SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 20
ЭТҮГЭН ДЭЭД СУРГУУЛЬ




ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ
                    Лекц №6
          Багш О.Норовсамбуу
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ
 Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцооны
  микро түвшин дэх зүй тогтлыг
  үйлдвэрлэлийн талаас нь пүүсийн
  онолоор судалдаг бол хэрэглээний
  үүднээс хэрэглэгчийн онолоор судлана.
 Бүтээгдэхүүний зах зээлд хэрэглэгчийн
  бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ худалдан авах
  сонголтын шийдвэр гаргалтыг судалдаг
  онолыг хэрэглэгчийн онол гэнэ.
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН СОНГОЛТОНД
  НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛС

Орлогын  эх үүсвэр
Худалдан авах чадвар
Хэрэгцээ
Хэрэглэгчийн таашаал
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТААШААЛ
Хэрэглэгч  1, 2 гэсэн 2 бүтээгдэхүүн
 худалдан авах хэмжээ
                    гэсэн 2 хослол
 байна гэе.
3 ба 3-аас дээш бүтээгдэхүүнтэй
 бол хэрэглэгчийн сагс гэнэ.
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТААШААЛ
 Хэрэглэгч   хэрэглээний сагсуудыг нэг нь
  нөгөөгөөсөө илүү таашаагдаж байна, бага
  таашаагдаж байна эсвэл ижилхэн таашаагдаж
  байна гэж мэддэг гэж үзье
 Тэгвэл таашаалын тэмдэг нь:

                      эрс таашаагддаг
                       ялаагүй буюу адилхан
                       дор хаяж, ядаж адилхан
     таалагддаг
РАЦИОНАЛЬ ХЭРЭГЛЭГЧ
 Дараах  шинжүүдийг хангасан байх ѐстой, энэ
  шинжүүдийн таашаалын тухай аксиомууд
  гэнэ.
1. Төгс байх чанар (Complete): Дурын хоѐр х, у
    хэрэглээний    сагсууд    нь   таашаагдах
    байдлаараа эрэмблэгдэх ѐстой

x ; x  
 1 2           y ; y    ;    ; 

x1 ; x2     y ; y     x x y y
                 1   2
                               1   2      1      2
                1   2
ТАШААЛЫН АКСИОМУУД
2.    Тусах чанар : x ; x  гэсэн хосло-лоос авах
                       1   2

      таашаал өөрчлөгдөхгүй байх ѐстой. Тухайн
      таашаал ямагт өөртэйгээ ижил таашаагддаг
      байх ѐстой.
     x1 ; x2   x1 ; x2 
                                  x ; x   x ; x 
     x1 ; x2   x1 ; x2 
                                    1   2      1    2

3.    Шилжих чанар: Дурын хослолуудын хувьд
      таашаалын эрэмбэ хадгалагддаг байх ѐстой
                   
