1. Бодлого бодох төсөөгийн арга Гэтэл өгөгдсөн бодлогод нийт сурагчдын тоог 405 гэсэн учир бид
бодлогонцортоо 1-р ангийн сурагчдын тоог 405:135=3 дахин багадуулж
Энэ аргын гол санаа нь өгөгдсөн бодлогын нөхцлийг хангахаар авсан байна. Иймд өгөгдсөн бодлогод 1-р ангийн сурагчид 40*3=120,
өгөгдлүүдийг нь өөрийн дураар сонгоод энэ бодлогонцор, өгөгдсөн 2-р ангийнх 120:5*4=96, 3-р ангийнх (120+96)52=108, 4-р ангийнх
бодлого хоѐрын хоорондын хамаарлыг (төсөөгийн коэффициент) олж, (120+96=108):4=81 сурагчтай байсан байна.Үнэхээр энэ сургуулийн
түүгээр бодлогонцорынхоо өгөгдлүүдийг олж үржиж өгөгдсөн нийт сурагчдын тоо 120+96+108+81=405 болж өгөгдсөн бодлогын
бодлогын хариуг олох арга юм. нөхцөлтэй тохирч байна.
Энэ аргаар өгөгдлүүд нь өөр хоорондоо пропорциональ хамааралтай Жишээ: 3 Ах,эгч,аав гурав хонь хяргав. Ах эгчээс гуравны дөрөв дахин
бодлогуудыг бодоход нилээд тохиромжтой байдаг. олон, аав ах, эгч хоѐрын нийт хяргасан хонины долооны тавтай тэнцэх
буюу эгчээс 12 хонь илүү хяргасан бол тэд бүгд хичнээн хонь хяргасан
Жишээ: 1 Нэг айлын үхэр нь тэмээнээсээ хоѐр дахин олон, адуу нь бэ?
тэмээ,үхэр хоѐрыг нийлүүлсэнтэй тэнцүү тоотой байсан ба нийт бод нь Бодолт: Эгчийн хяргасан хонины тоог 9 гэвэл ахын хяргасан
102 толгой бол энэ айлын үхэр, адуу, тэмээний тоог ол. хонь эгчийн хяргасан хониноос гуравны дөрөв дахин олон гэсэн учир ах
Бодолт: Бодлогонцорыг зохиохдоо нөхцөлд заасан 9:3*4=12 хонь хяргасан байна. Харин аав (9+12):7*5=15 хонь хяргасан
хэмжигдэхүүний аль нэгийг бодлогод заасан үйлдлүүдийг гүйцэтгэхэд болно. Аав эгчээс 15-9=6 хонь илүү хяргасан байна. Энэ нь бид
аль болох тохиромжтой байхаар өөрийн дураар сонгоно. Энэ айлын зохиомлоор авсан бодлогодоо эгчийн хяргасан хонины тоо 12:6=2 дахин
үхрийн тоог 1 гэвэл тэмээ нь үхрээсээ хоѐр дахин олон учир тэмээний цөөдүүлж авсан байна.Иймд өгөгдсөн бодлогоор эгчийн хяргасан
тоо 1*2=2, адууны тоо нь үхэр тэмээ хоѐрыг нийлүүлсэнтэй тэнцүү хонины тоо 19*2=38 , ахын хяргасан хононы тоо 12*2=24, аав 15*2=30
тооны гэсэн учир адууны тоо 1+2=3 адуутай байх ба нийт бодын тоо хонь тус тус хяргасан учир тэд нийлээд 18+24+30=72 хонь хяргасан.
1+2+3=6 байна.
Дасгал
Одоо эх бодлоготойгоо харьцуулбал өгөгдөл нь хэд дахин
өөрчлөгдсөнийг (төсөөгийн коэффициентыг) олбол 102:6=17 байна. 1. Гурван айлын мал нийлээд 2160 байв. Хоѐр дахь айлын мал нь
Иймд энэ айл 1*17=17 (бодлогонцорт үхрийн тоог 1 гэж авсан учир нэг дэх айлаас 2 дахин олон, гурав дахь айл нь нэг дэх айлаас
нэгийг 17-оор үржив) үхэртэй , 2*17=34 тэмээтэй, 3*17=51 адуутай, 3дахин олон малтай бол айл тус бүр хэдэн малтай вэ?
нийт 17+34+51=102 бодтой болж бодлогын нөхцөлтэй тохирч байна. 2. Хүү хэсэг шоог гурван өнгөөр будав.Эхлээд хэсэг шоог
улаанаар будаад, дараа нь түүнээс 3дахин цөөн шоог ногооноор
Жишээ:2 Бага ангийн сургуулийн нэгдүгээр ангийн сурагчдын тавны будахад будаагүй үлдсэн шоо улаан шооноос 5 дахин олон,
дөрөвтэй 2-р ангийн сурагчид, харин нэг ба 2-р ангийн нийт сурагчдын ногоон шооноос 28-аар олон байсан бол хүү бүгд хэдэн шоо
хагастай нь 3-р ангийн сурагчдын тоо тэнцүү, 4-р ангийн сурагчид нь будах байсан бэ?
бусад ангийн нийт сурагчдын дөрөвний нэгтэй тэнцэж байв. Энэ 3. Тээвэрчин дөрвөн өдөрт 1400 километр замыг туулахдаа хоѐр
сургууль нийт 405 сурагчтай бол анги тус бүрт хичнээн сурагчтай вэ? ба гуравдахь өдөр нийлээд эхний өдрөөс гурав дахин их зам
Бодолт: 1-р ангийн сурагчдыг 40 гэвэл 2-р ангийн сурагчид явж, сүүлчийн өдөр эхний өдөр явсантай тэнцүү замыг туулжээ.
40:5*4=32, нэг ба 2-р ангийн сурагчид нийлээд 40+32=72 болж, түүний Тэр эхний өдөр хэдэн километр зам туулсан бэ?
хагас буюу 3-р ангийн сурагчид 72:2=36, нэгээс 3-р ангийн сурагчид 4. Дорж, Нямаа хоѐрын мөнгө нийлээд Бат, Сугар хоѐрын
72+36=108 4-р ангийн сурагчдын тоо 108:4=27 байжээ.Ингээд бидний мөнгөнөөс 2,5 дахин их, Бат,Нямаа хоѐрын мөнгө нийлээд
байгуулсан бодлогонцорт энэ сургуулийн нийт сурагчдын тоо Дорж, Сугар хоѐрын мөнгөтэй тэнцүү, Бат, Дорж хоѐрын мөнгө
108+27=135 болно. нийлээд Нямаа,Сугар хоѐрын мөнгөнөөс 1900 төгрөгөөр бага
байв. Хэрэв Нямаа Батаас хоѐр дахин их мөнгөтэй байсан бол
тэд тус бүр хэдэн төгрөгтэй байсан бэ?