1. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
AFET YÖNETİM MERKEZİ
Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU
kadioglu@itu.edu.tr
@Mikdatca
Belediyelerde
Afet Yönetimi

2. Yerel Yönetimlerin Afetler İçin
Yasal Sorumlukları
0. Giriş
1. Afet Zarar ve Risklerini Azaltmak
2. Afet ve Acil Durum Planını Yapmak
3. Ekip ve Donanımları Hazırlamak
4. Halkı Eğitmek

3. 0. Giriş
Hazır mıyız?

4. ADP
1
3
2
4

5. Tek başına uygulanan kriz
yönetimi:
•Tepkiseldir,
•Eşgüdüm yoktur,
•Hedef kitle yanlıştır,
•Etkisizdir,
•Zamansızdır,
•Güven vermez ve
•Afetin felakete
dönüşmesine yardımcı olur...
Kriz Yönetimine Hayır! Tek başına Kriz
Yönetiminin panik ve
vurdum duymazlık gibi
iki aşaması vardır:

6. Afet Yönetim Sistemi
1
2
34
Müdahale
Hazırlık
İyileştirme
Zarar
Azaltma
Risk yönetimi
Kriz yönetimi
Düzeltme
Koruma
Tahmin ve Erken
Uyarı
Yeniden yapılanma Etki Analizi
Afet

7. Afet
Yönetiminin
Tüm Evreleri
1. Risk/Zarar Azaltma
2. Hazırlık
3. Müdahale
4. İyileştirme

8. Belediylerin Afetler İçin
Belli Başlı Yasal Sorumlukları
1. Afet Zarar ve Risklerini Azaltmak
2. Afet ve Acil Durum Planını Yapmak
3. Ekip ve Donanımları Hazırlamak
4. Halkı Eğitmek

9. 1. Afet Zarar ve
Risklerini Azaltmak
Afet yönetiminin kalbi
mevcut risklerin
azaltılmasıdır. Bunun
için öncelikle afetlerde
halka zarar verecek
olan yapısal ve yapısal
olmayan riskler
belirlenir. Bu işte
yasaklar ile olmaz!

10. 10
Fay Hatları
JICA Deprem Senaryoları
Model A Model B
Model C Model D
Model C
L=174km, M=7.7
Model A
L=119km,M=7.5

11. 400 Adet Yanıcı Patlayıcı İhtiva Eden Binada Hasar
İSKİ, 450 Noktada İçme Suyu ve
1500 Noktada Atık Su Hattı Hasarı
80-100 Milyar TL Toplam Mali Kayıp /
26 Milyar TL Yapısal Hasar Kaynaklı Mali Kayıp
530.000 Acil Barınma İhtiyacı Olan Hane
20.000-60.000 Hastanede tedavi / 50.000-140.000 Hafif Yaralı
Mw: 7,5
Güncelleme
Çalışması
Senaryo
Depremi
Sonuçları
2009 İBB
85.000-150.000 Orta Hasarlı Bina / 250000-350000 Hafif Hasarlı Bina
İGDAŞ; 650 Noktada Doğalgaz Şebekesi Hasarı /
17.000 Adet Doğalgaz Kutusu Hasarı
10,000-30,000 Ölü
2.500-10.000 Çok Ağır Hasarlı Bina / 13.000-34.000 Ağır Hasarlı Bina
Can Kaybı İstanbul nüfusunun % 0.1-%0.2’si
Kullanılamayacak binalar (çok ağır,ağır,orta) ise, yapıların % 10-% 15’i

12. Afetler ile arama-kurtarma ile baş edebilmek için mutlaka riskin
yönetilebilir olması gerekir. Bu nedenle öncelikle mevcut riskler
belirlenip azaltılma yoluna gidilmelidir.

