1. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |1
UNIT PELAJARAN 1
DEFINISI DAN KONSEP PENDIDIKAN KHAS
HASIL PEMBELAJARAN
Di akhir unit ini, anda diharap dapat:
1. Menerangkan definisi dan konsep pendidikan khas.
2. Menjelaskan Falsafah Pendidikan Khas.
3. Menerangkan peranan dan tugas pasukan pelbagai disiplin.
PENGENALAN
Pendidikan untuk semua menegaskan tentang hak semua kanak-kanak untuk diberi pendidikan
tanpa mengira latar belakang sosial mahupun perkembangan intelek kanak-kanak tersebut.
Murid berkeperluan khas yang berada dalam program Pendidikan Khas di Malaysia terdiri
daripada; (a) Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran (KKBP) merupakan mereka yang terdiri
daripada pelbagai kategori seperti Sindrom Down, Perkembangan Lewat, Autisme, Hiperaktif,
Cerebral Palsy, Epiletik, Masalah Emosi dan Masalah Pertuturan,(b) Kanak-kanak Bermasalah
Penglihatan dan (c) Kanak-kanak Bermasalah Pendengaran. Bagi memenuhi keperluan murid
khas berkenaan program pengajaran dan pembelajaran (P&P) yang dibentuk adalah fleksibel
selaras dengan peraturan-peraturan Pendidikan (Pendidikan Khas) 1997, yang menyatakan “
guru-guru boleh mengubah suai kaedah atau teknik pengajaran atau pembelajaran (P&P),
masa bagi aktiviti, mata pelajaran dan bahan bantu mengajar bagi mencapai tujuan dan
matlamat Pendidikan Khas”.
DEFINISI DAN KONSEP PENDIDIKAN KHAS
Pendidikan adalah perkara yang berkaitan dengan pengalaman terancang dan tanpa dirancang
yang membolehkan kanak-kanak dan orang dewasa berkembang serta belajar melalui interaksi
dengan masyarakat dan budayanya. Pendidikan khas adalah program atau perkhidmatan yang
dibina untuk memenuhi keperluan kanak-kanak berkeperluan khas. Oleh kerana keperluan
setiap kanak-kanak adalah berbeza, pendidikan khas memerlukan fleksibiliti dan motivasi dalam
amalan pengajaran dan pembelajaran (P&P). Strategi dan teknik pengajaran yang diubah suai
untuk diserapkan ke dalam kaedah pengajaran dan pembelajaran kelas biasa. Perlaksanaan
sesuatu program pendidikan khas juga memerlukan perbelanjaan yang tinggi dan melibatkan
hak-hak asasi manusia dan persamaan peluang.
2. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |2
Pendidikan khas didefinisikan sebagai kaedah-kaedah yang dibentuk khusus untuk
memenuhi keperluan kanak-kanak yang mengalami pelbagai kecacatan atau kurang upaya.
Pendidikan khas juga merangkumi aspek-aspek pengajaran dan pembelajaran, latihan jasmani
dan juga pendidikan yang berteraskan rumah, hospital dan institusi. Manakala Slavin (1997),
pula mendefinisikan pendidikan khas sebagai sebarang program yang diperuntukkan atau
ditujukan kepada pelajar-pelajar yang bermasalah seperti kecacatan mental, emosi, dan
ketidakupayaan fizikal ataupun penambahan kepada pembelajaran biasa dalam kelas.
Bagi Hallahan dan Kauffman (2006) pendidikan khas merupakan program pendidikan
yang disediakan untuk memenuhi keperluan kanak-kanak berkeperluan khas iaitu program
pengajaran khusus yang direka bentuk untuk memenuhi keperluan pelajar luar biasa. Ianya
juga mungkin memerlukan penggunaan bahan-bahan peralatan dan kaedah pengajaran khusus
(Gargiulo 2003). Pengajaran yang direka bentuk khusus bagai memenuhi keperluan kanakkanak yang kurang upaya. Pengajaran ini mungkin dijalankan di bilik darjah, rumah, hospital
atau institusi lain (Friend 2005). Menurut Mansor (2005) pendidikan khas merujuk kepada suatu
usaha yang berterusan untuk menggalakkan perkembangan optima seseorang sebagai yang
berkemahiran, berhaluan, berupaya, beriman, berdikari, mampu merancang dan menguruskan
kehidupan serta menyedari potensi diri sendiri sebagai individu dan ahli masyarakat yang
seimbang dan produktif selaras dengan Falsafah Pendidikan Negara.
