7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar

Engelliler ve Yaşlılarla Çalışan Hasta
Bakıcılar ve Tıbbi Görevliler İçin Mobil
Eğitim
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Modül: Fizyolojik
ihtiyaçlar

Ünite 1
• Beslenme
– Besin Öğeleri
– Besin grupları
– Yaşlılarda beslenme

3
Beslenme
Besin Öğeleri
1. Proteinler
2. Yağlar
3. Karbonhidratlar
4. Vitamin ve Mineraller
5. Su

4
Besin Grupları
1. Et - yumurta
2. Süt
3. Ekmek ve mısır
4. Sebze ve meyveler
Beslenme
http://beslenme.gov.tr/index.php?lang=tr&page=188

5
• Yemek aralığı
• Günde en az üç defa
• İdeal kas gücü ve vücut ağırlığı korunmalı
• Yemeğin iyi pişirilmiş ve iyi durumda olması gerekir
• Meyve ve sebze tüketimi arttırılmalı
• Ekmek ve diğer tahıllı yiyecekler uygun miktarda
tüketilmelidir
Yaşlılarda Beslenme

6
• Doymuş yağ tüketimi azaltılmalı
• Su ve diğer sıvılar gerekli miktarlarda tüketilmelidir
• Yoğun lifli yiyecekler yüksek miktarda tüketilmelidir
• Yüksek kalsiyum içerikli yiyecekler tüketilmelidir
• Tuz ve sodyum tüketimi azaltılmalıdır
• Şeker tüketimi azaltılmalıdır
• Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Yaşlılarda Beslenme

Ünite 2
• Sağlık Kontrolü
– Vücut Isısı
– Nabız
– Solunum
– Kan Basıncı
– Oksijen

Sağlık Kontrolü
• Vücut Isısı
• Nabız
• Nefes Alma
• Kan Basıncı
• Oksijen
http://degisimehazirim.com/tag/nefes-alma-teknikleri/
http://www.premierelektronik.com.tr/U2032,157,premier-pbp-209-
tansiyon-aleti.htmhttp://www.medicalnewstoday.com/articles/258118.php

Artan vücut ısısı şu nedenlerden olabilir…
• Fiziksel aktivite
• Titreme
• Artan çevresel sıcaklık
• Besinlerin sindirilmesi
• Duygusal durumlar
Sağlık Kontrolü

Vücut ısısını düşüren faktörler
• Hastalık ve yaralanma
• Yetersiz beslenme
• Uyku
• Sinir sisteminin baskılanması
Sağlık Kontrolü

Vücut ısısının sınıflandırılması
• Yüksek vücut ısısı:
– Ateş >37.5
– Hipertermi >37.5
– Hiperpireksi >40.0
• Normal 36.5–37.5 °C
• Düşük vücut ısısı
– Hipotermi <35.0 °C
Sağlık Kontrolü

Vücut ısısı nasıl ölçülür?
• Ağız yoluyla
• Anüs
• Koltuk altı
• Kulak
• Vajina
Sağlık Kontrolü

Termometre
• Cam,
• Elektronik tek kullanımlık
• Isıya hassas bant.
Sağlık Kontrolü

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/9961.htm
Vücut sıcaklığının
ölçülmesi

http://www.webmd.com/children/rectal-temperature

Nabız ölçümü
• Bu kalbin sistol ve diyastolde
ritmik kasılmalarıdır
• Çevresel damarlardan elde
edilebilir
– Ön kol atardamarı
– Şakak
– Şah damarı
– Uyluk
– Ayak
– Dizin arkası

Nabzı hizmet alanın bileğinden ölçmek
• İlk ve ikinci parmak uçlarını kullanarak
atardamarlara nabız hissedene kadar hafifçe
bastırın.
• Saatin yelkovanı 12’ye geldiğinde nabzı saymaya
başlayın.
• Nabzı 60 saniye boyunca sayın (ya da 15 saniye
boyunca sayın ve dörtle çarpıp dakika başına atışı
hesaplayın).
• Sayarken sürekli saati izlemeyin ve nabzın atışına
odaklanın.

