1. Een Bewonersbedrijf
met, door en voor
Hambaken Bewoners
Ondernemingsplan
Hambaken BewonersBedrijf
’s-Hertogenbosch, 27-03-2013.
1

2. Inhoudsopgave
Voorwoord
1. Achtergrond
1.1 Beschrijving van de wijk 4
1.2 De wijkbewoner 5
1.3 De uitdagingen 5
1.4 De kansen 5
2. Een BewonersBedrijf in de Hambaken
2.1 Centraal Idee / Visie / Missie 7
2.2 Hambaken BewonersBedrijf in vogelvlucht 7
2.3 Missie en visie 8
2.4 Sterkte/ Zwakte Analyse 9
3. Kernactiviteiten uitgewerkt
3.1 Producten & Diensten 11
3.2 Gebruikers, klanten en andere afnemers 13
3.3 Marketing & Communicatie 13
3.4 Belanghebbenden en overig betrokkenen 14
4. Organisatie
4.1 Wie & Wat 16
4.2 Locatie en middelen (waar & waarmee) 18
4.3 Randvoorwaarden 18
5. Plan van Aanpak
5.1 Scenario’s 19
5.2 Risicobeheersing 19
6. Financiën 20
Literatuuropgave 21
Bijlagen
Attentie: Niets uit deze nota mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens-
bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van
Wijkraad De Hambaken en/of vereniging Hambaken Gym.
2

3. Voorwoord
Voor u ligt een uniek vernieuwd plan ‘Een bewonersbedrijf met, door en voor Hambaken bewoners’. Een jaar van
pieken en dalen m.b.t. het komen van een bewonersbedrijf in de wijk De Hambaken heeft bij wijkbewoners een
enorme energie en een geloof in de toekomst te weeg gebracht. Het zijn met name de autochtone senioren van de
Wijkraad geweest die de beweging gemaakt hebben richting de jonge allochtonen van de sportschool Hambaken
Gym om samen te zoeken naar integratie in de wijk.
In deze tijd van economische crisis is solidariteit onder mensen dé invalshoek die kansen biedt. Solidariteit is iets
wat zowel de ouderen onder ons kennen van vroeger maar ook allochtone jongeren binnen hun eigen cultuur. Zij
hebben de handen ineen geslagen en zijn er van overtuigd dat hun wijk positief kan veranderen van een
aandachtswijk naar een gewone, gezellige wijk waar iedereen naar tevredenheid woont.
De omvorming van Klankbordgroep naar Wijkraad Hambaken heeft daartoe een sterke impuls gegeven en ook het
voortdurend stimuleren van maatschappelijke ontwikkelingen door Hambaken Gym. Deze vereniging probeert al
jarenlang niet alleen een sportschool te zijn maar zich ook in te zetten om een bredere maatschappelijk rol te
spelen in de wijk. De gebundelde krachten van de Wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym hebben deze
‘burgerkracht’, losgemaakt. Het is nu het moment voor gemeente om deze opbloei van burgerkracht te honoreren.
Het past bovendien uitstekend bij de nota van de gemeente “Sociale kracht van de stad, 2011”, waarin burgers
door de gemeente uitgedaagd worden om tot burgerkracht en meer eigen verantwoording te komen.
Het ondernemingsplan Bewonersbedrijf is samengesteld uit vele stukken die al eerder zijn verschenen binnen de
gemeente ’s-Hertogenbosch. U vindt de literatuurlijst achter in dit ondernemingsplan. Dit inhoudelijke rapport zal
in overleg met de gemeente verder besproken worden.
Door het wegvallen van de samenwerking met de Landelijke stichting Aandachtswijken (LSA) in februari 2013 is er
een goede (her)-oriëntatie nodig geweest. Vragen als: Wie wordt de koepelorganisatie? Kunnen we werkbezoeken
afleggen richting andere best-practices en best-persons betreffende Bewonersbedrijven in b.v. Deventer,
Amsterdam of Breda? In deze steden zijn uitgebreide bewonersbedrijven met steun van de gemeente opgericht.
Verder zijn er in Brabant de laatste jaren door bewoners zorgcoöperaties opgericht, ook een interessante optie om
te bekijken met stichting Cello. Misschien is de gemeente bereid om in overleg met het nog reeds bestaande
kernteam van het op te richten Bewonersbedrijf in een voorbereidingsfase samen te oriënteren op de te kiezen
juridische entiteit. Dat kan voor de gemeente ook interessant zijn. Wat kunnen we lokaal leren van het buurthuis
Graafse Wijk Noord? Dat buurthuis wordt vanuit een brede achterban in de wijk helemaal zelfstandig
geëxploiteerd. In hun opzet is de hechte relatie met de wijk besloten.
“Persoonlijk contact door de overheid draagt enorm bij aan de goede verhoudingen”.
(Mijn onbegrijpelijke overheid; jaarverslag nationale ombudsman 2012. Den Haag, 2013.)
Wij danken Mevr. dr. M.Paes (directeur Provinciale Raad voor Gezondheid) voor haar kritische en zinvolle bijdrage.
Gepromoveerd in 2008 op “Wijkgezondheidswerk; een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in
Den Bosch-Oost” en jarenlang voorzitter van wijkplatform Oost is zij door de inititiatiefnemers van dit rapport
benaderd als extern deskundige om deze beleidsnotitie te beoordelen en van advies te voorzien. Haar adviezen zijn
verwerkt in dit rapport. Daarnaast willen wij in het bijzonder onze leden en vrijwilligers bedanken die deze notitie
met ons geschreven hebben: Ton Trouwborst (penningmeester Wijkraad Hambaken), Helen van Maasakkers
(secretaris Wijkraad Hambaken), Youssef Noudri (hoofdtrainer Hambaken Gym) en Mieke van der Sanden
(vrijwilliger Hambaken Gym/kwariermaker) zonder jullie was deze waardevolle notitie niet tot stand gekomen.
B. Snijder H. Drost
Voorzitter Interim voorzitter
Wijkraad Hambaken vereniging Hambaken
3

4. 1. Achtergrond
1.1 Beschrijving van de wijk
De wijk Hambaken bestaat sinds 1970 en was van oorsprong een buitengebied in het noordelijk deel van 's-
Hertogenbosch, het was toentertijd allemaal polderland met hier en daar een enkele boerderij. De wijk is als het
ware uit de grond gestampt. De poldergrond werd ontgonnen, bouwrijp gemaakt. Gemeente, SWH (nu Zayaz) en
SWW konden aan de slag met hun bouwtekeningen. Er kwamen verschillende woningen (huur-/koopwoningen) in
een fase van een aantal jaren uit de grond. Men had de keuze uit een variatie aan huizen: eengezinswoningen voor
gezinnen met kinderen. maar ook bouwden men er seniorenwoningen. Deze woningen staan in diverse straten bv.
e e
Het Wielsem, Saffier, Smaragd & 1 t/m 4 Hambaken. In de beginjaren hadden alle straten een straatnaam met het
woord "Hambaken" erin, maar daar is men in de loop der jaren vanaf geweken, omdat de wijk een slechte naam
kreeg. Veel straatnamen werden vervangen. Op deze manier hoopte men de naam Hambaken te zuiveren, maar
de naam bestaat toch nog!
De wijk ligt in ’s-Hertogenbosch Noord. De vier buurten heten nu: de Sprookjesbuurt, Edelstenenbuurt,
Muziekinstrumentenbuurt en Hambaken buurt. In het hoekje linksboven, tegen de snelweg A59 aan, ligt nog een
kleine buurt met slechts een straat, de Baken genaamd. Anders dan in de rest van de Hambaken staan hier
vrijstaande koopwoningen. De Hambaken is dus vooral een woonwijk. Er staan veel eengezinswoningen met een
relatief lage huurprijs (sociale woningbouw). Er wonen verhoudingsgewijs veel mensen die te kampen hebben met
meerdere problemen. Hierdoor is er op straat soms sprake van onveiligheid en overlast. Oorspronkelijk waren er in
de buurt diverse buurtwinkels en een buurthuis, ‘De Inham’, genaamd.
Hieronder staan enkele getallen uit 2010 (bron CBS) waaruit blijkt dat het in de Hambaken minder goed gaat dan in
de rest van ’s-Hertogenbosch.
Edelstenen Muziekinstrumenten Sprookjes Hambaken Wijk de ’s-
buurt buurt buurt buuurt Hambaken Hertogen-
bosch
Inwoners 1.160 1.315 1.640 1.375 5.490 109.090
Woningen 420 475 745 550 2.190 63.245
Inwoners/woning 2,76 2,77 2,20 2,50 2,51 1,72
Inwoners/km2 4.697 6.119 6.780 6.773 6.100 5.447
Inkomen 14.300 15.000 13.900* 14.200 14.323 18.464
* Het lage inkomen kan verklaard worden doordat in de Sprookjesbuurt veel goedkope flats zijn.
De Hambaken is geen Vogelaarbuurt, maar wel een z.g. GSB-gebied (Groot Steden Beleid) en krijgt daardaar extra
aandacht van de gemeente en andere instanties. Uit het ‘Budget 40+ Wijken’ heeft de gemeente ’s-
Hertogenmbosch 1,33 miljoen ontvangen voor de versterking van de wijk.
In het midden van de wijk staat de BBS ( Brede Bosche School ). Aan de achterzijde is een uitbouw met een
wijkwinkel en een barretje met als doel de functie van het buurthuis ‘De Inham’ (was sterk verloederd) over te
nemen. Dit is nooit goed van de grond gekomen. In het wijkkrantje ‘de Nieuwsbaken’van mei 2011 schreef de
Klankbordgroep van de Hambaken: “De BBS is volgens ons niet de geschikte plek om voor iedereen iets te doen. Dit
komt onder andere doordat de openingstijden niet ruim genoeg zijn, het gebouw heeft geen uitnodigende sfeer en
is niet toegankelijk’.
4