Kesimpulannya Pendidikan Khas boleh didefinisikan sebagai kaedah-kaedah yang
dibentuk khusus untuk memenuhi keperluan kanak-kanak yang mengalami pelbagai kecacatan/
kurang upaya. Pendidikan Khas juga merangkumi aspek-aspek pengajaran dan pembelajaran,
latihan jasmani, dan juga pendidikan yang berteraskan rumah, hospital, dan institusi. Kurikulum
untuk pendidikan khas ini juga sebahagian daripada kurikulum biasa yang telah diubah suai
dengan tujuan memenuhi keperluan-keperluan khas bagi murid-murid yang mengalami pelbagai
jenis kecacatan/ kuang upaya itu.
Apakah konsep dan definisi pendidikan khas mengikut akta pendidikan khas yang
diamalkan di Malaysia.
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAN DAN FALSAFAH PENDIDIKAN
KHAS
Pendidikan di Malaysia adalah satu usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi potensi
individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan
harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan kepada Tuhan.
3. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |3
Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketrampilan,
berakhlak mulia, bertanggungjawab, dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta
memberi sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara.
Falsafah Pendidikan Khas di Malaysia adalah satu usaha yang berterusan untuk
melahirkan insan yang berkemahiran, berhaluan, berupaya, beriman, berdikari, mampu
merancang dan menguruskan kehidupan serta menyedari potensi diri sendiri sebagai seorang
individu dan ahli masyarakat yang seimbang dan produktif selaras dengan Falsafah Pendidikan
Negara. Bagi memenuhi keperluan dan kehendak Falsafah Pendidikan Khas, kurikulum yang
dibina berlandaskan kepada tiga prinsip utama iaitu pendidikan menyeluruh dan bersepadu
bertujuan memberi fokus kepada petensi individu meliputi aspek jasmini, emosi, rohani, intelik
dan sosial. Potensi ini hendaklah dipertingkatkan melaluai penglibatan kumpulan pelbagai
disiplin secara kolaboratif dan bersepadu. Prinsip yang kedua ialah pembelajaran yang
menggembirakan dan bermakna merujuk kepada proses pengajaran dan pembelajaran yang
merangsang dan mengekalkan minat murid berkeperluan khas kepada pembelajaran.Suasana
penbelajaran yang kondusif perlu diberi penekanan agar murid dapat menguasai pengetahuan
dan kemahiran yang boleh digunakan untuk keperluan diri dan masyarakat.Ini dapat melahirkan
murid yang berkeyakinan dan berfikiran terbuka.Manakala prinsip yang ketiga ialah pendidikan
sepanjang hayat iaitu merupakan pemerolehan ilmu pengetuahuan dan kemahiran di alam
persekolahan yang dapat menjana penguasaan ilmu secara berterusan untuk digunakan dalam
kehidupan seharian.
Prinsip di atas perlu dilaksanakan melalui proses yang melibatkan tiga aspek iaitu
bidang pembelajaran, pendekatan pengajaran dan pembelajaran, dan penilaian yang
berteraskan kepada keperluan individu. Untuk menentukan keperluan setiap individu, penilaian
awal perlu perlu dijalankan berdasarkan laporan pakar.Guru perlu menjalankan ujian
pengesanan untuk menentukan murid layak berada dalam program pendidikan khas. Setelah
murid berada dalam pendidikan khas, ujian diagnostik seperti temubual, senarai semak dan
pemerhatian perlu dijalankan untuk menentukan tahap kefungsian murid dan seterusnya
merancang program pendidikan berdasarkan keperluan individu.
