2. Voorwoord
Hierbij wil ik u graag een terugblik en resultatenoverzicht geven van de Wijkonderneming
Hambaken in 2010.
Het is een actief en bewogen jaar geweest. Een jaar van actieve burgers, betrokken
convenantpartners en een wisseling van de wacht van de Kwartiermaker. Zoals vooraf al
aangekondigd zou het een jaar worden waarbij organisaties tot in hun haarvaten gaan
voelen dat er aan bestaande structuren getrokken gaat worden. Ontkokering was immers
één van de doelstellingen van de samenwerking in de wijkonderneming. Dit is zeer merkbaar
geweest bij zowel bewoners in de Hambaken als bij alle convenantpartners. Dit heeft bij een
aantal medewerkers van de convenantpartners van de wijkonderneming geleid tot
onderlinge concurrentiegevoelens. Logisch, omdat de oude, vertrouwde grenzen van
disciplines en organisaties ter discussie kwamen en komen te staan. Ik ben er echter van
overtuigd dat dit noodzakelijk is om uiteindelijk te komen tot een duurzame, efficiënte en
effectieve samenwerking in de wijk en tot een integrale aanpak, zoals weergegeven in het
schema van Sjaak Kohnraad op de voorzijde. Ik ben blij dat dit schema intussen als
uitgangspunt wordt gehanteerd in zowel het “concept wijkprogramma Hambaken 2011-
2014” als in de “onderzoeksverslagen vanaf augustus 2010 van Hiemstra & De Vries”. Door
synergie kunnen we een daadkracht realiseren die door partijen afzonderlijk nooit kan
worden bereikt. Maar dan moeten we wel bereid zijn om met elkaar door de zure appel heen
te bijten en onze medewerkers hierin goed te ondersteunen.
Met de wijkonderneming wilden we ook ‘empowerment’ van wijkbewoners stimuleren met
als doel te komen tot sociale inclusie. Na een jaar wijkonderneming hebben we ervaren dat
er veel lef en moed nodig is om daadwerkelijk controle en voorspelbaarheid los te laten en
medewerkers goed uit te rusten en te begeleiden om burgers te ondersteunen om vanuit hun
eigen kracht te denken en te handelen. Dat is immers ‘empowerment’. Het gaat er niet om
dat we onze eigen diensten en producten ‘slijten’ aan de burger, maar dat we ons ten dienste
stellen van burgers en hun initiatieven. Alleen dan zullen we een sterke wijk kunnen
realiseren en zullen maatschappelijke effecten beklijven.
Samenwerken in de wijkonderneming is een uitdaging, een zoektocht naar kansen en
mogelijkheden. Met trots kan ik u, ondanks alle valkuilen, worstelingen en hindernissen, het
resultaat tonen dat al in het eerste jaar na de start gerealiseerd is, dankzij alle gezamenlijke
inspanningen van actieve burgers en betrokken professionals in de wijk Hambaken.
Natuurlijk kan ik het niet nalaten om de bewoners van de Hambaken een hart onder de riem
te steken. Initiatieven van burgers komen regelmatig niet van de grond omdat de
professionele instanties zoveel drempels opwerpen (bureaucratie) dat de burger vervolgens
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 2
3. zijn goede idee/plan laat varen. Daarom vraag ik uw aandacht voor de volgende overweging
die ik zelf afgelopen maand mocht ontvangen bij een uitwisselingsprogramma in New York.
Een pleidooi voor een lokaal beleid dat burgers en hun initiatieven als krachtige partner
omarmt. Het zijn de burgers zelf die een kanteling in de wijk kunnen maken, goede
professionals kunnen hen hierbij ondersteunen.
The big thought
“Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline
of community spirit, and provide services that further isolate all of us” .