5. 1.2 De wijkbewoner
In de woonwijk De Hambaken staan veel eengezinswoningen met een relatief lage huurprijs, betaalbaar voor
mensen uit de lagere inkomensgroepen. Onder deze groepen vallen doorgaans immigranten uit niet Westerse
landen. In de wijk wonen daarom relatief veel allochtonen, ongeveer 40% van de totale wijkpopulatie. De
Hambaken is een volkswijk. Sociologische- en gezondheidsonderzoeken tonen aan dat de lagere inkomensgroepen
dikwijls meer te kampen hebben met meervoudige problematiek, zoals werkloosheid, verslaving, psychische
problemen, armoede en opvoedingsonmacht dan de hogere inkomens. Het percentage jongeren dat van school
komt zonder startkwalificatie is veel hoger dan het stedelijke gemiddelde. Sommige jongeren veroorzaken overlast
en het gevoel van veiligheid is bij bewoners niet groot. Ondanks problemen in de wijk voelen wijkbewoners zich
sterk verbonden aan de wijk. Bewoners, of ze nu autochtoon of allochtoon zijn, beschouwen de wijk als hun (eigen)
wijk, zeker als ze erin zijn opgegroeid.
1.3 De uitdagingen
Eind 2008 leidde een incident waarbij een stadsbus met stenen werd bekogeld tot een ’19-punten Actieprogramma
Hambaken 2009-2010’. Echter de wijkbewoners werden niet betrokken bij het opstellen van dit plan. Ook bij de
renovatie van het winkelcentrum werd bewoners niets gevraagd. Naar aanleiding van een artikeltje ‘De gemeente
behandelt ons als onmondige kindertjes’ in het Brabants Dagblad (d.d. 10-03-2009) werd door instanties een
Klankbordgroep ingesteld. Zoals het woord ‘klankbord’ aanduidt, gaat het om het doorgeven van geluiden. Maar
ook die mediale kerntaak, het informeren en raadplegen van de wijkbewoners, werd in de periode 2009-2010 niet
opgepakt. Er zijn in de wijk verschillende clubs opgericht, bestuursleden daarvan zijn lid van de Zelfstandige
Activititeiten Groep (ZAG) en er zijn straatcontactpersonen die zich richten op de openbare ruimte en de
wijkwinkel. Er ontstond een wijkbeheergroep, een koppelproject, een veiligheidshuis, een wijktafel, een
wijkonderneming en een (nieuw) wijkteam. Maar alles werd en is nog steeds verbonden aan de welzijns-
onderneming Divers waardoor de eigen stem van bewoners tot voor kort nauwelijks doorklonk. De Klankbordgroep
Hambaken nam daar eind 2012 geen genoegen meer mee. Eén van hun ex-leden schreef het plan Bewonersbedrijf
in de Noorderpoort, waarvoor landelijk een groot startsubsidiebedrag kon worden ontvangen via het project
Bewonersbedrijven bij de LSA. Het was een goed plan waar Hambaken Gym zich al snel bij aansloot. Dankzij de
grote achterban van deze vereniging in de wijk en zijn netwerkrelaties was de verwachting dat het plan kon
rekenen op steun van veel wijkbewoners. Deze ontwikkelingen waren een duw in de rug van de Klankbordgroep die
zich in razend tempo wist om te vormen tot een door de gemeente erkende wijkraad per 1 januari 2013. De
Wijkraad Hambaken, met vertegenwoordigers van de bewoners uit de hele wijk, heeft voor ogen zelf
verantwoordleijkheid te nemen voor de wijk met een faciliterende rol voor professionals. Het mobiliseren van
burgerkracht is hun motto. Het middel om dat te bereiken is de oprichting van een BewonersBedrijf. Dat is de
uitdaging!
1.4 De kansen
In 2003 nam de welzijnsonderneming Divers haar intrek in het buurthuis en noemde het de Noorderpoort. Anno
2012 krijgt Divers door de bezuinigingen van de gemeente 30% minder budget en moet daardoor zelf ook
bezuinigingsmaatregelen nemen. In april 2012 is de welzijnsonderneming Divers van Noorderpoort naar het
sportbedrijvencomplex De Vliert verhuisd. Initiatiefnemers van het BewonersBedrijf van nu, de wijkraad Hambaken
in samenwerking met Hambaken Gym, willen graag dat het leeggekomen gebouw Noorderpoort, dat ooit ‘ons
buurthuis’ was, teruggegeven wordt aan de wijkbewoners om daar een BewonersBedrijf voor de bewoners in te
vestigen. Zo kunnen bewoners zélf het voormalig buurthuis weer tot leven brengen. Maar deze keer staan de
wensen en behoeften van de bewoners centraal en nemen zij de uitvoering in handen. Omdat de bewoners zelf
het BewonersBedrijf gestalte geven zijn de activiteiten van het BewonersBedrijf een echte afspiegeling van de wijk
en haar bewoners. Wat zij belangrijk vinden wordt vertaald in producten en diensten die via het BewonersBedrijf
terugvloeien naar de wijkbewoners: door de wijk, voor de wijk!
5

6. Het Bewonersbedrijf zal dan steunen op twee pijlers:
1. Hambaken-Actief
Het BewonersBedrijf wil het voormalige buurthuis, gelegen nabij het winkelcentrum de
Hambaken, graag in bezit nemen om daar o.a. een lunchcafé en vele activiteiten te openen. De
meeste winkelcentra hebben een lunchcafé. Er waren in het winkelcentrum De Hambaken vele
jaren een goedlopende cafetaria en pizzeria. Na de renovatie kwamen zij niet terug. Wel kwamen
er een Lidl en een Action die veel regionaal publiek aantrekken. Kortom, een lunchcafé kan
daarom rekenen op veel (winkelend) publiek uit de omgeving. Dit zal tot een mooie omzetgroei
leiden Andere verwachte inkomstenbronnen: verhuur van een kleine en grote zalen. Wat dit
betreft biedt De Noorderpoort vele kansen en voordelen voor de wijk.
2. Hambaken-Sportief
Vanuit de kern van haar oorsprong levert sport een bijdrage aan het verhelpen van problemen.
Dat geldt voor sport in het algemeen: zij draagt bij aan zelfontwikkeling, zelfbeheersing,
vertrouwen en respect voor de medemens. Zware woorden in deze tijd, maar alledaagse
begrippen in de sport. Sportlokaties vormen ook een ideale plek voor binding en integratie van
mensen in de samenleving. Sociale binding begint bij contact, sportverenigingen bieden daar plek
voor. De moderne sportvereniging is de ideale plaats om verschillende bevolkingsgroepen met
elkaar in contact te laten komen.
De vereniging Hambaken Sportief (Hambaken Gym) heeft aangegeven onder de paraplu van een
Bewonersbedrijf deze bedrijfstak als kartrekker op zich te willen nemen. Zij wil haar duurzame
bestaande en opgebouwde activiteiten zoals kickboksen en huiswerkbegeleiding, verder
uitbreiden voor beweeg- en sporttakken die vanuit de wijk gevoed worden.
Men denkt hierbij aan bijvoorbeeld:
Hambaken Gym Sportief
Vrouw en Senioren Sport en Sport- en bewegen voor Zumba Aerobics Yoga/meditatieruimte
Sport gym beweging kwetsbare kinderen
(Women’s voor (faalangst, obesitas,
only) mensen agressie/regulatietrainin
met een gen)
beperking
Op dit moment heeft de Hambaken Gym 80 leden, veelal jongeren uit de buurt, die 4 avonden per week intensief
trainen. Maar Hambaken Sportief (Hambaken Gym) wil en kan veel meer zijn dan alleen een sportschool, het wil de
motor zijn tot veranderingen en verbeteringen in de wijk, voorwaarden scheppen voor wijkbewoners om hun
initiatieven vorm te geven. De ambitie van Hambaken Gym kan naadloos verbonden worden aan activiteiten
binnen het Bewonersbedrijf i.o. Daarnaast vormen die leden zelf een belangrijke kweek- en visvijver voor het
ontwikkelen en uitvoeren van diensten in het BewonersBedrijf (zie Hambaken Actief). Tevens willen ze inzetten op
begeleidingstrajecten, waarbij de intrinsieke waarden van de sport worden ingezet om kwetsbare doelgroepen
vaardigheden, normen en waarden mee te geven, gecombineerd met de dagbesteding vanuit stichting Cello.
Dit laatste project zal in nauw overleg met Cello en de gemeente en andere relevante partners, zoals b.v. de
Weenergroep moeten leiden tot een organisatie die op de meest concrete wijze moeilijk op de arbeidsmarkt te
plaatsen mensen toe leidt naar de reguliere arbeidsmarkt.
6

