1. REURIS
Rewitalizacja miejskich
przestrzeni nadrzecznych
Sprawozdanie merytoryczne
z warsztatów konsensusowych
przeprowadzonych dla
podmiotów instytucjonalnych
oraz społeczności lokalnej
Ochojca/Piotrowic
Partnerstwo dla Ślepiotki i Ligoty/Panewnik
– system współpracy na rzecz
zagospodarowania doliny
Ślepiotki
Opracowała:
Agnieszka Brożkowska
wrzesieo, 2010
1|Strona

2. Zawartość
Przeprowadzenie rewitalizacji doliny Ślepiotki w Katowicach ................................................................ 3
Partnerstwo dla Ślepiotki ........................................................................................................................ 5
Uspołeczniony proces wypracowywania wizji rewitalizacji/ zagospodarowania doliny Ślepiotki ........ 13
Ogólna, długoterminowa wizja zagospodarowania doliny Ślepiotki..................................................... 17
Diagnoza poziomu konsensusu w sprawie docelowego zagospodarowania doliny Ślepiotki .............. 20
Podsumowanie ...................................................................................................................................... 23
2|Strona

3. Przeprowadzenie rewitalizacji doliny Ślepiotki w Katowicach
Zagospodarowanie doliny rzecznej Ślepiotki w Katowicach wymaga następującej sekwencji działao:
1. uznanie potrzeby zagospodarowania doliny Ślepiotki (zagospodarowania rozumianego jako
przywrócenia doliny Ślepiotki ludziom i – naturalnej dla doliny rzecznej – przyrodzie, a także
odtworzenia dawnych i nadania jej nowych funkcji),
2. określenie determinant zagospodarowania doliny Ślepiotki,
3. wygenerowanie w sposób uspołeczniony wizji zagospodarowania doliny Ślepiotki,
4. zorganizowanie międzysektorowego Partnerstwa dla Ślepiotki,
5. pozyskanie zasobów na rzecz pełnej realizacji wizji zagospodarowania doliny Ślepiotki,
6. ocena efektów zagospodarowania doliny Ślepiotki, zapewnienia użytkowania doliny Ślepiotki
zgodnie z jej przeznaczeniem.
W ramach projektu REURIS etapy 1 i 2 (częściowo) zostały już zrealizowane. Warsztaty
konsensusowe, jakie zorganizowane zostały dla przedstawicieli instytucji lokalnych (30 sierpnia 2010)
oraz dla społeczności lokalnych Ochojca/Piotrowic i Ligoty/Panewnik (30 sierpnia, 2 września 2010)
miały przybliżyd wspólnotę zainteresowaną rewitalizacją doliny Ślepiotki do – będącej częścią etapu 2
– identyfikacji podmiotów, z których powinna się składad wspólnota zainteresowana rewitalizacją
doliny Ślepiotki (Partnerstwo dla Ślepiotki) wraz ze wstępnym określeniem ich roli w Partnerstwie
oraz do etapu 3 – wygenerowania uspołecznionej wizji zagospodarowania doliny Ślepiotki.
Przedstawiona wyżej sekwencja działao została rozpisana szczegółowo na schemacie nr 1:
3|Strona

4. Schemat 1. Sekwencja działao na rzecz zagospodarowania doliny Ślepiotki
Źródło: opracowanie własne na podstawie: A. Brożkowska, K. Wrana, Partnerskie zarządzanie zmianą gospodarczą na
poziomie lokalnym, Opole, 2009, s. 34-35.
4|Strona

5. Partnerstwo dla Ślepiotki
Jako kluczowych partnerów mającego powstad systemu współpracy na rzecz zagospodarowania
doliny Ślepiotki – Partnerstwa dla Ślepiotki zidentyfikowano podmioty, pokazane na Schemacie 2:
Schemat 2. Skład Partnerstwa dla Ślepiotki
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
5|Strona