( John McKnight: The careless society; community and its counterfeits)
Mieke van der Sanden
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 3
4. Inhoudsopgave
Voorwoord 2
Terugblik Wijkonderneming 2010:
Onze intenties vooraf 6
Inhoudelijke focus en resultaten van de wijkonderneming 6
Conclusies na één jaar wijkonderneming 8
Samenvatting resultaten onderzoek Gerrichhausen en Partners 9
Resultatenoverzicht Wijkonderneming 2010
1 Arbeid/opleiding 11
2 Veiligheid 12
3 Ontmoetingen op de Zirkoon 12
4 Team 13
5 Vivent 13
6 Samenwerking 13
7 SEV-onderzoek Gerrichhausen & Partners 14
8 Sponsorplan AVANS-stagiares 14
9 Hambakengym en Huiswerkbegeleiding 14
10 Cateringkeet, Klussenkeet en Ontmoetingskeet 14
11 Jongerenkeet (tijdelijk locatie Zirkoon 7) voor bijeenkomsten jeugdregisseur
met “overlastgevend” jongeren (19p) 14
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 4
5. Slotoverweging
· Dilemma’s in het Wijkgericht werken 15
· De belangrijkste kernelementen voor wijkgericht werken 16
· Tot slot 17
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 5
6. Terugblik Wijkonderneming 2010:
Onze intenties vooraf
De Wijkonderneming staat voor Sociale inclusie, empowerment en ontkokering.
Zayaz, Divers, Juvans, MEE en de gemeente ’s-Hertogenbosch zijn van mening dat de
effectiviteit en efficiëntie van professionals van diverse maatschappelijke organisaties op
wijkniveau vergroot kan worden. In de wijkonderneming brengen zij hun wijkprofessionals bij
elkaar onder één gezamenlijke functionele aansturing en onder één dak. Partijen willen de
uitvoeringskracht in het sociale domein bundelen en bovendien beter richten. Vooral de
betrokkenheid en aanwezigheid in de wijk (dicht bij de burger), de wederzijdse
kruisbestuiving, een operationele handelingsvrijheid en een bottom-up werkwijze moeten
leiden tot het beoogde maatschappelijk effect.
De wijkonderneming behelst dus een andere manier van samenwerken met elkaar. De te
behalen resultaten en effecten zijn niet nieuw. De wijkonderneming sluit inhoudelijk aan bij
bestaande programma’s zoals “Het 19-puntenplan, Kroon op je wijk, de Zichtbare schakel,
coachingstraject wijkagenten door AVANS expertisecentrum, AMSZ/Entrion regelingen”.
Echter: de manier waarop de wijkonderneming deze resultaten wil behalen is wel nieuw:
door dicht bij, samen met en ten dienste van de burger te werken en daadwerkelijk
organisatiegrenzen te overschrijden en bureaucratie te doorbreken, verwachten we een
sneller en duurzamer effect.
Deze manier van samenwerking vraagt om ontkokering die over de grenzen van de eigen
organisatie en sector heen gaat. Dit vraagt veel van de partners. Zij moeten leren om hun
autonomie en daarmee ook controle en voorspelbaarheid te durven loslaten en alles in het
werk te stellen om het benodigde mandaat in de uitvoering daadwerkelijk mogelijk te maken
en te vertrouwen op een goede uitkomst. Ook van professionals wordt een hele andere
manier van werken gevraagd, die getypeerd kan worden als onder meer proactief, out of the
box-denkend, klant gestuurd, ontwikkelingsgericht, domeinoverschrijdend, volhardend,
transparant, flexibel en resultaatgericht. Dit vraagt om een goede en intensieve
begeleiding/coaching.
Inhoudelijke focus en resultaten van de wijkonderneming
De inhoudelijke focus is niet vooraf opgelegd. Uitgangspunt was dat de professionals in de
wijkonderneming zelf de inhoudelijke richting zouden bepalen, op basis van hun kennis van
de wijk en de bewoners en de lopende programma’s en initiatieven. Immers: de
wijkonderneming is niet in het leven geroepen om ‘nieuwe inhoud’ de wijk in te pompen en is
daarmee niet het ‘zoveelste project’. De wijkonderneming wordt wel ingezet als voertuig om
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 6
7. bestaande programma’s en projecten effectiever in te zetten, doordat professionals de
vrijheid krijgen om met elkaar en met burgers die dingen te doen die het meeste bijdragen
aan het beoogde maatschappelijk resultaat.
Eind 2009 is in overleg met de deelnemende partners en professionals tijdens enkele
workshops de basis gelegd voor een werkplan voor de Wijkonderneming in 2010.