7. 2. Een BewonersBedrijf in de Hambaken
2.1 Centraal Idee
Het Bewonersbedrijf wordt een sociaal duurzame organisatie die inspeelt op lokale behoeften door het
ontwikkelen en beheren van activiteiten op het gebied van economie, werkgelegenheid (Hambaken Actief) en sport
en welzijn (Hambaken Sportief).
Het initiatief tot het bewonersbedrijf is genomen door de Wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym,
ondersteund door gemeente en Zayaz. Deze partijen hebben sinds januari 2013 een kerngroep gevormd die zich wil
bezig houden met de verdere ontwikkeling en uitvoering van het Bewonersbedrijf.
2.2 Het Bewonersbedrijf Hambaken in vogelvlucht
Het Bewonersbedrijf:
 is een organisatie van bewoners van de Hambaken die zich inzetten voor zeggenschap over hun eigen wijk en
betere leefomstandigheden,
 richt zich op de sociaal economische versterking van de wijkbewoners,
 neemt initiatieven en start projecten. Instanties zijn ondersteunend.
 is representatief voor en legt verantwoording af aan de wijkbewoners en
 heeft waardering voor de medewerkers, stagiaires en vrijwilligers,
 de winst komt ten goede aan de wijk,
 zal commercieel en ondernemend handelen, creatief en innoverend zijn, werken op milieuvriendelijke en
duurzame wijze.
Het Bewonersbedrijf kan ook organisatorische en welzijnstaken uitvoeren. Denk hierbij aan het opzetten van
duurzame activiteiten vanuit het project Kroon op je wijk.
Het concept van het Bewonersbedrijf gaat uit van een vijftal kerngebieden;
1. Wijkfunctie : Het sociale en sportieve onderdeel dat een bijdrage wil leveren aan de wijk Hambaken,
benoemd als Hambaken Actief en Hambaken Sportief.
2. Lunch café/catering
: Het bedrijfsonderdeel dat lunches en diners verzorgt voor bezoekers van de winkels, de mensen
uit de buurt (ontmoeting met koffie) en mogelijk personeel van het bedrijventerrein. Daarnaast
de mogelijkheid om op bestelling catering in te zetten (ook bezorgd op locatie).
3. Repaircafé : Het bedrijfsonderdeel dat reparatie van artikelen hoog in het vaandel heeft staan.
Wat doe je met een stoel waarvan een poot los zit? Met een computer die stuk is? Met een
broodrooster die niet meer werkt? Of met een broek waar een gat in zit? Weggooien? Mooi niet!
4. Zorg : De ondersteuning aan, met en voor mensen met een beperking, ouderen en kinderen.
5. Zaalverhuur : Het bedrijfsonderdeel dat zalen wil verhuren. Een idee uit de wijk is bijvoorbeeld het houden van
7

8. een oosterse/Afrikaanse overdekte zaterdagmarkt van kruiden en specerijen, kleding e.d.
De verschillende kerngebieden zijn nevenschikkend in importantie omdat alle aspecten van wezenlijk belang zijn
voor het geheel.
2.3 Missie en Visie
Missie.
Met de Wijkraad, Hambaken Sportief en het Bewonersbedrijf creëren we een plek in de Noorderpoort waar
iedereen welkom is. Waar bewoners door middel van een zinvolle bijdrage aan het buurtschap, het runnen van een
lunchcafé/catering, repaircafé, sport- en verenigingsleven, creëren van huiswerkbegeleiding, kookcursussen,
computerlessen, het aanbieden van leer-werktrajecten en door het verhuren van zalen betekenis gaat geven aan
het zichtbaar zijn in de samenleving en in de wijk.
Visie.
De burger in de wijk Hambaken staat centraal !
Onze boodschap is helder: overheden vertrouw je burgers, maak gebruik van hun kracht en deskundigheid om
wijken te verbeteren. Zorg voor dienstverlening, ondersteuning en facilitering. Maar ook voor eerlijke en
fatsoenlijke discussies als plannen/oplossingen die vanuit overheidswege moeilijk haalbaar zijn. Zie er samen, hoe
dan ook, uit te komen, dat moet steeds het doel zijn.
De bezuinigingen van het kabinet bieden, hoe gek het ook klinkt, mogelijkheden om burgerkracht in steden, dorpen
en wijken te mobiliseren. De politiek schuift de verantwoordelijkheid dus naar de burger toe, dat komt goed uit om
het land economisch weer op orde te krijgen. Maar het echte doel zou moeten zijn de burgers zelf aan het roer te
zetten, zelf hun problemen zo veel als mogelijk te laten oplossen vanuit hun deskundigheid en hun gezonde
verstand. Dus systemen om te gooien, te hervormen, organisaties te slopen om ze in dienst van burgers weer
(afgeslankt en effectief) op te bouwen. Waarbij facilitering en dienstbaarheid hoog in het vaandel staan.
Burgers neem je verantwoordelijkheid! Overheid stel je burgers centraal! Daar sturen bewoners in de Hambaken
nu met veel energie op aan.
8

9. 2.4 Sterkte en Zwakte Analyse
De wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym zien kansen voor een succesvol BewonersBedrijf maar zijn
niet blind voor de valkuilen.
Sterkte / Zwakte Analyse:
Sterkte Uitdaging
 Favoriete plek van bewoners voor - Gezellig ingerichte binnenruimte en een
ontmoeting uitnodigend terras buiten?
 Beschikbaarheid van een leegstaand - Het Bewonersbedrijf wordt gerund door
pand in het midden van de wijk actieve bewoners en gesteund door
 Behoefte van bewoners om het zelf op te dienstbare professionals en organisaties
bouwen - Meer actieve wijkbewoners betrekken als
 Het pand ligt naast de Lidl en de Action, vrijwilliger bij het Bewonersbedrijf
waardoor er dagelijks veel druk verkeer - Integratie van mensen met een beperking als
is op het plein werknemer in de BB
 Combi werkers, ontmoeting+ - Integratie van allochtone vrouwen bij het BB
marktplaats - Verbouwing Noorderpoort laten verrichten
 Er is in de wijk geen concurrentie op het door jongeren uit de wijk onder supervisie
gebied van horeca en ruimteverhuur van een aannemer (werkmeester).
 Met de vereniging Hambaken Gym start
het Bewonersbedrijf meteen met een
goed lopend en druk bezochte
sportactiviteit, die veel invloed heeft op
jongeren in de wijk
 Afstand tussen BBS en Bewonersbedrijf
is overbrugbaar waardoor je een nauwe
samenwerking tussen professionals en
bewoners kunt onderhouden
 Veel ZZP-ers in de wijk die ruimte
kunnen huren
 Wijkraad staat achter het plan voor het
Bewonersbedrijf
Zwakte Bedreiging
 Nu slechte uitstraling buitenkant  Hangplek jongeren/drugsgebruik
(locatie)  Omwonenden kunnen klagen over
 Parkeerprobleem overdag overlast
 Geen uitnodigend plein om aan te zitten  Geen claim op het bewonersbedrijf
 Is imago uit het verleden weg te door bepaalde doelgroepen
poetsen?
 Is uitbouw/opbouw mogelijk
 Flinke omzet nodig om de vaste lasten
op te brengen
 Hoge criminaliteitscijfers in de wijk
Bestrijden van risico’s en bedreigingen
Risico’s en bedreigingen kunnen in zijn algemeenheid bestreden worden door zoveel mogelijk wijkbewoners te
betrekken bij de plannen. Niet alleen als actieve vrijwilligers die de uitvoering van activiteiten ter hand nemen maar
laat hen ook deelnemen in besturen en/of de wijkraad, zodat zij invloed kunnen hebben op wat er in de wijk
gebeurt. Bijvoorbeeld als 40% van de bewoners van allochtone afkomst is zal dat tot uitdrukking behoren te komen
in de wijkraad.
9