6. Partnerstwo dla Ślepiotki powinno ściśle współpracowad zarówno na etapie planowania
zagospodarowania doliny, jak i podczas realizacji planu z podmiotami funkcjonującymi w
bezpośrednim otoczeniu doliny.
Szczegółowe ustalenia dotyczące sposobu zaangażowania się każdego z partnerów wchodzących w
skład Partnerstwa dla Ślepiotki, powinny zostad wypracowane zgodnie z „procedurą” przedstawioną
na kolejnym schemacie:
Schemat 3. Wypracowanie pożądanego w ramach Partnerstwa dla Ślepiotki zaangażowania
poszczególnych podmiotów
Źródło: opracowanie własne na podstawie dyskusji nt. scenariuszy warsztatów konsensusowych (A. Brożkowska, L. Trząski,
W, Szendera, K. Wrana).
Tabela nr 1 pokazuje wstępnie określoną rolę poszczególnych grup podmiotów w Partnerstwie dla
Ślepiotki, w podziale na podmioty instytucjonalne, podmioty nieinstytucjonalne/społeczne, podmioty
naukowe oraz podmioty funkcjonujące w najbliższym otoczeniu doliny:
Tabela 1. Rola podmiotów tworzących Partnerstwo dla Ślepiotki
Podmiot/grupa podmiotów Jego/jej rola
Podmioty instytucjonalne
koordynator Partnerstwa • organizowanie i koordynowanie Partnerstwa,
- Urząd Miasta Katowice • organizowanie partycypacyjnego sposobu planowania
(aktualizacji planu) rewitalizacji doliny –
uwzględniającego udział przedstawicieli społeczności
lokalnej,
 zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
• mobilizowanie środków finansowych,
 inicjowanie i realizacja projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
• promowanie idei rewitalizacji doliny i jej efektów,
• monitoring i ewaluacja ogółu działao
rewitalizacyjnych,
• aktualizacja planu zagospodarowania w kontekście
uwarunkowao wewnętrznych i zewnętrznych,
• dzielenie się informacją,
zarządcy:  zapewnienie bezpieczeostwa i czystości doliny,
6|Strona

7. Zarząd Zieleni Miejskiej, ŚZMiUW,  zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
Katowickie Wodociągi, Spółka Wodna, doliny; uzgadnianie pomysłów/rozwiązao na etapie
KIWKa, LP, RDOŚ, PKP, Urząd Górniczy, planowania jak i realizacji planu zagospodarowania,
GDDKiA, konserwatorzy zabytków,  inicjowanie i realizacja projektów na rzecz
władze województwa rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
 dzielenie się komplementarnymi zasobami z
partnerami w ramach projektów realizowanych na
rzecz rewitalizacji/zagospodarowania doliny,
 dzielenie się informacją,
służby porządkowe, służby  konsultacje dotyczące bezpieczeostwa doliny w
bezpieczeostwa trakcie planowania/realizacji projektów
rewitalizacyjnych w dolinie,
 zapewnienie bezpieczeostwa i czystości doliny,
 dzielenie się informacją,
placówki edukacyjne  zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
• promowanie idei rewitalizacji doliny i jej efektów,
 wykorzystywanie procesu/efektów rewitalizacji doliny
w celach edukacyjnych,
 stworzenie społecznej „straży ochrony doliny”,
 udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
 dzielenie się informacją,
Podmioty społeczne, nieinstytucjonalne
społecznośd lokalna doliny Ślepiotki  wyznaczanie potrzeb społecznych – zgłaszanie
własnych pomysłów na zagospodarowanie doliny;
udział w planowaniu jak i aktualizacji planu
zagospodarowania,
 udział w zapewnieniu bezpieczeostwa i czystości
doliny,
 udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
 udział w kształtowaniu pożądanych postaw
użytkowników doliny,
 dzielenie się informacją,
prywatni właściciele gruntów  zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
w dolinie Ślepiotki doliny,
 udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
 udział w zapewnieniu bezpieczeostwa i czystości
doliny,
 udział w kształtowaniu pożądanych postaw
użytkowników doliny,
 uzgadnianie rekompensat,
 dzielenie się informacją,
7|Strona

