Μια ομαδική παρουσίαση που έγινε στο πλαίσιο του πιλοτικού μαθήματος της Τοπικής Ιστορίας.

1. Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων
κατά τη διάρκεια της γερμανικής
κατοχής
Από τους μαθητές του Γ2:
Παναγιώτη Κλουκίνα
Μαριλένα Βασιλείου
Γιώργο Παρτσανάκη
Μαρία Μανώλαινα
Δήμητρα Καρατασούλη

2. Η αρχή της κατοχής στην Αθήνα
Η κατοχή της Ελλάδας και συνεπώς της
Αθήνας ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1941. Η
Ελλάδα καταλήφθηκε σταδιακά με την
Αθήνα να υπογράφει την παράδοση της
την 27η Απριλίου 1941. Έπειτα οι Γερμανοί
μεταβαίνουν στην Ακρόπολη όπου
υπέστειλαν την ελληνική σημαία και την
αντικατέστησαν με την σημαία του Γ΄ Ράιχ.

3. Οι πρώτοι μήνες της Ελληνικής κατοχής
Δύο ημέρες μετά την
παράδοση της Ελλάδας
ορκίστηκε η κατοχική
κυβέρνηση Τσολάκογλου,
αφού η κυβέρνηση Τσουδερού
μαζί με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄
είχαν διαφύγει στην Αίγυπτο.
Στις 3 Μαΐου 1941 τα γερμανικά
στρατεύματα πραγματοποιούν
την επινίκια παρέλαση τους.
Τέλος αξιοσημείωτο είναι ότι
μόνο τους πρώτους οχτώ
μήνες της κατοχής 120.000
χιλιάδες Γερμανοί επισκέφτηκαν
την Ακρόπολη

4. Οι διαίρεση της Ελλάδας σε τομείς
Η κατοχή πήρε την τελική
της μορφή τον Ιούλιο με
την διαίρεση της
Ελλάδας σε τομείς. Οι
Ιταλία πήρε τα δύο τρίτα
των εδαφών και η
Βουλγαρία την Θράκη
και την Αν. Μακεδονία. Η
Αθήνα διοικούνταν
εξίσου από τους Ιταλούς
και τους Γερμανούς.
Εξαιτίας των τριών
δυνάμεων η κατοχή
ονομάστηκε τριπλή.

5. Η μαύρη αγορά και ο πληθωρισμός
Οι κεντρικοί δρόμοι γέμισαν μικροπωλητές.
Ολόκληρη η πόλη έμοιαζε με τεράστιο
παζάρι όπου οι πάντες αγόραζαν και
πωλούσαν. Οι μισθωτοί, αλλά και όσοι
εισέπρατταν χρήμα, λόγω της
κατάρρευσης της αξίας της δραχμής,
φρόντιζαν να απαλλαγούν άμεσα από
αυτά και να ανταλλάξουν το αντίτιμο της
εργασίας τους με άλλα πολύτιμα αγαθά. Το
πληθωριστικό χρήμα ήταν η αιτία που
περιουσίες εξανεμίστηκαν και άλλες
φτιάχτηκαν στη μαύρη αγορά της κατοχής.

6. Διατροφή
Την περίοδο της κατοχής, ο
ελληνικός λαός ανάμεσα στα
πολλά κακά που έπρεπε να
αντιμετωπίσει, είχε βρεθεί και
αντιμέτωπος με την πείνα. Ήδη
από τον πρώτο χρόνο πολλοί
άνθρωποι πέθαναν. Την περίοδο
εκείνη τα τρόφιμα ήταν πάρα
πολύ ακριβά και υπήρχαν μόνο
στη μαύρη αγορά. Από τον
Νοέμβριο του 1941 άρχισαν να
καταφτάνουν στην Ελλάδα πλοία
με τρόφιμα αρχικά από την
Τουρκία και έπειτα από τον
Ερυθρό Σταυρό και τις
συμμαχικές δυνάμεις. Τα τρόφιμα
αυτά άρχισαν να διανέμονται
μέσω των συσσιτίων. Τα είδη των
τροφίμων ήταν τις περισσότερες
φορές όσπρια. Μόνο στην
Αθήνα ο αριθμός τον νεκρών
έφτασε τις 300.000, νούμερο που
στις μέρες μας αμφισβητείται.

7. Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Ιδιωτικά ΛεωφορείαΛαυρεωτικός Σιδηρόδρομος
HEM ΕΗΣ

8. Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών
Η ΗΕΜ διαχειριζόταν 17 γραμμές
τροχιοδρόμου (τραμ) και 14
λεωφορειακές γραμμές. Αυτές οι
31 συνολικά γραμμές
εξυπηρετούσαν τις μετακινήσεις
εντός του κέντρου της Αθήνας και
για αυτό τα τραμ κυκλοφορούσαν
γεμάτα και στις στάσεις του
δημιουργούνταν τεράστιες ουρές.

9. Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι
Η ΕΗΣ διαχειριζόταν τον ηλεκτρικό
σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς
και 2 γραμμές τραμ στον Πειραιά.
Την περίοδο της κατοχής η
επιβατική κίνηση στον ηλεκτρικό
σιδηρόδρομο αυξήθηκε
υπερβολικά και αποτέλεσε το
βασικό συγκοινωνιακό μέσο για
τη διακίνηση των κατοίκων της
Αθήνας και του Πειραιά ενώ
χρησιμοποιήθηκε και για
καταφύγιο στη διάρκεια των
βομβαρδισμών. Από την άλλη
μοναδικό μέσο μεταφοράς προς
τα εργατικά προάστια του
Δυτικού Πειραιά αποτελούσε το
τραμ του Περάματος γι’ αυτό και
κυκλοφορούσε πάντα γεμάτο
κόσμο που ήταν
σκαρφαλωμένος ακόμα και στη
σκεπή των βαγονιών.

10. Λαυρεωτικός Σιδηρόδρομος
Το τρένο του Λαυρίου λειτουργούσε ανελλιπώς μέχρι την υποχώρηση
των Γερμανών το 1944 που υπέστη καταστροφές και διακόπηκε για
αρκετά χρόνια η λειτουργία του. Στη διάρκεια της Κατοχής, λόγω
έλλειψης μεταφορικών μέσων, εκτός από τα δρομολόγια Αθηνών –
Λαυρίου, επαναδρομολογήθηκε και τα τοπικά δρομολόγια Πειραιά –
Χαλανδρίου. Κάποιοι γενναίοι μηχανοδηγοί μετέφεραν κρυφά απ’ τους
Γερμανούς περισσότερα κάρβουνα απ’ όσα χρειαζόταν η μηχανή τους
και τα μοίραζαν σε οικογένειες της περιοχής για τη θέρμανσή τους.

11. Ιδιωτικά λεωφορεία - Γκαζοζέν
Όταν κηρύχθηκε ο
ελληνοιταλικός πόλεμος του 1940
τα ιδιωτικά λεωφορεία
επιτάχθηκαν για τις ανάγκες του
Στρατού και του Ερυθρού
Σταυρού. Σημειώθηκε τεράστια
έλλειψη υγρών καυσίμων και τα
λιγοστά καύσιμα ήταν
νοθευμένα. Έτσι πολλά
λεωφορεία υπέστησαν σοβαρές
βλάβες και τα υπόλοιπα
μετατράπηκαν σε γκαζοζέν
δηλαδή οχήματα που διέθεταν
ένα μεγάλο ντεπόζιτο στην ουρά
ή στο καπό, Μέσα στο οποίο
παρασκευάζονταν αέριο
ξυλόπνευμα από ξηρά απόσταξη
ξύλων ή λιθάνθρακα που
διοχετεύονταν στον κινητήρα. Το
1943 με τη συνθηκολόγηση της
Ιταλίας, οι Ιταλοί πουλάνε στους
Έλληνες καύσιμα και
ανταλλακτικά και αρκετά
γκαζοζέν ξανακινούνται με υγρά
καύσιμα.

12. Εργασία
Κατά τη διάρκεια της κατοχής πολλές επιχειρήσεις, καταστήματα και
γραφεία έκλεισαν δημιουργώντας σημαντική ανεργία στα μικροαστικά
στρώματα του πληθυσμού. Κάποιοι από αυτούς απορροφήθηκαν όταν
ξεκίνησαν γερμανικά δημόσια έργα, αλλά με δυσμενείς όρους,
ευκαιριακή απασχόληση, κακή πληρωμή. Πολλοί ακόμα οδηγήθηκαν σε
καταναγκαστική εργασία.

13. Κυκλοφορία των ανθρώπων στους δρόμους
Κατά τη διάρκεια της
γερμανικής κατοχής τα
ναζιστικά στρατεύματα
επέβαλαν πολλές φορές
απαγορεύσεις κυκλοφορίας
σε διάφορες περιοχές της
Ελλάδας. Τέτοια
απαγόρευση είχαν επιβάλλει
οι Γερμανοί και στην Αθήνα.
Όταν μάλιστα ο Μ. Γλέζος
και ο Α. Σάντας κατέβασαν
τον αγκυλωτό σταυρό από
την Ακρόπολη είχαν
φροντίσει να φτάσουν στον
Παρθενώνα στις 9 το βράδυ
για να αποφύγουν την
απαγόρευση που ξεκινούσε
από τις 11 το βράδυ και
έληγε στις 6 το πρωί.

