucięciem części pensji czy perspektywa
nagrody finansowej?
15

16. Nagroda
Motywacja dzieci jest nietrwała, nastawiona na
natychmiastową nagrodę lub uniknięcie kary. Dzieci żyją
tu i teraz, skupione są na dniu dzisiejszym, nie potrafią
wyobrażać sobie przyszłości, ani siebie w przyszłości za
kilka, czy kilkanaście lat. Oczekiwanie od dzieci
motywacji wewnętrznej – uczenia się „dla siebie” i
przyszłych osiągnięć zawodowych w wyimaginowanym
zawodzie – jest nierealne na tym etapie rozwoju.
Spodziewana nagroda ma większą funkcję
motywacyjną niż strach przed karą (brakiem nagrody).
16

17. Od motywacji zewnętrznej do wewnętrznej…
Dzieci są konkretne, im młodsze dziecko tym nagrody powinny być
bardziej konkretne (słodycze, zabawki itp.).
Z czasem ich liczba zmniejsza się na korzyść nagród społecznych
(pochwała, uśmiech, przytulenie itp.), ale czasem nawet my jako
dorośli wolimy premię od uścisku dłoni prezesa.
Stopniowo należy
doprowadzić,
by
dziecko
samo
odczuwało motywację opartą na satysfakcji, poczuciu zadowolenia,
dumie.
Motywacja
płynąca
z
wnętrza decyduje
bowiem
o wykorzystaniu przez dziecko zdolności i umiejętności,
a zawarta w niej energia sprawia, że mogą się one ujawnić.
17

18. Jak chwalić dziecko?
Pochwała, słowna aprobata, jest rodzajem wzmocnienia pozytywnego
i formą emocjonalnego wsparcia. Ma ona szczególne znaczenie,
gdy dziecko funkcjonuje w trudnej sytuacji.
Jak wynika z badań, ludzie najczęściej oczekują takiego właśnie
wsparcia, choć jego skuteczność zwykle jest mniejsza
np. od wsparcia rzeczowego.
Pochwała i aprobata są też ważnymi czynnikami, sprzyjającymi
kształtowaniu pozytywnego obrazu samego siebie, a pozytywna
i realistyczna samoocena jest zasadniczym czynnikiem dla
prawidłowego przystosowania emocjonalnego dziecka.
18

19. Znaczenie pochwał
Komunikat wyrażający akceptację i uznanie, aby mógł
rzeczywiście stanowić nagrodę – musi być zgodny w swej treści
słownej i treści emocjonalnej.
Pochwała wyrażona przez osoby znaczące w otoczeniu dziecka, ma
istotny wpływ nie tylko na jego dobre samopoczucie, ale jest też
czynnikiem kształtowania obrazu samego siebie.
Struktura „ja” ma dwa wymiary: wiedza o sobie i samoocena.
Spośród wielu rodzajów wzmocnień pozytywnych, jakie mamy do
dyspozycji w wychowaniu, najczęściej jest stosowana właśnie
aprobata słowna: pochwała. Czasami wspieramy ją gestem: bijemy
brawo, przytakujemy głową na znak uznania, mimiką twarzy
(uśmiechamy się, spoglądamy przyjaźnie).
19

20. Nie szczędź pochwał:
opisz, co widzisz
opisz, co czujesz
podsumuj godne pochwały
zachowanie dziecka słowami
np. „Ładnie posprzątałeś pokój”
20

21. Oto kilka przykładów:
Kapitalnie, radzisz
sobie coraz lepiej.
Dziękuję za twoją
pracę.
Jestem ci wdzięczny
za twoją pomoc.
Taka praca bardzo
mnie cieszy.
Rzeczywiście,
dałeś z siebie
wszystko.
Jestem z
ciebie dumny.
Jesteś bardzo
pracowita i
wytrwała.
Wygląda na to,
że włożyłeś w
to dużo pracy
Podoba mi się
sposób, w jaki
pracujesz
Sprawiłeś mi
wielką
przyjemność!
Cudownie!
Masz u mnie
wielkiego
„plusa”
Właśnie tak!
Spisałaś się
na medal.
21

22. Pochwały konstruktywne i destruktywne.
Pochwała może być destruktywna.
Zawsze jesteś taki
dobry. Zawsze
jesteś taki hojny.
Zawsze jesteś taki
uczciwy
Taka pochwała wytwarza niepokój.
Nakłada na człowieka obowiązek sprostania niemożliwości.
Nikt nie może być zawsze dobry, hojny, i pełen troski o innych.
Pochwała, która ocenia osobowość i charakter, jest nieprzyjemna,
niebezpieczna.
Pochwała, która opisuje wysiłki, dokonania i uczucia, jest pożyteczna i
bezpieczna.
Opisuj, nie oceniaj. Zajmuj się zdarzeniami – nie oceniaj osobowości.
Opisuj uczucia, nie oceniaj charakteru. Przekaż realistyczny obraz
osiągnięcia, nie gloryfikuj osoby.
22

23. Podsumowanie
Umiejętność wzbudzania motywacji – czyli zachęcenia dziecka do
wysiłku – to ważna cecha dorosłego opiekuna: rodzica, nauczyciela.
Aktualnie za najlepszy sposób uczenia dzieci, motywujący je „od
wewnątrz”, uważa się metodę „uskrzydlania”.
Uskrzydlenie jest stanem psychicznym, który oznacza, że dziecko
zajmuje się właściwym zadaniem, zadana praca sprawia mu
przyjemność, że mu na niej zależy.
Dzieci niespokojne są wtedy, gdy przerastają je zadania domowe.
Należy motywować dziecko zachętą, pochwałą i nagrodą tak, aby
miało chęć na podejmowanie wysiłku, kolejnych prób
(mimo niepowodzeń), stało się wytrwałe, weszło w stan
„uskrzydlenia”.
23

24. Zadania rodziców, nauczycieli w koncepcji „uskrzydlenia”:
Zaszczepić dziecku wytrwałość i wolę walki
Pokazać radość satysfakcji z pokonania
przeszkody
Przekonać, że warto się doskonalić
Budować i wzmacniać wewnętrzną motywację,
tak aby stała się niezależna od czynników
zewnętrznych
24

25. Literatura
•
•
•
•
•
Faber A., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do
nas mówiły.
Fisher S., Rodzice a nastolatki.
Goleman D., Inteligencja emocjonalna.
Dobson J., Uparte dziecko. Od narodzin do wieku młodzieńczego.
Mackenzie R.J., Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?
25

26. Dziękuję!
mgr Ewa Soja
Kontakt
ul. Rękawka 3/2
30-535 Kraków
Biura
ul. Wiśniowa 36 m. 2
02-520 Warszawa
sekretariat@ud.edu.pl
www.uniwersytetdzieci.pl
ul. Iwana Pawłowa 1/1
53-604 Wrocław
ul. Kościuszki 31a/8
10-503 Olsztyn

27. Realizację wykładu wspiera
27