8. organizacje pozarządowe • zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
funkcjonujące w dzielnicach leżących doliny,
nad Ślepiotką  udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
• promowanie idei rewitalizacji doliny i jej efektów,
 wykorzystywanie procesu/efektów rewitalizacji doliny
w celach edukacyjnych,
 dzielenie się informacją,
architekci, plastycy, historycy • zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
 udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
• nadzór „artystyczny” nad realizacją projektów
rewitalizacji/zagospodarowania doliny – zapewnienie
spójności architektonicznej, estetycznej i historycznej
(nawiązao do dziedzictwa historycznego) doliny,
 dzielenie się informacją,
podmioty gospodarcze • zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
 udział w inicjowaniu i realizacji projektów na rzecz
rewitalizacji/ zagospodarowania doliny,
 dzielenie się informacją,
media • promowanie idei rewitalizacji doliny i jej efektów,
 wykorzystywanie procesu/efektów rewitalizacji doliny
w celach edukacyjnych,
Podmioty naukowe
uczelnie • zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
 zapewnienie naukowego doradztwa w
rewitalizacji/zagospodarowaniu doliny,
 zapewnienie spójności wizji
rewitalizacji/zagospodarowania doliny,
 dzielenie się informacją,
jednostki naukowo-badawcze • zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
doliny,
 zapewnienie naukowego doradztwa w
rewitalizacji/zagospodarowaniu doliny,
 zapewnienie spójności wizji
rewitalizacji/zagospodarowania doliny,
 dzielenie się informacją,
Podmioty funkcjonujące w najbliższym otoczeniu doliny – „sąsiedzi” doliny Ślepiotki
• zgłaszanie własnych pomysłów na zagospodarowanie
8|Strona

9. doliny,
• realizacja projektów wspierających rewitalizację/
zagospodarowanie doliny,
• zapewnienie spójności zagospodarowania doliny z jej
najbliższym otoczeniem,
 dzielenie się informacją.
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
Koniecznym jest zidentyfikowanie i włączenie do składu Partnerstwa dla Ślepiotki podmiotu
odpowiedzialnego za kanalizację deszczową.
Wykorzystując procedurę pokazaną na Schemacie 3, uczestnicy warsztatu konsensusowego dla
partnerów instytucjonalnych, dokonali – dla części podmiotów instytucjonalnych – wstępnego
określenia pożądanego przez Partnerstwo dla Ślepiotki zaangażowania. Wyniki tych prac przedstawia
kolejny schemat:
9|Strona

10. Schemat 4. Zaangażowanie wybranych podmiotów instytucjonalnych, jakiego oczekuje wspólnota
zainteresowana rewitalizacją doliny
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
10 | S t r o n a

11. Wiodącą rolę w Partnerstwie dla Ślepiotki Urząd Miasta powinien pełnid poprzez zespół zadaniowy,
który może zostad zorganizowany w obrębie Urzędu według dwóch możliwych, alternatywnych
modeli, przedstawionych na kolejnym schemacie:
Schemat 5. Możliwe modele zorganizowania zespołu zadaniowego ds. rewitalizacji doliny Ślepiotki
w Urzędzie Miasta Katowice
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
Proponowaną dla samego Partnerstwa dla Ślepiotki formą funkcjonowania jest utworzenie
stowarzyszenia, składającego się z przedstawicieli wszystkich podmiotów wskazanych jako członków
wspólnoty zainteresowanej rewitalizacją doliny Ślepiotki.
Niezależnie od wybranego sposobu zorganizowania zespołu zadaniowego ds. rewitalizacji doliny
Ślepiotki, według którego gmina Katowice zarządzałaby Partnerstwem, inspiracją dla utrzymania
stałej łącznośd z podmiotem, dla którego najtrudniej wskazad a priori przedstawicieli – mianowicie
społeczności lokalnej Ochojca i Ligoty, mógłby stad się model pokazany na kolejnym schemacie:
11 | S t r o n a

12. Schemat 6. Model funkcjonowania Partnerstwa dla Ślepiotki zapewniający stałą współpracę ze
społecznością doliny Ślepiotki
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
Podstawą funkcjonowania każdego międzysektorowego partnerstwa, zwłaszcza tak zróżnicowanego
jak Partnerstwo dla Ślepiotki jest sprawna komunikacja pomiędzy partnerami. Wymaga ona z jednej
strony wyboru takich form komunikacji, które zapewnią samopodtrzymywalnośd przepływu
informacji pomiędzy współpracującymi na rzecz rewitalizacji doliny podmiotami. Z drugiej –
wskazaniu niezbędnych do sprawnego funkcjonowania Partnerstwa informacji, które powinny płynąd
kanałami komunikacyjnymi. Każdy z podmiotów wchodzących w skład Partnerstwa powinien określid
niezbędne mu informacje, w tym informacje, które motywowałyby zaangażowanie danego podmiotu
oraz informacje, które sprzyjałyby podejmowaniu przez niego projektów partnerskich na rzecz
rewitalizacji doliny.
12 | S t r o n a

