2. Οι Σελτζούκοι (ή Σελτζουκίδες ή Σελτζούκοι Τούρκοι) ήταν
τούρκικο φύλο καθώς και μουσουλμανική σουνιτική δυναστεία
που επικράτησε σε διάφορα τμήματα της Κεντρικής Ασίας και της
Μέσης Ανατολής δια μέσου της Περσίας από τον 11ο ως τον 14ο
αιώνα. Ίδρυσαν το σουλτανάτο των Μεγάλων Σελτζούκων που
εκτείνονταν από την Μικρά Ασία μέχρι την Περσία, το οποίο ήταν
και ο στόχος της Α' Σταυροφορίας. Οι Σελτζούκοι κατάγονταν από
τουρκομανικά φύλα της Κεντρικής Ασίας. Όταν έφτασαν στην
Περσία οι Σελτζούκοι υιοθέτησαν τον περσικό τρόπο ζωής,
πολιτισμό ακόμη και τη γλώσσα. Στις πηγές αναφέρονται ως
φορείς του περσικού πολιτισμού, τέχνης, λογοτεχνίας και γλώσσας
και θεωρούνται ως πολιτιστικοί πρόγονοι των Τούρκων που ζουν
σήμερα στην Τουρκία, στο Αζερμπαϊτζάν και στο Τουρκμενιστάν.

3. Από το τέλη του 8ου και τις αρχές του 9ου αιώνα, τουρκικά φύλα που
βρίσκονταν στην αρχική τους κοιτίδα διασπάστηκαν και μετακινήθηκαν
προς τα βορειοδυτικά και νοτιοδυτικά, και από τα τέλη του 9ου αιώνα
είχαν εγκατασταθεί στις εύφορες κοιλάδες της Κασπίας θάλασσας
καθώς και ανατολικά της λίμνης Αράλης . Από το τέλη του 10ου και τις
αρχές του 11ου αιώνα, το δυναμικότερο φύλο των Ογούζων, οι
Σελτζούκοι, και ο γενάρχης τους ο Σελτζούκ ασπάστηκαν το Ισλάμ
(Σουνιτικό Ισλάμ) και το 1040 σε μάχη με τους Περσες Γαζνεβίδες,
στην τοποθεσία Ντανακάν, εισβάλλουν στην Περσία.
Μετά την νίκη τους αυτοί οι Σελτζούκοι ξεπροβάλλουν ως η κυρίαρχη
δύναμη στον μουσουλμανικό κόσμο σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή. Οι
τέσσερεις κυριότερες σελτζουκικές δυναστείες υπήρξαν οι:
Μεγάλοι Σελτζούκοι της Μεσοποταμίας και Περσίας (1038/55-1194)
Σελτζούκοι του Κιρμάν (1041-1186/87)
Σελτζούκοι της Συρίας (1078/80-1117)
Σελτζούκοι του Ικονίου (ή Ρουμ) (1080/81-1307/8)

4. Ο πρώτος μεγάλος Σελτζούκος κατακτητής Τογρούλ Μπεγ (1038-
1063), με αστραπιαία εισβολη στο ανατολικό σύνορο του
μουσουλμανικού κόσμου, το 1055 κατέλαβε την Βαγδάτη, διώχνοντας
τον τελευταίο εκπρόσωπο της δυναστείας των Μπουιδών
(τουρκοπερσικής δυναστείας σιιτών μουσουλμάνων) και λαμβάνοντας
τον τίτλο του «σουλτάνου». Ο Τοργρούλ κατάφερε να επιβληθεί σε μια
αχανή έκταση από το σημερινό Αφγανιστάν ως δυτικά στα ανατολικά
σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην σημερινή Αρμενία.
Ο διάδοχος του Τογρούλ Μπεγ, Αλπ Αρσλάν (1063-1073), ξεκίνησε μια
σειρά κατακτήσεων με τελικο στόχο την διάλυση του Χαλιφάτου των
Φατιμιδών της Αιγύπτου, ενώ η εισβολή στην Αρμενία, κατέληξε στην
βυζαντινή συμφορά στην Μάχη του Μάντζικερτ το 1071, η οποία
μάλλον πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια να εμποδιστει πιθανή συμμαχια
μεταξυ Βυζαντινων και Φατιμιδων. Το Βυζάντιο όμως δεν
εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία δημιουργίας συνασπισμού με τους
Φατιμίδες.

6. Η μάχη του Μαντζικέρτ έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου
1071, κοντά στην ομώνυμη αρμενιική πόλη της Τουρκίας,
μεταξύ του βυζαντινού στρατού υπό τον αυτοκράτορα
Ρωμανό Δ' Διογένη, και των Σελτζούκων Τούρκων του
σουλτάνου Αλπ Αρσλάν. Ο αυτοκράτορας Ρωμανός
ηττήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την
καταβολή λύτρων, ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία
υποχρεώθηκε στην καταβολή ετήσιου φόρου και την
παραχώρηση μερικών φρουρίων στους Σελτζούκους. Αυτή η
πανωλεθρία των βυζαντινών στρατευμάτων και, κυρίως, η
εσωτερική πολιτική παράλυση που ακολούθησε, επέτρεψε τη
μόνιμη εγκατάσταση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία.

