1. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ
TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTALARI
VE
DEPREM TEHLİKESİNİN
BELİRLENMESİ AÇISINDAN
ÖNEMİ
Dr. Tamer Y. DUMAN
MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi

2. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Türkiye neden bir deprem ülkesi ?
Yerküre iç-dinamikleri üzerindeki
kabuğun hareketine neden olur

3. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Türkiye neden bir deprem ülkesi ?
Türkiye’nin çok yoğun deprem etkinliği altında olması doğrudan
dünya üzerindeki jeolojik-tektonik konumuyla ilgilidir.
Dünyada başlıca iki büyük deprem kuşağı:
1) Pasifik ve 2) Alp-Himalaya Deprem kuşaklarıdır

4. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Türkiye neden bir deprem ülkesi ?
Türkiye’nin güncel tektoniği ve depremselliğini yöneten jeolojik olaylar
çevresinde gerçekleşen levha hareketlerine bağlı olarak meydana gelir.
Karlıova doğusunda kalan Doğu Anadolu K-G yönünde yılda yaklaşık 0,8 cm kısalmaktadır.
KAF ve DAF arasında kalan Anadolu bloğu yılda 2,1 cm Ege Denizi üzerine itilmektedir.

5. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Deprem Tehlikesi
Herhangi bir bölge veya ülkede deprem kaynaklı afet
zararlarının azaltılması yönünde yapılacak tüm
çalışmaların başarısı deprem tehlikesinin en güvenilir
şekilde tanımlanmasına bağlıdır.
Hasar ve can kaybı yaratabilecek büyüklükte bir depremin belli
bir yer ve zamanda meydana gelme olasılığına deprem
tehlikesi denir
Türkiye deprem tehlikesi yüksek bir ülkedir
Deprem tehlikesinin tanımlanabilmesi için depremin
• Nerede ?
• Hangi büyüklükte ?
• Ne zaman?
meydana geleceği sorularına yanıt verilebilmesi gerekir

6. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Deprem Tehlikesi
Nerede ?
Diri fay haritaları deprem kaynaklarını, dolayısıyla deprem
tehlikesinin nerede olacağını gösteren belgelerdir.
Hangi büyüklükte ?
Diri faylar hakkında sahip olunan bilginin güvenilirliği ile doğru
orantılı olarak meydana gelecek olan depremlerin büyüklüğü
hakkında tahminler yapılabilmektedir.
Ne zaman ? Bilim henüz depremlerin kesin olarak ne zaman
olacağı sorusunu yanıtlayamamaktadır.
Ancak, fayların yakın jeolojik geçmişteki deprem davranışları
dikkate alınılarak belirli bir tarih verilmeden olasılıkla öngörüler
yapılabilmektedir.

7. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Diri fay haritalarının önemi
DİRİ FAY HARİTALARI
DEPREM TEHLİKESİNİN BELİRLENMESİ ve DEPREM ZARARLARININ
AZALTILMASINDA GEREKLİ BİLGİ ALTYAPISININ TEMELİNİ OLUŞTURUR
DİRİ FAY HARİTALARI İLE BİRLİKTE
1) Jeoloji haritaları (MTA -mevcut)
2) Sismotektonik haritalar ( MTA koordinasyonunda HGK, AFAD ve KARDAE ile birlikte
yürütülen proje, 2012 -2014, kapsamında hazırlanmakta)
3) Diri fay bilgi altyapısı (MTA)
4) Tarihsel ve aletsel dönem deprem kayıt ve katalogları (AFAD-KARDAE)
5) Jeodezik bilgiler (HGK-TUBİTAK-ÜNİVERSİTELER)
DEPREM KAYNAK ZONLARININ TANIMLANMASINDA GEREKLİ OLAN DİĞER
VERİLERDİR
ANCAK BU BİLGİ ALTYAPISI SAYESİNDE, AFET ZARARLARININ AZALTILMASI
ÇALIŞMALARINDA GEREKLİ ;
DEPREM TEHLİKE ANALİZLERİ YAPILABİLİR
VE UYGULAMAYI YÖNLENDİRECEK OLAN
DEPREM TEHLİKE HARİTALARI HAZIRLANABİLİR

8. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Diri fay haritalarının önemi
MTA -1992
Türkiye Diri Fay
Haritası
(1987 yılına kadar olan
bilgi birikimini içerir)
TDFH, 1996’da yayımlanmış ve halen
yürürlükte olan BİB Deprem Bölgeleri
haritasının oluşturulmasında diri fay
veri kaynağı olarak kullanılmıştır.

9. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ
TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTALARI
VE
İLGİLİ VERİ TABANI
Güncelleme Dönemi: 2004-2011
MTA Genel Müdürlüğü
Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı

10. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Diri fay haritalamasında kullanılan temel yaklaşım
Eski depremlerdeki yüzey kırıklarına ilişkin jeolojik ve jeomorfolojik kayıtlar
1999 Düzce 1999 Düzce
1999 İzmit 1995 Dinar

11. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
MTA TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTASI
(1992)
2012

12. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ DİRİ FAY VERİ TABANI KAPSAMI
1- Diri fay harita serisi: Fayların coğrafik dağılımı
ve niteliklerini gösteren belgeler Üç farklı (1:25.000,
1:250.000, 1:1.250.000) ölçek kademesinde
hazırlanmıştır.
2- Haritalara eşlik eden fay bilgisi: uzunluk, nitelik,
geometri ve segment yapısı, aktivitesine ilişkin
bulgular, oluşum yaşı, uzun ve kısa dönem kayma
hızları gibi fayları tanımlayıcı bilgilerdir.

13. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTALARI
SERİSİ
•1:25.000 Ölçekli Temel Diri Fay haritaları: 1930
paftadan oluşur. Orijinal ve sayısal olmak üzere özel kullanımlara açık
arşiv bilgisidir.
•1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritaları
Serisi 1:25,000 ölçekli temel haritalardaki fay bilgisinin sayısal
olarak küçültülmesiyle oluşturulmuştur. Toplam 59 paftadan oluşur,
tamamı basılmıştır.
•1:1,250,000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası
Basıma hazırlama süreci tamamlanmak üzere olup 2012 yılı içerisinde
yayımlanmış olacaktır.

14. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
1:250,000 ölçekli Çanakkale (NK 35-10b) Paftası ve açıklama
kitapçığı.

15. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
MTA 1:250 000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Bandırma ve
Bursa paftalarında Marmara Denizi ve yakın çevresinin yeni diri fay
haritası

16. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Yenilenmiş 1/1,250,000 ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası (2012)

17. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ DİRİ FAY HARİTALARI KAPSAMI
Türkiye ana karasının tamamı ile Marmara Denizi ve Saros
Körfezi’nde yer alan diri fayları gösterilmektedir.
Her fay bir kimlik numarası ile tanımlanmıştır.
Faylar dört alt kategoriye ayrılarak haritalanmıştır.
Belirlenen tekçe fay veya çok segmentli fay zonu sayısı 326 dır.
Türkiye anakarasında büyüklüğü 5.5 ve üzeri deprem üretebilecek
diri fay veya fay segment sayısı 485 dir.
Yeni diri fay haritalarında il, ilçe, belde ve köy düzeyinde yerleşim
merkezleri ile karayolu ve demiryolu ulaşım hatlarına yer verilmiş ve
bunlarla diri faylar arasındaki mekansal ilişkileri gösterilmiştir.

18. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ DİRİ FAY HARİTALARI VE VERİ TABANININ
PLANLAMA VE UYGULAMALARDAKİ KULLANIM POTANSİYELİ
 Türkiye ve yakın çevresinin güncel tektoniği ve depremselliği hakkında en
ayrıntılı fay bilgisini içeren başvuru belgeleridir.
 Ülkede bölgesel ölçekte daha ayrıntılı ve güvenilir deprem tehlike analizlerine
olanak vermektedir.
 Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’nın güncellenmesi için gerekli altyapı
bilgisini sağlamaktadır.
 Ülke genelinde yüzey faylanması tehlike bandı (fay tampon bölge veya fay
sakınım bandı) oluşturulması açısından ihtiyaç duyulan ayrıntılı bilgileri
içermekte olup, bu konuda hazırlanacak olan yasa ve yönetmelikler açısından
konuya yönelik altlık bilgisi niteliğindedir.

19. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
YENİLENMİŞ DİRİ FAY HARİTALARININ
ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAMALARA KATKISI
Kentsel ve sanayi alanlarının yerseçimi, yüzey faylanması
tehlikesinin tayini ve deprem güvenli dizaynı açısından gerekli fay
parametrelerinin belirlenmesinde,
Stratejik öneme sahip kritik mühendislik yapıları için (Nükleer ve
hidroelektrik santral, rafineri ve petrokimya tesisi vb) yerseçimi,
bunların deprem güvenli dizaynında gerekli fay parametreleri ve bu
yapıları etkileyecek maksimum deprem büyüklüğünün tayininde,
Ulaşım altyapısı (karayolu, demiryolu, köprü, viyadük) güzergah
seçimi ve mevcut olanlarının yüzey faylanması tehlikesi açısından
değerlendirilmesinde,
Petrol ve doğal gaz boru hatları güzergah seçimi ve bunların aktif fay
zonu geçkilerinde yüzey faylanması tehlikesinin belirlenmesi
çalışmalarında doğrudan katkı sağlar.