13. Uspołeczniony proces wypracowywania wizji rewitalizacji/
zagospodarowania doliny Ślepiotki
Cztery poziomy konsultacji społecznej, udziału społeczności w rozwoju lokalnym to kolejno:
1. informowanie – na tym poziomie władze lokalne poprzestają wyłącznie na przekazaniu
społeczności lokalnej INFORMACJI o planowanym kierunku rozwoju lokalnego/planowanych
do realizacji projektach,
2. konsultowanie – władze lokalne zapraszają społecznośd lokalną do dyskusji nad GOTOWYM
dokumentem dotyczącym rozwoju lokalnego/projektem do realizacji, dopuszczając
możliwośd zgłaszania uwag, wniosków, pewnych modyfikacji,
3. włączanie w proces tworzenia dokumentu przesądzającego o kierunkach rozwoju
lokalnego/projektu; TWÓRCZY UDZIAŁ społeczności lokalnej oznaczający możliwośd
WSPÓŁTWORZENIA, zgłaszania własnych pomysłów i w efekcie – zostania
współautorami/współautorkami takiego dokumentu/projektu,
4. inicjowanie kierunków rozwoju lokalnego/projektów przez społecznośd lokalną, na tym
poziomie społecznośd lokalna SAMA OPRACOWUJE dokument dotyczący rozwoju
lokalnego/projekt i przedkłada oddolnie wypracowany dokument/projekt władzy lokalnej do
akceptacji.
Obowiązująca ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dla sporządzania przez
gminę studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zatrzymuje się na poziomie drugim –
konsultacji. Zgodnie z zapisami ustawy, prezydent miasta ogłasza o wyłożeniu projektu
studium/planu miejscowego do wglądu na co najmniej 14*/7** dni przed datą wyłożenia i wykłada
ten projekt do publicznego wglądu na okres co najmniej 30*/21** dni oraz organizuje w tym czasie
publiczną dyskusję nad przyjętymi w projekcie studium/planu miejscowego rozwiązaniami. Zgłoszone
uwagi mogą zostad uwzględnione lub nie.
*-liczby oznaczone „*” dotyczą studium,
**- liczby oznaczone „**” dotyczą planu miejscowego.
Model angażowania społeczności lokalnej oddający zapisy ustawowe przedstawia poniższy schemat:
13 | S t r o n a

14. Schemat 7. Model angażowania społeczności lokalnej do poziomu KONSULTOWANIA
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
W procesie budowania wizji zagospodarowania doliny Ślepiotki pożądane jest osiągnięcie trzeciego
poziomu zaangażowania społeczności lokalnej – WSPÓŁTWORZENIA przez społecznośd lokalną planu
zagospodarowania doliny. Zorganizowanie procesu partycypacyjnego wypracowania wizji
rewitalizacji doliny Ślepiotki powinno się odbyd zgodnie z modelem przedstawionym na kolejnym
schemacie:
Schemat 8. Model angażowania społeczności lokalnej do poziomu WSPÓŁTWORZENIA
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
14 | S t r o n a