13. • Yer sallantısı
• Yüzeydeki fay
• Sıvılaşma
• Artçı deprem
• Heyelan
• Çığ
• Çamur akıntıları
Tsunami
• Seller
• Yangınlar
• …
• Yaşamlar
• Mülk
• Çevre
• Tarihi
• İş
• Hizmetler
• Gelişme
• …
 Hızlı ve kontrolsüz
kentleşme
 Yetersiz fiziksel yaşam
koşulları
 Yetersiz altyapı
 Zayıf planlama ve kontrol
 Nüfusun artması
 Çevrenin bozunması
 Uygunsuz bölgesel işlemler
ve uygunsuz arazi kullanımı
 Afet bakımından hassas
bölgelerde nüfus yoğunluğu
 Farkındalık ve eğitim
eksikliği
 Risk aktarımı eksikliği
 …
Deprem Durumunda
Afet yönetimi müdahale değil,
bir sosyo-ekonomik kalkınma
problemidir!..

14. Tüm Tehlike ve Riskler

15. Dünyadaki
doğal
afetler
ve
önem
sıraları...
(Bryant, 1993)
Türkiye
•Deprem
•Yangın
•Su baskını
•Yer kayması
•Kaya düşmesi
•Çığ
•ve benzeri
afetler...
(1959, 7269/1)

16. Deniz Güvenliği: Tanker Kazaları ve Petrol Döküntüsü
www.ospri.org
NASSIA ACCIDANT
13.03.1994

17. Ç
o
k
l
u
T
e
h
l
i
k
e
Y

20. Mevcut Durum Analizi
• Doğal Yapı Analizi
• Arazi – Bina kullanımı (Yapılaşmış Çevre
Analizi)
• Ulaşım-Altyapı Analizi

21. Mevcut Durum Analizi

22. Mevcut Durum Analizi

23. • Yer sallantısı
• Yüzeydeki fay
• Sıvılaşma
• Artçı deprem
• Heyelan
• Çığ
• Çamur akıntıları
Tsunami
• Seller
• Yangınlar
• …
• Yaşamlar
• Mülk
• Çevre
• Tarihi
• İş
• Hizmetler
• Gelişme
• …
 Hızlı ve kontrolsüz
kentleşme
 Yetersiz fiziksel yaşam
koşulları
 Yetersiz altyapı
 Zayıf planlama ve kontrol
 Nüfusun artması
 Çevrenin bozunması
 Uygunsuz bölgesel işlemler
ve uygunsuz arazi kullanımı
 Afet bakımından hassas
bölgelerde nüfus yoğunluğu
 Farkındalık ve eğitim
eksikliği
 Risk aktarımı eksikliği
 …
Deprem Durumunda
Afet yönetimi müdahale değil,
bir sosyo-ekonomik kalkınma
problemidir!..

24. İlçeyi Tehdit Eden Tehlikeler
• Hidrojeolojik
• Jeolojik (Stabilite, Depremsellik, Sıvılaşma ve
Yerleşime Uygunluk)
• Tehlikeli-Yanıcı-patlayıcı Madde Kaynaklı
Tehlikeler

25. Tehlike Analizi

26. 26
Doğal
Tehlikelere Bağlı
Riskli Alanlar
Sel
Tehlikesi
Heyelan
Tehlikesi
Sıvılaşma
Tehlikesi
Tehlike Analizi

27. 27
Yüksek
Gerilim
Hatları
Düzensiz
Gelişme
Patlayıcı
Maddeler
Sanayi ve
Üretim
Alanları
Tehlike Analizi

28. Bütünleşik Tehllike Haritası

29. • Yer sallantısı
• Yüzeydeki fay
• Sıvılaşma
• Artçı deprem
• Heyelan
• Çığ
• Çamur akıntıları
Tsunami
• Seller
• Yangınlar
• …
• Yaşamlar
• Mülk
• Çevre
• Tarihi
• İş
• Hizmetler
• Gelişme
• …
 Hızlı ve kontrolsüz
kentleşme
 Yetersiz fiziksel yaşam
koşulları
 Yetersiz altyapı
 Zayıf planlama ve kontrol
 Nüfusun artması
 Çevrenin bozunması
 Uygunsuz bölgesel işlemler
ve uygunsuz arazi kullanımı
 Afet bakımından hassas
bölgelerde nüfus yoğunluğu
 Farkındalık ve eğitim
eksikliği
 Risk aktarımı eksikliği
 …
Deprem Durumunda
Afet yönetimi müdahale değil,
bir sosyo-ekonomik kalkınma
problemidir!..