Perhubungan antara bidang pembelajaran, pendekatan pengajaran dan pembelajaran,
dan penilaian adalah bersifat interaktif.Untuk memenuhi keperluan individu,interaksi antara
ketiga-tiga aspek di atas boleh berlaku dalam keadaan fleksibel. Proses ini boleh bermula
daripada mana-mana aspek berpaksikan kepada keperluan murid.Kurikulum ini juga
menetapkan satu bentuk pengajaran yang tidak terikat. Ini bermakna aktiviti-aktivi pembelajaran
boleh dibentuk mengikut keperluan murid yang berbeza berpandukan pemilihan pengalaman
pengajaran melalui bidang berikut iaitu bidang pengurusan kehidupan yang merangkumi
komponen pengurusan diri, komponen kemahiran menipulatif , komponen pengurusan tingkah
laku, dan komponen kemahiran hidup. Bidang akademik berfungsi pula merangkumi
komponen Bahasa Melayu, komponen Matematik, komponen Bahasa Inggeris dan komponen
Teknologi Maklumat dan Komunikasi. Bagi bidang kerohanian dan nilai-nilai murni
merangkumi komponen pendidikan Agama Islam dan komponen Pendidikan Moral. Manakala
bidang yang terakhir ialah bidang sosial, riadah dan kreativiti yang mengandungi komponen-
4. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |4
komponen seperti komponen Pendidikan Jasmani, komponen Pendidikan Seni, komponen
Pendidikan Muzik, Gerakan dan Drama, komponen Pendidikan Sains, Sosial dan Alam Sekitar
Dalam menjalani proses pengajaran dan pembelajaran, prinsip-prinsip teori
pembelajaran boleh digabungkan dengan kerja-kerja praktikal dalam situasi kehidupan yang
sebenar supaya murid berkeperluan khas mendapat input sepenuhnya. Keupayaan individu
akan menentukan pemilihan pendekatan pengajaran dan penbelajaran. Melalui proses
pengajaran dan pembelajaran yang fleksibel dan bersepadu diharapkan dapat melahirkan
individu yang memiliki ciri-ciri seperti mampu berdikari,berdisiplin dan bersikap positif, bermoral
dan beretika, berkemahiran dan berketrampilan dan produktif dan boleh menyumbang kepada
keluarga, masyarakat dan negara. Setelah melalui keseluruhan proses pengajaran dan
pembelajaran dan memiliki ciri-ciri tersebut adalah diharapkan murid dapat menjalani satu
kehidupan yang bermakna kepada diri, keluarga dan bertepatan dengan nilai-nilai yang diterima
oleh masyarakat.
Bincangkan bagaimanakah anda menerapkan prinsip Falsafah Pendidikan Khas di
dalam bilik darjah.
MODEL-MODEL PELAKSANAAN PENDIDIKAN KHAS
Terdapat dua model utama dalam pengendalian murid berkeperluan khas iaitu Model
Perubatan dan Model Sosial.
Model Sosial (Social model) dan Model Perubatan (Medical Model)
Kedua-dua model ini mengutamakan ke arah masyarakat penyayang iaitu mengenalpasti
masalah dalam komuniti dan kegagalan komuniti memastikan keperluan OKU diambil kira.
Locates problem in society.
Individual limitations are acknowledged but are seen as less important than society’s failure
to ensure the needs of the disabled are taken into account in its organisation and facilities
Bagi tujuan menjayakan model ini prinsip kolaborasi dan penglibatan pelbagai pihak
amat diutama dengan penglibatan ibubapa, sekolah dan masyarakat kepada program
pendidikan khas. Kolaborasi merupakan kerjasama yang diberikan oleh beberapa pihak dalam
menyelesaikan sesuatu masalah ataupun untuk mencapai suatu matlamat. Semangat
kerjasama harus lahir secara sukarela untuk memudahkan pencapaian suatu matlamat. Dalam
proses kolaborasi ini kumpulan pelbagai displin memainkan peranan penting. Menurut Golin
dan Ducanis ( 1981), kumpulan pelbagai displin adalah satu unit yang berfungsi yang terdiri
5. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |5
daripada pelbagai individu yang mempunyai kemahiran atau kepakaran dalam bidang tertentu.
Kumpulan ini akan bergabung tenaga untuk menyediakan perkhidmatan kepada kanak-kanak
khas. Mereka berfungsi untuk mengenal pasti masalah pelajar, merancangkan program
pendidikan dan menilai perkembangan pelajar untuk memastikan keberkesanan Program
Pendidikan Khas. Kumpulan ini adalah memastikan kanak-kanak mendapatkan penempatan
yang adil dan sesuai untuk kanak-kanak berkeperluan khas.
Sepertimana kita tahu pendidikan khas merupakan satu bentuk pendidikan khusus
diwujudkan untuk murid-murid berkeperluan khas seperti masalah penglihatan, masalah
pendengaran dan masalah pembelajaran. Kanak- kanak ini memang dilahirkan dengan
pelbagai kecacatan tetapi pelbagai bakat dan kemahiran tersembunyi dalam diri mereka.
Potensi diri mereka ini harus dikembangkan supaya mereka dapat berdikari dan menguruskan
diri mereka tanpa bantuan orang lain. Hanya pendidikan dan pengalaman sahaja yang akan
dapat membentuk murid-murid khas yang memiliki bakat dan kemahiran yang tinggi. Matlamat
falsafah Pendidikan Khas ialah menyediakan perkembangan optimum kanak-kanak dengan
keperluan–keperluan pendidikan khas agar dapat berfungsi sebagai individu yang
berkemahiran, berdikari, berhaluan, boleh merancang, merancang, mengurus kehidupan
sendiri, boleh menyedari potensi sendiri dan boleh menyesuaikan diri dalam masyarakat. Maka
kumpulan pelbagai displin harus berkolaborasi dan memberi sumbangan tertentu kepada
program pendidikan khas ini untuk membolehkan murid-murid istimewa ini mencapai kejayaan
dalam hidup mereka.
