Álvaro Cunqueiro

1. Álvaro Cunqueiro
Álvaro Cunqueiro Mora, nado en Mondoñedo o 22 de decembro de 1911
e finado en Vigo o 28 de febreiro de 1981, foi novelista, poeta, dramaturgo,
xornalista e gastrónomo, considerado un dos grandes autores da literatura
galega. En 1991 foille adicado o Día das Letras Galegas.
Estatua de Álvaro Cunqueiro sentado, contemplando a catedral de Mondoñedo

2. TRAXECTORIA
• Os seus pais eran Joaquín Cunqueiro Montenegro, de profesión
boticario, e Pepita Mora Moirón. Xa de pícaro lle gustaba ler, en
especial lecturas populares da época, como noveliñas sobre Buffalo
Bill e de Fitz Roy, e el mesmo conta como escribiu a súa primeira
novela ao xeito das do oeste na que os brancos falaban o castelán e
os indios o galego . Xa un pouco máis grandiño adicaba tempo para
ler poesía que lle aconsellaba o seu amigo José Ramón Santeiro.
Cunqueiro formou parte da redacción
de El Pueblo Gallego desde 1937

3. • Estudou o bacharelato no Instituto Xeral e Técnico de Lugo (1921), e na
capital luguesa fixo boa amizade con Evaristo Correa Calderón e Ánxel Fole.
Matriculouse na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Santiago en
1927, pero abandonouna para adicarse ao seu labor como xornalista, figurando
como redactor e colaborador de diversos xornais e revistas coma El Pueblo
Gallego. Na súa etapa compostelá acudía regularmente ós faladoiros do Café
Español e entre os seus mellores amigos figuraban Francisco Fernández del
Riego, Domingo García Sabell, Gonzalo Torrente Ballester, Ricardo Carballo
Calero, Carlos Maside e Xosé Eiroa. Promoveu as revistas Papel de Color e
Galiza, da que editou o primeiro número o 25 de xullo de 1930.
Placa en memoria de Cunqueiro (Lugo)

4. • Foi membro do Partido Galeguista. A sublevación dos militares
sorprendeu a Cunqueiro en Mondoñedo, e por influenza da súa
familia, moi conservadora, non foi obxecto de represalias e
conseguiu praza de profesor nunha escola privada en Ortigueira, á
que chegou en outubro de 1936. Colaborou na publicación local
falanxista Era Azul, militou na Falanxe Española durante a Guerra
Civil tendo o cargo de xefe de Prensa e Propaganda comarcal. Jesús
Suevos, o xefe territorial da Falanxe en Galicia e director de El Pueblo
Gallego pediulle en 1937 que entrase na redacción do xornal como
encargado da parte literaria e colaborador de asuntos actuais; Álvaro
aceptou e marchou para Vigo. Durante a súa estadía nesta cidade
tamén ensinou, durante un curto período de tempo, portugués.

5. • En novembro de 1938 Cunqueiro fixou a súa residencia en
Donostia e entrou na redacción de La Voz de España. Tamén foi
subdirector de Vértice, revista na que publica La historia del
caballero Rafael (1939), a súa primeira narración en castelán. Cando
a ocupación de Madrid polo exército franquista, Cunqueiro
estableceuse alí o 29 de marzo e incorporouse á redacción do ABC.
En 1947 regresou a Mondoñedo e produciuse un afastamento do
pensamento franquista. En 1950 volveu publicar un libro en galego,
Dona de corpo delgado. A partir de 1960 exerce como cronista oficial
de Mondoñedo e ó ano seguinte estableceuse en Vigo, traballando
para o Faro de Vigo como colaborador fixo. O 23 de abril de 1961 a
Real Academia Galega elixiuno como académico de número. Entre
novembro de 1964 e xuño de 1970 exerceu como director de Faro de
Vigo e Faro Deportivo.
• Foi un escritor polifacético e a súa extensa obra literaria
abrangue os eidos xornalístico, poético, narrativo e teatral, sen
esquecer os seus traballos de tradución. Na liña vangardista, iniciou o
neotrobadorismo.

6. • Nos anos 40 e 50 comezou a adicarse principalmente á narrativa,
publicando tres novelas relevantes. Así mesmo, publicou tres libros
de relatos. Deste último fíxose unha serie de seis historias adaptadas
á pantalla con actores galegos e españois de prestixio.
https://www.youtube.com/watchfeature=player_detailpage&v=Y8x
Hj6rOXyw#t=11
• Recibiu o Premio da Crítica española en 1959 por Las crónicas del
sochantre, que en realidade é unha tradución das Crónicas do
Sochantre. Tamén lle foi concedido o Premio Nadal en 1968 por Un
hombre que se parecía a Orestes, e o premio Frol da Auga en 1979
por Herba de aquí e acolá. Como xornalista, recibiu o Conde de
Godó. En 1981 foi nomeado membro de honra da Premio Asociación
de Escritores en Lingua Galega.
Inscrición na tumba de Álvaro Cunqueiro, no antigo cemiterio de Mondoñedo.