Inhoudelijk heeft de Wijkonderneming gekozen voor aansluiting bij het 19-puntenplan
Hambaken en bij de reeds lopende initiatieven in het kader van het project Kroon op je wijk
(een aantal initiatieven van Kroon op je wijk zijn door het vertrek en de afwezigheid van een
projectleider binnen Kroon op je Wijk, nadien via de partners van de Wijkonderneming
verder opgepakt en tot bloei gebracht).
Onderstaande thema’s zijn toen der tijd benoemd en vastgelegd:
· Een veilige buurt, onder meer door realisatie van een beveiligingsbedrijf voor en door
de buurt (afgestemd op gemeentelijk project straatcoaches);
· Een schonere buurt, onder meer door realisatie van beheer en onderhoud voor en
door bewoners;
· Meer mensen doen mee (via (on)betaald werk en ontmoeting), onder meer door:
- continue afstemming tussen professionals van de wijkonderneming onderling en
daarnaast met AMSZ, TOM, UWV en Bossche Banen over hun
cliëntbestanden/caseload met als doel een gerichtere aanpak en betere toeleiding;
- facilitering van individuele bewoners die willen ‘ondernemen’ in de wijk;
- opzet van een ruilsysteem van (zorg)diensten op basis van wederkerigheid;
- faciliteren van ontmoeting tussen en met wijkbewoners.
In de stuurgroepvergadering van 15 december 2009 is bevestigd dat de Wijkonderneming
een belangrijk voertuig moest zijn voor de uitvoering van het 19-puntenplan Hambaken. De
wijkonderneming zou zich daarbij met name op de volgende punten moeten richten:
2. Overlastgevende inwoners/gezinnen
5. Overlastgevende groep jongeren (toeleiden naar leerwerktrajecten)
11. Slecht imago voor de wijk
13. Aanpak verbetering openbare ruimte
14. Werkloosheid (koppeling naar o.a. Bossche Banen project i.s.m.
Weener Groep, caseload ondersteuning voor de afdeling AMSZ).
15. Inburgering (bureau DIE in Hambaken, apart traject met trekker
voor Hambaken).
16. Jongeren hebben geen startclassificatie (relatie o.a. met TOM
project)
17. Mensen die niet meedoen (incl. beperking) in de samenleving
(Kroon op je Wijk)
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 7
8. 18. Betalingsproblemen (mensen toeleiden naar meedoen, “voor wat
hoort wat” en koppelen naar allerlei aanbodgericht activiteiten van de
huidige uitvoerders)
19. Koppeling met bedrijfsleven in en rond de buurt (toeleiding naar
werk, en bedrijven expertise laten aanbieden in de wijk).
De Wijkonderneming zet qua werkwijze sterk in op empowerment van bewoners. De
wijkonderneming gaat uit van “kracht” en talent in plaats van problemen. Vanuit deze
achtergrond zoeken professionals onderling hun verbindingen, maar wordt tevens verbinding
gelegd met bewoners(groepen) en met relevante stedelijke trajecten en initiatieven, zoals
AMSZ, TOM, UWV en Bossche Banen. In 2010 zijn er drie bijeenkomsten georganiseerd met
deze organisaties om slimme allianties met elkaar te realiseren om mensen met een uitkering
met succes te begeleiden naar een betaalde baan (zie: Bijlage resultatenoverzicht). Tevens is
toen de participatieladder binnen de wijkonderneming geïntroduceerd en leidend geworden
voor het verdere traject van bewoners.
De Wijkonderneming probeert direct in contact te komen met vertegenwoordigers van
kwetsbare burgers die bewust of onbewust een stempel drukken op de leefbaarheid in de
wijk. Willen we ‘beweging’ krijgen in de wijk, dan zijn dit de bewoners die moeten
‘meebewegen’. Er zijn veel contacten met de allochtone bevolking in de wijk (zoals de
Marokkaanse mensen), maar ook met de woonwagenbewoners van het kampje de Jade,
bewoners met een lichtverstandelijke beperking of psychiatrische beperking. Daarnaast zijn
er contacten met meerdere bewoners, die in de vorm van ‘voor wat hoort wat’ contracten
worden ingeschakeld om als ‘buddy’ op te treden naar de overlastgevende jongerengroepen
in de wijk. Vanuit deze rol ontstaan dan weer nieuwe ‘voor wat hoort wat’ contracten
(kettingreactie). Dit heeft mede geleid tot een jeugdregisseurschap in de wijk om 15
overlastgevende jongeren te begeleiden naar dagbesteding, school of werk.