Tahukah anda siapakah yang akan terlibat dalam menjayakan program pendidikan
khas yang berkesan?
Pasukan Pelbagai Disiplin
Ibubapa
Sekolah
Pakar Perubatan
Badan Pertubuhan
Bukan Kerajaan (NGO)
Bahagian
Pendidikan Khas
Jabatan
Kebajikan
Masyarakat
Masyarakat
Mewujudkan pasukan pelbagai disiplin adalah kaedah yang sering dilakukan oleh guru pendidikan khas.
Fungsi Keseluruhan Kumpulan Pelbagai Displin meliputi pengenalpastian masalah iaitu;
a. Menaksirkan dan memperincikan masalah asal atau spesifik kanak-kanak khas dari segi masalah
kognitif, fizikal, pendengaran, penglihatan, komunikasi, emosi atau tingkah laku dan sebagainya.
6. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |6
b. Mengkaji semula intervensi yang telah dicuba oleh guru khas dan mengenalpasti keberkesanan
strategi untuk memulihkan masalah kanak-kanak. Ahli kumpulan akan menilai kesesuaian
program pendidikan yang sedia ada.
c.
Mencari alternatif dengan memikirkan pelbagai pendekatan untuk pemulihan. Contohnya
apakah pendekatan pengajaran yang sesuai untuk kanak-kanak hiperaktif ? Maka ahli kumpulan
yang terlibat akan memberikan pelbagai cadangan untuk mengajar kategori kanak-kanak ini.
d. Mengenalpasti keperluan khas pelajar dan merekodkan keperluan dan segala maklumat kanakkanak.
e. Pemilihan penyelesaian melalui pendekatan yang paling sesuai akan dipilih untuk menyelesaikan
masalah kanak-kanak khas. Sebagai contoh kanak-kanak bermasalah pembelajaran akan
dicadangkan rancangan pengajaran individu dalam program pendidikan.
f.
Setiap kumpulan pelbagai displin bertanggungjawab untuk menjalankan dan memantapkan
rancangan pendidikan.
Bentuk Kolabarasi Kumpulan Pelbagai Displin
1. Ibubapa
Ibubapa harus sentiasa peka terhadap sebarang aktiviti atau respon yang tidak normal anakanak. Mereka patut mengesan kekurangan anak mereka di peringkat awal. Mereka tidak harus
membiarkan sahaja jika mereka dapat mengesan sebarang masalah atau perubahan pada
anak mereka. Mereka harus berbincang dengan professional pakar berkaitan masalah atau
kecacatan anak mereka supaya tindakan selanjutnya untuk membantu anak-anak mereka
dapat diambil dengan segera. Mungkin peluang untuk memulihkan kecacatan tinggi jika dapat
mengesan kecacatan pada peringkat awal. Adalah penting untuk setiap ibubapa mengetahui
cara menjaga anak-anak mereka yang memiliki kecacatan dari segi mental, emosi dan fizikal
kerana kesilapan kecil boleh membawa kesan negatif kepada perkembangan kanak-kanak ini.
Mereka sentiasa perlu mendapatkan nasihat pakar perubatan untuk memulihkan kecacatan
kritikal anak mereka kepada keadaan lebih baik.Oleh itu mereka perlu bersikap positif dan
sentiasa percaya dalam diri yang mereka dapat menangani perkembangan anak-anak mereka.
Selepas itu juga perlu melakukan pemerhatian dan menganalisis setiap perlakuan anak-anak
mereka kerana kelakuan anak-anak berbeza mengikut kecacatan.
Ibubapa perlu memilih strategi yang sesuai untuk membentuk kelakuan anak-anak
mereka. Pembentukan kelakuan positif adalah penting supaya anak-anak dapat berkelakuan
baik di khalayak ramai kerana bukan semua faham keadaan mental dan emosi kanak-kanak
yang memiliki ciri-ciri khas. Universal Declaration of Human Right 1948 menegaskan bahawa
setiap kanak-kanak berhak untuk mendapatkan pendidikan. Jadi ibubapa tidak seharusnya
7. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |7
mengabaikan anak-anak mereka yang memiliki kekurangan dan kecacatan. Sebaliknya mereka
harus memberi sokongan dan kerjasama yang penuh untuk membantu anak-anak mereka yang
berkeperluan khas. Setiap kanak-kanak ini memiliki bakat dan kemahiran tertentu, maka
menghantar mereka ke sekolah khas dapat memperkembangkan bakat yang ada pada diri
mereka. Tanggungjawab ibu bapa tidak berhenti setakat menghantar anak mereka ke sekolah
sahaja. Mereka harus ke sekolah untuk mengetahui perkembangan semasa anak-anak mereka.