     x ; x   y ; y
      1 2                        x ; x   z ; z 
     
              
      y1 ; y 2  z1 ; z 2 
                              
                    1     2
                                     1   2      1    2
     
ЯЛГААГҮЙН МУРУЙ
   x ; x  хэрэглээний хослолын хувьд түүнтэй
      1   2

    ижил таашаагддаг байх бүх хэрэглээний
    сагсуудын олонлог нь түүнийг багтаасан
    ялгаагүйн муруй харуулна.
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ХАНАМЖ
 Баялагын  ханамж гэдэг нь эдийн
 засгийн баялагын хүний нэг буюу хэд
 хэдэн хэрэгцээг хангах чадвар юм.
 Өөрөөр      хэлбэл     ямар     нэгэн
 бүтээгдэхүүнийг          хэрэглэснээр
 хэрэглэгчид үүсэх таашаалыг ханамж
 гэдэг. Ямар нэгэн баялагыг тодорхой
 цаг хугацаанд давтан хэрэглэхэд
 түүнээс авах хэрэглэгчийн ханамж нь
 буурч байдаг
АХИУ ХАНАМЖ
 Нэмэлт    нэгж бүтээгдэхүүнээс авч
  байгаа ханамжийг ахиу ханамж гэнэ.
 Ханамжийг Utility, ахиуц ханамжийг
  Marginal Utility гэнэ.
 Хэрэглэгч тухайн барааны нэмэлт нэгж
  бүрийг хэрэглэх тутам түүний нэмэлт
  ханамж буурах зүй тогтлыг ахиу
  ханамж буурах хууль гэнэ.
АХИУЦ ХАНАМЖ БУУРАХ
              ХУУЛЬ
 Тоо хэмжээ   Нийт ханамж   Ахиу ханамж
 Q            U             MU
 0            0             0
 1            21            21
 2            41            20
 3            58            17
 4            70            12
 5            78            8
 6            82            4
 7            82            0
 8            78            -4
 9            70            -8
 10           58            -12
АХИУ ХАНАМЖ БУУРАХ ХУУЛЬ
ХАНАМЖИЙГ ХАМГИЙН ИХ
            БАЙЛГАХ ЖУРАМ
Бараа тус бүрийг худалдан авахад
зарцуулсан зардлын сүүлчийн төгрөг тутам
нь ижил хэмжээний ахиуц ханамж өгөхөөр
төсөв хуваарилагдсан үед хэрэгцээ дээд
зэргээр хангагддаг. Үүнийг ханамжийг
хамгийн их байлгах нөхцөл гэнэ.
 MU1       MU2            MUn
       =         = ………=
 P1        P2             Pn
ТӨСВИЙН ШУЛУУНЫ ТЭГШИТГЭЛ 2
БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХЭРЭГЛЭДЭГ ҮЕД

       m  x  Px  y  P y
ТӨСВИЙН ШУЛУУН
 Тогтмол     хэмжээний      мөнгөн      орлогоор
 хэрэглэгчийн худалдан авч чадах хоѐр барааны янз
 бүрийн хослолыг харуулсан шугамыг төсвийн
 шулуун гэнэ.
ТӨСВИЙН ШУЛУУН БА ОРЛОГЫН
   ӨӨРЧЛӨЛТ (ҮРГЭЛЖЛЭЛ)
ÒºÑÂÈÉÍ ØÓÃÀÌ ÁÀ ¿ÍÈÉÍ ººÐ÷˺ËÒ
ЯЛГААГҮЙН МУРУЙ
 Хэрэглэгчид ижил хэмжээний ханамж өгөх
тухайн хоѐр төрлийн барааны боломжит бүх
хослолыг харуулсан муруйг ялгаагүйн муруй
гэнэ.
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОВЧТОЙ
              СОНГОЛТ
 Ялгаагүйн муруй, төсвийн шугам хоѐр
шүргэлцэх цэгт тухайн төсвөөр хамгийн их
ханамж авах 2 барааны оновчтой хослол
тогтоогдоно.
ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОВЧТОЙ
                     СОНГОЛТ


 m  x  Px  y  P y
 MUх       MUу
       =
 Pх        P2у




MU  U x         x
                     '   MU  Uy   y
                                       '

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Хэрэглэгчийн онол Хэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...
Хэрэглэгчийн онолХэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...Хэрэглэгчийн онолХэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...
Хэрэглэгчийн онол Хэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...BatzusemSharkhuu
 
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт hicheel2020
 
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/Adilbishiin Gelegjamts
 
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...Adilbishiin Gelegjamts
 
Lecture 2.2019 2020
Lecture 2.2019 2020Lecture 2.2019 2020
Lecture 2.2019 2020hicheel2020
 
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Adilbishiin Gelegjamts
 
эрэлт ба нийлүүлэлт
эрэлт ба нийлүүлэлтэрэлт ба нийлүүлэлт
эрэлт ба нийлүүлэлтJust Burnee
 
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны арга
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны аргаЛекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны арга
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны аргаJust Burnee
 
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээллекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээлJust Burnee
 
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсҮйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсJust Burnee
 
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсМэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсJust Burnee
 
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны аргамикро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны аргаГончигжавын Болдбаатар
 
Uildverlel ba zardal
Uildverlel ba zardalUildverlel ba zardal
Uildverlel ba zardalJust Burnee
 

Was ist angesagt? (20)

Хэрэглэгчийн онол Хэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...
Хэрэглэгчийн онолХэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...Хэрэглэгчийн онолХэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...
Хэрэглэгчийн онол Хэрэглэгчийн худалдан авалтанд нөлөөлөх хүчин зүйлс Ханамжи...
 