15. Przeprowadzenie procesu wypracowywania wizji rewitalizacji doliny Ślepiotki zgodnie z modelem
przedstawionym na Schemacie 8, wymaga swoistego zderzenia głosów specjalistów – przedstawicieli
instytucjonalnych gospodarzy doliny, naukowców z jednej strony oraz użytkowników doliny Ślepiotki
z drugiej i określenia wizji zagospodarowania doliny „na przecięciu” tych głosów, uwspólnienia ich i
zebranych od obu grup informacji. „Procedurę” uwspólniania przedstawia następny schemat:
Schemat 9. Planowanie rewitalizacji doliny Ślepiotki
Źródło: opracowanie własne na podstawie dyskusji nt. scenariuszy warsztatów konsensusowych (A. Brożkowska, L. Trząski,
W, Szendera, K. Wrana).
Zorganizowanie procesu planowania rewitalizacji doliny w sposób zapewniający twórczy, kreatywny
udział przedstawicieli społeczności lokalnej może opierad się o różne formy, takie jak:
 spotkania warsztatowe – cykl spotkao z mieszkaocami Ochojca i Ligoty, ogólnych lub
tematycznych np. dotyczących konkretnych miejsc w dolinie Ślepiotki lub danego problemu
doliny,
 dyskusji nad planem zagospodarowania doliny prowadzonej w internecie – na istniejącej lub
specjalnie założonej w tym celu stronie WWW, która dawałaby możliwośd zgłaszania uwag,
propozycji, zawierałaby tematyczne grupy dyskusyjno-doradcze; na etapie realizacji wizji
zagospodarowania doliny strona ta mogłaby byd wykorzystywana do pokazywania efektów i
monitorowania postępów w rewitalizacji doliny, artykułowania problemów zagospodarowania,
podejmowania dyskusji nad propozycjami aktualizacji/modyfikacji planu zagospodarowania w
zależności od zmieniających się uwarunkowao,
 konkursy – ogłaszane dla mieszkaoców w mediach bądź organizowane w placówkach
edukacyjnych; konkursy mogą dotykad planu zagospodarowania w mniej lub bardziej
bezpośredni sposób od konkursu na najciekawszy projekt zagospodarowujący dolinę Ślepiotki,
poprzez budowanie makiety zagospodarowanej doliny do konkursów malarskich, literackich,
15 | S t r o n a

16.  badanie opinii mieszkaoców dzielnic położonych nad Ślepiotką – ankiety, wywiady
środowiskowe.
Odpowiednią reprezentację w organizowanych dla społeczności Ochojca i Ligoty formach wzięcia
udziału w planowaniu zagospodarowania doliny Ślepiotki powinny zapewnid akcje propagujące jak
np.:
 zachęcanie do partycypacji poprzez media, w tym media lokalne, osiedlowe,
 promowanie idei oddolnego planowania rewitalizacji doliny przez lokalne instytucje – szkoły,
domy kultury, organizacje pozarządowe, kościół,
 uruchomienie aktywizacji społeczności przez lokalnych liderów,
 wykorzystujące zewnętrzne środki reklamy – plakaty, billboardy, itp.
Upowszechnianiu idei rewitalizacji doliny Ślepiotki przysłużą się też, wiążące społecznośd lokalną z
miejscem:
 imprezy integracyjne, organizowane przez Partnerstwo dla Ślepiotki w dolinie, na terenie
realizacji projektów rewitalizacyjnych,
 imprezy i wydarzenia edukacyjne organizowane na terenie doliny.
16 | S t r o n a

17. Ogólna, długoterminowa wizja zagospodarowania doliny Ślepiotki
Warsztaty konsensusowe przeprowadzone ze społecznością Ochojca i Ligoty polegały w głównej
mierze na zebraniu odpowiedzi na pytania o ich oczekiwania związane z rewitalizacją doliny Ślepiotki:
 Jakie pozytywne cechy powinny wyróżniad dolinę Ślepiotki w naszej dzielnicy?
 Jaki sposób zagospodarowania doliny Ślepiotki przyczyni się do zbudowania
unikatowości/wyjątkowości naszej dzielnicy?
 Jakie funkcje powinna pełnid dolina Ślepiotki w naszej dzielnicy po zagospodarowaniu?
Uczestnicy i uczestniczki warsztatów udzielali odpowiedzi w horyzoncie czasu obejmującym 15 lat
(Ślepiotka 2025), w kontekście:
 cech/sposobów zagospodarowania/funkcji doliny, które powinny byd KREOWANE,
 cech/sposobów zagospodarowania/funkcji doliny, które powinny byd ROZWIJANE/
WZMACNIANE,
 cech/sposobów zagospodarowania/funkcji doliny, które powinny byd OGRANICZANE/
LIKWIDOWANE.
Wypracowana w ten sposób przez mieszkaoców dzielnicy Ochojca/Piotrowic ogólna wizja
zagospodarowania doliny przedstawiona została na poniższym schemacie:
Schemat 10. Wizja zagospodarowania doliny Ślepiotki wypracowana przez mieszkaoców
Ochojca/Piotrowic
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
17 | S t r o n a

