2. Birbirinden ayrı yerlerde
bulunan kişi veya kurumlar
arasında özel veya resmî
haberleşmeyi sağlayan yazı
türüne “mektup” denir.
Diğer bir deyişle bir haberi,
dileği veya duyguyu birine
iletmek amacıyla yazılır.
3. TARİHÇESİ
Mektup, yazının bulunduğu tarihe kadar çıkabilen eski
edebiyat türlerinden biridir. Eldeki en eski örnekler, Mısır
firavunlarının (M.Ö. 14-15. yüzyıllar) ve Hititlerin
mektuplarıdır.
Batı edebiyatında mektup türünün ilk örneklerini eski
Yunan’da görüyoruz. Mektup özellikle Lâtin edebiyatında
Çiçero ve Horatius’la öne çıkar.
Rönesanstan bu yana Avrupa’da bu türün yaygınlaştığı
görülür. Özellikle Fransa’da Mme de Sevıgne, Voltaire,
Rousseau,Diderot mektup türünü en çok kullanan
yazarlardır.
4. Türk edebiyatında oldukça uzun bir geçmişi vardır.Bu türde münşeat adıyla
eserler yazılmıştır:
Münşeat-ı Feridun Bey Namık Kemal Namık Kemal'in
Hususî Mektupları,
Abdülhak Hâmit Tarhan Mektuplar,
Ahmet Mithat-Muallim Naci Muhaberât ve Muhâverât,
Ziya Gökalp (Malta Mektupları)
Halikarnas Balıkçısı Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı,
Nazım Hikmet Kemal Tahir'e Mapushaneden Mektuplar,
Ahmet Hamdi Tanpınar Mektuplar,
Cahit Sıtkı Tarancı Ziya'ya Mektuplar.
Mektup türünün biçimsel özelliklerinden yararlanarak eserini oluşturan yazarlar
da vardır. Bu yazarların bazıları şunlardır:
Hüseyin Rahmi Gürpınar Mutallâka (roman),
Halide Edip Adıvar Handan (roman),
Reşat Nuri Güntekin Bir Kadın Düşmanı (roman),
Nurullah Ataç Okuruma Mektuplar (deneme),
Cenap Sahabettin Hac Yolunda (gezi).
5. Mektup Çeşitleri
Özel Mektuplar
İş Mektupları
Resmi Mektuplar
Edebi ve Felsefi Mektuplar
Açık Mektuplar
Özel Mektuplar
Tanışan ve aralarında bir yakınlık olan kişilerin birlerine yazdıkları
mektuplardır.
Özel Mektup Çeşitleri
Kişisel Mektup
Teşekkür mektubu
Baş sağlığı ve teselli mektubu
Özür dileme mektubu
Davetiye mektup ve kartları
Tebrik mektubu
6. 1.Özel Mektuplar:
İnsanların duygu ve düşüncelerini paylaşmak amacıyla birbirlerine
gönderdikleri mektuplardır.
Özel mektuplar yakınlık içerdiğinden konuları çok çeşitli olabilir.
Hitaplarda ve ifadelerde samimiyet hâkimdir.
Sanatçıların, devlet adamlarının, düşünürlerin özel mektupları o
dönemin olaylarına ışık tutması bakımından önemli belgeler
olabilir. Yazar ve şairlerin birbirlerine yazdıkları ve edebî değer
taşıyan edebî mektuplar da özel mektupların içine girer.
Bu mektuplarda şahısların duyguları ön plandadır. Daha çok sevgi,
saygı ve yakınlığın belirtisi olarak kaleme alınırlar.
Özel mektup çeşitleri şunlardır:
Kişisel Mektup, Telgraf, Davetiye Mektubu, Özür
Mektubu, Tebrik Mektubu, Teşekkür Mektubu
7. 2. İş Mektupları:
Ticaret ve endüstri kurumlarının birbirlerine ve kişilere, kişilerin bu
kurumlara gönderdikleri mektuplara iş mektubu denir. İşyerleri bu
mektuplarda, firma ismini taşıyan başlıklı ( antetli ) beyaz kağıtlar
kullanırlar.
İş ve ticaret alanında yazılır.
Bu mektuplarda içtenlik yoktur, resmi bir ifade kullanılır.
İstenilen açıkça ve anlaşılır bir biçimde belirtilir.
Kendine özgü bir biçimi vardır.
İstenilen malzemeler hakkında hiç bir şüpheye yer bırakmayacak
şekilde açık ve net bilgiler ihtiva eden istek metni yazılır. Eğer
istenilen malzemeler çok ve karışıklığa meydan verecek vasıfta ise,
istenilen malzeme listesi imzadan sonra, kağıdın alt bölümüne tablo
halinde yazılır. Böyle bir durumda, istek metninde tabloya atıfta
bulunulur.
8.
3. Resmî mektuplar
Resmi mektuplar bir kişiden resmi bir makama, bir resmi makamdan bir
kişiye veya bir resmi makamdan başka bir resmi makama yazılan
mektuplardır.
Bu tür mektuplarda konunun uzunluğuna göre tam veya yarım sayfa
boyutunda çizgisiz beyaz kâğıtlar kullanılır.