Conclusies na één jaar wijkonderneming
In de opstartfase van de wijkonderneming is met name de focus gelegd op het opstarten van
nieuwe initiatieven (door samen met de gemeente vorm te geven aan de diensten van Kroon
op je wijk) en minder op het verbinden van de reguliere werkzaamheden van professionals.
Dit heeft geleid tot een aantal concrete resultaten als het gaat om maatschappelijke
activering van burgers (zie: bijlage resultatenoverzicht 2010).
Daar staat echter tegenover dat de teamontwikkeling begin 2010 onvoldoende van de grond
is gekomen en daar ligt wel de essentie van de inzet van de wijkonderneming. We willen
komen tot een duurzame vorm van (samen)werken in de wijk die effectief en efficiënt is en
bovenal aansluit op wat er werkelijk aan de hand is in een bepaalde wijk. Het risico van een
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 8
9. te sterke focus op nieuwe initiatieven is dat we een projectencarroussel aan het optuigen
zijn, terwijl we daar juist vanaf willen.
Sinds de zomer 2010 is nadrukkelijk en met wisselend succes ingezet op de teamontwikkeling.
De medio 2010 geopende locatie en ontmoetingsplek van de wijkonderneming aan de
Zirkoon 7 heeft hier zeker toe bijgedragen. We staan echter nog aan het begin. Dit heeft ook
te maken met het feit dat de deelnemende partners hun medewerkers tot dusver
onvoldoende hebben gefaciliteerd en onvoldoende hebben losgelaten om goed en vrij te
kunnen participeren in de wijkonderneming. Daarnaast is ook geconstateerd dat niet alle
professionals beschikken over de vaardigheden om in een wijk als de Hambaken te kunnen
werken. Dit vereist namelijk een out of the box denken als professionals waar niet iedereen
de capaciteiten voor heeft. Wil je echte synergie krijgen tussen bewoners en professionals
dan dienen wel die professionals geselecteerd te worden die ook in staat zijn om bij het
werken in een achterstandswijk de juiste snaar te raken bij bewoners en collega-
professionals.
Aansluiting bij andere projecten is daarentegen wel goed van de grond gekomen. De partners
van de wijkonderneming hebben zich actief ingezet om samen met andere partijen te werken
aan lopende projecten. Al eerder is verwezen naar projecten en programma’s als het 19-
puntenplan, Kroon op je Wijk, de Zichtbare schakel en de samenwerking met het Avans
Expertisecentrum Integrale Veiligheid van Sjaak Khonraad. Dit heeft resultaten opgeleverd
(zie de vermelding achter aan elke dienst/actie in het resultatenoverzicht 2010).
Daarnaast is geconstateerd dat een van de belangrijkste thema’s binnen de wijk Hambaken
“Dagbesteding en Arbeid” is. Voor dit thema heeft de wijkonderneming afgelopen jaar
contact gezocht met andere partijen dan de convenantpartners. Om dagbesteding en arbeid
daadwerkelijk goed van de grond te krijgen heb je ook partijen als de Weenergroep, Cello,
Vivent, KWIC en de praktijkschool de Rijzert hard nodig. Maar ook winkels en bedrijven in de
wijk (zie specifiek: Sponsorplan Wijkonderneming). Juist zij kunnen een verbinding maken
naar opleiding en werk (aanbod).
Samenvatting resultaten onderzoek Gerrichhausen en Partners
Bovenstaande conclusies zijn bevestigd in een onderzoek naar ‘het eerste jaar
wijkonderneming’. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege de experimentstatus van de
wijkonderneming bij de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) in de maanden
september en oktober 2010 (“Evaluatie wijkonderneming Hambaken: reeds in bezit).
Daarmee heeft de Wijkonderneming niet alleen een leerdoel voor de lokale partners, maar
ook voor de landelijke ketensamenwerking bij wijkgericht werken. Hoe de samenwerking
tussen partijen en dienstverlening aan bewoners in de wijk efficiënt vorm te geven blijft een
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 9
10. actueel vraagstuk voor gemeenten, woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties in heel
Nederland.