18. Wizję zagospodarowania doliny Ślepiotki do 2025, wypracowaną przez społecznośd Ligoty/Panewnik
przedstawia kolejny schemat:
Schemat 11. Wizja zagospodarowania doliny Ślepiotki wypracowana przez mieszkaoców
Ligoty/Panewnik
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników prac warsztatowych.
Stopieo spójności wizji wypracowanej na dwóch osobnych spotkaniach, z reprezentacją dwóch
różnych społeczności lokalnych, podsumowuje jednoznacznie poniższa tabela:
Tabela 2. Zbieżności w ogólnych wizjach zagospodarowania doliny Ślepiotki wypracowanych na
warsztatach konsensusowych przez mieszkaoców dzielnic Ochojec/Piotrowice i Ligota/Panewniki:
Elementy wizji zagospodarowania doliny Ochojec/Piotrowice Ligota/Panewniki
Ślepiotki – Ślepiotka 2025
pozytywne cechy doliny
naturalna
czysta
bezpieczna
dostępna
ciągła
funkcje doliny po zagospodarowaniu
rekreacyjna, sportowa
edukacyjna
integracyjna, komunikacyjna
retencyjna
18 | S t r o n a

19. budowanie unikatowości/wyjątkowości dzielnicy
nawiązanie do dziedzictwa – kulturowego,
historycznego, przyrodniczego doliny
wizytówka dzielnicy i miasta
spójna z otoczeniem
Źródło: opracowanie własne.
Dodatkowe postulaty społeczności dzielnic leżących nad Ślepiotką dotyczyły:
 konieczności uporządkowania stanu prawnego doliny przed przystąpieniem do jej
zagospodarowania – jest to warunek konieczny do realizacji kompleksowych prac
rewitalizacyjnych w dolinie,
 realizacji wizji zagospodarowania doliny Ślepiotki w stałej współpracy społeczności lokalnej z
władzami miasta (zaaprobowano model współpracy, przedstawiony na Schemacie 6).
19 | S t r o n a

20. Diagnoza poziomu konsensusu w sprawie docelowego zagospodarowania
doliny Ślepiotki
W trakcie warsztatów konsensusowych przedstawiono i „przedwiczono” na przykładowych
projektach zagospodarowania doliny Ślepiotki metodę oceny i priorytetyzacji projekty – matrycę
General Electric. Matryca GE ma dwie osie – oś zapotrzebowania i oś wykonalności z przypisanymi do
każdej z osi kryteriami. W każdym kryterium dany projekt może dostad ocenę zawierającą się w
przedziale 0-10 punktów. Na osi zapotrzebowania każdy projekt może uzyskad maksymalnie 40
punktów (ta oś ma przypisane 4 kryteria), na osi wykonalności (składającej się z 7 kryteriów) –
maksymalnie 70.
Poszczególne kryteria obu osi przedstawia szczegółowo poniższa tabela:
Tabela 3. Kryteria obu osi matrycy GE
Oś/ kryterium Pytanie oceniające Liczba
punktów
Oś zapotrzebowania 0-40
Kryteria:
Pilnośd Czy projekt jest potrzebny lub wymagany prawem na 0-10
dziś (10 pkt), w niedalekiej przyszłości, za kilka lat,
czy też nigdy (0 pkt)?
Długotrwałośd pożytków Jak długo projekt będzie przynosił pożytki? Przez 0-10
tydzieo (0 pkt), miesiąc, rok, dziesięd lat (10 pkt)?
Zgodnośd z tendencjami Na ile projekt jest zgodny z aktualnymi lub 0-10
przewidywanymi tendencjami społecznymi,
gospodarczymi, przestrzennymi, ekologicznymi,
politycznymi i technologicznymi?
Powszechnośd Jaki procent osób (społeczności lokalnej) będzie 0-10
korzystad z projektu (im większy procent tym większa
ilośd punktów)?
Oś wykonalności 0-70
Kryteria:
Uzasadnienie kosztów Czy projekt przyniesie dochody przewyższające 0-10
koszty (10 pkt)? Jeżeli nie, to czy koszt netto będzie
stosunkowo niewielki, duży czy też ogromny (0 pkt)?
Czas realizacji Czy projekt zostanie uruchomiony/wprowadzony w 0-10
życie natychmiast (10 pkt), wkrótce czy po upływie
długiego czasu (0 pkt)?
Zdolnośd do realizacji Czy projekt może/ma szanse zostad dokooczony i po 0-10
20 | S t r o n a