8. Η μάχη του Μαντζικέρτ από γαλλική μινιατούρα του 15ου αιώνα, στην
οποία οι πολεμιστές απεικονίζονται με δυτικό οπλισμό και ρουχισμό
Χρονολογία 26 Αυγούστου, 1071
Τόπος Μαντζικέρτ
Έκβαση Ήττα των βυζαντινών δυνάμεων
από τους Σελτζούκους Τούρκους
Μαχόμενα μέρη
Βυζαντινή αυτοκρατορία Σελτζούκοι Τούρκοι
Αρχηγοί
Ρωμανός Δ' Διογένης Αλπ Αρσλάν
Δυνάμεις
20.000[1][2] - 40.000[3] <20.000[1][4] - 40.000[3]
Απώλειες
8.000[5] Άγνωστες

9. Όταν παρουσιάστηκε ο αιχμάλωτος Ρωμανός Δ'
μπροστά στον Αλπ Αρσλάν, ο δεύτερος δεν πίστευε ότι
αυτός ο γεμάτος αίματα και σακατεμένος άνδρας, ήταν
πράγματι ο παντοδύναμος Βυζαντινός Αυτοκράτορας.
Μετά την εξακριβωση των στοιχείων του αυτοκράτορα,
ένας διάλογος έγινε ο οποίος έμεινε στην ιστορία:
Αλπ Αρσλάν: "Τι θα έκανες, αν ήμουν εγώ δικός σου
αιχμάλωτος;"
Ρωμανός: "Θα σε σκότωνα, ή μάλλον θα σε εξέθετα
στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης."
Αλπ Αρσλάν: "Η τιμωρία μου είναι πολύ χειρότερη... Σε
αφήνω ελεύθερο..."

10. Την ήττα του Μαντζικέρτ ακολούθησε σειρά γεγονότων που
υπονόμευσαν τη δύναμη της ήδη εξασθενημένης κατά τον 11ο αι.
αυτοκρατορίας. Στον Ρωμανό Δ' επιβλήθηκε οικτρή τιμωρία, χάνοντας
και το θρόνο του και τη ζωή του, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε ένα
κενό στον βυζαντινό χάρτη, το οποίο γέμισαν σταδιακά οι Σελτζούκοι,
εγκαθιστωντας την πρωτεύουσά τους στη Νίκαια το 1077. Μετά τη
μάχη, η αυτοκρατορία περιήλθε, για ακόμα μια φορά στη δίνη του
εμφυλίου πολέμου, που έληξε όταν ο Αλέξιος Α' Κομνηνός ανέβηκε στο
θρόνο. Οι Βυζαντινοί με την ήττα στο Ματζικέρτ έχασαν και τις οδούς
που οδηγούσαν στις ανατολικές τους επαρχίες και ειδικά στην Αρμενία,
με αποτέλεσμα να χάσουν και τον έλεγχο των κατοίκων τις περιοχής. Οι
οποιοι επάνδρωναν σε μεγάλο βαθμό το στρατό του Βυζαντίου και τον
έκαναν πιο αξιόμαχο. Ακόμα, ο δρόμος για τον εκτουρκισμό των
πληθυσμών της περιοχής είχε ανοίξει δυσκολευοντας ακόμα πιο πολύ
την ανακατάληψη αυτών των περιοχών από τους επομενους
αυτοκράτορες.

11. Οι Νορμανδοί στο Βυζάντιο
Το Βυζάντιο δεν κινδύνευσε μόνον από τις επιδρομές
βαρβαρικών φύλων από το Βορρά και την Ανατολή· Τον
11ο αι. απειλείται και από τη Δύση. Στην Κάτω Ιταλία και
Σικελία είχαν εδραιωθεί οι Νορμανδοί -σκανδιναβικό
φύλο- που έχοντας καταλάβει τη Βάρη (1071),
πρωτεύουσα του βυζαντινού θέματος Λογγιβαρδίας και
τελευταίο έρεισμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στην
Ιταλία, προετοιμάζονται να μεταφέρουν τις πολεμικές
τους επιχειρήσεις στις βυζαντινές ακτές απέναντι από
την Κάτω Ιταλία, σε μια προσπάθεια να κατακτήσουν το
Βυζάντιο, σχέδιο που τελικά θα αποτύχει

13. Στις 17 Ιουνίου 1081 ο ηγέτης των Νορμανδών Ροβέρτος
Γυϊσκάρδος άρχισε να πολιορκεί το Δυρράχιο. Λίγο νωρίτερα είχε
ανακηρυχθεί αυτοκράτορας ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081-1118).
Παρά τις πρώτες τους αποτυχίες οι Νορμανδοί δεν κάμφθηκαν και
παρέμειναν απειλητικοί στην περιοχή. Ο αυτοκράτορας αποφάσισε
να ενεργήσει δυναμικά.
Την άνοιξη του έτους (1083) ο Αλέξιος, αφού προετοιμάσθηκε
καλά, ξεκίνησε και πάλι κατά των Νορμανδών που ήδη
πολιορκούσαν τη Λάρισα. Ενδιάμεσος σταθμός του στη Θράκη δεν
μαρτυρείται. Η εκστρατεία αυτή υπήρξε επιτυχής.
Το φθινόπωρο του 1083 εξεστράτευσε και πάλι κατά των
Νορμανδών αποβλέποντας στην οριστική τους εκδίωξη από τη
Βαλκανική. Η Καστοριά, το τελευταίο έρεισμα των Νορμανδών
στην περιοχή, παραδόθηκε τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1083.
΄Ετσι ο Αλέξιος «της προς το Βυζάντιον είχετο νικητής
[επιφανέστατος». Η νορμανδική απειλή είχε πλέον εκλείψει. Μόλις
έφθασε στην Πόλη, τακτοποίησε οριστικά και το ζήτημα με τους
απείθαρχους αρχηγούς των Μανιχαίων της Φιλιππουπόλεως