Lecture 8
Lecture 8Lecture 8
Lecture 8
 
Lekts 3
Lekts 3Lekts 3
Lekts 3
 
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Lecture 1. Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
 
Lecture 6
Lecture 6Lecture 6
Lecture 6
 
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
 
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...
хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал, төсвийн шулуун, ялгаагүйн м...
 
Lecture 2.2019 2020
Lecture 2.2019 2020Lecture 2.2019 2020
Lecture 2.2019 2020
 
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
 
Lecture 10
Lecture 10Lecture 10
Lecture 10
 
эрэлт ба нийлүүлэлт
эрэлт ба нийлүүлэлтэрэлт ба нийлүүлэлт
эрэлт ба нийлүүлэлт
 
Lecture 3
Lecture 3Lecture 3
Lecture 3
 
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны арга
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны аргаЛекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны арга
Лекц-2 Эдийн засгийн судлах зүйл, судлагааны арга
 
Lecture 1
Lecture 1Lecture 1
Lecture 1
 
Lecture 4
Lecture 4Lecture 4
Lecture 4
 
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээллекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
 
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсҮйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс
 
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсМэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс
Мэдрэмж, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс
 
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны аргамикро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
 
Uildverlel ba zardal
Uildverlel ba zardalUildverlel ba zardal
Uildverlel ba zardal
 

Mehr von norovsambuu

Mehr von norovsambuu (7)