Penglibatan ibu bapa dalam program pendidikan khas adalah penting untuk membina
keyakinan dalam diri murid-murid khas selain memberi sokongan kepada mereka. Ibubapa juga
boleh memberi cadangan yang bernas untuk melancarkan lagi program pendidikan khas.
Ibubapa juga harus berkolaborasi dengan guru pendidikan khas dengan mendengar nasihat
guru dan menghadirkan diri dalam perjumpaan yang diadakan di sekolah. Ibubapa juga boleh
melibatkan diri dalam aktiviti yang dianjurkan oleh pihak sekolah seperti perkhemahan, program
motivasi dan sebagainya. Ibu bapa disarankan tidak menganggu dalam proses pengajaran dan
pembelajaran tetapi boleh berperanan sebagai pembantu kepada guru. Ibubapa boleh
membantu guru dengan mengawasi anak-anak mereka semasa membuat kerja rumah. Ibu
bapa perlu melakukan intervensi di rumah kerana ibu bapa merupakan guru terbaik kerana
mereka kerap mendampingi anak-anak mereka. Penglibatan ibu bapa akan memberi pengaruh
dalam perkembangan anak mereka. Sumbangan dan sokongan padu daripada pihak ibu bapa
sangat diperlukan kepada program pendidikan khas.
2. Pakar Perubatan
Pakar perubatan yang mempunyai pelbagai kepakaran dalam bidang perubatan memainkan
penting untuk mendiagnostik dan merawat penyakit kanak-kanak dan mengesan punca
masalah kecacatan untuk memulihkan kecacatan tersebut. Peranan pakar perubatan boleh
dibahagikan seperti jadual di bawah.
Pakar Perubatan
Peranan
Pediatrik
Pediatrik bertanggungjawab untuk mendiagnostik dan
merawat penyakit kanak-kanak dan mengesan punca
masalah pembelajaran seperti genetic, kewarisan,prenatal
dan postnatal.
Neurologi
Pakar neurologi adalah untuk mendiagnostik dan
mengubati penyakit yang berkaitan dengan neuorologikal
seperti kecederaan otak. Pakar ini juga mengawal
hiperaktif dan masalah menumpu perhatian dengan
memberikan kanak-kanak ubat “ Ritalin” untuk mengawal
keaktifannya
Terapi pertuturan
Mereka akan mengesan masalah komunikasi dari segi
pertuturan dan bahasa kanak kanak. Terapi pertuturan
akan menggunakan pelbagai pendekatan dan teknik untuk
membantu kanak-kanak seperti gagap, sumbing dan
8. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |8
kanak-kanak yang mempunyai masalah alat artikulasi
untuk bertutur.
Terapi fizikal
Ahli kumpulan ini bertanggungjawab untuk menaksir
fungsi-fungsi motor halus dan motor kasar kanak-kanak.
Dan melatih kemahiran hidup serta kemahiran membantu
diri.
Audiologi
Kanak-kanak yang disyaki mempunyai masalah dari segi
pendengaran akan dirujuk kepada
audiologi untuk
mengesan fungsi pendengaran mereka.
Oftomologi
Pakar ini akan menaksiran penglihatan pelajar. Sekiranya
mereka mempunyai masala penglihatan maka akan
memerlukan cara pengajaran yang berbeza dengan
kanak-kanak biasa.
Bincangkan perananan yang dimainkan oleh pakar-pakar perubatan seperti jurupulih
pertuturan, jurupulih cara kerja, pakar pemakanan, jurupulih bahasa dan psikologi klinikal dalam
membantu murid-murid pendidikan khas.
3. Pihak Sekolah
Pihak sekolah memainkan peranan penting untuk membentuk kanak-kanak supaya mereka
boleh berdikari dan menguruskan diri. Pihak sekolah haruslah menyediakan satu bangunan
atau bilik khas untuk murid-murid berkeperluan khas. Menyediakan infrastruktur yang serba
lengkap adalah salah satu tanggungjawab pihak sekolah untuk memastikan proses pengajaran
dan pembelajaran melalui kaedah-kaedah khusus dapat berjalan dengan lancar. Pengetua atau
guru besar juga harus memberi kerjasama dan sokongan penuh kepada program pendidikan
khas. Program pendidikan khas akan berkembang dengan adanya sokongan guru besar atau
pengetua. Mereka perlu mengambil tahu keperluan program pendidikan khas dan murid-murid
berkeperluan khas.