Nabzın Kuvveti
• Nabız elle ölçülür.
• Normal koşullarda her nabız atışının kuvveti
aynıdır.
– Sağlıklı yetişkinlerde normal bir nabız: dakikada
60 – 100 arasındadır.
– 12 yaşın üzerindeki kadınlarda kalp atışı genelde
erkeklerden daha hızlıdır.
• Zayıf nabız anında bildirilmelidir.

Nabız Ritmi
• Nabız atışları arasındaki süre eşit olmalıdır.
• Nabzın düzensiz ritmine aritmi denir.

Nabız hızını etkileyen
faktörler
1- Hareket ve spor
2- Vücut ısısı
3- Acı, duygu durumu
4- Uzun süren acı
5- İlaçlar
6- Kan kaybı
7- Vücut kısımlarının konumu

Nefes Alma
• Nefes alma organizmanın çevreden oksijen
alıp karbondioksit vermesidir.
• Vücut oksijeni alıp karbon dioksidi dışarı verir.
Akciğerde bronşlarda gerçekleşir.
• Nefes alma içsel ve dışsal olarak ikiye
ayrılabilir.

http://www.freediving.biz/features/breathing.html

http://kedahsportsschool.blogspot.com.tr/2011/06/inhalation-dan-exhalation.html

Nefes alma hızını etkileyen faktörler
1- Hareket ve spor
2- Vücut ısısı
3- Acı, duygu durumu
4- Uzun süren acı
5- İlaçlar
6- Kan kaybı
7- Vücut kısımlarının konumu
8- Hastalıklar

Kan basıncı
Kan basıncı kanın
damar duvarlarına
yaptığı basınçtır.
Kalp kasılması,
Kalp her atışında
atardamarlara kan
pompalar ve bir
basınç oluşturur.
Sourceimage:
http://www.bloodpressureuk.org/BloodPressureandyou/Thebasics/Bloo
dpressurechart/main_content/Jm5d/downloadPublication

http://inflammationreliefcenter.com/

Cildin rengi
• Cildin rengi kan
ve
pigmentlerden
kaynaklanır.
• Cildin rengi
vücuttaki oksijen
seviyesi ile ilgili
bir fikir verebilir.
• Kırmızı cilt
•Yüksek kan seviyesi
•Ateş
•Yüksek vücut ısısı
•Karbonmonokside
maruz kalma
• Beyaz cilt
•Şok
•Anksiyete
•Düşük vücut ısısı
• Mavi cilt
•Düşük oksijen seviyesi

Ünite 3
• Tuvalete çıkarma ve bez değiştirme
– Perine Hijyeni
– Bez değiştirme

Perineal Hijyen
• Bir kase
• 41-43 derecede su
• Sabun
• Gazlı bez
• Havlu
• Tuvalet kağıdı
• Bez
• Eldivenler
• Mandal

Süreç 1
• Ellerinizi yıkayın
• Hastayı bilgilendirin
• Hastanın iznini alın
• Malzemeleri hazırlayın
• Eldiven kullanın
• Hastanın iç çamaşırını çıkarın

Süreç 2
• Yataktan bütün kıyafetleri alın.
• Hasta için bir çarşaf bırakın
• Hastaya pozisyon verin
• Bezi hastanın altına yerleştirin
• Temizlemek için sabun ile gaz bezi kullanın
• Temizleyin
• Kurulayın

Süreç 3
• Hastayı yan yatış pozisyonuna getirin
• Anal bölgeyi temizleyin
– Önce tuvalet kağıdı ile temizleyin
– Anal bölgeyi temizleyin
• Bölgeyi kurulayın

Süreç 4
• Bezi alın
• Eldivenleri çıkarın
• Temiz kıyafetleri giydirin
• Kullandığınız malzemeleri kaldırın
• Ellerinizi yıkayın
• Kayda geçirin

Tek Kullanımlık Yetişkin Bezi
Nasıl Değiştirilir
http://www.wikihow.com/Image:Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-1.jpg

Aşama 1
Bez kullanan kişinin bezin değiştirilebileceği en
yakın düz yüzeye uzaklığını belirleyin.
• Bez değiştirmek için neredeyse her düz yüzey
kullanılabilir. Bu yüzey yer, yatak, sandalye
üstü hatta duvar kenarı bile olsa bez
değiştirecek alan bulunabilir.

http://www.wikihow.com/images/c/c7/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-2.jpg

Aşama 2
Hastanın bez değişiminin tamamlanmasında
rahat edecekleri bez değiştirme yöntemini
seçiniz.
• Bez değiştirme şekli bezi giyen kişi ayakta,
oturuyor ya da yatıyor şekilde olsa da
yapılacak birçok yöntem vardır. Ayakta giyme
yöntemini seçenler bile vardır.

