5. ‘Niveaus’ in het verschijnsel Wetenschappelijk <> Interpersonaal <> Personaal
6.
7. Wat is er gebeurd? Was Werd Wordt? Nederland Europa Global Verzuild Secularisatie Interreligieus Traditie Verzet Subjectief Patriarchaal Democratisch Feminien Theïsme Iets-isme Panentheïsme Christelijk Algemeen Islam / Boeddhisme Vast Flexibel Transformationeel Kerkelijk Onkerkelijk Spiritueel Doen? Hebben? Zijn? Theologisch Postmodern Mystiek
Deze serie dia’s gaan over het fenomeen ‘spiritualiteit’ in het algemeen en de christelijke spirituele traditie in het bijzonder. De hele serie kan worden gebruikt in een cursus/leerhuis over christelijke spiritualiteit.
Spiritualiteit is een onderdeel van het religieuze verschijnsel. Daarin worden meestal een viertal vormgevende elementen onderscheiden.
Religieuze groepen onderscheiden zich naast de inhoudelijke kant in de mate van institutionalisering / conceptualisering / groepsvorming en in de plaatsbepaling van de brondimensie: natuur / zelf / ander / metafysisch
Spiritualiteit wordt in het algemeen gezien als ‘praktische’ en ‘persoonlijke’ dimensie van de religie.
Die spiritualiteit is een ‘blend’ van persoonlijke, ‘groeps’ en bestudeerde ervaringen en inzichten. Vooral in onze tijd ligt het accent heel sterk op de persoonlijke ervaring. De innerlijkheid.
Hier zet ik als een mindmap / brainstorm allerlei sleutelwoorden rondom het fenomeen op een rij.
In de historische zin heeft er zich de laatste 50-60 jaar in onze westerse wereld een geweldige ontwikkeling voorgedaan. Op allerlei gebieden hebben zich fundamentele transformaties voorgedaan die hun effect hebben op de spiritualiteit van mensen
De vraag naar spiritualiteit is groot en heeft de rol van kerkelijke geloofsvorming overgenomen. Ook het ontstaan van allerlei nieuwe media heeft een nieuwe dynamiek gegeven aan allerlei ontwikkelingen over allerlei ‘grenzen’ heen.
Kloosters, bezinningscentra’s, nieuwe denkers en trends bevolken het veld van spiritualiteit.
Elke schrijver over spiritualiteit heeft zo wel zijn eigen omschrijving met zijn eigen nuancering. Benedictus (500): ars spiritualis / geestelijke levenskunst Anselm Grün: leven uit de geest van Jezus Christus / geestelijk leven Philip Sheldrake: ... Concious involvement in the project of life integration through self-transcendence toward the ultimate value one perceives Is dus niet per definitie christelijk of specifiek religieus
Zoals je straks in de andere delen zult kunnen zien moet je die elementen zo breed mogelijk zien. Mijn voorstelling daarvan is steeds vanuit de christelijke traditie ingekleurd. Dit bouwwerk ziet er voor de Islamiet, Boeddhist en agnost steeds heel anders uit!
Deze elementen worden door elke spirituele traditie anders ingekleurd God / Bron / Inspiratie / Geest / leven / Boeddha natuur / Geist / ‘Grund’ / Sophia / Jichud Jezelf / Echte Zelf / Ego / Illusie / Man / Vrouw / ‘Anawim’ / onderdrukte / Adam Wereld / Natuur / cultuur / Westen / Techniek / Inoefening / Praxis / Levenskunst / rituelen / de vijf zuilen
Vak worden in de spirituele tradities die bronwerkelijkheid als allesomvattend / dragend / scheppend gezien en als liefdevol
Tussen die drie elementen ontstaat er door de tijd heen een dynamische ‘interactie’ met zijn vormende en misvormende werking Vormend: liefdevol / emanciperend / creatief / goede & ware & schone Misvormend: onderdrukkend / patriarchaal / misbruik / uitbuiting
Nog een keer een omschrijving van spiritualiteit
Hier wil ik de menselijke ‘faculteiten’ die een rol spelen in spiritualiteit op een rij zetten: ons denken, voelen, willen, lichaam en doen zijn in dit gebeuren betrokken. Heel ons zijn staat op het spel. Daar spelen al die ‘oefeningen’ op in. Geestelijke oefeningen zijn dus handelingen waarmee ons bestaan betrekken in dat (om)vorminsproces.
Hier geef ik per ‘faculteit’ een paar voorbeelden. Uiteraard zijn ze geen geïsoleerde activiteiten. We zijn er altijd met heel ons lijf en leden bij.
De komende dia’s zijn een woordelijke en beeldende brainstorm van thema’s en aspecten. Je kern / Je ware en je valse zelf / Diepte-inkeer / Opklimmen naar God; het blijven metaforen en geen afbeelding van de werkelijkheid. Wel weer verbeeldingen van een werkelijkheid
Het leven als een reis door en naar.
In de christelijke traditie staat het leven, de kruisdood en de Geest van Christus centraal in de spiritualiteit. Uiteraard zijn we dan nog niet uitgepraat wat daarvan dan de betekenis voor de vormgeving va ons leven zou mogen zijn.
In veel wetenschappelijke tradities vind er reflectie op en onderzoek naar plaats. Sinds kort kennen wij een opleiding tot geestelijk begeleider waarin die persoonlijke spiritualiteit centraal staat.
In de geschiedenis zijn vele fasen en namen te onderscheiding als het gaat om praktische spiritualiteit. Dit rijtje is niet volledig!
Een beetje vergelijkbaar met een vorige dia
Het lijkt soms wel dat spiritualiteit aan elkaar hangt van spanningsvolle ‘tegenstellingen’. Die juist met elkaar verbinden en beiden overeind laten staan lijkt wel de uitdaging van spiritualiteit.
Gewoon een lijstje van grote stichters, tradities en namen
Heel belangrijk is om de vormgeving van spiritualiteit te bezien vanuit allerlei mede bepalende zaken zoals leeftijd, levenssituatie en plek in tijd en op de aardbol.
Dit vraagt om een uitgebreide toelichting. Maar persoonlijk denk ik dat je aan een gezond makende spiritualiteit een aantal eisen kunt stellen. De volgende kenmerken moeten wat mij betreft in ieder geval aanwezig zijn. Een bijdrage aan de levens- en stervenskunst moet het in ieder geval zijn!
Hoe ziet de toekomst van spiritualiteit er uit? Volgens gaan er in ieder geval vanuit internet en de interreligieuze ontmoeten unieke mogelijkheden uit die van belang zijn voor de toekomstige spiritualiteit.