Bagi sekolah yang mempunyai program integrasi sepatut tidak mengasingkan muridmurid berkeperluan khas dengan murid-murid biasa melalui. Aktiviti-aktiviti yang menggalakkan
pergaulan antara murid-murid khas dengan murid-murid biasa harus diperbanyakan. Ini adalah
untuk membolehkan murid-murid khas berinteraksi secara normal dengan semua glongan dan
tidak akan mengasingkan diri. Langkah sebegini akan membantu murid-murid khas untuk
menghadapi masyarakat luar secara normal. Guru pendidikan khas berperanan penting dalam
keberkesanan program pendidikan khas. Guru pendidikan khas harus memberi komitmen yang
sepenuhnya kepada murid-murid berkeperluan khas dan program pendidkan khas. Mereka
9. Kanak-kanak Berkeperluan Khas |9
seharusnya menjiwai karier mereka sebagai seorang guru pendidikan khas. Hanya guru
pendidikan khas sahaja dilatih dengan pelbagai kemahiran untuk mengajar murid-murid
keperluan khas. Guru khas perlu memiliki kriteria sebagai seorang guru khas supaya program
pendikan khas dapat berjalan lancar.
Seorang guru khas harus berfikiran secara kreatif, inovatif dan imagenatif supaya dapat
menarik minat murid-murid berkeperluan khas untuk belajar dan menumpukan perhatian.Guru
khas juga harus tahu mengekalkan suasana kelas yang ceria dan mesra supaya murid dapat
menganggap sekolah sebagai rumah kedua mereka. Sikap simpati dan juga empati perlu ada
ada pada seorang guru pendidikan khas. Guru khas harus berupaya memberikan ujian saringan
kepada pelajar untuk mengenalpasti tahap pencapaian dan masalah pelajar. Guru khas perlu
mengenali setiap anak muridnya secara terperinci supaya mereka dapat melayan murid-murid
mengikut kepeluan tertentu. Guru pendidikan khas juga perlu menyediakan Rancangan
Pendidikan Individu mengikut kategori dan kesesuaian murid supaya mereka dapat menguasai
satu kemahiran dengan baik. Program dan aktiviti dirancang oleh guru tidak seharusnya
tertumpu di kawasan sekolah sahaja. Sebaliknya guru khas perlu membawa murid-murid ke
kawasan luar agar murid-murid dapat terdedah kepada masyarakat luar. Mereka juga boleh
meluaskan pengetahuan dan pengalaman melalui program lawatan. Guru khas juga harus
berbincang dengan ibubapa tentang masalah kesihatan dan tingkahlaku murid-murid khas agar
mereka dapat mencari jalan penyelesaian dengan mudah kepada suatu masalah dengan
adanya kerjasama yang baik antara guru khas dan ibubapa. Guru khas juga boleh mengubah
strategi pengajaran dengan mendengar nasihat dan idea ibubapa jika bersesuain dengan kurikulum.
Selain itu, kerjasama guru khas dengan program pendidikan arus perdana juga penting
untuk melancarkan perkembangan program pendidikan khas. Guru biasa (arus perdana) perlu
berkongsi pendapat dan tanggungjawab bersama guru pendidikan khas supaya objektif
pendidikan khas dapat dicapai. Guru khas dan guru biasa boleh tukar-menukar bahan bantu
mengajar supaya dapat menjimatkan masa dan tenaga. Guru biasa perlu membantu dan
memberi tumpuan lebih kepada murid-murid khas dalam program inklusif supaya mereka dapat
kekal dalam kekal biasa. Guru khas juga membantu guru biasa dengan mengajar pelajarpelajar lemah dalam kelas biasa. Guru biasa boleh mengunakan kemahiran dan idea untuk
membolehkan murid –murid mengembangkan bakat dan kemahiran yang pada mereka. Guru
biasa perlu mengambil bahagian dalam aktiviti dianjurkan untuk murid-murid khas supaya guru
dapat mengenal dan memahami keperluan dan ciri mereka supaya mereka tidak menghadapi
masalah semasa mengajar mereka dalam program inklusif. Kolaborasi semua staf sekolah
kepada program pendidikan khas penting untuk merealisikan aspirasi pendidikan khas.
