Aurkezpen honetan, abstrakzio geometrikoa estiloan egindako irudiak azaldu eta aztertzen dira Plastika eta Ikus Hizkuntzan erabiltzen baliabideak kontuan izanik. Irudiak egiteko erabili ohi ditugun ikus - elementuak, konposizio motak eta formatuen eraginak dira aztergai.

1. ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA
SARRERA
IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
ZER DA ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK AZTERTZEN
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA EGITEKO
URRATSAK

2. SARRERA
Irudi baten bitartez igorleak
adierazi nahi duen mezua
hartzailearengana era
egokian ailegatzeko,
oinarrizkoa da komunikazio
prozesuan parte hartzen duten
eragileek erabilitako
hizkuntza edo kodea ezagutu
eta ulertzea. Era honetan,
komunikazio prozesua ongi
beteko da.

3. SARRERA
Irudiak sortzeko erabili behar
dugun hizkuntza edo kodea
Plastika eta Ikus Hizkuntza
da.
Hauek dira Plastika eta Ikus
Hizkuntzan parte hartzen
duten baliabide batzuk: ikus –
elementuak, egitura edo
konposaketa eta formatua.

4. IRUDIEN BIDEZKO KOMUNIKAZIOAREN ESKEMA
BIDEA: irudi
mota: argazkia,
kartela etab.
IGORLEA:
irudiaren egilea.
HARTZAILEA:
irudiaren ikuslea.
HELBURUA: mezu
bat AZALDU edo
ADIERAZTEA.
MEZUA: irudiak azaltzen
duena (irudian agertzen
diren ezaugarriak).
KODEA: mezua adierazteko erabilitako hizkuntza.
Plastika eta Ikus Hizkuntzaren baliabideak: lerroak,
formak, koloreak, egitura, formatua, teknika etab.

5. SARRERA
Badakigu beraz, edozein artistak, irudi baten bitartez azaldu
nahi duen mezua ikusleei adierazteko, ikus – elementuak,
hauen egitura edo konposaketa eta formatua era egokian
aukeratu eta landu behar dituela beti.

6. SARRERA
Oinarrizko ikus – elementuak, konposaketak eta
formatuak aurreko ikasgaietan ikasi ditugu. Gogora
ditzagun:
1. Oinarrizko ikus – elementuak: puntuak, lerroak, formak
eta koloreak.
2. Oinarrizko konposaketak: simetria, asimetria eta erritmoa.
3. Formatua: horizontala, bertikala edo karratua.
Egileak ikus – elementu, konposaketa eta formatu hauen
bitartez irudian edozein efektu edo zentzazio adieraz dezake:
armonia, lasaitasuna, egonkortasuna, kontrastea,
mugimendua, bizitasuna, alaitasuna etab.

7. SARRERA
Irudi honen konposaketa
erabakitzeko, Mondrianek
ikus – elementu hauek
erabili ditu: lerro zuzen
horizontal eta bertikalak,
karratu formak, eta zuria,
beltza, grisa, horia, urdina
eta gorria koloreak. Ikus –
elementuak era honetan
antolatu ditu bere
mezuaren arabera.

8. SARRERA
Ikus – elementuak era simetrikoan antolatuta daude irudi
honetan. Konposaketa honen bitartez, egileak armonia,
lasaitasuna eta egonkortasuna adierazten ditu bere irudian.
Ikus – elementuak eta formatua ere, adierazi nahi den mezua
edo efektuaren arabera landuta daude.

9. SARRERA
Irudian erabilitako ikus –
elementuak eta konposaketaz
gain, formatu bertikala ere
mugimendua eta bizitasuna
adierazteko baliabidea izan
da egilearentzat. Irudiak
goranzko bidea jarraitzen du
lerro zeiharrak eta formatu
bertikala direla medio.

