1. ΟΙ ΗΜΕΡΕ΢ ΣΩΝ ΑΓΙΩΝ 10 ΢ΣΗΝ ΚΡΗΣΗ

2. Η ΢ΦΑΓΗ ΣΩΝ ΧΟΙΡΩΝ
 Την προπαραμονό των Χριςτουγϋννων την
Ημϋρα των Αγύων Δϋκα ςτα χωριϊ τησ
Ανατολικόσ Κρότησ ϋςφαζαν τουσ χούρουσ που
εύχαν ανατραφεύ κυρύωσ με βελανύδια... χουμϊ
και αποφϊγια. Από το ςφϊξιμο του χούρου δεν
πετούςαν τύποτα. Τη γλύνα (το λύποσ) το
χρηςιμοποιούςαν ωσ ..βούτυρο ενώ ϋφτιαχναν
και ϋνα γλύκιςμα από τον χούρο την λεγόμενη
ξυγκόπιττα.

3. ΣΑ ΠΑΡΑΔΟ΢ΙΑΚΑ ΚΑΛΑΝΣΑ
 Τα παραδοςιακϊ κϊλαντα την παραμονό των
Χριςτουγϋννων φϋρνουν ςτουσ δρόμουσ πόρτα
- πόρτα τουσ πιτςιρικϊδεσ, που πριν από χρόνια
μπορεύ να ϋπαιρναν από το χϋρι του νοικοκύρη
και τησ νοικοκυρϊσ ϋνα κουραμπιϋ ό ϋνα
μελομακϊρονο, ςόμερα βγαύνουν ςτουσ
δρόμουσ να τα πουν για να το χαρτζιλύκι τουσ.
Ομϊδεσ παιδιών κρατώντασ το παραδοςιακό
τρύγωνο, την Κρητικό λύρα, ό ϊλλα μουςικϊ
όργανα χτυπούν τισ πόρτεσ από νωρύσ το πρωύ
μϋχρι και αργϊ το βρϊδυ.

4. ΣΟ ΧΡΙ΢ΣΟΤΓΙΕΝΝΙΑΣΙΚΟ ΣΡΑΠΕΖΙ
 Στισ κουζύνεσ των ςπιτιών τα ςύγκλινα το χοιρινό
τα εντόςθια ςτο τηγϊνι το ζυμωτό ψωμύ το βραςτό
το Κρητικό πιλϊφι, "κυριαρχούν" τησ γαλοπούλασ.
Στο τραπϋζι τα πατροπαρϊδοτα μελομακϊρονα και
κουραμπιϋδεσ που ακόμα και ςόμερα πολλϋσ
νοικοκυρϋσ εξακολουθούν να παραςκευϊζουν ςτο
ςπύτι. Επύςησ ςε πολλϊ ςπύτια ςυναντϊ κανεύσ τα
αυγοκαλϊμαρα.
Η νηςτεύα του 40όμερου τηρεύται ακόμα και
ςόμερα ευλαβικϊ, ενώ οι εκκληςύεσ και οι ναού
κατακλύζονται από πιςτούσ.

5. Η ΑΝΑΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Η ΣΗ΢ ΦΑΣΝΗ΢
 Στην ςπηλιϊ του Αώ Γιϊννη ςτην Μαραθοκεφϊλα Κιςϊμου την
παραμονό των Χριςτουγϋννων τελεύται Αρχιερατικό θεύα
λειτουργύα. Το ςπόλαιο πόρε το όνομϊ του από τη διαμονό και την
εκκληςύα του Αγύου που βρύςκεται μϋςα ςτο ςπόλαιο. Φωτεινό και
μεγαλόπρεπο, πανϊρχαιο και επιβλητικό ϋχει χωρητικότητα 30004000 ατόμων και τη ςπϊνια θϋα ςτο κϊμπο του Κολυμβαρύου.
Εδώ και μερικϊ χρόνια, ςτο ςπόλαιο του Αγύου Ιωϊννη, καθιερώθηκε
να γύνεται η παραδοςιακό αναπαρϊςταςη τησ γεννόςεωσ του
Χριςτού. Ετςι, ακόμα και ςόμερα γύνεται μια υπϋροχη
αναπαρϊςταςη με αρκετϊ ζώα δηλαδό
πρόβατα, γαώδουρϊκια, κατςύκεσ, ϊγρια περιςτϋρια και ϊλλα ζώα
όπωσ τη νύχτα τησ γεννόςεωσ του Χριςτού. Εκεύνη την
νύκτα, επύςησ, ςτο ςπόλαιο του Αγύου Ιωϊννη, μαζεύονται πολλού
Χριςτιανού προκειμϋνου να γιορτϊςουν με πολλό αγϊπη και πύςτη
την γϋννηςη του Χριςτού εκεύνη την Αγια Νύκτα των
Χριςτουγϋννων. Στο ςπόλαιο επύςησ, την νύκτα των
Χριςτουγϋννων, καταφτϊνουν πολλού Ιερεύσ όπου μαζύ με τον
Μητροπολύτη τελούν τη Θεύα Λειτουργύα.

6. ΣΟ ΧΡΙ΢ΣΟΤΓΙΕΝΝΑΣΙΚΟ ΨΩΜΙ

Το φτιϊχνουν οι γυναύκεσ με ιδιαύτερη φροντύδα και υπομονό. Το ζύμωμα
εύναι μια ιεροτελεςτύα . Χρηςιμοποιούν ακριβϊ υλικϊ , ψιλοκοςκινιςμϋνο
αλεύρι , ροδόνερο , μϋλι , ςουςϊμι , κανϋλα και γαρύφαλα, λϋγοντασ: "Ο
Χριςτόσ γεννιϋται , το φωσ ανεβαύνει, το προζύμι για να γϋνει." Πλϊθουν το
ζυμϊρι και παύρνουν τη μιςό ζύμη και φτιϊχνουν μια κουλούρα.
Με την υπόλοιπη φτιϊχνουν ςταυρό με λουρύδεσ απ΄ τη ζύμη. Στο κϋντρο
βϊζουν ϋνα ϊςπαςτο καρύδι. Στην υπόλοιπη επιφϊνεια ςχεδιϊζουν ςχόματα
με το μαχαύρι ό με το πιρούνι, όπωσ λουλούδια , φύλλα, καρπούσ, πουλϊκια.
Για το χριςτουγεννιϊτικο τραπϋζι, το Χριςτόψωμο εύναι ευλογημϋνο ψωμύ.
Το κόβουν ανόμερα τα Χριςτούγεννα, δύνοντασ πολλϋσ ευχϋσ. Απαραύτητοσ
επϊνω, χαραγμϋνοσ ο ςταυρόσ. Γύρω - γύρω διϊφορα, διακοςμητικϊ
ςκαλιςτϊ ςτο ζυμϊρι ό πρόςθετα ςτολύδια. Αυτϊ τόνιζαν το ςκοπό του
χριςτόψωμου και εξϋφραζαν τισ διϊφορεσ πεποιθόςεισ των πιςτών.
Την ημϋρα του Χριςτού, ο νοικοκύρησ ϋπαιρνε το χριςτόψωμο, το
ςταύρωνε, το ϋκοβε και το μούραζε ς' όλη την οικογϋνειϊ του και ςε όςουσ
παρευρύςκονταν ςτο χριςτουγεννιϊτικο τραπϋζι. Μερικού, εδώ βλϋπουν ϋνα
ςυμβολιςμό τησ Θεύασ κοινωνύασ. Όπωσ ο Χριςτόσ ϋδωςε τον ϊρτον τησ ζωόσ
ςε όλη την ανθρώπινη οικογϋνειϊ του