10. Belangrijk is dat de communicatielijnen tussen de wijkraad, verenigingen in de wijk, bedrijven in de wijk zo direct
mogelijk zijn. Bij voorkeur niet alleen schriftelijke verzoeken en mededelingen waar niemand zich verantwoordelijk
voor voelt, die vaak meteen in de prullebak verdwijnen. Liever persoonlijke contacten, al kosten deze meer tijd en
inspanning.
Er moet voortdurend op toegezien worden dat het nieuwe wijkcentrum Noorderpoort niet ‘geclaimd’ wordt door
één of twee groepen uit de wijk. Het wijkcentrum is voor alle wijkbewoners in de Hambaken. Misschien moet dat
als tekst wel bij de ingang hangen.
In het gebouw gelden voor de toekomst een paar vaste regels waarover geen discussie mogelijk is en waar
iedereen die het gebouw betreedt zich aan houdt. Onder de bewoners zullen zeker verschillen van mening zijn, die
kunnen uitlopen op tegenstellingen in het Bewonerbedrijf. Hiervoor komt een onafhankelijke klachtencommissie
waar men zijn meningsverschillen kan voorleggen. Uitspraak van de klachtencommissie is voor alle betrokkenen
bindend. Hoe deze klachtencommissie en in welke vorm deze commissie er uit komt te zien zal in een later stadium
duidelijk gemaakt moeten worden.
Tenslotte zal één van de speerpunten zijn vooral jongeren en ouderen aandacht te geven in de wijk. Veel energie
zal er gestoken moeten worden vanuit de wijk in het bieden van perspectief aan de jongeren en ouderen.
Begeleiding/structuur bieden waar mogelijk, ondersteunen zeker.
10

11. 3. Kernactiviteiten uitgewerkt
3.1 Producten en Diensten
Naast de hieronder reeds vermelde activiteiten staan wij open voor en zoeken wij nadrukkelijk de samenwerking
met andere burgers en hun initiatieven. Uitgangspunt is het organisch laten groeien van het Bewonersbedrijf
waarbij de burgers uit de wijk leidend zijn. Daarnaast zoeken we selectief en doelgericht de samenwerking met
bedrijven, organisaties en instanties uit de naaste omgeving. Selectief, om te voorkomen dat burgers in een
passieve en vragende houding terecht komen. Dat wat burgers zelf kunnen regelen, regelen ze dan ook zelf.
Ad1 Wijkfunctie.
Het gebouw en de activiteiten die plaatsvinden zijn voor wijkbewoners (met en zonder een beperking):
Goed en makkelijk toegankelijk
Financieel aantrekkelijk en mogelijk
Een mogelijkheid om te integreren
voorzien van service en dienstverlening die past bij het prijsbeleid
Gebruik van de multifunctionele sport- en bewegingsruimte door Hambaken Sportief:
 Fitness
 Zumba
 Faalangst-trainingen (waaronder ook pest- gedrag), agressie-regulatietrainingen
 Sportles aan “women’s only-groepen
 Beweging voor senioren
 Yoga
 Aerobics
 Kickboksen
Onderstaande activiteiten kunnen ook plaats vinden in deze zaal:
 Op zondag gebedsbijeenkomsten
 Zanggroep
 Toneelgroep
Ad2 Lunch café/catering.
Het lunch- en dinercafé is een plaats waar:
Een gemoedelijke en vriendelijke sfeer is, De uitstraling netjes en sfeervol is, De bediening van een goed niveau is,
De kwaliteit boven het prijsniveau ligt, Commercieel wordt gewerkt met mensen met een beperking en
iedereen makkelijk en graag wil komen.
Vestiging van een lunchroom
2 jaar geleden is het winkelcentrum De Hambaken gerenoveerd en verbeterd. Jammer genoeg zijn de
wijkbewoners niet gevraagd hun inbreng daar aan bij te dragen. Er is een Lidl, Action en een tweetal kleine
11

12. bedrijven gevestigd op het winkelcentrum ( bloemenwinkel en een Turks verkooppunt ). In het verleden waren in
het winkelcentrum ook een pizzeria en een cafetaria gevestigd die voor overlast zorgden. Al met al zijn de
aanwezige winkels de publiektrekkers van de wijk waar een lunchcafé als trekpleister zeer goed op zijn plaats zou
zijn. In het lunchcafé kan een ieder naar behoefte gebruik te maken van gevarieerde assortimenten die worden
aangeboden. Het plan is naast beroepskrachten uit de horeca personeel met een verstandelijke beperking in te
zetten. Deze mensen worden getoetst op hun capaciteit en kwaliteit en zoveel mogelijk uit de wijk De Hambaken te
werk gesteld.
In het lunchcafé zal met een kleine keuken geprobeerd worden zoveel mogelijke assortimenten aan de klant aan te
bieden. Een goede sociale hygiëne is van groot belang en zal ook streng gecontroleerd worden. Het lunchcafé
wordt voor een ieder toegankelijk en zal worden opgefleurd met leuke tafels en stoelen, alsmede planten en
wandaankleding.
In de toekomst zal worden gekeken of er verdere uitbreiding mogelijk is, het is niet de bedoeling dat de grote
ruimte in de Noorderpoort als feestzaal zal worden gebruikt, waardoor overlast beperkt zal blijven. Verkoop van
alcohol in welke vorm dank ook wordt in het eerste jaar van bestaan niet toegestaan.
Ad3 Repaircafé.
Het Repaircafé is een activiteit die draait om het repareren van kapotte spullen. Op de locatie waar het Repair Café
wordt gehouden, is gereedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke reparaties uit te voeren. Zoals kleding,
meubels, elektrische apparaten, fietsen, serviesgoed, gebruiksvoorwerpen, speelgoed et cetera. De reparatie
gebeurt onder deskundige hulp van bijvoorbeeld een elektricien, een naaister, een timmerman of een
fietsenmaker.
 Klusjes voor buurtbewoners
 Kringloop- en reparatie van apparaten/fietsen/computers/meubels
 Kledingherstel
Ad4 Zorg.
In het Bewonersbedrijf is een bedrijfsmatige werkplek waar mensen met een beperking die zich kunnen
ontwikkelen, zichtbaar zijn, kortom kunnen laten zien dat ze mogelijkheden hebben. Ze leveren zo een bijdrage
aan de maatschappij, professioneel ondersteund bij hun werk- en dagbesteding in hun eigen woonomgeving, zodat
zij een volgende stap in het werkzame leven kunnen zetten.
 Cello, Leer-werktrajecten voor mensen met een beperking
 KW1C en praktijkschool De Rijzert
 Weenergroep
Ad5 Zaalverhuur
Zalen die worden verhuurd aan burgers en bedrijven zijn:
Mooi met een goede service en dienstverlening
Van een kwalitatief hoog niveau
Gastvrij, gemoedelijk, netjes en commercieel
12

13.  Overdekte zaterdagmarkt met stands in de centrale hal kan mensen de kans bieden om hun waren aan te
bieden. Momenteel is er al een vraag binnengekomen van een Marokkaanse vrouw om Marokkaanse
kleding en make-up te verkopen.
 Huiswerkbegeleiding
 Computerlessen voor rij- examen (auto- scooter)
 Verhuur aan ZZP-ers
 Vergaderruimte aan bedrijven
3.2 Gebruikers, klanten en andere afnemers
Gebruikers zijn met name de bewoners uit de wijk. Of uit de naaste omgeving want er komen veel bewoners die
niet in de wijk wonen, maar die wel de boodschappen en aankopen doen bij de de Lidl en de Action. Daarnaast kan
het lunchcafé klanten trekken uit het industriepark dat in de naaste omgeving ligt.
3.3 Marketing & Communicatie (hoe weten anderen dat we bestaan)
Door middel van een website, een flyer en nieuwsberichten komt de informatie bij de bewoners; daarnaast gaan we
ervan uit dat met mond op mond reclame veel bewoners bereikt zullen worden. Maandelijks zal er ook in de
Nieuwsbaken een maandelijks primeurtje bekend worden gemaakt.
Beknopte omschrijving Bewonersbedrijf
Het Bewonersbedrijf is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen van burgers/bewoners om de wijk
de Hambaken te verbeteren. Hierbij moet gedacht worden aan het vergroten van de leefbaarheid, veiligheid,
betrokkenheid en de samenhang tussen de wijk bewoners/burgers en bedrijven. Om dit te verwezenlijken dienen
niet alleen de instanties met elkaar samen te werken maar in eerste instantie de wijkbewoners/burgers onderling
met inschakeling van bedrijven. Zij kunnen voor de “massa” zorgen die hard nodig is in de wijk de Hambaken.
Meedoen en erbij horen is hierbij het motto.
Uiteindelijk dient deze samenwerking te leiden tot een krachtige buurteconomie.
Bij die krachtige buurteconomie zal het bedrijfsleven ingeschakeld moeten worden. Daarvoor is een onderzoek
in 3 stappen nodig:
1. Inzicht krijgen in het aanbod van de Bewonersbedrijf voor lokale bedrijven.
Het eerste deel van het onderzoek bestaat voornamelijk uit, het in kaart brengen van wat het Bewonersbedrijf te
bieden heeft aan bewoner/burger en de lokale bedrijven. Er moet een sponsorpakket opgesteld worden met
hoofd- en subsponsors. Hierbij moet gedacht worden welke mogelijkheden voor sponsoring. De faciliteiten en
activiteiten in de wijk zijn als het ware het ‘product’ van de wijk.
2. Inzicht krijgen in de bereidheid van lokale bedrijven in hoeverre deze willen investeren in het
Bewonersbedrijf.
In en rondom de wijk de Hambaken bevinden zich een groot aantal bedrijven. Voor het onderzoek is het alleen
relevant om bedrijven mee te nemen die minimaal 10 werknemers in dienst hebben. Voor het onderzoek zullen er
een aantal bedrijven benadert worden. Bij deze bedrijven worden diepte-interviews afgenomen. In deze diepte-
interviews zullen zaken naar voren komen m.b.t. de bereidheid te willen investeren in het Bewonersbedrijf, hoe er
tegen sponsoring aangekeken wordt en hoe zij het liefst benaderd willen worden.
13

