2. Վերջապես եկավ գարունը` իր հետ
բերելով հաճելի աշխատանքային
հոգսեր: Առաջինն, իհարկե տանից
բոլոր բույսերը տեղափոխելն է
բակ( ձմռանը, երբ սկսվում են ցրտերը,
ծաղկամաններում աճեցված բոլոր
բույսերը տեղափոխում ենք տուն, որ
չցրտահարվեն ): Չգիտեմ, ավելի շատ
խանգարում ենք, թե օգնում, համենայն
դեպս փորձում ենք օգտակար լինել:
3. Հետո անցնում ենք բուն
թեմային, այսինքն`
ծառատունկին:
Այստեղ ես և եղբայրս
ծառ ենք տնկում:
5. Իսկ սա ամենահետաքրիրն է:
Գիտե՞ք, ինչ է այս շշերի մեջ
տնկած: Վարդեր, այո , վարդեր:
Տատիկս շուտով վարդի ծիլերը
շշերից կհանի և կտեղափոխի
այգու ավելի հարմար մի անկյուն:
6. Սուրբ Զատիկը Նոր տարուց ավելի
մեծ տոն է, ցավոք, որ մենք այս
տոնը մեծ շուքով նշելու
ավանդույթը չենք պահպանում:
Սուրբ Զատիկը բացառիկ տոն է,
այն ունի իր ծիսական ծառը, ունի
իր առանձնահատուկ
տիկնիկները`ակլատիզը և ուտիս
տատը, ունի նաև ծիսական
մշակութային խաղեր: Ծիսական
ծառը խորհրդանշում է անցյալը,
ներկան և ապագան, այդ ծառի վրա
նախկինում կախվել են ձեռքով
գործած հավկիթներ:
7. Սուրբ Զատիկ տոնը նշվում է շաբաթ
օրը` ժամը 5-ից հետո: Այդ օրը
առավոտյան, երբ մարդիկ պետք է
զոհաբերություն անեն, օրվա
խորհուրդը ոչխարն է, այն նախկինում
զոհաբերել են կամ անհատական կամ
թաղի բնակիչներով: Յուրաքանչյուրը
փոքր-ինչ լումա է ներդրել և այդ
գումարով ոչխար են գնել: Ոչխարը
համարվել է օրվա ամենաթանկ
մատաղը: Մատաղից հետո մարդիկ
գնացել են եկեղեցի և մասնակցել
պատարագի: Պատարագից հետո տուն
գալիս խաղացել են զատկական
խաղերը` ձվախաղերը:
8. Զատիկը` եկեղեցական
տոնացույցով Հիսուս Քրիստոսի
հարության տոնը, հայ
ժողովրդին հոգեհարազատ,
թերևս, նրա ռավել սիրած
տոներից է: Զատկի տոնին
մարդիկ երկար են
նախապատրաստվել` մատաղի
համար միջոցներ են հավքել. յոթ
բաղարջ են թխել, ձու են
կուտակել, տունուտեղն են
մաքրել, գուշակություններ են
կատարել տարվա լավ ու վատի
մասին, ծիսական կերակուրներ
են եփել ու ճաշակել:
9. Ակլատիզ, բռնեբիբիզ,
Եկար մեզ հյուր,
Կախվար երդիս:
Ակլատիզի վերաբերյալ ժողովրդի մեջ
տարբեր զրույցներ են պտտվում: Ահա
դրանցից մեկը`
Ասում են, թե ամեն տարի Զատիկի շաբաթ
օրը վերսկսվում է Ակլատիզ կամ Մեծ Պաս
և Ուտիս տատի կռիվը: Եթե Բարեկենդանի
վերջում հաղթել է Մեծ Պասը և երդիկից
հաղթական կախ ընկնելով` հսկել պասի
պահպանությունը, ապա Զատկի շաբաթ օրը
Ակլատիզ պապի վերջին` յոթերորդ փետուրը
պոկելով` հաղթել է արդեն Ուտիս տատը:
10. • Անծակ հղի:
•Ուլիկ-պուլուլիկ,
Մեջը մի դեղին ուլնիկ:
•Ինքըմազ է,
Տղան տազ է,
Տղի տղան կելլե կվազե:
•Այսօրկլոր մարմար քար,
Վաղը կթռչե վեր ու վար:
12. Հենց սովածանան`
Զատկի փլավը միտը կբերեն:
Զատկի կերակուրներից առանձնապես
ընդունվածն ու տարածվածը չամչով
փլավն է: Մաքրած, լվացած բրինձը
եփում են աղաջրում: Եփում են երկու
ձվով կամ ջրի հետ` մեկը երկուսի
հարաբերությամբ: Պղնձե մեջ, բրնձի
տակ լավաշ են դնում, վրան շերտ-շերտ
բրինձ ու յուղի մեջ տապակած չամիչ են
լցնում:
13. Ունեցողի համար ամեն օր զատիկ
է:
Կարմիր ձու տուր, կարմիր օր
տամ:
Ծառզարդար- Զատկեզատիկ:
Զատիկն եկավ, չունեմ կապա,
Նրան կասեմ Հաջի պապա:
Ակլատիզը փետելով Զատիկը
շուտ չես բերի:
14. Հողմը փչեց ի հարավեն,
Ազատվեցին դաշտք ձյուներեն,
Բերկրություն է ամեն տղոց:
<<Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց>>:
Առուները խոխոջեցին,
Ծառերն ահա բողբոջեցին,
Օդը լի ձայնիվ թռչնոց. <<Քրիստոս
հարյավ ի մեռելոց>>:
Տղա, աղջիկ ուրախ և զվարթ,
Փթթեցին զերդ կոկոն վարդ
Ոխ, քեն չունի սիրտը մարդոց.
<<Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց>>:
15. Խաղացողները 2-4 հոգի են: Թեք տարածք են ընտրում և բարձունքից ձուն գլորում են:
Ում ձուն, որ հեռու գլորվի, նա հաղթող է ճանաչվում և մյուսների ձվերը
<<հավաքում>>:
16. Պատանիները, երբեմն էլ մեծերը, գրազ են բռնել, թե ով կկոտրի հում ձուն: Երկու
պարզած ձեռքի ափով սեղմելով այն գագաթներից: Այս ձևով ձու կոտրելը այնքան էլ
հեշտ չի, եթե չխախտվի ձեռքերի զուգահեռականությունը, կամ ձուն սեղմելու
անկյունը: Չես հավատում: Փորձիր:
