2. Қазақ тілі сабақтарында қолданудағы мақсатым – оқытудың ұтымды
жолдарын, амал-тәсілдерін іздеп, жаңа технологияларды дұрыс
пайдаланып, сол арқылы жоғары деңгейлерге жету. Демек, сатылай
кешенді талдау технологиясы оқушылардың тіл мен әдебиет салалары
бойынша меңгерген теориялық білімдерін тәжірибеде терең талдап
меңгере алатын, жете игермеген теориялық білімдерін талдау сызба
негізінде меңгере алатын тиімді де ұтымды технология
3. 1.Тілдік материалды оқушының жас ерекшелігін ескере отырып,ғылыми
негізде меңгерту.
2.Әр сөйлемнің, сөздің,дыбыстың табиғатын тану арқылы дыбысты
талдап қолдана білуге үйрету.
3.Қазақ тілінің сөз байлығын терең игеру арқылы сөздің ішкі мағынасы
мен қолданылатын ерекшелігін сөз сырына байлату арқылы танымдық
дүниесін қалыптастыру.
4.Кез келген шығарма топта өз ойын шешен де, шебер жеткізе білуге
машықтандыру.
5.Жазба жұмыстарын сауатты жоғары деңгейде шығармашылықпен
орындай білуге төселдіру.
6.Өз ана тілінің грамматикалық ерекшелігін өзге тілді үйренуге тірек етіп
алумен қатар,салыстыруғаерекшелігін сауатты түрде ажырата білуге
үйрету.7
7.Қазақ тілі өзге пәндердің негізін түсініп,терең меңгеруге басты құрал
екенін саналы түрде түсіндіруге бағыт бағдар беру.
8.Түрлі шығармашылық жұмыстар беру арқылы оқушыларды
іскерлікке,тапқырлыққа баулу.
9.Талдаудың он деңгейін рет-ретімен жүргізіп,сатылай кешенді талдауға
түрлі амал-тәсілдермен меңгерту.
4. Мақсаты:Еріндік, езулік дыбыстарды меңгерту, жаттығулар
арқылы білімді бекіту,дыбыстарға мінездеме беру. Тіл байлығын
ауызша, жазбаша дамыту.
Шешендікке данышпандылыққа баулу.Салт-дәстүрді
құрметтеуге,қонақжайлылыққа тәрбиелеу.
Әдісі: тілдік талдау, сатылай кешенді талдау.
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту.
Көрнекілігі:кесте, кеспе қағаз, бейнелі сурет
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
1.Ережені қайталау
2.Үйден талдап келген сөздерін тексеру.
Жаңа сабақ.
6. Қонақ келсе есікке
Жүгіріп шық кешікпе.
Қарсы алмасаң қонақты
Кесір болар несіпке
1.Қонақ туралы мақал-мәтел айт
2.Қонақ сөзін сатылай кешенді талдау
7. Қонақ
1. Қандай буынды сөз?Неге?
2.Сөзде қанша буын бар?Неге?
3.Сөз қалай тасымалданады?Неге ?
4.Екпін қай дыбысқа түсіп тұр.Неге?
т
5..Сөзде қосымша бар ма? Неге?
8. Берілгені: Қонақ 0=
Шешуі: 5о =2( О,А)+3(2Қ,Н,)
• а)2о=1(о,а)жуан
• Жіңішке 0
• ә)2о=2о(о,а)ашық
• Қысаң 0
• б)2о=1о(о)еріндік
• 1о=(а)езулік
• 3о=(2қ)қатаң+ұяң 0
• 1о(н) үнді
9. Мақсаты: дыбыстық математикалық тәсілмен талдау
жасау.Адамгершілікке ,инабаттылыққа
тәрбиелеу,сатылай кешенді талдауды
меңгерту.Сауаттылыққа баулу.Тілін
дамыту,ойын,қиялын дамыту
Әдісі: сатылай талдау,
Түрі:талдау-жинақтау,білімді іскерлік дағдыда қолдану.
Пән байланысы:математика,әдебиет.
Сабақтың барысы:І ұйымдастыру
• ІІ Өткенді қайталау
10. Досым, саған сенемін,сеніп өтем!
Жолы бөтен демеймін,жөні бөтен.
Достық деген адамға керек екен,
Достық деген адамның серігі екен.
Қыран күлкі тамаша бәрі осында
Отырмын думан тойдың арасында
Береке бойдан асып жатқанымен
Олқы тұр көңілім менің нанасың ба ?
Тіл дамыту.
Өз досың туралы әңгімеле.
Достықпен-сөзіне математикалық-
дыбыстық мінездеме бер
11. “Жібі түзу”
Балалар мысықтытаспен ұрып қуалап жүрді.Біреуі
мысықты ұстапалды.Екіншісіоның мойнына жіп
байлап,сүйремекші болған.Бәрін көріп тұрған Әлима
әжебалаларғаұрысып,мысықты босаттырады.Сосын
бәріне:
------іштеріңде “жібі түзу” бала болсайшы!-деп кейіді
---.Жібі түзу—деп дұрыс жүретін тәртіпті,адамгершілігі
бар адамды айтады.