In het evaluatieonderzoek is de realisatie van de wijkonderneming getoetst aan de
oorspronkelijke doelstellingen van de wijkonderneming Hambaken. De doelen van de
Wijkonderneming zoals opgenomen in de gemeenschappelijke verklaring zijn de volgende:
1 Afstemming en eenduidige aanpak gebied (Ontkokering). Dit richt zich o.a. op de
afstemming van informatie over bewoners/cliënten in De Hambaken en het ontwikkelen
van een gezamenlijke aanpak per cliënt/casus.
2 Operationele efficiëntie. Het gaat hierbij om het gezamenlijk inventariseren van
gebiedsgerichte taken en op basis daarvan het herverdelen van taken en
werkzaamheden. Het gaat om het gezamenlijk ontwikkelen van een ‘nieuwe werkwijze’
die tot meer efficiëntie zou moeten leiden.
3 Professionele en operationele autonomie. Het werken in de wijkonderneming moet
leiden tot meer handelingsvrijheid en bevoegdheden. Dus meer ruimte om in overleg met
andere professionals en bewoners zelf te bepalen welke activiteiten wel en niet worden
uitgevoerd.
4 Vraaggerichtheid en betrokkenheid van bewoners. Inzet van de wijkonderneming is om
bewoners meer te betrekken bij de dienstverlening in de wijk. Dit zou moeten leiden tot
betere ‘matches’ tussen vraag en aanbod.
Op basis van het evaluatieonderzoek wordt door G&P de volgende voorlopige conclusies
getrokken:
1. De wijkonderneming Hambaken is een kansrijke aanpak die het gewenste effect kan
hebben, mits de randvoorwaarden door de organisaties beter worden ingevuld. De
ambitie en doelen van de wijkonderneming worden door de partijen (bestuurders,
middenkader en professionals) gedragen.
2. De wijkonderneming is voortvarend van start gegaan met de uitvoering van diverse
projecten. Dit leidt tot concrete resultaten, maar de samenhang tussen de projecten
en een strategische vertaling van visie naar uitvoering ontbreekt. De samenwerking
richt zich te veel op projecten en te weinig op samenwerken in structurele
werkzaamheden.
3. De wijkonderneming heeft nog te weinig een eigen profiel in de wildgroei aan
projecten in de
wijk. Er is geen eenduidig beeld van de werkzaamheden van de wijkonderneming.
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 10
11. 4. De wijkonderneming heeft de samenwerking tussen de maatschappelijke partners in
de wijk verbeterd.
5. De wijkonderneming heeft in geringe mate geleid tot meer efficiëntie en autonomie in
het werk van de professionals.
6. De wijkonderneming verbetert de vraaggerichtheid van organisaties. Bewoners zijn
meer betrokken bij de dienst- en hulpverlening in de wijk, maar de bewoners zijn nog
geen partners van de wijkonderneming.