30. AFETE DUYARLI PLANLAMA İÇİN RİSKLERİN
BELİRLENMESİ
• Jeolojik – Jeomorfolojik Risklerin
Belirlenmesi
• Zemine Yönelik Toplulaştırılmış Risklerin
Değerlendirmesi
Sel – Taşkın Riskinin Değerlendirmesi
Toplum Tabanlı Risk Değerlendirme Bayrampaşa
Örneklemesi

31. Risk Analizi

32. Risk Analizi

33. Risk Analizi

34. Risk Analizi

35. 35
Nufüs
Yoğunluğu Kamu Binaları
Eğitim ve
Kültür
Tesisleri
Risk Analizi

36. 36
Rekrasyon Alanları Sağlık Tesisleri Ambülans Noktaları
Risk Analizi

37. BAYRAMPAŞA
BELEDİYESİ AFET
ZARAR AZALTMA
VE RİSK
YÖNETİMİ
ÖNLEMLERİ

38. ZARAR AZALTMA VE RİSK YÖNETİMİ
ÖNLEMLERİ
• Kapsamlı Risk Yönetimi - 4K (Koordinasyon-
Kooperasyon-Karşılıklı İletişim-Kapasite
Geliştirme)
• Arazi Kullanımı, Ulaşım - Altyapı, Açık Alanlar
ve Acil Durum Servislerine Yönelik Öneriler
• Afet ve Acil Durum Yönetimi için Kapasite
Geliştirmeye Yönelik Öneriler

41. 41

43. RİSK AZALTMA PLANI
SORUN STRATEJİLER EYLEMLER
Tehlike ve risk analizi sonucu belirlenen
problemlerin çözülmesi için plan ve yatırım yapın

44. 2. Afet ve Acil Durum
Planı Yapmak

45. 45
STRATEJİK
KARAR DÜZEYİ
TAKTİK KARAR VE
MUAMELE DÜZEYİ
OPERASYON DÜZEYİ
Kaymakam,
Belediye Başk.,
ve Meclisi
İlçe AYM
Hizmet
Grupları
İlçeler’de AFET KARAR /
POLİTİKA SEVİYELERİ
İLÇE KURTARMA VE
YARDIM KOMİTESİ