– Yatma Metodu en popüler yetişkin bezi değiştirme
yöntemlerinden biridir. Birey yatıyorsa, kendi
bezini değiştirmek konusunda becerikliyse ve
odanın içindeki tek kişiyse bezi değiştirme yöntemi
biraz farklı olabilir.
– Yetişkin bezi birey otururken de değiştirilebilir,
Oturma Metodu metodlar içinde en zorudur.
– Ayakta Metod en kolay metoddur ve yalnızca giyen
kişinin kendi bezini değiştirmesini içerir. Bez giyen
kişi ayakta durmayı becerebiliyorsa, yetişkin bezi
bu şekilde değiştirilebilir.
– Bazı tek kullanımlık bezler Üste Giyme Metodu
imkanı sunar.

http://www.wikihow.com/images/e/ec/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-3.jpg

Aşama 3
Bez değiştirmede meydana gelebilecek
mahremiyet problemlerine dikkat ediniz.
• Bazı bez değiştirme yöntemleri diğerlerine
göre daha mahremdir ancak bazıları çok
mahremiyet sınırlıdır.

http://www.wikihow.com/images/c/c1/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-4.jpg

Aşama 4
Bezi giyen kişinin seçtiği bez türüne göre hangi
bez değiştirme yönteminin en uygun olduğuna
dikkat ediniz ve hangi değiştirme yönteminin
en az derecede utanç kaynağı olduğuna göre
seçim yapınız.

http://www.wikihow.com/images/a/aa/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-5.jpg

Aşama 5
Belirtilen aşamaları takip ediniz ve giyen kişinin
seçtiği bez çeşidi ve konfor seviyesine göre en
uygun bez değiştirme yöntemini seçiniz.
– Bez değiştirmenin iki ana aşamaya bağlı olduğunu
unutmayınız:
• eski bezin çıkarılması ve
• yenisi ile değiştirilmesi.

http://www.wikihow.com/images/a/ac/Change-a-Disposable-Adult-Diaper-Step-6.jpg

Aşama 6
• Bez değiştirilen bölgedeki kirlenmeyi
temizleyiniz.

Ünite 4
• Heimlich Manevrası
https://thatblindref.files.wordpress.com/2011/06/choking.jpg

• Bir insanın nefes yolu tamamen ya da kısmen
tıkalı olabilir. Tamamen tıkanmış olması tıbben
acil bir durumdur. Kısmen tıkanma durumunda
birey nefes alıp verme yetisini tam olarak
gerçekleştiremezse hayatı rikse atan bir durum
olabilir. Oksijen olmadan yalnızca dört dakika
içinde beyin hasarı oluşabilir. Hızlı ilk yardım ile
hayat kurtarılabilir.
• Evrensel olarak boğulma işareti boğazın bir ya da
her iki elle sarılmasıdır.
• Birey çok yoğun öksürüyor ve konuşabiliyorsa bu
yöntemi UYGULAMAYIN– öksürük tıkanmayı
geçirebilir.

1. Hastaya sorun:
• ”Boğuluyor musun?"
• ”Konuşabiliyor musun?"
2. Birini 112’yi ya da kendi acil durum
numaranızı aramaya yollayın.
3. Hastayı öne doğru yaslayınız ve avucunuzun
altı ile sırtına beş kere darbe vurunuz.
Heimlich Manevrası

4. Eğer bu işe yaşamazsa, bireyin arkasına geçiniz ve
kollarınızı beline dolayınız.
5. Bir elinizi yumruk haline getiriniz. Yumruk şeklini
almış elinizin baş parmaklı kısmını bireyin tam
göbeğinin üzerine yerleştiriniz, tam göğüs kafesinin
altına denk getiriniz.
6. Diğer elinizle yumruğunuzu kavrayınız.
7. Ellerinizle çabuk 5 aşağı ve yukarı itme yapınız.
8. Sırta beş darbe ve karna 5 itiş arasında boğazdaki
nesne gidene kadar ve birey kendi kendine soluyana
kadar tekrarlayınız.