Anlatım ciddi ve ağırbaşlı olmalıdır. Samimi ve mizahi ifadelere yer verilmez.
Konu dışındaki ayrıntılara girilmez.
Bu mektuplarda üst makamda bulunan yetkili, alt makamdakine "rica
ederim", alt makamdaki üst makama "arz ederim" makamlar birbirlerine eşit
seviyede ise "arz ve rica ederim" şeklinde ifadeler kullanılır.
Kağıdın üst yanından iki cm aşağıda ve ortada olmak üzere yazının çıktığı
dairenin adresi bulunur.
Yazıya başlamadan, hangi tarih ve sayılı yazıya cevap olarak yazıldığı
belirtilir.
9. Resmî mektup çeşitleri şunlardır:
Başvuru Dilekçesi, Dava Dilekçesi, Resmi Yazışma, Rapor, Sonuç, Tutanak
Dilekçe
Bir dilekte ya da şikâyette bulunmak veya bilgi vermek amacıyla resmi
makamlara sunulan tarihli, imzalı mektuptur.
Dilekçeler, konularına göre uzun veya kısa olabilir. Konular kısa ve öz olarak
belirtilir. Gereksiz ayrıntılara yer verilmez.
Dilekçelerde ciddi, ağırbaşlı bir dil kullanılır. Anlatımın yalın ve duru olmasına
özen gösterilir. Süslü, yapmacık, laubali bir ifadeden kesinlikle kaçınılmalıdır.
Dilekçeler; çizgisiz, beyaz dosya kağıdına daktiloyla veya dolmakalemle,
okunaklı el yazısıyla yazılmalıdır.
Dilekçe hangi kuruma veriliyorsa, bu makamın adı başa yazılır. Kurum adının
sağ altına kurumun bulunduğu şehir adı yazılır.
Dilekçede bir durum belirtiliyorsa son cümle “Durumu bilgilerinize
saygılarımla sunarım”, bir istek belirtiliyorsa “Gereğini izinlerinize
saygılarımla sunarım” şeklinde olmalıdır.
Dilekçe bitiminde sağ alt köşeye ad ve soyadı yazılmalı, imzalanmalıdır.
Dilekçenin sağ üst köşesine konulur.
Sol alt köşeye açık adres yazılmalıdır.
10. Mektup Yazarken Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Mektup yazarken kullanacağımız kağıt ve zarf temiz olmalıdır. Bu basit ayrıntı
gibi gözükse de karşımızdakine verdiğimiz değeri gösterir.
- Mektuptaki hitap, göndereceğimiz kişi ya da kurum göz önünde bulundurularak
seçilmelidir: Sevgili Kardeşim, Canım Kardeşim, Canım Babacığım, Aziz Dostum,
Saygıdeğer Büyüğüm, Sayın Murat Bey, Sayın Genel Müdürüm gibi.
- Mektupta daha sonra giriş ve amaç bölümüne geçilir. Bu bölümde mektubun
niçin yazıldığı belirtilir.
- Sonuç bölümünde daha çok klişe sözlere yer verilerek, hoşa gidici bir dilekle
mektup bitirilir; sevgi ve saygılar sunar, esenlikler dilerim. gibi.
- Öfkeli anlarda kesinlikle mektup yazılmamalıdır.
- Mektupta kullanılan ağır ve kırıcı sözler, ileride pişmanlığa yol açabilir. Ancak,
yazının kalıcı etkisi nedeniyle, yarattığı kırgınlık tümüyle unutulamaz.
11. Girişte: mektubun yazılma nedeni açıklanır.
Gelişmede: duygu ve düşünceler anlatılır.
Mektup kâğıdının sağ
üst kısmına yazıldığı yer
ve tarih konulmalıdır.
Sonuçta: iyi dilekler belirtilir.
Mektup yazıldığı kişiye uygun bir seslenişle
başlamalı.
Mektup bitince sağ
alt köşesi
imzalanmalıdır.
Sol alt köşeye adres
yazılmalıdır.
14. Zarfın sol üst köşesine gönderenin adını ve soyadını yazın.
Gönderen isminin hemen altına gönderenin adresini yazın.
Zarfın sağ alt köşesine alıcının adını ve soyadını yazın.
Kullandığınız zarf çok küçükse alıcı adını yazmaya hemen hemen zarfın ortasından
başlamalısınız. Yazmaya sağ alt köşeye çok yakın başlarsanız yazacaklarınız
sığmayabilir.
Alıcı adının hemen altına alıcının açık adresini yazın.
Adresin sonuna posta kodunu yazın. Posta kodu mektubun sahibine ulaşmasını
kolaylaştıracaktır.
Zarfınıza bir de pul yapıştırmak isterseniz sağ üst köşeyi kullanın. Posta pulu eskiden
gönderim ücretinin ödendiğini göstermek amacıyla kullanılıyordu. Fakat artık posta
pullarına gerek kalmadı.
Mektubunuzu uygun şekilde katlayarak zarfın içine koyun.
Zarf kapağını hafifçe ıslatarak kapatın.
Mektubunuzu en yakın postaneye teslim edebilirsiniz. O artık gideceği yeri bulur.