12. Марат сабатан келсе,анасы үстелдің тартпасын
ақтарып жатыр екен:
Мұны көріп:
---ә,келдің бе а нальгинді көрдің бе?-деп сұрадыМүрат
аң-таң болып:
-Анальгин деген кім?Ондай адамды танымаймын,-деді
Анальгин адамның аты емес,дәрі деп анасы күліп
жіберді.
Бұл сөз сөз ұқпайтын,лағып сөйлейтінкісіні келеке ету
мағынасында айтылады.
Анасы, достықпен сөздеріне математикалық,
фонологиялық талдау жаса
14. • .
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік. Қазақ тілінің төл технологиясы сатылай кешенді
талдау арқылы фонетикадан алған теориялық білімдерін
қайталау. Сөздерге ауызша, жазбаша талдау жұмысын жүргізіп,
теориялық білімді бекіту, тиянақтау.
2. Дамытушылық. Тіл байлығын ауызша, жазбаша арқылы
дамыту. Ойлау қабілеті мен сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
3. Тәрбиелік. Жинақылыққа, ұқыптылыққа баулу. Ана тілін
құрметтеуге, ұлы тұлғалардың өсиеттерін бойына сіңіре отырып
адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Қайталау, жинақтау сабағы.
Әдісі: Тілдік талдау, тест жұмыстары, ойын элементтерін
пайдалану.
Көрнекіліктер: Интерактивті тақта материалдары, үлестірмелі
қағаздар, ұялы телефондар.
Пәнаралық байланыс: Математика,
15. - Отқа сөзі қандай буынды сөз?
- Бұл сөз айтылу, жазылу, жасалу жолдарына
қарай жуан буынды сөз.
- Неге?
- Себебі сөздің құрамындағы дауысты дыбыстар
жуан дауыстылар.
- Бұл сөзде қанша буын бар?
- Бұл сөз от - қа болып екі буынға бөлінеді.
- Неге?
- Себебі сөз құрамында екі дауысты дыбыс бар.-
от буыны тұйық буын.
- Неге?
- Себебі буын дауысты дыбыстан басталып,
дауыссыз дыбысқа аяқталады
16. - Қа буыны ашық буын.
- Неге?
- Себебі буын дауыссыз дыбыстан басталып, дауысты дыбысқа аяқталып тұр.
- Бұл сөз қалай тасымалданады?
- Бұл сөз от - болып 1 жағдайда тасымалданады.
қа
- Неге?
- Себебі сөз екі буыннан тұр немесе сөз буын жігіне сәйкес тасымалданған.
- Екпін сөздің қай дыбысына түсіп тұр? - Қазақ тілінде сөз екпінінің орны
біршама тұрақты. Сөзге қосымша жалғанған сайын екпін сөздің соңғы
буынындағы дауысты дыбысына қарай ығысып отырады. Сондықтан екпін
қа буынындағы а дауысты дыбысына түсіп тұр.
- Бұл сөзде буын үндестігі бар. Неге?
- Себебі түбірі от жуан болғандықтан оған жалғанатын қосымшаның қа жуан
нұсқасы келіп тұр. Сондықтан біз оның ке жіңішке нұсқасын алмаймыз.
- Бұл сөзде түбір мен қосымшаның арасында дыбыс үндестігі ілгерінді ықпал
бар.
- Неге?
- Себебі түбірдің соңғы дыбысы т қатаң болғандықтан өзіне жалғанатын
қосымшаның алғашқы дыбысының қ қатаңнан басталуын талап етіп тұр.
Сондықтан біз оның ға ұяңнан басталатын нұсқасын алмаймыз.
17. 1) Оқушы өздігінен жұмыс істеуге
дағдыланады;
2) Ойлау қабілеті артады;
3) Сабаққа қызығушылығы
артып,білімін пысықтап,толықтырып
отырады.
18. Қорыта айтқанда, сатылай кешенді талдау
технологиясымен сабақ өткізу барысында оқушылар
көптеген жетістіктерге жетеді. Яғни, бір сабақ үрдісінде
бүкіл тарау бойынша берілген білім түгелімен қайталанып,
қорытылады; сабақ барысында бүкіл сынып
оқушыларының белсенді жұмыс істеуі қамтамасыз етіледі;
оқушылардың ізденісі артады, түрлі әдебиеттер мен
сөздіктер, анықтамалар және мерзімді басылымдармен өз
бетінше жұмыс істеу дағдысын игеруге көмектеседі;
оқушылар сұрақтарға қысқа және нақты жауап беру
дағдысын игереді; көп сөзділіктен аулақ болады;
оқушылардың ынтымақтаса жұмыс істеу дағдысы дамиды;
шығармашылық қабілеті артып, оқушы шығармашылықпен
жұмыс істеуге дағдыланады.
19. Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, сабақ
жабдықтарын бақылап, назарларын аударту.
2. Сабақтың негізгі бөлімі: 1 - тапсырма.
Диалогті талдау « арқылы жүргізіледі.
«Отқа күйгеннен де, ұятқа күйген жаман»
мақалындағы «Отқа» сөзіне фонологиялық
талдау жасау.
- Дамир, сәлеметсің бе? Мен үй тапсырмасын
орындап отыр едім. Көмек бересің бе?
- Иә, көмектесемін.