10. Egileak irudiaren mezua (adierazi nahi dituen informazio,
ideia edo sentimenduak) eta efektua (armonia, lasaitasuna,
mugimendua, bizitasuna etab.) zehaztu ondoren, ondorengo
baliabideak aztertu eta landu behar ditu:
IKUS – ELEMENTUAK:
egileak lerro, forma, kolore
eta bestelako elementu
egokienak erabili behar
ditu.
FORMATUA:
horizontalean,
bertikalean, karratuan
etab. konposatu behar du
egileak bere irudia.
KONPOSAKETA:
egileak ikus – elementuak
era egokienean antolatu
behar ditu irudian:
simetria, erritmoa, etab.
SARRERA

11. ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA
SARRERA
IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
ZER DA ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK AZTERTZEN
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA EGITEKO
URRATSAK

12. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Irudiak berak edo irudiaren elementuek ez dutenean
errealitatea adierazten ABSTRAKZIOA dagoela esaten
dugu. Abstrakzio hau elementu geometrikoekin lantzen
bada, ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA deitzen diogu.
Abstrakzio geometrikoan erabiltzen diren elementuak beste
edozein iruditan erabilitakoak dira: puntuak, lerroak, formak
eta koloreak.

13. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Abstrakzio Geometrikoak ez ditu mundu errealeko gauzak
irudikatzen, berezko izaera duten elementuak baizik.
Objektibotasuna eta unibertsaltasuna lortzea du helburu eta
horretarako elementu neutralak erabiltzen dira, irudi
geometrikoak gehienetan.
Abstrakzio Geometrikoaren helburua Plastika eta Ikus
Hizkuntzaren oinarrizko baliabideen bitartez
egituratutako konposaketak lortzea da.
Mezua beraz, konposaketa hauen bitartez lortzen diren
efektuak adieraztea da.

14. “ Hauek dira arte adierazpen orok dituen oinarrizko elementuak:
puntua, lerroa eta planoa. Forma plastiko guztien eraikuntzarako
oinarria dira elementu horiek, hala marrazkian nola pinturan. “
Vasili Kandinsky. (Moscu, 1866 - Neuilly-sur-Seine, 1944)
ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?

15. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Irudian ikus dezakegun
bezala, Piet Mondrianek
lerro, plano eta koloreen
arteko harremanak
lantzen ditu bere lanetan.
Mondrian oinarrizko
koloreez baliatzen zen bere
irudien konposaketak
sortzeko. Oinarrizko
koloreak planoetan
antolatzen zituen lerro
beltzez sailkaturik.

16. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Plastika eta Ikus
Hizkuntzaren oinarrizko
elementuak erabiliz,
lerroa, planoa eta kolorea,
Mondrianek abstrakzioan
egin zituen bere lanik
garrantzitsu eta ezagunenak.
Irudiak egiteko modu
berri honi Neoplastizismo
izena eman zion
Mondrianek.

17. “ Zer nahi dudan adierazi nire lanarekin ? Artista orok bilatzen
duena: lerro, kolore eta planoen arteko harremanen bitartez
oreka lortzea, baina ni modu argi eta indartsuenaren bitartez
saiatzen naiz. ”
Piet Mondrian. (Amersfoot – Holandan, 1872 - New York, 1944)
ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?

18. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Ondorengo irudietan Abstrakzio geometrikoa landu duten
artista desberdinen lanak ikusiko ditugu, hala nola, Vasili
Kandinsky, Kasimir Malévich edo Robert Delaunay.

19. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Karratuak zirkuluekin. VASILI KANDINSKY. 1913

20. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
VIII. konposaketa. VASILI KANDINSKY. 1923

21. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Konposaketa zirkuluekin. VASILI KANDINSKY. 1926

22. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Batbateko kontrastea. ROBERT DELAUNAY. 1913

23. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Forma biribilak. ROBERT DELAUNAY. 1930

24. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Urdina, gorria eta horiarekin egindako konposaketa. PIET MONDRIAN

25. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
V. kontra konposaketa. THEO VAN DOESBURG. 1924

26. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Suprematismoa. KASIMIR MALEVICH. 1916

27. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Gurutze beltza. KASIMIR MALEVICH. 1915

28. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Karratu beltza zuriaren gainean. KASIMIR MALEVICH. 1913

29. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Karratu zuria zuriaren gainean. KASIMIR MALEVICH. 1918

30. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Colors for a large wall. ELLSWORTH KELLY. 1951

31. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Spegtrum colors arranged by chance II. ELLSWORTH KELLY. 1951

32. ZER DAABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
Sunset beach. FRANK STELLA. 1967

33. ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA
SARRERA
IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
ZER DA ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK AZTERTZEN
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA EGITEKO
URRATSAK

34. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Atal honetan ikus – elementuak, konposaketa eta formatuaren
birpasa bat egingo dugu, baliabide hauen eragina aztertzeko
abstrakzio geometriko irudietan.
Badakigu baliabide bakoitzak bere esanahia adierazten duela
irudian, beraz, egileak bere mezua era egokian adierazteko
irudia egiteko baliabide egokienak aukeratu beharko ditu
beti.

35. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Hauek dira aztertuko ditugun oinarrizko ikus – elementuak:
• Puntuak.
• Lerroak: zuzen horizontalak, bertikalak, zeiharrak eta
kurbatuak.
• Formak: zirkuluak, triangeluak eta laukiak eta karratuak.
• Koloreak: kolore hotzak eta beroak, kolore gamak eta
osagarriak.
Hauek dira ikus – elementuen bitartez egileak irudian adieraz
ditzakeen efektu edo zentzazioak: armonia, lasaitasuna,
egonkortasuna, kontrastea, mugimendua, bizitasuna eta
alaitasuna.

36. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
• Puntuak: puntu bakarra agertzen denean, egonkortasuna
adierazten du, baina puntu asko agertzen direnean,
mugimendua eta bizitasuna adierazten dute.
• Lerro zuzen horizontalak: lasaitasuna, baretasuna eta
egonkortasuna.
• Lerro zuzen bertikalak: indarra, sendotasuna,
goratasuna eta dotoretasuna.
• Lerro zuzen zeiharra: mugimendua, bizitasuna,
alaitasuna, norabidea eta sakontasuna.
• Lerro kurbatuak: mugimendua eta bizitasuna.
Hauek dira ikus – elementu bakoitzak adierazten dituen
efektu edo zentzazioak:

37. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
• Zirkulua: mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna.
Biratzen duenez, mugimendua adierazten du.
• Triangelua: mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna.
Erpin baten norabidean mugitzen dela dirudi.
• Laukia eta karratua: lasaitasuna eta egonkortasuna.
Forma egonkorra da, bere aldean geldirik dagoela dirudi.
• Kolore gamak: armonia batez ere.
• Kolore osagarriak: kontrastea, mugimendua, bizitasuna
eta alaitasuna.

38. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Egileak mezu
konkretu bat adierazi
nahi izan du irudian
erabilitako lerro,
forma eta kolore
hauen bitartez.

39. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
1. Zeintzuk dira irudi honetan egileak erabili dituen ikus –
elementuak ?
2. Ze efektu edo zentzazio adierazten dute ikus – elementu
hauek ?
3. Zein da irudiak adierazten duen mezua ?

40. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Hauek dira aztertuko ditugun oinarrizko konposaketak:
• Simetria.
• Asimetria.
• Erritmoa.
Hauek dira konposaketa hauen bitartez egileak irudiaren
bitartez adieraz ditzakeen efektu edo zentzazioak: armonia,
lasaitasuna, egonkortasuna, kontrastea, errepikapena,
mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna.

41. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
• Simetria: ordena, lasaitasuna eta egonkortasuna. Baita ere
mugimendua erdialdera, erditik aldeetara edo biraka.
• Asimetria: mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna.
• Erritmoa: errepikapena dela medio, mugimendua,
bizitasuna eta alaitasuna.
Hauek dira konposaketa mota bakoitzak adierazten dituen
efektu edo zentzazioak:

42. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Egileak mezu konkretu
bat adierazi nahi izan
du irudian erabilitako
konposaketa honen
bitartez.

43. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
1. Zein da irudi honetan egileak erabili duen konposaketa ?
2. Ze efektu edo zentzazio adierazten du konposaketa
honek ?
3. Zein da irudiak adierazten duen mezua ?

44. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Hauek dira aztertuko ditugun oinarrizko formatuak:
• Horizontala.
• Bertikala.
• Karratua.
Hauek dira irudien formatuen bitartez egileak irudian adieraz
ditzakeen efektu edo zentzazioak: armonia, lasaitasuna,
egonkortasuna, kontrastea, mugimendua, norabidea,
bizitasuna eta alaitasuna.

45. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
• Horizontala: lasaitasuna eta egonkortasuna. Mugimendua
(alde batera).
• Bertikala: mugimendua (gora edo behera), bizitasuna,
goratasuna eta alaitasuna.
• Karratua: ordena eta egonkortasuna. Mugimendua alde
guztietara, erdialdera eta biraka.
Hauek dira formatu mota bakoitzak adierazten dituen efektu
edo zentzazioak:

46. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
Egileak mezu konkretu
bat adierazi nahi izan
du irudian erabilitako
formatu honen
bitartez.

47. IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
1. Zein da irudi honetan egileak erabili duen formatua ?
2. Ze efektu edo zentzazio adierazten du formatu honek ?
3. Zein da irudiak adierazten duen mezua ?

48. ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA
SARRERA
IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
ZER DA ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK AZTERTZEN
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA EGITEKO
URRATSAK

49. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
1. Irudian erabilitako ikus – elementuak: lerroak, formak,
koloreak etab.
2. Irudiaren konposaketa: simetria, erritmoa etab.
3. Irudiaren formatua: horizontala, bertikala etab.
4. Irudiak adierazten duen efektua edo mezua:
egonkortasuna, mugimendua, alaitasuna, etab.
5. Norberaren iritzia.
Irudiak aztertzerakoan hiru gai izango ditugu kontuan: ikus –
elementuak, konposaketa eta formatua. Era honetan, irudiak
adierazten duen efektua lortuko dugu. Hauek dira irudien
azterketa egiteko erantzun behar diren galderak:

50. Egileak irudiaren mezua (adierazi nahi dituen informazio,
ideia edo sentimenduak) eta efektua (armonia, lasaitasuna,
mugimendua, bizitasuna etab.) zehaztu ondoren, ondorengo
baliabideak aztertu eta landu behar ditu:
IKUS – ELEMENTUAK:
egileak lerro, forma, kolore
eta bestelako elementu
egokienak erabili behar
ditu.
FORMATUA:
horizontalean,
bertikalean, karratuan
etab. konposatu behar du
egileak bere irudia.
KONPOSAKETA:
egileak ikus – elementuak
era egokienean antolatu
behar ditu irudian:
simetria, erritmoa, etab.
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN

51. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
1. Irudian erabilitako ikus – elementuak:
Irudi honetan lerroak, forma desberdinak eta koloreak erabili
dira. Lerroak: lerro zeiharrak dira guztiak, eta hauek
mugimendua sortzen dute. Lerro zeiharrek irudia alde
batetik bestera zeharkatzerakoan, irudian ere norabidea

52. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
1. Irudian erabilitako ikus – elementuak: (jarraipena)
Formak: irudian agertzen diren forma guztiak lerro zeiharrek
sortutakoak dira; hirukiak, erronboak eta forma irregular
asko. Forma asko egoteak irudian desordena sortzen du eta
honek mugimendua ahalbidetzen du.

53. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
1. Irudian erabilitako ikus – elementuak: (jarraipena)
Koloreak: hotzak eta kolore beroak ikusten dira irudian,
kontrastea sortuz. Kolore guztiak biziak dira, irudian
bizitasuna adieraziz.

54. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
2. Irudiaren konposaketa:
Irudi honetan asimetria ikusten da. Honez gain, irudiaren
elementu guztietan, lerroak, formak eta koloreetan,
errepikapena oso nabaria da, erritmoa handia sortuz.
Asimetria eta erritmoak mugimendua, bizitasuna eta
alaitasuna adierazten dute.

55. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
3. Irudiaren formatua:
Irudian formatu horizontala erabili da. Lerro zeiharrak
beheko erpinetatik goikoetara mugitzen dira, eta formatu
horizontalari esker, mugimenduak duen norabidea alde
batetik bestera zehazten da.

56. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
4. Irudiaren efektua edo mezua:
Irudi honek mugimendua eta alde batetik besterako
norabidea adierazten ditu batez ere. Koloreen bitartez
bizitasuna, alaitasuna eta kontraste bizia lortzen da.

57. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK
AZTERTZEN
5. Norberaren iritzia:
Ongi erabili al ditu egileak ikus - baliabideak adierazi nahi
duen mezua azaltzeko ? Zergatik ?

58. ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA
SARRERA
IKUS – ELEMENTUAK, KONPOSAKETA eta
FORMATUA
ZER DA ABSTRAKZIO GEOMETRIKOA ?
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIAK AZTERTZEN
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA EGITEKO
URRATSAK

59. Egileak irudiaren mezua (adierazi nahi dituen informazio,
ideia edo sentimenduak) eta efektua (armonia, lasaitasuna,
mugimendua, bizitasuna etab.) zehaztu ondoren, ondorengo
baliabideak aztertu eta landu behar ditu:
IKUS – ELEMENTUAK:
egileak lerro, forma, kolore
eta bestelako elementu
egokienak erabili behar
ditu.
FORMATUA:
horizontalean,
bertikalean, karratuan
etab. konposatu behar du
egileak bere irudia.
KONPOSAKETA:
egileak ikus – elementuak
era egokienean antolatu
behar ditu irudian:
simetria, erritmoa, etab.
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA
EGITEKO URRATSAK

60. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA
EGITEKO URRATSAK
1. Irudia egiteko erabilitako ikus – elementuak: puntuak,
lerroak (zuzen horizontalak, bertikalak, zeiharrak edo
kurbak), formak (zirkuluak, triangeluak edo laukiak),
koloreak (hotzak, beroak, armoniak edo kontrasteak).
• Ordena, lasaitasuna eta egonkortasuna adierazteko:
lerro zuzen horizontalak, laukiak, koloreen arteko
armoniak.
• Mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna adierazteko:
lerro zuzen zeiharrak edo kurbak, zirkuluak, koloreen
arteko kontrasteak, kolore biziak.

61. ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA
EGITEKO URRATSAK
2. Irudiaren konposaketa. Irudian agertuko den
konposaketa adierazi nahi dugun mezua eta efektuaren
arabera antolatuko dugu.
• Ordena, lasaitasuna eta egonkortasuna adierazteko:
SIMETRIA.
• Mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna adierazteko:
ASIMETRIA. Mugimendua erditik aldeetara,
aldeetatik erdialdera eta biraka adierazteko
SIMETRIA erabiliko dugu.
• Errepikapena, mugimendua, bizitasuna eta alaitasuna
adierazteko: ERRITMOA.

62. 3. Irudiaren formatua. Adierazi nahi den mezua eta
efektuaren arabera antolatuko da.
• Lasaitasuna eta egonkortasuna edo alde baterako
mugimendua adierazteko: HORIZONTALA.
• Gora edo beherako mugimendua, bizitasuna,
goratasuna eta alaitasuna adierazteko: BERTIKALA.
• Ordena eta egonkortasuna edo alde guztietarako
mugimendua adierazteko: KARRATUA.
ABSTRAKZIO GEOMETRIKO IRUDIA
EGITEKO URRATSAK