4. Jabatan Kebajkan Masyarakat
Peranan Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM) merangkumi usaha-usaha membantu serta
memberi perkhidmatan kepada warga kurang upaya bersesuaian dengan keperluan serta
syarat-syarat yang ditetapkan. Perkhidmatan ini hanya diberikan kepada mereka yang
10. K a n a k - k a n a k B e r k e p e r l u a n K h a s | 10
mendaftar dengan jabatan ini sahaja. Perkhidmatan ini diwujudkan untuk menolong orang
kurang upaya supaya mereka dapat berdikari dan membolehkan mereka menjadi anggota
masyarakat yang lebih produktif sejajar dengan kebolehan dan keupayaan mereka. Jabatan ini
mengeluarkan Kad Kenal Diri Orang Kurang Upaya untuk memudahkan pengenalan supaya
mereka mendapat perkhidmatan yang cepat dan akses kepada kemudahan awam. Dengan
adanya kad ini pelbagai faedah seperti rawatan perubatan, khidmat pemulihan, rawatan
lanjutan dan latihan vokasional juga diberikan. Selain itu, untuk mendaftar di sekolah dan
institusi tertentu kanak-kanak khas perlu juga mendapatkan kebenaran JKM. Kad ini perlu untuk
golongan Khas ini mengikuti program Pemulihan Dalam Komuniti (PDK) dan juga untuk
mendapatkan peluang pekerjaan di sektor awam atau swasta.
Jabatan Kebajikan Masyarakat menyediakan program latihan kepada kanak-kanak
kurang upaya dengan menyediakan program latihan kemahiran dan pemulihan diri di Institusiinstitusi di bawah kelolaan jabatan. Perkhidmatan yang disediakan oleh jabatan ini kepada
kategori kurang upaya anggota dan akal (bermasalah pembelajaran) seperti Taman Sinar
Harapan, Pusat Dalam Komuniti, Bengkel Daya dan Pusat Pemulihan dan Latihan Perindustrian
Bangi. Institusi-institusi ini menyediakan latihan dan menggalakkan penyertaan aktif serta
sumbangan daripada sektor swasta/ korporat untuk memainkan peranan yang lebih besar dan
positif bagi kebajikan orang kurang upaya selaras dengan hasrat Kerajaan untuk menuju ke
arah masyarakat penyayang menghadapi Wawasan 2020 dan menepati Dasar Kebajikan
Masyarakat negara.
SEMAK KENDIRI
a. Huraikan definisi pendidikan khas dalam konteks pendidikan khas di
Malaysia.
b. Bincangkan kandungan kurikulum pendidikan khas bermasalah
pembelajaran.
c. Nyatakan dan huraikan perbezaan falsafah pendidikan kebangsaan
dengan falsafah pendidikan khas.
d. Jelaskan bagaimana amalan konsep kolaborasi antara pelbagai disiplin
dilaksanakan.
e. Senaraikan tugas dan peranan pasukan pelbagai disipilin di bawah;
i.
Pakar Perubatan
ii.
Jabatan Kebajikan Masyarakt
iii.
Bahagian Pendidikan Khas Kementerian Pelajaran
Malaysia
iv.
Pihak Pentadbir Sekolah
11. K a n a k - k a n a k B e r k e p e r l u a n K h a s | 11
Rumusan
1. Pendidikan Khas di Malaysia memberi peluang kepada semua kanak-kanak
berkeperluan khas untuk mendapat pendidikan secara formal di sekolah-sekolah
pendidikan khas, program intergrasi dan inklusif.
2. Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan Falsafah Pendidikan Khas memfokus kepada
perkembangan dan pengupayaan individu khas ke arah kecemerlangan akademik dan
kemahiran melalui tiga prinsip utama iaitu pendidikan menyeluruh dan
bersepadu,pembelajaran yang mengembirakan dan bermakna dan pendidikan
sepanjang hayat.
3. Dua model pelaksanaan pendidikan khas iaitu Model Sosial dan Model Perubatan.
Model Sosial mengutamakan kolaborasi antara pihak ibu bapa, pihak sekolah dan
masyarakat. Model Perubatan pula mengutamakan peranan dan tanggungjawab pakarpakar.
4. Kepelbagaian kategori murid berkeperluan khas memerlukan kerjasama pasukan
pelbagai disiplin untuk tujuan mengesan dan mengenalpasti ciri-ciri serta keperluan
pendidikan khas.
5. Secara keseluruhannya, boleh dilihat bahawa terdapatnya perbezaan antara ciri-ciri
Akta Pendidikan di Malaysia dengan Akta Pendidikan di Amerika Syarikat. Secara
umum, Akta Pendidikan 1996 lebih bersifat umum di mana peruntukan untuk bidang
pendidikan khas adalah sebahagian kecil sahaja dalam akta ini dan tidak dinyatakan
dengan lebih jelas dan lanjut mengenai takrifan ’murid khas’, ’sekolah khas’, ’kategori
murid khas’ dan sebagainya. Manakala, IDEA dinyatakan lebih jelas dan spesifik dalam
takrifan-tarifan tersebut
6. Akta OKU 2008 menekankan penyamaan peluang serta peruntukan hak-hak asas untuk
golongan OKU ini dalam aspek yang lebih luas bukan saja dalam aspek pendidikan.