46. Ana plan
Ekler
AYP

47. Tüm
Birim ve
Bireyler

49. 49

50. TUZLA İLÇESİ AFET KOORDİNASYON
MERKEZİ
(BELEDİYE BAŞKANI)
TUZLA İLÇESİ AFET VE ACİL DURUM YÖNETİM
MERKEZİ
(KAYMAKAM)
Basın Sözcüsü
Hukuk Sorumlusu
İrtibat Sorumlusu
Güvenlik Sorumlusu
OPERASYON
Serhan KURAL
Teknik Başkan
Yardımcısı
ACİL DURUM HİZMET
GRUPLARI
Fen İşleri Müdürü
HABERLEŞME
BasınYayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
(Beyaz Masa)
Destek HizmetleriMüdürlüğü
(Bilgi İşlem Şefliği)
ULAŞIM
Fen İşleri Müdürlüğü
(Ulaştırma Hizmetleri Şefliği)
Zabıta Müdürlüğü
YANGIN
Fen İşleri Müdürlüğü
(Sivil Savunma Amirliği)
GÜVENLİK VE TRAFİK
Zabıta Müdürlüğü
ARAMA VE KURTARMA
Fen İşleri Müdürlüğü
(Sivil Savunma Amirliği)
YAG
ÖN İYİLEŞTİRME
HİZMET GRUPLARI
Destek Hizmetleri
Müdürü
HASAR TESPİT
Yapı Kontrol Müdürlüğü
İmar ve ŞehircilikMüdürlüğü
Fen İşleri Müdürlüğü
(Üst Yapı Şefliği)
GIDA, TARIM VE
HAYVANCILIK
Park ve Bahçeler Müdürlüğü
Sağlık İşleri Müdürlüğü
(Veteriner Ekibi)
ALT YAPI
(Su, Elektrik, Doğal Gaz)
Fen İşleri Müdürlüğü
(Alt Yapı Şefliği)
Destek Hizmetleri Müdürlüğü
BARINMA
Plan Proje Müdürlüğü
Park ve Bahçeler Müdürlüğü
Destek HizmetleriMüdürlüğü
Temizlikİşleri Müdürlüğü
BESLENME
İşletme ve İştirakler Müdürlüğü
Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü
PSİKOSOSYAL DESTEK
Sağlık İşleri Müdürlüğü
Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
.
ENKAZ KALDIRMA
Fen İşleri Müdürlüğü
Temizlikİşleri Müdürlüğü
DEFİN
Park ve Bahçeler Müdürlüğü
Sağlık İşleri Müdürlüğü
BİLGİ VE
PLANLAMA
Mehmet ÇELİKEL
İdari Başkan
Yardımcısı
STRATEJİ GELİŞTİRME
Mali Hizmetler Müdürlüğü
(Strateji Geliştirme Şefliği)
LOJİSTİK VE
BAKIM
Turgut ÖZCAN
İdari Başkan
Yardımcısı
TEKNİK DESTEK
(MAKİNA) VE İKMAL
Fen İşleri Müdürlüğü
Destek HizmetleriMüdürlüğü
AYNİ BAĞIŞ DEPO
YÖNETİMİ VE DAĞITIM
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü
ANLAŞMALI KURUM
VE KURULUŞLAR
Destek Hizmetleri Müdürlüğü
Hukukİşleri Müdürlüğü
Zabıta Müdürlüğü
FİNANS VE İDARİ
İŞLER
Ahmet ÇABUK
İdari Başkan
Yardımcısı
SATIN ALMA VE
KİRALAMA
Destek Hizmetleri Müdürlüğü
Mali Hizmetler Müdürlüğü
MUHASEBE, BÜTÇE VE
MALİ RAPORLAMA
Mali Hizmetler Müdürlüğü
ZARAR TESPİTİ
Mali Hizmetler Müdürlüğü
KAYNAK YÖNETİMİ
(personel, araç, gereç)
İnsan Kaynakları ve Eğitim
Müdürlüğü
Fen İşleri Müdürlüğü
(UlaştırmaHizmet Şefliği)
Temizlikİşleri Müdürlüğü
Park ve Bahçeler Müdürlüğü
HİZMET GRUPLARI
LOJİSTİĞİ
(Barınma, Beslenme)
İşletme ve İştirakler Müdürlüğü
Destek HizmetleriMüdürlüğü
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
BİLGİ TOPLAMA VE
BELGELEME
Yazı İşleri Müdürlüğü
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
İSTANBUL İL AFET VE ACİL DURUM MÜDÜRLÜĞÜ
TAHLİYE VE YERLEŞTİRME
Plan proje Müdürlüğü
Fen İşleri Müdürlüğü
(UlaştırmaŞefliği)
Zabıta Müdürlüğü
TEHLİKELİ MADDELER
(KBRN)
Temizlik İşleri Müdürlüğü
Sağlık İşleri Müdürlüğü
NAKLİYE
Fen İşleri Müdürlüğü
(Ulaşım Hizmetleri Şefliği )
Destek HizmetleriMüdürlüğü)
SAĞLIK
Sağlık İşleri Müdürlüğü
ETKİ VE İHTİYAÇ ANALİZİ
Mali Hizmetler Müdürlüğü
(Strateji Geliştirme Şefliği)
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
Zabıta Müdürlüğü
İDARİ PERSONEL İŞLERİ
İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü
STK VE GÖNÜLLÜ
HİZMETLER
Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Müdürlüğü
İnsan Kaynaklarıve Eğitim
Müdürlüğü
Kültür ve Sosyal İşler
Müdürlüğü
SAĞLIK DESTEĞİ
Sağlık İşleri Müdürlüğü
İSTİF
ALANI
BİLGİ YÖNETİMİ,
DEĞERLENDİRME
VE İZLEME