14. 3. Inzicht krijgen in de beste communicatie tussen het Bewonersbedrijf en de lokale bedrijven.
Er moet onderzocht worden wat de beste manier is van communiceren tussen het Bewonersbedrijf en lokale
bedrijven. Er moet gekeken worden naar hoe bedrijven op de hoogte gebracht kunnen worden van de
wijkonderneming. Daarnaast dienen de werknemers van het Bewonersbedrijf te weten wat de beste manier is om
lokale bedrijven te benaderen. Uiteindelijk moet dit onderzoek twee plannen opleveren. Een sponsorplan voor de
werknemers van het Bewonersbedrijf en een sponsorplan voor de lokale bedrijven.
Sponsorplan intern
Dit deel is opgesteld voor de interne (de medewerkers) mensen van het Bewonersbedrijf. Hierin staat informatie
met betrekking tot het werven van sponsors. Bij deze informatie moet gedacht worden aan manier van
communicatie, het aanbod van de wijkonderneming, doelgroep van de wijkonderneming, aanbevelingen en
dergelijke.
Sponsorplan Extern
Het externe deel is bedoeld om overhandigd te worden aan bedrijven en instellingen die mogelijk sponsors kunnen
worden. Dit is een aangepast en commercieel deel waarin het aanbod van het Bewonersbedrijf staat en informatie
om bedrijven over te halen als sponsor.
3.4 Belanghebbenden en overig betrokkenen
Hieronder tonen we een schema waarin de verhoudingen en positionering van betrokken partijen bij het
Bewonersbedrijf staat.
De organisaties uit het schema zijn:
Wijkbewoners/wijk, Gemeente, Zayaz, Cello, de Weenergroep, BBS-professionals en het wijkteam.
14

15. Wijkraad en het Bewonersbedrijf zullen aansturen op een nauwe samenwerking met professionals in de BBS. Beide
partijen hebben elkaar nodig. Zij zijn aanvullend op elkaar, maar blijven autonoom. Daar waar ontmoeting en
verbinding tot stand komt in de Noorderpoort, kan indien nodig makkelijk een doorgeleiding plaats vinden van de
Noorderpoort naar de BBS. Vrijwilligers in de Noorderpoort kunnen dienen als intermediair naar het Werkplein in
de BBS.
Professionals in de BBS zullen zich de ‘nieuwe’ rol van aansluiten en ondersteunen richting burgers verder eigen
moeten maken. Ook wel ‘professional welzijn nieuwe stijl’ genoemd. Ook deze veranderende grondhouding van
professionals zal tijd kosten. Het is aan de sociaal ondernemer van de Noorderpoort en de sociaal programmaleider
van het wijkteam om dit toe te juichen en te realiseren. Het is aan de gemeente en de organisaties uit het publiek
domein om dit te faciliteren (zie notitie: “De sociale kracht van de stad”. 2011).
15

16. 4. Organisatie (wie & wat)
WIE?
Een Bewonersbedrijf zoals in de Noorderpoort gepland kent een structuur die te maken heeft met de realisering
van niet alleen kwalitatief goede werk- en dagbesteding, maar ook gericht is op bedrijfsmatige doelstellingen. Dit
vraagt voortdurend om een goede afweging te maken in het spanningsveld waar verschillende belangen spelen: “
Wie is de Koning, de Klant of de Cliënt”.
 Duidelijk is dat het Bewonersbedrijf onderdeel is van de Wijkraad Hambaken. Onder de paraplu van de
wijkraad ‘hangen’ commissies, waarvan het Bewonersbedrijf er één is als zelfstandige eenheid. Dagelijks
bestuur Wijkraad, de sociaal ondernemer en de beheerder Bewonersbedrijf zijn verantwoordelijk voor de
dagelijkse gang van zaken. Het kernteam van de gemeente ’s-Hertogenbosch, de wooncorperatie Zayaz en
Cello zullen een belangrijk klankbord vormen voor de wijkraad.
16

17. WAT?
Dilemma’s die spelen bij het Bewonersbedrijf:
- verhuur t.b.v. wijkfunctie of commerciële verhuur.
- Commerciële activiteiten en de rol/draagkracht van medewerkers; past de wens van de klant bij de
mogelijkheden van de cliënten.
- Klantenbinding; niet te snel ‘nee’ verkopen, maar waar ligt de grens?
- Minimale eisen aan vaardigheden van de cliënt; wat is nodig binnen de bedrijfsvoering en is dit passend in
totale aanbod dagbesteding
- Wat is de maximale bedrijfsdrukte in combinatie met prikkels voor de medewerker; welke
omzetdoelstelling is maximaal.
- In hoeverre passen we het bedrijfsconcept aan t.b.v. structuur voor de medewerker?
Uitgangspunten
Bovenstaande dilemma’s zijn lastig op te vangen door het vaststellen van kengetallen zoals o.a. aantal gasten,
omzet, bezoekers, huurders, niveau cliënten. Dit omdat e.e.a. afhankelijk is van het type activiteit, draagkracht per
medewerker, maar ook per individuele gast/klant. Dit vraagt van vrijwilligers en beroepskrachten dat ze in staat zijn
om flexibel in te spelen op de draagkracht van de medewerkers met een beperking en daar waar nodig deze door
eigen inzet te compenseren, zodat de kwaliteit voor de klant gewaarborgd blijft.
Er zijn een aantal uitgangspunten op basis waarvan een afweging gemaakt kan worden bij het nemen van een
besluit:
- Het bedrijfsconcept van de Noorderpoort gaat uit van een klant- en gebruikersgerichte benadering;
- Wat wil de gast/klant/deelnemer en hoe kunnen we de werkprocessen daarop aanpassen?
- Medewerkers met een beperking maken onderdeel uit van het bedrijfsconcept van de Noorderpoort. Dit
heeft consequenties in afspraken met de gasten over :
o verhouding huurder/vrijetijdsactiviteiten, bedrijfsactiviteiten/bediening/zelfbediening; bv
volledige bediening op zalen niet altijd mogelijk
o Maximale aantal personen; medewerkers hebben meer ruimte nodig
o Eindtijd activiteiten; uiterlijk 22.00 uur, sluiting 23.00 uur.
o Maximale aantal activiteiten in een periode: middels een kalender wordt kritisch bekeken of een
activiteit past binnen de draagkracht van het team de wijkraad behoort hierbij. Daarbij wel
steeds met een gezonde ondernemersgeest blijven kijken hoe we de draaglast voor medewerkers
omlaag kunnen brengen door o.a. duidelijk werkproces, inzet van beroepskrachten/vrijwilligers.
Oriënterende gesprekken hierover vinden momenteel plaats met Cello, waarbij gebruik gemaakt wordt
van hun expertise met de lunchcafés ‘In de Roos’ (‘s-Hertogenbosch), de Rode Rick (Vught) en ZIN (Vught).
- Wijkfunctie; er zijn basisafspraken over zaalhuur in aantal minimum dagdelen tegen de gereduceerde
prijs. Hieraan wordt niet getoornd. In goed overleg kunnen verschuivingen plaats vinden.
Het aantal afgesproken dagdelen is tevens het maximum voor seizoensgebonden afspraken. Wel wordt in
goed overleg gekeken naar mogelijkheden bij een grotere vraag vanuit de wijk.
- Uitgangspunten bij activiteiten is dat bewoners uit de Hambaken een bijdrage leveren.
- Tevens is het uitgangspunt: Waar burgerinitiatieven samen kunnen gaan, zal dat gepromoot en
ondersteund worden.
- Er zal een nauwe samenwerking ontstaan met de activiteiten van bewoners en professionals in de BBS. We
versterken elkaar en vullen elkaar aan daar waar nodig is. We gunnen elkaar de veren en zijn geen
concurrent van elkaar (zie schema paragraaf 3.4)
17