7. De wijkonderneming draagt bij aan de leefbaarheid van de wijk Hambaken.
8. De aanpak van de wijkonderneming is kansrijk voor de toekomst.
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 11
12. Resultatenoverzicht Wijkonderneming 2010
Op onderstaande thema’s zijn de volgende concrete resultaten geboekt:
1. Arbeid/opleiding
· Entreon heeft eenmalig wervings- en selectiegesprekken gevoerd op de Zirkoon
waardoor er 2 mensen aan een betaalde baan gekomen zijn (19p/AMSZ)
· Twee stagiaires zijn begeleid van de AVANS Hogeschool van de opleiding
Commerciële economie. Zij hebben een sponsorplan gemaakt voor de wijk
Hambaken (zie verder punt 8 van deze resultaten) (19p/Avans)
· Een leerling van het Hervioncollege heeft stage gelopen en afgerond bij de
Wijkonderneming (19p)
· Marokkaanse vrouw is een half jaar lang vrijwilliger (20 uur per week) geweest
bij de Wijkonderneming als gastvrouw/huismeester. Momenteel heeft ze een
betaalde baan bij Ricoh en heeft ze een sollicitatiegesprek bij de Eldegroep om
een opleidingstraject in de zorg te gaan volgen (19p/AMSZ)
· Mexicaanse vrouw heeft een cursus gastvrouw gevolgd in de Zirkoon betaalde
baan gekregen bij het JB ziekenhuis in de schoonmaak (19p/AMSZ)
· Twee mensen worden aangenomen bij beveiligingsburo Securitas (KOW)
· Twee Marokkaanse jongens hebben een betaalde fotoshoot gekregen voor op
de brochure van een Turks/marokkaans verzorgingshuis van de Eldegroep
· 20 Mensen zijn toegeleid naar vrijwilligerswerk (Divers, Wijkonderneming,
KlusOK, KOW, Bossche Makershuis, Zayaz,)
· Een buurtfietsenmaker, die werkruimte (mobiele werkplaats) krijgt op
voorwaarde dat hij jongeren in zijn bedrijf betrekt; (KOW)
· Een kledingherstelbedrijfje, dat onderdak heeft gekregen aan de Saffier, maar
in ruil daarvoor gratis verstrekt aan armlastigen, die op hun beurt weer iets
terug doen voor de wijk; (KOW)
· Een jongere die werkruimte zoekt om zijn stage voor de opleiding
sportmassage uit te voeren en in ruil daarvoor als ‘buddy’ optreedt naar één
van de overlastgroepen in de wijk (KOW)
· Reïntegratieburo “Bounch” geeft acht trainingsbijeenkomsten bij de
Wijkonderneming. 1 van hun klanten gaat vrijwilligerswerk verrichten bij de
Zirkoon (19p/AMSZ)
· 4 Mensen hebben deelgenomen aan een cursus “Gastvrouw” op de Zirkoon.
Twee zijn nu als vrijwilliger werkzaam als gastvrouw. (KOW)
· KlusOK werkt vanuit de Wijkonderneming en heeft de garage hiertoe
omgebouwd tot receptie. Opdrachten en werk wordt hier gegenereerd. (KOW)
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 12
13. · Drie themabijeenkomsten over werktrajecten georganiseerd met UWV, TOM,
Weenergroep, MEE, AMSZ, wijkonderneming (19p)
· 15 overlastgevende jongeren tekenen een Door en Voor contract met de
gemeente (19p)
2. Veiligheid
· Aanstellen van een jeugdregisseur voor 16 uur per week bij de afdeling Orde
en veiligheid van de gemeente. Aansturing gebeurt door de gemeente,
dagelijkse coaching en sparring gebeurt vanuit de Wijkonderneming ( 19p)
· 2 beveiligers starten als beveiligers van gebouwen in de Hambaken en krijgen
een opleiding bij het beveiligingsbedrijf Securitas (met baangarantie).
(aansluiting KOW)
· Samenwerking met Expertisecentrum Integrale Veiligheid van Avans
(aansluiting Avans)
· Samenwerking met politie en de overlastgevende jeugd (Avans en politie)
3. Ontmoetingen op de Zirkoon
· Zirkoon als werkplek voor professionals om hun reguliere werk te verrichten
(het Bossche Makershuis)
· Excursie naar S. Bensalam in Amsterdam met 18
“Hambakenparkgroepjongeren” en hun ouders. Doel: jongens andere
perspectieven tonen dan hun huidige leefwijze nu laat zien. (19p)
· Avond met het woonwagenkamp van de Jade. Resultaat: Schouw in februari.
