2. “Helburu zehatz bati erantzunez
inprimatzeko materiala egoki
prestatzearen artea: irakurleari
testuaren ulermenean ahalik eta
gehien laguntzeko asmoarekin
hizkiak kokatzea, espazioa
banatzea eta tipoak antolatzea.”
Stanley Morison, Principios fundamentales de la
tipografía (1929) – Wikipediatik
3. • Idatzizko testuak ikusizko
komunikazioan garrantzitsuak dira, ez
bakarrik edukiarengatik, baita itxura,
estetika eta kreatibitatearengatik ere.
• Idatzizko testuak funtzio grafiko eta
ikusizkoa ere badu, ikusizko mezuak
ulertzeko eta gauzatzeko hau
ezagutzea komenigarria izanik.
4. • Letra-tipoaz, estiloaz ala tamainaz
gain, zuriuneen erabilera ere
garrantzitsua izango da; marjinak,
lerrokatzea, lerro-artea, zutabeak,
karaktere tartea … ere kontutan
hartuko dira tipografiaz hitz
egiterakoan.
• Tipografiaren historian hiru aldi nagusi
bereiz daitezke: eskuizkribuak,
inprenta eta tipografia digitala.
12. • Lasaitasun, autoritate, duintasun, dotoretasun,
tinkotasun efektuarekin erlazionatzen da.
• Apaindura modukoak ditu letraren azken trazoan
(patina, grazia), bukaera edo lotunearen ertzean,
eta honek begiradari lerroa jarraitzen laguntzen
dio, batez ere testu bloke handietan,
irakurgarritasunean besteen aldean gailenduz.
• Testuaren esanahiari eta honen bidez
adierazitakoari konnotazio espezifikoak gehitzen
dizkio.
27. • Modernitate, soiltasun, poztasun, ziurtasun
efektuekin erlazionatzen da; neutroagoa da. Irudi
modernoa, garbia edo minimalista islatu ohi du.
• Askorentzat aurkezpen digitalentzat, pantaila edo
monitoreetan proiektatzen direnentzat, egokiagoak
dira, irakurterrazagoak direlako kasu hauetan, baita
neurri txikian ere, eta garbiak tamaina handietan.
• Aldiz, inprimatutako testu luzeentzat ez dira
gomendatzen, monotonoagoak eta jarraitzeko
zailagoak baitira. Beraz, oso hedatuta badaude
ere, testu luzeen irakurketa zailtzen dutela eta,
orokorrean testu laburretan erabiltzen dira.
34. Kaligrafiazkoak edo letra etzanak dirudite.
Hauek titulu nagusia, egilearen firma …
nabarmentzeko erabiltzen dira, trazu finak desagertu
baitaitezke, irakurgarritasuna arriskuan jarriz.
Kaligrafiazko tipoen artean gotika/blackletter
topatzen dugu, Europan inprentan erabilitako
lehenengoa hain zuzen.
38. • Hauek izango dute erakargarritasun handiena.
• Formak aldi, kultura edo moda bat iradoki
dezake (art deco, bauhaus …) edo besteetan,
esperimentaletan, fantasiazkoetan, nortasun
berezia ematen dute (irakurketa zailagoa izan
ohi dute tituluetarako, kartelgintzan …
erabiltzen direlarik).
• Komunikabide erreferentzia eta asoziazio maila
altua dute beste zenbaitek; ezagunenak
direnen artean gehiengoa entretenimendu, arte
eta teknologiaren industriak sortu ditu.
42. • Alfabeto tradizionalean aurkitzen ez
diren karaktere eta formak dira, baita
matematika, fonetika eta beste erabilera
espezializatuetakoak ere.
• Sinboloak, apaindurak, irudiak,
logotipoak eta beste karaktere ezalfabetikoak biltzen dituzten tipoak dira.
Hauek funtzio ezberdinak beteko dituzte;
nabarmentzeko, apaingarri, binetetan,
irudi korporatiboetan …
47. • Testua lantzean kontuan izan behar den
lehen gauza hau irakurgarria izatea da,
irakurterraza izatea.
• Ikusizko jarraitasuna sortzeko tipo bat
hautatzea eta irudi osoan hau erabiltzea da
egokiena. Tipo honen bariazioak (tamaina,
tonua …) baliabide bezala erabili daitezke
helburu desberdinekin.