18. Een belangrijk aspect van een BewonersBedrijf is dat het duurzaam is. Professionals van de instanties komen en
gaan, maar de bewoners blijven bestaan.
4.2 Locatie en middelen (waar & waarmee)
Belangrijk voor het succes van het Bewonersbedrijf en Hambaken Sportief is dat ook het pand voor bewoners
herkenbaarheid en vertrouwen uitstraalt. Het gebouw waar het Bewonersbedrijf zich wil vestigen moet een
laagdrempelig inlooppunt zijn waar ruimtes verhuurd en diensten verleend worden. Daarom willen het
BewonersBedrijf en Hambaken Sportief zich vestigen in de Noorderpoort. Deze locatie zal het kloppend hart
vormen van de wijk. Het pand heeft een aanzienlijke omvang (zie plattegrond bijlage II) waardoor er naast de
kantoor-en loketfunctie veel ruimte is voor economische en sociale voorzieningen (zie voor een overzicht
hoofdstuk 3 Kernactiviteiten)
Sinds 2012 is de kantoor- en verenigingsfunctie van de Hambaken Gym (Hambaken Sportief) gevestigd op het
Wielsem 142. Deze functie zal bij het betrekken van het BewonersBedrijf in de Noorderpoort verhuizen naar de
Noorderpoort. De sportzaal is gevestigd in BBS Hambaken maar voldoet al tijden niet aan de behoeften van de
leden. Het aanvankelijke plan voor sportpark Hambaken is gewijzigd en in dit nieuwe plan is geen locatie
vrijgemaakt voor een sportzaal voor de vereniging. Daardoor wordt er al lange tijd naar een nieuwe locatie gezocht.
Door het samengaan met het BewonersBedrijf zullen deze criteria uitgebreider worden. Immers, Hambaken
Sportief is meer dan alleen een kickboksschool. Op de dagdelen dat de Hambaken Gym de sportzaal niet gebruikt,
zal deze gebruikt gaan worden door andere verenigingen zoals Yoga, Fitness, Zumba maar ook een zangkoor of
muziekschool zal daar goed gebruik van kunnen maken. Zie voor een aanzet Locatie Criteria sportzaal in Bijlage III.
4.3 Randvoorwaarden
De gemeente ’s-Hertogenbosch, wooncorperatie Zayaz, bedrijven in de omgeving van de Hambaken en vooral de
bewoners van de Hambaken zijn afhankelijk van elkaar om tot een bloeiend Bewonerbedrijf te komen in de
Noorderpoort. De gemeent heeft er alle belang bij dat de Hambaken een goede wijk wordt met een veilig imago,
minder (jeugd)criminaliteit, effectief werkende hulpverleners/professionals. Zayaz wil in betere (financiële) tijden
met name het centrum van de Hambaken een nieuw gezicht geven in overleg met de wijkbewoners (Fund èm,
2012). Bedrijven kunnen een bijdrage leveren aan verbetering van de wijk en daar zelf ook profijt van trekken.
De wijkbewoners van de Hambaken bruisen van energie om in de wijk te investeren, die kracht mag niet verloren
gaan door bureaucratie of laksheid van de overheid. Deze periode MOET aangegrepen worden om iets moois in de
wijk van de grond te tillen. Een goed lopend Bewonersbedrijf functioneert daarbij als de motor.
DE randvoorwaarde is dat alle partijen, uitgaande van een half vol glas, eendrachtig gaan samenwerken en gaan
proberen, elkaar serieus nemend, zoveel mogelijk kansen te benutten, al weten ze dat in tijden van financiële
malaise er af en toe stevig onderhandeld zal moeten worden en dat niet alle idealen bereikbaar zijn.
18

19. 5. Plan van Aanpak
De eerste stap is het plan Bewonersbedrijf goedgekeurd te krijgen door betrokken partijen. Een deskundige externe
beoordelaar heeft het ondernemingsplan gelezen en een advies hier over gegeven. We kennen hierbij een
belangrijke rol toe aan het kernteam dat in januari 2013 is gestart. Zij kunnen na vaststelling van het plan van grote
waarde zijn bij het concreet gestalte geven van het plan door hun grote verscheidenheid aan deskundige inbreng.
Bij het accorderen van het plan zijn de volgende stappen voorzien:
 Conceptplan is klaar voor 27-03-2013.
 Bespreken met Cello
 Daarna bespreken in de wijkraad
 Bespreken met de Hambaken Gym
 Voorleggen aan de externe beoordelaar
 Eventuele wijzigingen doorvoeren
 Aanbieden aan de wethouder voor 01-04-2013
 Daarna bespreken in het nog steeds bestaande kernteam (Gemeente, Zayaz, Wijkraad en Hambaken Gym)
5.1 Scenario’s
Na vaststelling van het plan waarbij het College van Bestuur en de gemeenteraad een essentiële rol zullen spelen
gaan de leden van de kerngroep opnieuw om de tafel zitten voor een taakverdeling om mogelijkheden en kansen
van het Bewonersbedrijf in de Noorderpoort in beeld te brengen. Tevens om uitvoeringsplannen op te stellen met
tijdsplanningen.
5.2 Risicobeheersing
Omdat het plan uitgaat van een organische ontwikkeling van het Bewonersbedrijf zal er doorlopend een
zorgvuldige afweging plaatsvinden of een volgende stap gemaakt kan worden. Dus geen groot kant en
klaar totaalplan van uitvoering waarin alle ideeën meteen werkelijkheid geworden zijn. Bovendien past die
werkwijze niet bij het uitgaan van burgerkracht/initiatieven door wijkbewoners. Door deze weg te volgen
naar een compleet Bewonersbedrijf met, door en voor bewoners stukje bij beetje op te bouwen kunnen
risico’s vrij goed beheerst worden.
19

20. 6. Financiën
De dekking van kosten en het genereren van omzet zal afkomstig zijn van zakelijke klanten (huurders, uitbesteders
in de distributieketen, e-waste partner, …), van leden van verenigingen die gebruik maken van ruimten in de
Noorderpoort (contributie) en consumenten / bewoners (kleine horeca).
Bij aanvang zal gebruik gemaakt worden van subsidiegeld en fondsen. Het herverdelen van subsidiegeld door de
gemeente (zoals ‘Kroon op je wijk’-gelden: € 200.000,00 in de afgelopen 3 jaar?) zou het best besteed zijn door
deze gelden voor de komende jaren toe te wijzen aan de Wijkraad Hambaken zodat de wijkraad het
Bewonersbedrijf in de Noorderpoort kan ontwikkelen. In dit kader zou de gemeente zich geroepen moeten voelen
om een wijksportcoach voor minimaal 2 jaar aan te stellen, die bovendien de beheerderstaak van de Noorderpoort
kan vervullen. Daarnaast een (parttime) sociaal ondernemer die als spin in het web alle acties coördineert en
betrokken partijen verbindt om het Bewonersbedrijf tot een succes te maken. Omdat deze taak ver boven de
macht van de uit vrijwilligers bestaande Wijkraad uitstijgt zal gezocht worden naar een deskundige persoon die het
vertrouwen krijgt van de wijkraad, Hambaken Gym en wijkbewoners. Het financiële draagvlak dat de gemeente
heeft vanuit de 40+ gelden en vanuit ‘Kroon op je wijk’ kan zeker een juiste bestemming hebben voor de start en
organische groei van de Noorderpoort. De financiële toewijzing van ‘Kroon op je wijk’ richting Divers kan hier mee
bespaard worden en tot een beter burgerinitiatief leiden ter ontwikkeling van de Noorderpoort.
Om meer gelden te genereren zullen er zeker bij de landelijke organisaties subsidieaanvragen worden ingediend
om het Noorderpoortproject te ondersteunen. (Sportimpulsgelden, NL doet, Oranjefonds, VSB, Mama Cash….)
Na een periode van 2 jaar wordt de balans op gemaakt: wat en hoeveel mogelijkheden zijn er uit burgerinitiatieven
in de Noorderpoort ontstaan. Er zal onder de verantwoordelijkheid van de Wijkraad een financiële commissie
worden samengeteld die de inkomsten en uitgaven zal controleren. Voor financiële investeringen in de
Noorderpoort blijft de gemeente verantwoordelijk in nauwe samenspraak met de Wijkraad, de aanvragers en de
uitvoerders van het plan.
Hambaken Actief Zakelijke klanten:
 Catering bedrijventerrein
 Catering instanties
 Lunchbijeenkomsten voor groepen
 Zaalverhuur
Hambaken Sportief Leden :
 Sinds januari 2012 geldt voor leden van de huidige Hambaken Gym een verplichte contributie. Voor
jongeren tot 15 jaar € 10,- per maand en voor jongeren en volwassenen ouder dan 15 jaar kost de
contributie € 20,- per maand. Van de 80 leden op dit moment zijn 50 leden betalend lid. Voor de
zomervakantie zal iedereen als betalend lid ingeschreven moeten zijn.
Overzicht van belangrijkste activiteiten en bijbehorende prijzen:
Maandelijks lidmaatschap voor thaibokstrainingen vanaf 16 jaar: € 20,- per maand p.p
Maandelijks lidmaatschap voor thaibokstrainingen tot 15 jaar: € 10,- per maand p.p
 10-rittenkaart voor vrij fitness: € 35,- p.p
 Wijkbewoners; kijken in hoeverre verenigingen over willen stappen van BBS naar locatie Noorderpoort.
Geen concurrentie aangaan, maar mogelijkheid om ruimte te scheppen voor plaatsing van het wijkteam in
de BBS in de zaal naast de Klepel. Naast de leden van de Hambaken Gym zullen de andere verenigingen
bijdragen aan de huur van de grote zaal. De financiële bijdrage van verenigingen wordt in een later
stadium besproken met de gemeente en belaanghebbenden.
Hambaken Actief Consumenten:
 Wijkbewoners, winkelbezoek (Lidl en Action) uit de omliggende dorpen, personeel bedrijventerrein
20