7. • Obras en Galego
Poesía
Mar ao norde (1932, Nós).
Poemas do si e non (1933, Edicións 1, Lugo).
Cantiga nova que se chama Riveira. Premio Gil Vicente (1933, Resol,
Santiago de Compostela).
Dona do corpo delgado (1950, Colección Benito Soto).
Herba aquí ou acolá (1980, Galaxia. En 1999 publicouse unha edición
aumentada).

8. • Narrativa
Merlín e familia (1955, Galaxia).
As crónicas do sochantre (1956, Galaxia). Traducida ao castelán,
francés e alemán.
Escola de Menciñeiros (1960, Galaxia).
Si o vello Sinbad volvese ás illas... (1961, Galaxia).
Xente de aquí e de acolá (1971, Galaxia). Traducida ao castelán, ao
francés, etc
Os outros feirantes (1979, Galaxia).

9. • Teatro
Función de Romeo e Xulieta (1956).
O incerto señor Don Hamlet, Príncipe de Dinamarca (1958, Galaxia).
Estreada polo Centro Dramático Galego en 1991.
A noite vai coma un río (1965 en Grial, publicado en 1974 en Galaxia).
Palabras de víspera (1974).
Xan, o bo conspirador (1978).
Rúa 26. Diálogo limiar (1995, Laiovento).

10. • Ensaio
Tesouros novos e vellos (1964, Galaxia).
A cociña galega (1973, Galaxia).
Laude da camelia (1981).
Ollar Galicia (1981, Destino).
Álvaro Cunqueiro: escritos recuperados (1991, Universidade de
Santiago de Compostela).
100 artigos (2001, La Voz de Galicia).
Universo Cunqueiro (2005, Edicións).
Álvaro Cunqueiro. Remuíño de prosas (2012, Centro Ramón
Piñeiro para a Investigación en Humanidades).
O mundo que teño de meu. Artigos en língua galega. Prensa e
revistas 1930-1980 (2013, Galaxia).

12. • Obras colectivas
Antoloxía da poesía galega actual. Nordés (Edicións do Castro, 1978).
Antoloxía consultada da poesía galega 1976-2000 (Tris Tram, 2003).
Tamén navegar (Toxosoutos, 2011).
Obra en castelán
• Poesía
Elegías y canciones (1940). Reeditado en 2011 en Follas Novas
Edicións.
Balada de las damas del tiempo pasado (1945).

13. • Ensaio e artigos
Crónica de la derrota de las naciones (1954).
Viajeros imaginarios (1986, Tusquets).
El pasajero en Galicia (1989, Tusquets).
Cunqueiro en la radio (1991, Fundación Barrié).
O reino da chuvia (1992, Deputación de Lugo). Edición de Mabel Mato.
Viajes y yantares por Galicia. Obra periodística .
El laberinto habitado: los artículos de Álvaro Cunqueiro en "Destino"
(1961-1976)
Prólogos, epílogos y otros escritos dispersos (2011, Follas Novas).
De santos y milagros (2012). Edición de Xosé Antonio López Silva.

14. • Narrativa en castelán
Las mocedades de Ulises (1960).
Flores del año mil y pico de ave (1968).
Un hombre que se parecía a Orestes (1969, Destino).
Vida y fugas de Fanto Fantini della Gherardesca (1972).
Historia y geografía de las cocinas de Europa (probablemente 1973.
El año del cometa con la batalla de los cuatro reyes (1974) Adaptado ao
teatro en 2004.
Tertulia de boticas prodigiosas y Escuela de curanderos (1976).

15. • Obras colectivas
Teatro venatorio y coquinario gallego (1958), canda José María
Castroviejo.
Viaje por los montes y chimeneas de Galicia (1962, Espasa), con José
María Castroviejo.
Vigo en su historia (1980) con Fernando Acuña, J. M. Álvarez Blázquez,
Antonio Meijide, Antonio Odriozola.

16. • Galería de imaxes
Placa en homenaxe a Cunqueiro na casa na que viviu en Vigo
Praza do Humor (antigamente praza dos Ovos), A Coruña
Placa da casa onde naceu Álvaro Cunqueiro, Mondoñedo

17. Se de min algún día, despois de morto, se quixese facer un eloxio, e eu estivese dando herba na
terra nosa, podería dicir a miña lápida:”Aqí xace alguén que coa súa obra fixo que Galicia durase
mil primaveras máis”