53. 53
Tahliye
yolu
Sığınma
yeri
•Belediye Acil Durum
Başvuru Ofisleri
•Sağlık Kurumları
•Yaşam Hattı
•Tehlike Kontrol
Kurumları
Olası sel sularının
derinliği renkler ile
gösterilmiş
Şehrinizdeki sel, vb tehlikede şehir sakinlerini nereden, nereye
tahliye edeceğiniz, vb’ni de planlamalısınız

55. 3. Ekip ve Donanımları
Hazırlamak
“İlerisi için plan yapmak
karşılığını geri verir.
Nuh gemisini inşa
ederken yağmur
yağmıyordu.”

56. Belli başlı
lojistik
birimleri
l Haberleşme
l Sağlık
l Gıda/Bakım
l Malzeme
l Tesis/Barınma
l Yer/hava destek

57. 57
Temel ilk Yardım ve Hafif Arama
Kurtarma Malzemeleri

58. Halk sadece okullara
değil, diğer kamu ve
belediye tesisleri ile
birlikte fabrikalara da
sığınacak.

59. Okullara sığınacak afetzedeler düşünülerek
okullara konulan acil durum malzemeleri

60. Okul, Spor Salonu, Hastane, vb Bahçelerine Su Tankları,
Gıda Depoları ve Acil Durum Malzemeleri
Parklara sığınacak afetzedeler
düşünülerek yapılan temiz su tankları

64. Yollar afetlerde kapanabileceği
düşünülerek yerel itfaiye için su deposu

67. 67
S
B
C
H
H-3
Incident Command Post (ICP) /
Mobile Komuta Aracı
Staging Areas/Geçici Depolama Alanı
Base / Üs
Camp / Kamp
Helibase / Helikopter Pisti
Helispot / Helikopter Terminali
Afet ve Acil Durum Yönetim Tesisleri

68. 68
Mevcut
Acil Durum Tesisleri
Önerilen
Acil Durum Tesisleri
Şehrinizdeki afet ve acil durum malzeme
ve depolarınızı belirleyip eksiklerinizi
giderin

69. 4. Halkı Eğitmek
Şehriniz, ancak herkes afete hazır olunca afetlere
hazır olacaktır. Bu nedenle halkın afetlerin en az ilk
3 günü kendine yeterli olabilecek şekilde
hazırlanmış olmalısınız.

70. 70
İlk 72 Saat: "Altın Saatler"
Herkes, her kurum, her
tehlikede ne yapacağını bilmeli!..

71. • Temel Bilgi ve Kavramlar
• 0. SANİYE İçin Hazırlık
• 3. SANİYE İçin Hazırlık
• 3. DAKİKA İçin Hazırlık
• 30. DAKİKA İçin Hazırlık
• 3. SAAT İçin Hazırlık
• 3. GÜN İçin Hazırlık
Birey ve Aile için Depremde
İlk 72 Saat

72. 1. Çök-Kapan-
Tutun
2. Yerinde Sığınak
3. Kilitlen-Yat
4. Tahliye
(dışarı/içeri)
Tüm tehlikelerden
korunabilmek için birincil
davranış şekillerini herkes
öğrenmeli ve periyodik
olarak egzersizler
yapmalı.
Herkesin sadece bilmesi değil; gerektiğinde refleks şeklinde
yapabilmesi gereken 4 temel davranış şekli vadır.

74. Afetlere Dirençli Mahalleler Eğitimi

77. • Tüm tehlikeleri/
riskleri
• Tüm evreleri
• Tüm kaynakları
• Tüm bireyleri/
birimleri
kapsamalıdır.

78. 78
www.guvenliyasam.org

79. TEŞEKKÜRLER!