21. Literatuur
Een greep uit de lokale onderzoeken en beleidsnotities voor de wijk Hambaken:
 Kroon op je wijk. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2008
 19-puntenplan. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2008
 Sportvisie; de sportieve kracht van de stad. 2008
 Sociale kijk op de wijk Noord. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2009
 Trendanalyse Hambaken. Gemeente ’s-Hertogenbosch 2009.
 ACTIEPROGRAMMA Hambaken; evaluatie. 2009-2010
 Er tegenaan. Samen voor de Hambaken. Aanvraag 40+wijk. 2010
 Sponsorplan de Wijkonderneming Hambaken. 2011. Afstudeeronderzoek Avans Economie.
 De Wijkonderneming Hambaken; terugblik en resultatenoverzicht. 2010.
 Vergelijk de wijk; vervolg op de sociale kijk op de wijk. 2010
 Evaluatie Wijkonderneming Hambaken door Gerrichhausen en Partners. 2010.
 Efficiënt en effectief samenwerken in Hambaken door onderzoeksbureau Hiemstra en de Vries.
2011.
 De sociale kracht van de stad. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2011
 Onderzoeksbureau Fund’m door Zayaz ingehuurd voor de wijk Hambaken. 2012.
 Integraal uitvoeringsplan. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2012-2013
Boeken
 Azghari, Y. (2009) Aan de slag met diversiteit. Barneveld, Nelissen.
 Baart, A. (2004) Een theorie van de presentie. Den Haag, Boom Lemma.
 Baart, A. (2011) Van bewegen naar bewogenheid. Amsterdam, SWP.
 Boutelier, H. (2011) De improvisatiemaatschappij. Den Haag, Boom Lemma.
 Brave burgers gezocht; de grenzen van de activerende overheid. (2010) Onder red. Imrat
Verhoeven en Marcel Ham. Amsterdam, van Gennep.
 Burgerkracht; de toekomst van het sociaal werk in Nederland. (2001) Nico de Boer en Jos van der
Lans. Den Haag, Textcetera.
 Gezondheidsagenda voor de toekomst. (2010) PVRMZ. Dordrecht, BibloVanGerwen.
 Jaworski, J. Synchroniciteit; de innerlijke kracht naar leiderschap. (2003) Zeist, Indigot.
 Jong, Jan Dirk de. Kapot moeilijk; een etnografisch onderzoek naar opvallend delinquent
groepsgedrag van Marokkaanse jongens. (2007) Amsterdam, Aksant.
 Lans, J. van der. Eropaf! (2010) Amsterdam, Augustus.
 Mcknight, J. The careless society. (1996) New York, Basic Books.
 Werdmölder, H. Marokkaanse lieverdjes. (2005) Amsterdam, Balans.
 Winsemius, P. Zestien miljoen Nederlanders. (2012) Amsterdam, Balans.
 Wijkontwikkeling op eigen kracht; bewerkte vertaling van Building communities from the inside
out, a path toward finding and mobilizing a community assets, J.McKnight en P.Kretzman. (2004)
Den Haag, Vos.
21

22.  Zwaard, J. van der. Scénes in de copy-corner. (2011) Rotterdam, Sun Trancity.
Onderzoeken en publicaties
 Help, een burgerinitiatief! Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. (2010) Den
Haag.
 Inclusief. Denken is doen. 1e editie. (2010) ‘Uitgave van de taakgroep Handicap en sociale
samenleving’.
 Kal, D. Kwartiermaken; werken aan ruimte voor anders-zijn. (2011) Amsterdam, Kenniscentrum
sociale Innovatie.
 Koppelen en doorschakelen; professionals reflecteren op organisatievormen in de wijk. (2011)
Futura. Tilburg, Groels.
 Kröber, H. en Pouwel van de Siepkamp. Leiding geven en community care. NIZW. (2004)
Heerhugowaard, Panthijncasparie.
 Lans, J. van der. Loslaten, vertrouwen en verbinden. Alkmaar, Bejo druk & print, 2012.
 Loslaten in vertrouwen; naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving. ROB
(raad voor het openbaar bestuur. Den Haag, december 2012.
 Mijn onbegrijpelijke overheid; verslag van de nationale ombudsman 2012. Den Haag, 2013.
 Oesh……aan de slag dan maar! (2008) Arnhem, KNKF.
 Paes, M. Wijkgezondheidswerk; een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in Den
Bosch-Oost. Proefschrift. (2008) Tilburg, Mezclado.
 Regenmortel. T. van. (2009) ‘Empowerment als uitdagend kader voor sociale inclusie’. Journal of
Social Intervention: Theory and Practice Volume 18, Issue 4, no. 22–42.
 Sanden, M. van der. (2011) Essay internationale studiereis; sociale inclusie en empowerment in
de achterstandswijken van New York City.
 Sanden, M. van der. (2012) Burgers tonen lef! Narratief onderzoek over burgerkracht in de wijk
Hambaken. Masterthese. HAN Nijmegen.
 Sohier, R en P. Schalken. Hoop en herstel in Brabant. (2008) PVRMZ.
 Suc-6-verhalen; toolkit ‘Regie over eigen leven’. (2009) Geldrop, van Druenen.
 Tegenkracht organiseren; lessen uit de kredietcrisis. RMO. (2011) Den Haag, Textcetera.
 Timmers, M., M. Paes en H. Penninx. Elsendorp: small village great people. (2011).
 Tonkens, E. De bal ligt bij de burger. Burgerschap en publieke moraal in een pluriforme,
dynamische samenleving. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder
hoogleraar Actief Burgerschap aan de UvA. (2006).
 Wijkgezondheidszorg, wat wijkbewoners en professionals verbindt. Congresverslag ‘s-
Hertogenbosch. PRVMZ. (2008).
22

23. Bijlagen
Bijlage I Enkele wetenschappelijke conclusies
(Afkomstig uit nota van het NIVM. 2011)
Er zijn zeer veel impliciete aannames te vinden in de literatuur en onder budoleraren als het gaat om de
psychosociale effecten van hun kunsten. Hieronder worden de uitkomsten van een literatuurstudie beschreven van
de psychosociale effecten van het beoefenen van Budo, aan de hand van wetenschappelijke bevindingen.
7. Angstvermindering;
8. Meer doorzettingsvermogen, toewijding;
9. Onafhankelijkheid en autonomie;
10. Verhoogde zelfervaren controle, verbetering zelfcontrole; verbeterde interne controle, verminderde gevoelens
van kwetsbaarheid;
11. Self-esteem, zelfconcept, zelfbeeld en competentiegevoelens;
12. Sociale betrokkenheid, sociale oriëntering, tolerantie, aanpassingsbereidheid;
13. Het verminderen van agressie, uiting van agressie naar personen vermindert, afname van storend gedrag in de
klas, afname van verbaal en fysiek geweld t.o.v. klasgenoten en docenten, afname van schorsing van school
door gewelddadig gedrag, vermindering deelname geweldsituaties;
14. Problem Focused copingstrategie in plaats van emotion focused copingstrategie;
15. Vermindering van de externe attributie.
23

24. Bijlage lll Locatie criteria Lunchcafé Hambaken Actief
De initiatiefnemers van dit ondernemingsplan hebben in de aanvangsfase meerdere gesprekken gevoerd met het
management van stichting Cello.
Cello heeft aangegeven mee te willen denken en werken aan het realiseren van deze plannen, nadat het besluit van
de gemeente bekend is.
Met name richting het lunchcafé ziet Cello vanuit hun expertise mogelijkheden voor het plaatsen van hun cliënten
uit de wijk voor werk- en dagbesteding in de Noorderpoort.
24