(19p)
· Dag van de Dialoog, gezamenlijk diner. (aansluiting CCC)
· Heidag van de Muzerije (aansluiting Muzerije)
· Bijeenkomsten van het Makershuis (aansluiting het Bossche Makershuis)
· Zondagen worden regelmatig gebruikt als ontmoetingsdag door een
Antilliaanse bewonersgroepen op de Zirkoon (buurtinitiatieven)
· Landelijk bezoek bestuur KEI-centrum
· Informele opening Wijkonderneming op de Zirkoon in het kader van de
Burendag voor wijkbewoners
· Vier bouwketen opgeknapt en in gebruik genomen (klussenkeet, vergaderkeet,
jongerenkeet en keukenkeet). Deze keten worden regelmatig ingezet als
ontmoetingsplek voor buurtbewoners. ( KOW)
4. Team
· Teambuildingsdag bij ZIN in Vught
· Maandelijks kernteamoverleg
· Weekbezetting gerealiseerd (wel opnieuw oppakken)
5. Vivent
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 13
14. Begin 2010 sluit Vivent aan bij de Wijkonderneming met twee
wijkverpleegkundigen vanuit het project de Zichtbare schakel. Wekelijks
maken zij deel uit van het kernteam en in totaal hebben zij 50 huishoudens in
de wijk Hambaken bezocht en ondersteund. (aansluiting Vivent)
6. Samenwerking:
· Klankbordgroep
· Hambakengym
· Antilliaanse vereniging
· Met convenantpartners
· Makershuis
· Muzerije
· Vivent wijkverpleegkundigen
· Avans en Expertisecentrum Integrale Veiligheid
· Politie
· Eldegroep
· IVT
· Securitas
· Weenergroep (Bossche banen), AMSZ, UWV, Sagenn, TOM
· KWIC
· Praktijkschool de Rijzert
· Cello
· De Wijkonderneming is initiator geweest voor een aantal diensten van Kroon Met opmaak: Patroon: Doorzichtig
(Aangepaste kleur
op je Wijk en het 19-puntenplan. (RGB(198;217;241)))
7. SEV-Onderzoek van Gerrichhausen &Partners (rapport in jullie bezit)
8. Sponsorplan Wijkonderneming; “Veiligheid, leefbaarheid en participatie zorgen voor
een kroon op je wijk!”. Afstudeerscriptie studenten/stagiaires van Avans Hogeschool
opleiding Commerciële economie is begeleid door de Wijkonderneming. Resultaat:
Sponsorplan. Scoop is gericht op “Buurteconomie”. (19p)
9. Hambakengym en Huiswerkbegeleiding; Hambakengym gaat vanaf maart 2011
huiswerkbegeleiding geven in de Zirkoon voor hun jonge leden (jongens en meisjes van
10-20 jaar). (19p)
10. Kluskeet, cateringkeet en ontmoetingskeet (Het Bossche Makershuis en KlusOK)
11. Jongerenkeet (tijdelijk locatie Zirkoon 7) voor bijeenkomsten jeugdregisseur en
“overlastgevende” jongeren. (19p)
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 14
15. Slotoverweging
Dilemma’s in het Wijkgericht werken:
Terugkijkend op een jaar wijkonderneming Hambaken ben ik er meer en meer van overtuigd
geraakt dat het thema Wijkgericht werken ten principale verbonden is aan burgers en hun
initiatieven. Zowel individueel als collectief. Juist en alleen burgers kunnen een kanteling in
een wijk brengen, zij kunnen zorgen voor de benodigde massa. Onze uitdaging als
professionals is om hen daarbij te ondersteunen. Het afgelopen jaar hebben we op diverse
manieren getracht om invulling te geven aan deze overtuiging.
Ik ben daarbij echter steeds opnieuw op een drietal belangrijke dilemma’s gestuit:
1. Instanties/organisaties die tal van projecten starten in de wijk maar die in de
praktijk langs elkaar in plaats van met elkaar werken. Daarnaast legt elke
organisatie los van elkaar verantwoording af omtrent gestelde doelen en
behaalde resultaten aan hun eigen opdrachtgever/financierder. We zitten
gevangen in onze eigen systemen. Deze systemen brengen verantwoordelijke
professionals in een spagaat en bovendien in een onderlinge concurrentiestrijd.
Willen we de samenwerking in de wijk echt een kans geven, dan zullen we het lef
moeten hebben om onze systemen en regels te doorbreken.
2. De houding van veel professionals: “Jullie worden er beter van omdat wij weten
wat goed voor jullie is, wij hebben hier voor gestudeerd.” Dit staat echter haaks
op ‘empowerment’. Een aantal professionals zal in staat zijn om met een goede
ondersteuning en begeleiding de benodigde omslag in denken en doen te maken.
Het zijn deze professionals, die we moeten afvaardigen in een multidisciplinair
wijkteam en vervolgens ook niet aan hun lot moeten overlaten. Qua
deskundigheidsbevordering is het aan te bevelen om het wijkteam gezamenlijk te
scholen in methodieken als “De Eigen Krachtcentrale” of “Sociale
netwerkstrategieën”.
3 Het is een utopie om te geloven dat dienstverlenende/maatschappelijke
instanties kunnen zorgen voor “ zorg/care” in de betekenis van “Community
Care”; dit is voorbehouden aan de gemeenschap/wijkbewoners zelf.