Secara kesimpulannya, tidak kira Akta Pendidikan di Malaysia mahupun luar negara, akta
pendidikan diwujudkan demi mempertahankan hak golongan OKU dalam memperoleh
perkhidmatan pendidikan yang sepatutnya. Dengan itu, sebagai pendidik, harus sentiasa
berusaha untuk memperbaiki kelemahan yang wujud dalam sistem pendidikan khas, malah
menambahbaikkan lagi kualiti pendidikan untuk golongan khas ini.
RUJUKAN
Akta Pendidikan 1996 (Akta 550). (1997). Dimuat turun pada 13 November 2009, 11.34p.m.
daripada http://414326-Akta-Pendidikan-1996 1.pdf.
Allan. G. O., & Charles, J. R. (2006). Special Education And The Law. A Guide for
Practitioners.2nd Ed. California: Crown Press.
Alper, S. 2001. Alternate assessement of students with disabilities in inclusive settings.
Needham Heights, MA.: Allyn & Bacon.
Burch, P. (2007). Supplemental Education Services Under NCLB: Emerging Evidence And
Policy Issues. Dimuat turun pada 18 November 2009, 11.44 p.m.
daripada http://www.greatlakescenter.org/docs/Policy-Briefs/Burch_NCLB.pdf
Chadd, J., & Drage, K. (2006). No Child Left Behind: Implications for Career and Technical
Education. Journal of Career and Technical Education Research. 31(2), 79-99.
Dudley, K. (2006). The Effect of the No Child Left Behind Act 2020 on Special Education and
Learning. Dimuat turun pada 19 November 2009, 4.05p.m. daripada
http://www.associatedcontent.com/article/43665/the_effect_of_the_no_child_left_behind_p
g4_pg4.html?
12. K a n a k - k a n a k B e r k e p e r l u a n K h a s | 12
Lerner, J. 2003. Learning disabilities theories, diagnosis and teaching strategies. Boston :
Houghton Mifflin Company.
Paige, R. (2002). No Child Left Behind: A Desktop Reference. Dimuat turun pada 18 November
2009, 11.15p.m. daripada
http://www.ed.gov/admins/lead/account/ndbreference/reference.pdf .
Supiah Saad, 2005. Komitmen dan Peranan Guru Dalam Pelaksanaan Pendekatan Pendidikan
Inklusif di Malaysia, Jurnal Kementerian Pengajian Tinggi. Dimuat turun pada 19
November 2009, 3.05p.m. dalam http://www.
Toodoc./com/search.php?=dasar+pendidikan+khas.
Tie Fatt Hee. (2002).Undang-undang Pendidikan di Malaysia. Shah Alam: Penerbit Fajar Bakti
Sdn. Bhd.
Trahan, C. (2002). Implications of the No Child Left Behind Act of 2001 for Teacher Education.
Dimuat turun pada 19 November 2009, 4.30 p.m. daripada
http://findarticles.com/p/articles/mi_pric/is_200212/ai_3334171959/
Turnbull, H. R. 1998. Free appropriate public education: The law and children with disabilities.
Denver, CO: Love.
Undang-undang Malaysia: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550). (1996).Kuala Lumpur: Percetakan
Nasional Malaysia Berhad.
United Nations Education, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (2008). Dimuat turun
pada 19 November 2009, 3.30 p.m. daripada
http://unesdoc.unesco.org/images/0015/001585/158536mly.pdf.
Weishaar, M. K. (2007). Case Studies in Special Education Law. No Child Left Behind Act. New
Jersey: Pearson Edu. Inc.
Wong Huey Siew & Sandiyao Sebestion, 2002 : Pendidikan Bagi Komuniti Orang Kurang Upaya
Penglihatan di Malaysia : Satu Analisis daripada Perspektif Sejarah. Journal Issues in
Education, Vol 25, m/s 145-163.
Yell, M. L. & Shriner, J.G. 1997. The IDEA amendments of 1997: implication for special and
general education teachers, administrators and teacher trainers. Focus on exceptional
children. 30(1): 188 – 243. dan penyelidikan. Konvensyen Pendidikan Khas, 2004. 6-9
Disember 2004, Kuala Lumpur. Dimuat turun pada 19 November 2009, 8.00a.m. daripada
http://www.paralympic.org.my/mpc/doc/ref_doc UNDANG-UNDANG_MALAYSIAAKTA_ORANG_KURANG_UPAYA.pdf.
Ysseldyke, J., & Bob, A. (2006). The Legal Foundation of Special Education. A Practical Guide
for Every Teacher. California: Corwin Press.
13. K a n a k - k a n a k B e r k e p e r l u a n K h a s | 13
14. K a n a k - k a n a k B e r k e p e r l u a n K h a s | 14