14. Εκπαίδευση
Τα περισσότερα σχολεία μετά την
παράδοση της Ελλάδας επιτάχτηκαν από
τους κατακτητές για να χρησιμοποιηθούν
για να καλύψουν διάφορες κτιριακές τους
ανάγκες. Επίσης εκδόθηκαν νέα
«διδακτικά» βιβλία για όσα σχολεία
παρέμειναν σε λειτουργία. Βέβαια στο
σχολείο πήγαινε ένα πολύ μικρό ποσοστό
παιδιών καθώς τα περισσότερα παιδιά είτε
δεν ήθελαν είτε δεν μπορούσαν. Τους
χειμερινούς μήνες, οι μαθητές
υποχρεούνταν να φέρουν μαζί με το
τετράδιό τους και ένα κούτσουρο για τη
σόμπα ή και το φαγητό του δασκάλου αν
ήταν η σειρά της οικογένειάς τους να
φροντίσει για τη σίτισή του. Τα παιδιά των
πιο φτωχών οικογενειών έτρωγαν στο
σχολείο από τη βοήθεια της UNNRA, της
Οργάνωσης Βοήθειας και
Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών.
Έτσι οι περισσότεροι συνέχισαν την
εκπαίδευση τους μετά το πέρας του
πολέμου.

15. Ψυχαγωγία
Tα χρόνια της ναζιστικής και φασιστικής
κατοχής ήταν χρόνια πείνας, συλλήψεων,
εκτελέσεων και εκποιήσεων . Όμως ο
κόσμος πήγαινε στο θέατρο και στον
κινηματογράφο γιατί είναι ένας
δημόσιος χώρος , ένας τόπος συνάντησης
και στις στιγμές της υποδούλωσης του
ελληνικού έθνους , αυτή η συνάθροιση
ισοδυναμούσε με πολιτική δράση. Στα
θέατρα είχε επιβληθεί λογοκρισία, έτσι κάθε
κείμενο έπρεπε να περάσει από μία ειδική
επιτροπή. Επίσης τα σκηνικά απαγορευόταν
να δείχνουν βουνά ή πλαγιές για να
αποφεύγονται οι συνδέσεις με την
αντίσταση. Παρόλα αυτά οι σεναριογράφοι
έκαναν μεταφορές και παρομοιώσεις που τις
περισσότερες φορές μόνο μέσο
εμπλουτισμού του λόγου τους δεν ήταν. Για
παράδειγμα, η αναφορά στο «τσάι του
βουνού», θύμιζε στους θεατές τους
αντάρτες στα βουνά και η «βανίλια
υποβρύχιο» τα συμμαχικά υποβρύχια και τις
αποβάσεις των συμμάχων.

16. Ενημέρωση
Κύρια πηγή ενημέρωσης των
ανθρώπων ήταν το ραδιόφωνο και
οι εφημερίδες. Στις εφημερίδες είχε
επιβληθεί εκτεταμένη λογοκρισία, ενώ
στο ραδιόφωνο υποθετικά
επιτρέπονταν μόνο σταθμοί με
φιλογερμανικό περιεχόμενο. Παρόλα
αυτά ο κόσμος άκουγε συνήθως το
BBC και διάβαζε εφημερίδες οι οποίες
προσπαθούσαν να περάσουν
κάποια αντιναζιστικά μηνύματα μέσα
από καλά κρυμμένες και δυσνόητες
μεταφορές.

17. Ένδυση
Οι άνθρωποι μη έχοντας χρήματα να
καλύψουν βασικές τους ανάγκες, όπως η
διατροφή τους, είναι λογικό να μην
μπορούσαν να αντέξουν την αγορά
καινούργιων ρούχων. Γι’ αυτό
χρησιμοποιούσαν τα ρούχα που ήδη είχαν
μέχρι αυτά να σκιστούν τελείως και έπειτα
χρησιμοποιούσαν ό,τι έμενε για να
ράψουν νέα ρούχα με τα υφάσματα που
είχαν απομείνει από τα παλιά. Τέλος σε
κάποιες περιπτώσεις, ιδίως τα παιδιά,
μπορεί να κυκλοφορούσαν γυμνά.

18. Το τέλος της κατοχής
12 Οκτωβρίου 1944. Μια ημέρα
σταθμός. Μια ημέρα που
σηματοδότησε το τέλος του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα,
αλλά και την έναρξη ενός εμφυλίου με
καταστροφικές συνέπειες. Οι Γερμανοί
φεύγοντας άφησαν πίσω τους μια
Ελλάδα με ανυπολόγιστες
καταστροφές και μεγάλες
ανθρώπινες απώλειες. Το
αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση της
ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

19. Πηγές
 Η Καθημερινή, 25 Απριλίου 1999, ένθετο Επτά Ημέρες «Αφιέρωμα
στην Αθήνα της κατοχής»
 Wikipedia