25. Bijlage III Locatie Criteria Sportzaal Hambaken Sportief
Benodigdheden:

2
Er is x m beschikbaar voor een sportzaal. Er komt een ring die met een scherm/gordijn uit het zicht gehaald
kan worden als de zaal door andere groepen gebruikt wordt. Bokszakken wordt via een hangsysteem aan het
plafond bevestigd. Spiegelwand is mooi, ook voor andere partijen.
 Gebruikmaking van koffiecorner/lunchcafé (voor ontmoeting) en computerlokaal of leslokaal is mogelijk
vanwege de genoemde nevenactiviteiten.
 Kleedkamers met douches en keuken zullen ge- en verbouwd moeten worden
 Openingtijden van 6 dagen per week van 9.00 – 23.00 uur is mogelijk
 Voor eventuele verbouwingen en financiering zorgt Zayaz en de gemeente ‘s-Hertogenbosch.
 Ruildiensten tussen doelgroepen/diensten van de BBS en bedrijven en winkels op Het Wielsem en Hambaken
Gym is bespreekbaar en aan te bevelen.
 Computerruimte (bijvoorbeeld voor huiswerkbegeleiding) en kantine. In overleg gebruikmaking en onder regie
van het Bewonersbdrijf van productieruimtes voor speciale inzamelingsprojecten (deze kunnen als aparte
projecten worden beschouwd)
Vereniging Hambaken Gym zal in de nieuwe situatie 40 weken per jaar, 6 dagen per week geopend zijn, elke dag
van 9.00 uur t/m 22.00uur. Tijdens de prime-time uren wordt lesgegeven aan de reguliere thaiboksgroep. De
overige tijd zal Hambaken Gym gebruiken voor workshops en clinics en voor naschoolse activiteiten en educatieve
begeleiding aan de jeugd uit de buurt. Denk hierbij ook aan huiswerkbegeleiding e.d. Hambaken is en wil graag
deze buurthuisfunctie behouden, omdat juist door deze combinatie van sport en maatschappelijke begeleiding de
jongeren blijven terugkomen. Uitgaande van bovenstaande, zal het tijdschema als volgt eruit zien.
Tabel Reguliere openingstijden Hambaken Gym in nieuwe situatie in combinatie met het Bewonersbedrijf
Dag Openingstijden
maandag 9.00 – 22.00 uur
dinsdag 9.00 – 22.00 uur
woensdag 9.00 – 22.00 uur
donderdag 9.00 – 22.00 uur
vrijdag 9.00 – 22.00 uur
zaterdag 9.00 – 18.00 uur
Andere uitgangspunten en voorwaarden bij de ontwikkeling en realisatie van de nieuwe sportzaal zijn van
essentieel belang. Dit betreft:
 een laagdrempelig karakter;
 veiligheid is van groot belang, hetgeen eisen stelt aan de inrichting en de afwerking van de sportzaal;
 er moeten heldere afspraken zijn/komen met het Bewonersbedrijf, bijvoorbeeld over het eigendom c.q beheer
van het nieuwe complex.
 Koppelen en samenwerken met met professionals in de BBS en Stichting Cello moet leiden tot nieuwe
doelgroepen zoals wijkbewoners met een (licht)-verstandelijke beperking of een psychiatrische beperking,
mensen zonder werk, allochtone vrouwen, kwetsbare kinderen etc.
25

26. Bijlage lV: Powerpoints LSA, Bewonersbedrijf en vereniging Hambaken Gym
d.d 08-03-2012 Informatieavond voor wijkbewoners in de BBS Hambaken
26

27. Bijlage V: Bezoek Gemeenten (5) en Onderzoeksbureau Twijnstra Gudde
d.d. 14-03-2012
Rol van de gemeente ’s-Hertogenbosch in het proces naar het ideaalplaatje van
LSA/BewonersBedrijf/HambakenGym
De gemeente heeft de regie bij de ontwikkelingen in verschillende wijken, dus ook de Hambaken. Doel:
stimuleren, faciliteren en financieren van de groep professionals die in de wijk werken en de
bewonersprojecten honoreren. Alles met de bedoeling de wijk zo veilig en leefbaar mogelijk te krijgen of
te houden.
Hoe vult de gemeente die rol op dit moment in?
De gemeente voert een beleid op hoofdlijnen en maakt hierover afspraken met organisaties als Divers,
Maatschappelijke Dienstverlening, uitvoeringsorganen betrokken bij de WMO, e.a. Vervolgens krijgen
deze instellingen de opdracht dat beleid uit te voeren. De gemeente verdeelt de subsidies volgens de
door haar opgestelde criteria, ieder krijgt zijn deel (verkokering) Iedere instelling werkt op zijn eigen
beproefde wijze en naar beste vermogen aan zijn opgedragen taken. Op de afgesproken tijdstippen
leggen ze verantwoording af. Daarnaast “Daagt zij de Burger uit (zie beleidsnotitie: Stadskracht 2012) om
meer initiatief te tonen en verantwoording op zich te nemen.
Is hier iets mis aan?
Gezien de verkokerde subsidiëring, de competitie tussen organisaties, de overlappingen in de uitvoering,
de begrijpelijke insteek om het eigen personeel in dienst te houden, de idee fix om de instelling als een
bedrijf te leiden omdat er vooral ‘gescoord’ (productiviteit!) moet worden, zorgt ervoor dat het resultaat
van de inspanningen van de professionals van de instellingen onbevredigend zijn en door
burgers/wijkbewoners regelmatig als ‘onder de maat’ worden ervaren. Het ontbreekt aan
samenwerking, aan gecoördineerd uitgevoerde taken. En vooral aan het aansluiten bij de echte
behoeften van burgers/wijkbewoners. Maar wat te doen met Burgerinitiatieven die wel die Kracht
tonen, de handschoen oprapen en die verantwoording de afgelopen 7 jaar nemen?
Wat zou de gemeente anders kunnen doen?
 De regiefunctie houdt in: ‘sturen’ om zo dicht mogelijk bij de uitvoering van het gemeentelijke
beleidsplan uit te komen.
 Het beleidsplan van de gemeente m.b.t. wijken moet zijn basis hebben in ‘burgerkracht’ met
andere woorden het moet vooral tot stand komen door serieus te luisteren naar de behoeften
van burgers (in wijken) In samenspraak met burgers ontstaat een plan dat gaat over ‘morgen tot
en met over 5 jaar’.
 De gemeente stelt zijn subsidieverstrekking aan instellingen afhankelijk van het principe ‘de
burger centraal’. Dat betekent dat organisaties nauw samenwerken volgens de ketenbenadering.
Bij voorkeur in één gebouw, zodat er direct en snel overleg kan plaatsvinden om bv. problemen
van cliënten te tackelen.
27

28.  De gemeente gaat serieus om met ‘bottom up’ burgerinitiatieven/projecten. Zo mogelijk worden
deze financieel of in natura ondersteund. Professionals worden ingezet om met hun kennis en
vaardigheden deze initiatieven te ondersteunen.
 De gemeente houdt, weliswaar op afstand, wel de vinger aan de pols. Belangstelling en
betrokkenheid bij de projecten, erbij aanwezig zijn, luisteren en meedenken, de helpende hand
bieden bij acute problemen.
 De gemeente ondersteunt het initiatief van LSA en Hambaken Gym om in een ‘eigen’ gebouw
alle burgerinitiatieven van de wijkbewoners tot ontwikkeling te laten komen met als geplande
uitkomst een selfsupporting wijkcentrum.
 Daarnaast een eigen gebouw voor alle professionals, die a.h.v. de ketenbenadering
dienstverlenend zijn aan de burgers/wijkbewoners. Door burgers en professionals in eigen
gebouwen te plaatsen (‘soort bij soort’) kunnen zij elke een eigen gezicht/identiteit ontwikkelen.
Uitwisselingen tussen beide groepen (bv. hulpverlening, ondersteuning, aanleveren van cliënten,
opdrachten geven) zal veel vruchtbaarder zijn als er twee sterke zelfbewuste groepen staan die
elkaar willen ondersteunen. Het vertrouwen in elkaar zal zo toenemen.
 Een mengeling van de twee groepen heeft grote gevolgen:
- vanuit professionals (kennis en vaardigheden = macht) is er ongewild vaak een ‘top
down’ beweging naar burgers. Zij weten het beter. Dat schept enerzijds een gevoel van
afhankelijkheid, het loslaten van eigen verantwoordelijkheid, het in de slachtofferrol
verzeild raken door burgers, anderzijds het gevoel bij burgers toch nooit serieus
genomen of vertrouwd te worden, niet gehoord te zijn. Dan haken burgers af, dan falen
alle mooie plannen, ondanks goede bedoelingen.
- Een wijkcentrum voor alle bewoners is voor verschillende groepen die apart maar ook
samen activiteiten kunnen ondernemen in hun eigen locatie ideaal. Organisaties van
professionals zijn doorgaans gericht op individuen of gezinnen, betrokken bij het
oplossen van problemen. De aard van hun werkzaamheden verschilt in belangrijke mate
van de burgerinitiatieven/projecten. De activiteiten van burgers en de inspanningen van
de professionals hebben voor een deel dezelfde effecten voor de wijk (verbeteren van
welzijn, veiligheid, leefbaarheid)
Als we de gemeente een advies zouden willen meegeven:
Gemeente heb nu eens de moed om bottom up bewegingen van burgers te honoreren, hun plannen
serieus te nemen, met hen daarover te onderhandelen. Dan ontstaan er prachtige initiatieven, die elkaar
versterken, omdat burgers dan van binnenuit gemotiveerd raken hun wijk te verbeteren en daarin hun
eigen positie. Dan kunnen zij zelf verantwoordelijkheid nemen voor wat erin de wijk speelt, dan neemt
het zelfvertrouwen van burgers toe, dan lossen zij voor een groot deel hun eigen problemen op. Wat een
geweldig resultaat kan dat geven en wat zullen de kosten voor de gemeenschap hierdoor verminderen
zodat het geld op andere fronten ingezet kan worden (herverdeling/heroriëntatie van geoormerkte
gelden aan instanties in het publiek domein).
28