21. pokonaniu jakich trudności (im większa szansa na
pełną realizację tym większa ilośd punktów)?
Obsługa Czy projekt mogą prowadzid/wdrożyd aktualnie 0-10
zatrudnieni pracownicy podmiotów tworzących
Partnerstwo, wolontariusze (10 pkt), dodatkowi
pracownicy czy specjaliści z zewnątrz (0 pkt)?
Zgodnośd z istniejącymi Czy projekt jest zgodny z obecnie istniejącym planem 0-10
planami zagospodarowania doliny Ślepiotki/studium/planem
miejscowym? (10 pkt)? Czy projekt jest sprzeczny (0
pkt), do jakiego stopnia?
Akceptacja społeczna Jaki procent partnerów/ społeczności lokalnej 0-10
zaakceptuje projekt (im więcej tym więcej punktów)?
Dostępnośd funduszy na Jaka jest dostępnośd funduszy na realizację projektu 0-10
realizację wewnątrz Partnerstwa dla Ślepiotki? Czy jest
możliwośd aplikowania po dofinansowanie
zewnętrzne? Na jakim etapie jest proces aplikacji po
środki zewnętrzne (faza koncepcyjna, złożony
projekt, projekt po ocenie formalnej, projekt po
ocenie merytorycznej, podpisana umowa o
dofinansowanie projektu)?
Źródło: opracowanie własne.
Po przyznaniu punktów w każdym z kryteriów i podsumowaniu punktacji w ramach osi, przenosimy
projekt do matrycy GE:
21 | S t r o n a

22. Te projekty, które znalazły się na zielonych polach, mają „zielone światło” dla realizacji, uznajemy je
za priorytetowe. Projekty, które znalazły się na polach żółtych – mogą zostad zrealizowane po
pokonaniu/usunięciu pewnych przeszkód, problemów lub ewentualnie w przypadku, kiedy po
zrealizowaniu projektów z zielonym światłem, zostaną jeszcze w dyspozycji wolne zasoby finansowe,
ludzkie, materialne, itp. Projekty, które w wyniku przyznanej im punktacji znalazły się na czerwonych
polach, mają „czerwone światło” i nie powinny byd realizowane.
Dla zwiększenia przydatności narzędzia, jakim jest matryca GE dla Partnerstwa dla Ślepiotki,
należałoby:
 dokonad przeglądu kryteriów i ewentualnie je skorygowad lub zastąpid tak, by po korektach
kryteria były w większym stopniu „specyficzne” – dostosowane do uwarunkowao i potrzeb
rewitalizacji doliny Ślepiotki; kryteriów tych można szukad w grupach:
o kryteriów środowiskowych,
o kryteriów przestrzennych,
o kryteriów ekonomicznych,
o kryteriów społecznych,
 ustalid/uszczegółowid w ramach każdego z kryteriów poziomy ich spełniania i przypisad im
odpowiednią punktację, w celu osiągnięcia jeszcze większej zbieżności oceny poszczególnych
projektów dokonywanych wedle tej procedury przez różne gremia.
22 | S t r o n a

