1. Stabilność psychologiczna
w niestabilnym środowisku
działań planowanych
Umysł - Decyzje - Zachowania, UMK, Toruń
15-16.05.2015
Piotr Makowski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
http://pmakowski.com/
email: makowski@amu.edu.pl
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 1

2. PLAN WYSTĄPIENIA
1. czym jest planning theory of intention?
2. stabilność psychologiczna w działaniu: „nierefleksyjna
(nie)rewidowalność” zamiarów,
3. ograniczenia Bratmanowskiego ujęcia stabilności
psychologicznej,
4. plastyczność planowania (I): intuicje T. Kotarbińskiego,
5. plastyczność planowania (II): uwagi nt. możliwości ujęcia
modelowego,
6. zagadnienie komplementarności ujęć stabilności
psychologicznej;
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 2

3. NA CZYM POLEGA PLANNING
THEORY OF INTENTION?
(FENOMENOLOGIA DZIAŁAŃ ROZCIĄGNIĘTYCH W CZASIE)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 3

4. PLANNING THEORY OF
INTENTION - UWAGI WSTĘPNE
FORMY INTENCJONALNOŚCI W DZIAŁANIU:
• robienie φ intencjonalnie (działanie intencjonalne),
• robienie φ z zamiarem (intencja/zamiar w działaniu)
• zamierzanie w t1 by zrobić φ w t2 (zamiar ukierunkowany na
przyszłość)
future-directed intention (Bratman), distal intention (A. Mele), D-intention (E.
Pacherie), prospective intention (M. Brand), prior intention (J. Searle)
zamiary ukierunkowane na przyszłość
jako stany planowania
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 4

5. PLANNING THEORY OF
INTENTION - UWAGI WSTĘPNE
FORMY INTENCJONALNOŚCI W DZIAŁANIU:
• robienie φ intencjonalnie (działanie intencjonalne),
• robienie φ z zamiarem (intencja/zamiar w działaniu)
• zamierzanie w t1 by zrobić φ w t2 (zamiar ukierunkowany na
przyszłość)
future-directed intention (Bratman), distal intention (A. Mele), D-intention (E.
Pacherie), prospective intention (M. Brand), prior intention (J. Searle)
zamiary ukierunkowane na przyszłość
jako stany planowania
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 5

6. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - WŁASNOŚCI
- są pro-nastawieniami sądzeniowymi (pro-attitude) z
odpowiednim zaangażowaniem,
- racjonalnie kontrolują i monitorują działanie w ten
sposób, że ustanawiają je do chwili realizacji (powzięty
zamiar utrzymuje się do momentu wykonania działania),
- są inercjalne/stabilne (j.w.),
- służą za materiał do rozumowania praktycznego (rodzą kolejne zamiary na
drodze rozumowania);
- są częściowe (mogą być uzupełnione wraz z upływem czasu
- są ustrukturyzowane hierarchicznie (środki/cele);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 6

7. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - WŁASNOŚCI
- są pro-nastawieniami sądzeniowymi (pro-attitude) z
odpowiednim zaangażowaniem,
- racjonalnie kontrolują i monitorują działanie w ten
sposób, że ustanawiają je do chwili realizacji (powzięty
zamiar utrzymuje się do momentu wykonania działania),
- są inercjalne/stabilne (j.w.),
- służą za materiał do rozumowania praktycznego (rodzą kolejne zamiary na
drodze rozumowania);
- są częściowe (mogą być uzupełnione wraz z upływem czasu)
- są ustrukturyzowane hierarchicznie (środki/cele);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 7

8. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
- zamiary i plany powinny być stabilne w sposób rozsądny
2-POZIOMOWE PODEJŚCIE' DO „NIEREFLEKSYJNEJ
(NIE)REWIDOWALNOŚCI”
• POZIOM PODSTAWOWY: pragmatyczne przyzwyczajenia i skłonności
sprzyjające nierewidowaniu wcześniej powziętych zamiarów ('defaultness')
• POZIOM ZAAWANSOWANY: racjonalność (nie)ulegania tym skłonnościom
i przyzwyczajeniom w poszczególnych przypadkach („czy postąpiłem
właściwie, zachowując/rewidując mój zamiar, biorąc pod uwagę zmianę
otoczenia mojego działania?”)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 8

9. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów?
(bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 9

10. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów?
(bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 10

11. ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA
PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów?
(bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 11

12. PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
- INTUICJE KOTARBIŃSKIEGO
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 12

13. PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
T. Kotarbiński, Walory dobrego planu (1961)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 13

14. PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
(Kotarbiński)
• podmiotowa zdolność do dostosowywania planów do
nieprzewidzianych okoliczności
• niedookreślenie: standard nieuwzględniania w planie elementów,
które uniemożliwiają jego zmianę
• plan powinien być dostosowany do stopnia niepewności
otoczenia, w którym jest implementowany (Kotarbiński 1956)
możliwość porzucania środków do celu (a nawet samych celów)
bez całkowitego unicestwiania planu
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 14

15. P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 15

16. http://rpseawright.files.wordpress.com/2013/11/reality.png
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 16

17. PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
- W STRONĘ UJĘCIA MODELOWEGO
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 17

18. PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
- w stronę ujęcia modelowego
• elastyczność psychologiczna: założenia dotyczące psychologii podmiotowości
praktycznej - kontrola działania w niestabilnym otoczeniu (psychological flexibility);
Kashdan & Rottenberg (2010),
• planowanie wielotorowe, uwarunkowane możliwością projektowania zamiarów
częściowych w sensie: Holtona (2008),
• niedookreślenie semantyczne związków między zamiarami: założenia dot.
charakteru zamiarów składających się na plan niedookreślony,
• wyjaśnienie możliwości porzucania zamiarów częściowych (porzucanie tych
zamiarów, które okazują się niespójne z informacjami o otoczeniu działania);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 18

19. KOMPLEMENTARNOŚĆ UJĘĆ
STABILNOŚCI PSYCHOLOGICZNEJ
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 19

20. ZAMIAR w t0 by φ w t2
w t1: zachowaj zrewiduj porzuć
refleksyjnie nierefleksyjnie refleksyjnie nierefleksyjnie
racjonalna
stabilność
(Bratman)
x x
plastyczność
(Kotarbiński)
x x x
komplementarność obu wymiarów stabilności jest
rezultatem dwóch różnych obszarów ich aplikacji -
stabilnego i niestabilnego otoczenia działania
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 20

21. ZAMIAR w t0 by φ w t2
w t1: zachowaj zrewiduj porzuć
refleksyjnie nierefleksyjnie refleksyjnie nierefleksyjnie
racjonalna
stabilność
(Bratman)
x x
plastyczność
(Kotarbiński)
x x x
komplementarność obu wymiarów stabilności jest
rezultatem dwóch różnych obszarów ich aplikacji -
stabilnego i niestabilnego otoczenia działania
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 21

22. BIBLIOGRAFIA
• Bratman, M. E. (1987). Intentions, Plans, and Practical Reason, Harvard UP.
• Bratman, M. E. (1992). Planning and the stability of intention. Mind and Machines 2:
1-16.
• Bratman, M. E. (2010). Agency, time, and sociality. Proceedings and Addresses of
the American Philosophical Association 84(2): 7-26.
• Holton, R. (2008). Partial belief, partial intention. Mind 117 (465): 27-58.
• Kashdan, T.B. & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect
of health. Clinical Psychology Review 30: 865–878.
• Kotarbiński, T. (1956). Ogólne pojęcie planu. w: T. Kotarbiński, Sprawność i błąd.
Warszawa: PZWS: 58-81.
• Kotarbiński, T. (1961). Walory dobrego planu. Nauka Polska 9(1): 47-58.
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 22

23. Stabilność psychologiczna
w niestabilnym środowisku
działań planowanych
Umysł - Decyzje - Zachowania, UMK, Toruń
15-16.05.2015
Piotr Makowski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
http://pmakowski.com/
email: makowski@amu.edu.pl
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 23