• Efekturen bat sortzeko tipo desberdina
erabili daiteke.
48. dotorea - informala
• Testuinguruaren, gaiaren, testuaren funtzioaren
(izenburua, azpititulua, testu blokea …),
transmititu nahi den irudiaren … arabera bata
ala bestea egokiagoa izango da.
• Gaia, funtzioa, helburua, irakurgarritasuna,
testuingurua, irudia kontutan hartuko dira bata
ala bestea erabiltzerakoan.
49.
50. serifaduna – serifa gabea
• Serifa ez duten letrak sinpleagoak dira, baina
monotonoagoak izan daitezke; Sinpletasunak
diseinu grafikoan testua azkartasunez
asimilatzen lagun dezake, baina testu luzea
ikusiz jarraitzea zailagoa egin dezake,
irakurketa zailduz; irakurterrazenak humanistak
dira, trazuan bariazio gehiago dituztelako.
• Bestalde, serifadunak ala serifa gabeak
konnotazio desberdinak ditu, eta edukiaren eta
helburuaren arabera bata edo bestearekin
jokatu daiteke.
51.
52. Fina - zabala
• Finak arintasuna iradokitzen du, zabalak pisua
iradokitzen duen bezala.
• Hau dela eta batzuk tipo finak tonu argiekin eta
tonu ilunekin tipografia zabalagoak
erabiltzearen aldekoak dira, baina erabakia
pertsonala izango da, beti ere testuinguru eta
helburuak kontuan izanda.
53.
54.
55. argiak - ilunak
• Kolore ilunekin
hobeto
nabarmentzeko
tipografia argiak
erabiltzen dira.
• Aldiz, kolore argiekin
tipografia ilunak
erabiltzen dira,
arrazoi beragatik.
56.
57. letra larriak - xeheak
• Letra xeheak forma dela eta larriak baino
hobeto desberdintzen dira, irakurketa azkartuz.
• Bestalde, zerbaitekiko arreta deitzerakoan letra
larriaren ikusizko inpaktua (izenburua, eslogana
… letra xehearekin osatuz) handiagoa da,
batez ere hitza motza denean.
58.
59. tipoaren tamaina
• Helburua eta testuari eman nahi zaion
garrantziaren arabera tipografiaren tamaina
hautatuko da.
• Testuak testu blokeak ez dituen beste helburuak
dituenean, hala nola izenburua, azpitituluak …
tamainak aldatu egin ohi dira.
• Tituluak azkar irakurri behar izaten dira, esfortzu
handirik gabe, eta gomendagarria izango da
irakurleak gehiegi erreparatu beharrik izan
gabe ikusteko modukoak izatea.
60.
61.
62. lerroen luzera
• Lerroek luzeegiak badira nekea sortzen dute eta
motzegiak badira irakurketa zaila egiten da, lerro
aldaketa jarraituek behartutako ikusizko erritmoa
dela eta.
• Testu moten, orriaren antolakuntzaren,
diseinuaren … arabera, lerro luzera desberdinak
sortu beharko ditugu, baina lerroko egokitzat
hartzen den karaktere kopurua 60-70 artekoa da.
63.
64. lerroartea
• Irakurketa lerroz nahastu gabe edo ikusmena
nekatu gabe jarraitu ahal izateko faktore
garrantzitsua da.
• Egokiena hautatutako tipoa baino gutxi
gorabehera %20 handiagoa da, baina hau
testuren eta hautatutako tipoaren arabera ere
aldatuko da.
65. Lerrokatzea - justifikatua
Erdian lerrokatzeak itxura formala eskaintzen du,
baina testu luzeetarako ez da egokia.
Ezkerrean lerrokatzeak testuaren irakurketa
errazten du, baina testu luzeegietan ez da
egokia.
Eskuinean lerrokatzeak irakurketa zailtzen du,
testu motzetan eta testuinguru eta helburuaren
arabera egokia izan badaiteke ere.
66. Lerrokatze justifikatuak oreka, itxura formala,
ordena … eskaintzen ditu eta batez ere testu
luzeetarako oso egokia da, baina kontuan izan
behar da letra eta hitzen artean uniformetasuna.
Lerrokatze asimetrikoa
testuari itxura
espresiboagoa
emateko
erabiltzen da.