23. Podsumowanie
Skuteczne i efektywne wdrożenie wizji rewitalizacji doliny Ślepiotki wymaga przejścia przez trzy
podstawowe etapy (zgodnie z koncepcją zarządzania zmianą Kurta Lewina):
 Destabilizacja status quo – na tym etapie konieczne jest wytworzenie motywacji i gotowości
do zmiany, dzięki czemu możliwe staje się porzucenie przez ludzi/organizacje/instytucje
dotychczasowych sposobów działania i myślenia, nawyków, przyzwyczajeo. By się tak jednak
stało podmioty tworzące Partnerstwo dla Ślepiotki potrzebują inspiracji, mobilizacji.
 Ponowne zdefiniowanie sposobu działania i „przesunięcie” na nowe tory. Przejście od
jednego stanu do innego jest procesem, transformacją i wymaga czasu. Oznacza też
eksperymentowanie, pielęgnowanie nowych wartości, postaw i zachowao wewnątrz
Partnerstwa dla Ślepiotki jak i w obrębie poszczególnych, wchodzących w jego skład,
podmiotów. O ile na etapie destabilizacji można się w dużej mierze oprzed na niezadowoleniu
z istniejącego stanu rzeczy, na etapie „przesunięcia” konieczni są agenci zmiany – podmioty
wprowadzające zmianę i działające na jej rzecz.
 Utrwalenie zmiany – czyli „zamrożenie” nowych schematów, sposobów działania i myślenia,
wzorców zachowao, modelu funkcjonowania poprzez stworzenie mechanizmów
wspierających lub wzmacniających dokonaną zmianę.
Opisany powyżej proces przedstawiony został na kolejnym schemacie:
Schemat 12. Proces zmiany
Źródło: opracowanie własne na podstawie: A. Brożkowska, K. Wrana, Partnerskie zarządzanie zmianą gospodarczą na
poziomie lokalnym, Opole, 2009, s. 34-35.
23 | S t r o n a

24. Wśród podstawowych uwarunkowao/czynników sukcesu realizacji wizji zagospodarowania doliny
Ślepiotki należy wymienid:
 PARTNERSTWO – realizacja wizji zagospodarowania doliny w międzysektorowym
Partnerstwie dla Ślepiotki, współpracującym ściśle także z podmiotami funkcjonującymi w
bliskim otoczeniu doliny; proponowaną dla Partnerstwa formą organizacji/instytucjonalizacji
jest stowarzyszenie,
 PRZYWÓDZTWO – naturalnym liderem Partnerstwa dla Ślepiotki jest Urząd Miasta Katowice,
który dla zarządzania Partnerstwem powinien zorganizowad zespół zadaniowy, łączący
zasoby/kompetencje tych wydziałów, których cele funkcjonowania obejmują/powinny
obejmowad rewitalizację miejskich przestrzeni nadrzecznych,
 POTENCJAŁY – funkcjonowanie Partnerstwa dla Ślepiotki winno opierad się o dostarczanie
przez poszczególnych partnerów uzupełniających się potencjałów/kompetencji i realizację
partnerskich projektów na rzecz rewitalizacji doliny z jednej strony, z drugiej – rewitalizacja
doliny Ślepiotki powinna w jak największym stopniu uwzględniad potencjały samej doliny –
przyrodnicze, kulturowe, historyczne,
 PRZEPŁYW INFORMACJI – podstawą funkcjonowania Partnerstwa dla Ślepiotki jest sprawny
przepływ informacji oczekiwanych przez podmioty tworzące strukturę Partnerstwa,
określenie i wypełnienie luk informacyjnych, zarządzanie informacją w ramach Partnerstwa,
 PARTYCYPACJĘ – wypracowanie wizji rewitalizacji doliny w sposób oddolny, uwzględniający
twórczy wkład przedstawicieli społeczności lokalnych,
 POROZUMIENIE – miarą skuteczności zarządzania Partnerstwem będzie sposób i czas
osiągania konsensusu na poszczególnych etapach – budowania wizji rewitalizacji doliny oraz
realizacji zaplanowanego zagospodarowania doliny Ślepiotki,
 POSTAWY – kształtowanie pożądanych postaw użytkowników doliny, które zapewnią
podtrzymanie efektów rewitalizacji doliny,
 PROMOCJĘ – promowanie idei rewitalizacji doliny i jej efektów.
Kolejny schemat spina przedstawione wyżej czynniki sukcesu rewitalizacji doliny Ślepiotki:
24 | S t r o n a

25. Schemat 13. Podstawowe uwarunkowania realizacji wizji rewitalizacji doliny Ślepiotki
Źródło: opracowanie własne
25 | S t r o n a