Çocuklarda
• Boğulmakta olan bir çocuğa yardım bir yetişkine
yardım etmeye çok benzemektedir. Eğer birey
tam olarak boğazını kavramıyorsa diğer tehlike
işaretleri (yetişkin için de geçerli) şunlardır:
– Konuşamamak
– Zayıf, etkili olmayan öksürme
– Nefes alırken gürültülü soluma ya da yüksek ses
– Soluk almada zorlanma
– Deride mavimsi renk
– Engel atılamazsa bilinç kaybı

• 1. Birini 112’yi ya da yerel acil numarayı araması için
gönderiniz.
• 2. Çocuğu öne doğru eğiniz ve sırtına avcunuzun altı ile
5 darbe vurunuz.
• 3. Eğer bu işe yaramazsa çocuğun arkasına geçiniz ve
kollarınıza beline sarınız.
• 4. Bir elinizi yumruk haline getiriniz. Yumruk şeklini
almış elinizin baş parmaklı kısmını çocuğun tam
göbeğinin üzerine yerleştiriniz, tam göğüs kafesinin
altına denk getiriniz.
• 5. Diğer elinizle yumruğunuzu kavrayınız.
• 6. Ellerinizle çabuk 5 aşağı ve yukarı itme yapınız.
• 7. Sırta beş darbe ve abdomene 5 itiş arasında
boğazdaki nesne gidene kadar ve çocuk kendi kendine
soluyana kadar tekrarlayınız.

Ünite 5
• Postural Direnaj
– Postural direnaj uygulanması
– Öksürme

Postural Drenaj
• Akciğerin hava yollarında şişme ve gereğinden
fazla mukusa bağlı olarak gelişen nefes alma
problemlerine yardım etmek için yapılır.
Akciğerde biriken sıvının atılmasına yardımcı
olur.
• Postural direnaj yapmak için en doğru zaman
yemekten önce ya da yemekten bir buçuk saat
sonradır yani hizmet alanın midesi boş
olmalıdır.

Postural direnaj
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientimages/000266.htm

• Akciğeri hastalığı olan bireylerde akciğerin belli
bir kısmında birikmiş olan mukusu boşaltmak
için uygulanabilecek 6 - 12 arasında pozisyon
çeşidi vardır.
• Başka bir kişi tarafından akciğerin belli
kısımları dokunularak mukus dokusunun
yumuşaması ve öksürülerek boşaltılması
sağlanabilir.
• Sistik fibrosisde, akciğer tıkanıklığı ya da
bronşektazide akciğeri rahatlama yöntemleri
vurma yelekleri ve içe çekilen aerosolları içerir.

Nasıl Postural Direnaj Yapılır
• Aşağıdaki konumlardan birini kullanınız:
– Oturma
– Sırtüstü, mide üzerinde ya da yana doğru yatma
– Kafa düz, aşağıda ya da yukarda yatma
– Doktorun önerdiği süre boyunca bu pozisyonda kalınız
(ya da en az beş dakika boyunca).
• Hasta rahat kıyafetler giymeli ve yastıklar kullanılarak
mümkün olduğunca rahat ettirilmelidir.
– Pozisyonu önerildiği kadar tekrar ediniz.
– Hasta yavaşça burundan solumalı ve ağızdan nefesi
bırakmalıdır. Nefes verme süresi alma süresinin
yaklaşık iki katı olmalıdır.