Burgerinitiatieven zoals Marokkaanse gemeenschap, Antilliaanse
gemeenschappen, vereniging Hambakengym, Klankbordgroep e.d. moeten door
ons als instanties veel meer gestimuleerd en gewaardeerd worden op de dingen
die zij doen, zodat zij hun stempel op de wijk kunnen zetten. Zij moeten in staat
worden gesteld om ‘het verschil te maken’.
“Community care” is een commitment tussen de ene burger aan de ander. Het is
het enige product dat een instantie/organisatie niet kan produceren. Elke poging
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 15
16. van een instantie om deze community care te vervangen is een
surrogaat/nepmiddel. Natuurlijke “zorg voor elkaar” is een uiting van
gemeenschapszin dat zich vertaalt in mantelzorgers, buren, vrienden, vrijwilligers
e.d.”(McKnight, John. The careless Society).
De belangrijkste kernelementen:
De sleutel naar succes in wijkgericht werken ligt voor mij besloten in meerdere
kernelementen zoals: Empowerment, sociale inclusie, moderne zorg, krachtenperspectief,
veerkracht, paraprofessionelen, maatzorg, armoede, kwetsbare groepen, sociaal werk.
Vanuit mijn ervaringen binnen de wijkonderneming vind ik het versterken van
‘empowerment’ en ‘sociale inclusie’ het allerbelangrijkste.
Empowerment en Sociale Inclusie.
1. Empowerment
“Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het
verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren
van participatie.”
2. Sociale Inclusie
Sociale inclusie gaat om het gevoel van daadwerkelijk “erbij horen” en dit krijgt pas
inhoud als het ook gepaard gaat met sociale participatie of kortweg “meedoen”.
Dit kan op allerlei manieren gebeuren: door deelname aan sport of cultuur, het
verrichten van vrijwilligerswerk of mantelzorg etcetera.
Sociale inclusie houdt ook in solidariteit. Een wijk omarmt zijn “zwakke broeders en
zusters”. In de huidige pluriforme samenleving is dit niet vanzelfsprekend.
Verbindingen maken en herstellen tussen burgers met grote verscheidenheid in
culturele en waardegebonden aspecten, staat vandaag dan ook op de voorgrond.
Overigens is mijn ervaring dat het inzetten op sociale inclusie, ondanks de groeiende
pluriformiteit, zeker geen ‘mission impossible’ is. Door mensen aan te spreken op hun
krachten en talenten en niet op de problemen die ze veroorzaken, krijg je een hele
andere en positievere dynamiek in een wijk, die randvoorwaardelijk is om te komen
tot sociale inclusie.
Tot slot
Er was lef voor nodig om een wijkonderneming met elkaar te starten (najaar 2009), er is nog
meer lef nodig om met elkaar door de zure appel heen te bijten en door te gaan (voorjaar
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 16
17. 2011). Essentieel is dat we ons realiseren dat zowel Empowerment als Sociale inclusie
processen zijn. Zoals hier boven al omschreven zijn dit soort processen niet te managen en te
organiseren in een zeer kort tijdsbestek. Deze processen vereisen een interne cultuuromslag
bij elke organisatie afzonderlijk die jaren tot tientallen jaren duurt. Het gevaar van de huidige
subsidievormen/lokaal beleid laat zien dat men binnen een tot drie jaar al structurele
resultaten wil zien. Het gevolg is dat nogal wat projecten zeer voortvarend en enthousiast
van start gaan maar als na een, twee of drie jaar de financieringsinjectie stopt, dit tot gevolg
heeft dat zaken niet structureel ingebed zijn binnen de bestaande culturen en alle
inspanningen eigenlijk voor niets zijn geweest. De burger is hiervan de dupe, er zijn namelijk
verwachtingen gewekt maar niet gerealiseerd. Gevolg: gedesillusioneerde burger die het
vertrouwen in de lokale overheid en instanties nog verder kwijt raakt en argwanend kijkt
naar het volgende initiatief.
Laten we niet in deze valkuil trappen en met de leerervaringen tot dusver doorbouwen aan
datgene wat we het afgelopen jaar hebben neergezet.
Terugblik en resultatenoverzicht Wijkonderneming 2011 Pagina 17