лекц №8
лекц №8лекц №8
лекц №8
 
лекц №7
лекц №7лекц №7
лекц №7
 
лекц №3
лекц №3лекц №3
лекц №3
 
лекц №5
лекц №5лекц №5
лекц №5
 
лекц №4
лекц №4лекц №4
лекц №4
 
лекц №3
лекц №3лекц №3
лекц №3
 
лекц №1
лекц №1лекц №1
лекц №1
 

лекц №6

  • 1. ЭТҮГЭН ДЭЭД СУРГУУЛЬ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ Лекц №6 Багш О.Норовсамбуу
  • 2. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ  Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцооны микро түвшин дэх зүй тогтлыг үйлдвэрлэлийн талаас нь пүүсийн онолоор судалдаг бол хэрэглээний үүднээс хэрэглэгчийн онолоор судлана.  Бүтээгдэхүүний зах зээлд хэрэглэгчийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ худалдан авах сонголтын шийдвэр гаргалтыг судалдаг онолыг хэрэглэгчийн онол гэнэ.
  • 3. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН СОНГОЛТОНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛС Орлогын эх үүсвэр Худалдан авах чадвар Хэрэгцээ Хэрэглэгчийн таашаал
  • 4. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТААШААЛ Хэрэглэгч 1, 2 гэсэн 2 бүтээгдэхүүн худалдан авах хэмжээ  гэсэн 2 хослол байна гэе. 3 ба 3-аас дээш бүтээгдэхүүнтэй бол хэрэглэгчийн сагс гэнэ.
  • 5. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТААШААЛ  Хэрэглэгч хэрэглээний сагсуудыг нэг нь нөгөөгөөсөө илүү таашаагдаж байна, бага таашаагдаж байна эсвэл ижилхэн таашаагдаж байна гэж мэддэг гэж үзье  Тэгвэл таашаалын тэмдэг нь:  эрс таашаагддаг  ялаагүй буюу адилхан  дор хаяж, ядаж адилхан таалагддаг
  • 6. РАЦИОНАЛЬ ХЭРЭГЛЭГЧ  Дараах шинжүүдийг хангасан байх ѐстой, энэ шинжүүдийн таашаалын тухай аксиомууд гэнэ. 1. Төгс байх чанар (Complete): Дурын хоѐр х, у хэрэглээний сагсууд нь таашаагдах байдлаараа эрэмблэгдэх ѐстой x ; x    1 2 y ; y    ;    ;   x1 ; x2   y ; y  x x y y 1 2 1 2 1 2  1 2
  • 7. ТАШААЛЫН АКСИОМУУД 2. Тусах чанар : x ; x  гэсэн хосло-лоос авах 1 2 таашаал өөрчлөгдөхгүй байх ѐстой. Тухайн таашаал ямагт өөртэйгээ ижил таашаагддаг байх ѐстой. x1 ; x2   x1 ; x2   x ; x   x ; x  x1 ; x2   x1 ; x2   1 2 1 2 3. Шилжих чанар: Дурын хослолуудын хувьд таашаалын эрэмбэ хадгалагддаг байх ѐстой  x ; x   y ; y  1 2  x ; x   z ; z      y1 ; y 2  z1 ; z 2   1 2 1 2 1 2 
  • 8. ЯЛГААГҮЙН МУРУЙ  x ; x  хэрэглээний хослолын хувьд түүнтэй 1 2 ижил таашаагддаг байх бүх хэрэглээний сагсуудын олонлог нь түүнийг багтаасан ялгаагүйн муруй харуулна.
  • 9. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ХАНАМЖ  Баялагын ханамж гэдэг нь эдийн засгийн баялагын хүний нэг буюу хэд хэдэн хэрэгцээг хангах чадвар юм. Өөрөөр хэлбэл ямар нэгэн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэснээр хэрэглэгчид үүсэх таашаалыг ханамж гэдэг. Ямар нэгэн баялагыг тодорхой цаг хугацаанд давтан хэрэглэхэд түүнээс авах хэрэглэгчийн ханамж нь буурч байдаг
  • 10. АХИУ ХАНАМЖ  Нэмэлт нэгж бүтээгдэхүүнээс авч байгаа ханамжийг ахиу ханамж гэнэ.  Ханамжийг Utility, ахиуц ханамжийг Marginal Utility гэнэ.  Хэрэглэгч тухайн барааны нэмэлт нэгж бүрийг хэрэглэх тутам түүний нэмэлт ханамж буурах зүй тогтлыг ахиу ханамж буурах хууль гэнэ.
  • 11. АХИУЦ ХАНАМЖ БУУРАХ ХУУЛЬ Тоо хэмжээ Нийт ханамж Ахиу ханамж Q U MU 0 0 0 1 21 21 2 41 20 3 58 17 4 70 12 5 78 8 6 82 4 7 82 0 8 78 -4 9 70 -8 10 58 -12
  • 13. ХАНАМЖИЙГ ХАМГИЙН ИХ БАЙЛГАХ ЖУРАМ Бараа тус бүрийг худалдан авахад зарцуулсан зардлын сүүлчийн төгрөг тутам нь ижил хэмжээний ахиуц ханамж өгөхөөр төсөв хуваарилагдсан үед хэрэгцээ дээд зэргээр хангагддаг. Үүнийг ханамжийг хамгийн их байлгах нөхцөл гэнэ. MU1 MU2 MUn = = ………= P1 P2 Pn
  • 14. ТӨСВИЙН ШУЛУУНЫ ТЭГШИТГЭЛ 2 БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХЭРЭГЛЭДЭГ ҮЕД m  x  Px  y  P y
  • 15. ТӨСВИЙН ШУЛУУН  Тогтмол хэмжээний мөнгөн орлогоор хэрэглэгчийн худалдан авч чадах хоѐр барааны янз бүрийн хослолыг харуулсан шугамыг төсвийн шулуун гэнэ.
  • 16. ТӨСВИЙН ШУЛУУН БА ОРЛОГЫН ӨӨРЧЛӨЛТ (ҮРГЭЛЖЛЭЛ)
  • 17. ÒºÑÂÈÉÍ ØÓÃÀÌ ÁÀ ¿ÍÈÉÍ ººÐ÷˺ËÒ
  • 18. ЯЛГААГҮЙН МУРУЙ Хэрэглэгчид ижил хэмжээний ханамж өгөх тухайн хоѐр төрлийн барааны боломжит бүх хослолыг харуулсан муруйг ялгаагүйн муруй гэнэ.
  • 19. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОВЧТОЙ СОНГОЛТ Ялгаагүйн муруй, төсвийн шугам хоѐр шүргэлцэх цэгт тухайн төсвөөр хамгийн их ханамж авах 2 барааны оновчтой хослол тогтоогдоно.
  • 20. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОВЧТОЙ СОНГОЛТ m  x  Px  y  P y MUх MUу = Pх P2у MU  U x x ' MU  Uy y '