Vurma ya da Titreme
• Doktor aynı zamanda vurma ya da titreme de
önerebilir.
– Vurma akciğerde katılaşmış sıvıların yumuşamasına
yardımcı olabilir. Hasta yatar konumdayken
kaburgalara bir el ile vurunuz. Bu kıyafet varken ya da
yokken yapılabilir.
– Bilek ve el ile bir kupa şekli oluşturunuz.
– El ve bileği göğüs üzerine çarpınız (ya da doktor
belirttiyse sırta bunu uygulayınız).
– Boşluk ya da patlama sesi duymalı ve tokat sesi
duymamalısınız.
– Can yakacak şekilde sert vurmayınız.

Vurma ya da Titreme
• Titreme vurma gibidir, ancak düz bir el ile
kaburgalar üzerinde sarsma ile yapılır.
– Hastanın derin bir nefes almasını ve hızlıca vermesini
sağlayın.
– Düz bir elle kaburgaları sarsınız.
– Doktor, hemşire ya da soluk alma terapisti bunu doğru
yapma şeklini gösterecektir.
– Göğsün bölgesine 5 – 7 dakika arasında vurma ya da
titreme uygulayınız. Bunu göğsün ya da sırtın tüm
bölgelerine uygulayınız. Bitirdikten sonra hastanın
derin bir nefes almasına ve öksürmesine izin veriniz.
Bu hastanın tükürerek atabileceği balgamı getirecektir.

Doktor ne zaman çağırılır
• Hizmet alan aşağıdaki belirtilerden birine
sahipse doktoru çağırınız:
– Hazımsızlık
– Kusma
– Acı
– Aşırı rahatsızlık
– Nefes almada zorlanma

Öksürük Nasıl Kontrol Edilir
• Çok ağır şekilde öksürme ihtiyacı bazen utanç verici
durumlara sokabilse de birey asla öksürüğünü tutmaya
çalışmamalıdır.
• Öksürmek doğaldır!
• Aşağıdakilere dikkat etmelidir
– Bolca su içmek
– Öksürük tabletleri bulundurmak
– Ovalayarak sürülen ilaçlar bulundurmak (krem)
– Çorba, çay ya da kahve gibi boğazı rahatlatacak sıvılar almak
– Soğuk havada dışarı çıkmaktan kaçınmak
– Dondurma yemekten kaçınmak
– Sesi zorlamamak (bağırmamak ve yüksek sesle konuşmamak)

Eğer birey yalnızca alışkanlık nedeniyle çok fazla
öksürüyorsa; öksürmenin bir böcek ısırığına
benzediğini ve kaşıdıkça kötüleşeceği gibi,
öksürmenin de boğazı acıttığını hatırlatınız.
• Hizmet alan şunları denemelidir:
– Yutkunmak ya da su içmek.
– Kendini engellemeye çalışmak.
– Soğuk bir sıvı içmek (sıcak içecekten daha etkili
olabilir).

• Belki küçük bir öksürme problemidir ve
yalnızca boğazı temizlemek adına yapılıyordur
– Post-nazal damlama: burun ve sinüsler tarafından
üretilen mukus burun yerine boğazın arkasına
gittiğinde olur.
• Alerji gibi birçok sebebi vardır.
• Öksürük hizmet alanı rahatsız etmeyebilir
ancak diğerlerine dikkat bozucu gelebilir.
Eğer bireyin kronik öksürüğü varsa
doktora başvurmalıdır

Yazarlar:
Bize ulaşın:
• www.mcare-project.eu
• twitter.com/Mcareproject
• www.facebook.com/MCareproj

Kaynakça:
• Ed: AY Fatma Akça, Temel Hemşirelik, İstanbul Medikal Yayıncılık, 2008 , İstanbul
P:259-261 ISBN -975-6395-70-2
• http://drjkm.com/wp-content/uploads/2013/05/Female-Genitalia.jpg
• http://www.kahsa.org/files/public/PsycosocialNeeds.pdf
• http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller
• http://www.wikihow.com/Change-a-Disposable-Adult-Diaper
• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/presentations/100222_1.htm
• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/patientinstructions/000051.htm
• http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/18084.htm
• http://www.wikihow.com/Control-a-Cough

7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von Karel Van Isacker

Mehr von Karel Van Isacker (20)

7 M-CARE: Fizyolojik ihtiyaçlar