SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 37
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Ажил эрхлэлт ба үнийн
түвшинг хэмжих
БҮЛЭГ 22
Энэ бүлгийг судалсны дараа та
дараах мэдлэгийг олж авна
– Ажилгүйдлийн түвшин, ажиллах хүчний оролцооны
түвшин, ажил эрхлэлтийн түвшин, нийт ажилласан
цагийг тодорхойлох
– Ажилгүйдлийн шалтгаан, түүний үргэлжлэх
хугацаа, ажилгүйдэлд өртдөг нийгмийн анги
давхарга, биз-несийн мөчлөгийн үе шатуудад
ажилгүйдэл хэрхэн хэлбэлздэг талаар тайлбарлах
– Хэрэглээний үнийн индексийг ашиглан үнийн түвшин
болон инфляцийн түвшнийг хэрхэн хэмждэг талаар
тайлбарлах
Чухал дохио
• Сар бүр аливаа улс орон эдийн засгийн эрүүл
байдлыг үнэлэхийн тулд ажилгүйдлийн
өөрчлөлтийн чиг хандлагыг шинжилж байдаг.
• Бид ажилгүйдлийг хэрхэн хэмждэг вэ? Мөн хөдөл-
мөрийн зах зээлийн талаар сонирхохдоо өөр ямар
үзүүлэлт ашигладаг вэ?
• Боломжийн цалинтай ажилтай байснаар
амьжиргааны түвшин бүрэн баталгаажиж буй хэрэг
биш бөгөөд амьжиргааны зардал мөн чухал байдаг.
• Иймээс бид хэрэглээний үнийн индекс гэж юу
болох, энэ үзүүлэлтийг хэрхэн хэмжиж, ашигладаг
талаар мэдэх шаардлагатай.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Хүн амын судалгаа
• ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîî б¿ðòãýëòýé
àæèëã¿é÷¿¿äèéí ñàðûí ìýäýýã òºâ,îðîí íóòãèéí
õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñийн ñàð
á¿ð ãàðãàсан мэдээг нэгтгэн гаргадаг.
• Хүн амыг хоёр бүлэгт хуваана. Үүнд:
1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам гэдэг нь Монгол óëñûí
õóóëèàð çºâøººðºãäñºí 16-54 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿ä, 16-59
íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äийг хамруулан ойлгодог.
– 2. Бусад хүн ам гэдэг нь хөдөлмөрийн насны хүн амд
орохгүй хүмүүс багтана.
Ажил эрхлэлт ба цалин
– Хөдөлмөрийн насны хүн амыг дараах хоёр бүлэгт хуваана.
Үүнд:
1. Ажиллах хүч (Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам)
• Îëîí óëñûí õºäºëìºðèéí áàéãóóëëàãûí àðãà÷ëàëûí äàãóó àæèëëàõ
õ¿÷ íü àæèëëàã÷èä áîëîí õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé
õýëòýñò á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîîíû íèéëáýð þì.
2. Ажиллах хүчинд багтахгүй хүмүүс
• Õºäºëìºðèéí íàñíû àæèë ýðõýëäýãã¿é, õºäºëìºð, õàëàìæèéí
¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëã¿é õ¿ì¿¿ñ, õºäºëìºðèéí íàñíû
ñóðàëöàã÷èä, õóãàöààò öýðãèéí àëáàí õààã÷èä, õîðèãäîë
õ¿ì¿¿ñèéã àæèëëàõ õ¿÷èíä õàìруулдаггүй.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Ажилгүйчүүд
• Ìîíãîë óëñûí õóóëèàð çºâøººðºãäñºí õºäºëìºðëºõ
íàñíû, õºäºëìºð ýðõëýõ ÷àäâàðòàé, öàëèí õºëñòýé
àæèë áîëîí õóâèàðàà õºäºëìºð
ýðõýëäýãã¿é, òóõàéí ¿åä àæèëëàõàä
áýëýí, öàëèí õºëñòýé àæèë èäýâõèòýé
ýðæ, õàéæ áàéãàà õºäºëìºð çîõèöóóëàëòûí
àëáàíä á¿ðòã¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñèéã àæèëã¿é÷¿¿ä
ãýíý.
• Ажил идэвхитэй хайж байгаа хүн хýðýâ 3 ñàðûí
äîòîð èðæ ìýäýãäýæ, àñóóæ ëàâëàõã¿é áîë
àæèëã¿é÷¿¿äèéí á¿ðòãýëýýñ õàñàãäдаг.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Хөдөлмөрийн зах зээлийн гурван үзүүлэлт
 Ажилгүйдлийн түвшин
 Ажиллах хүчний оролцооны түвшин
 Ажил эрхлэлтийн түвшин
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Ажилгүйдлийн түвшин
– Ажилгүйдлийн түвшин нь ажиллах хүчинд
ажилгүй хүмүүсийн эзэлж буй хувийн жин юм.
– Ажилгүйдлийн түвшин = (Ажилгүйчүүд/ажиллах
хүч) × 100.
– Ажилгүйдлийн түвшин бизнесийн мөчлөгийн
уналтын үед дээд цэгтээ хүрдэг.
– 2009 оны байдлаар Үндэсний статистикийн
хорооны тооцож мэдээллэснээр ажилгүйдлийн
түвшин нь 11,6 хувь байна.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Ажиллах хүчний оролцооны түвшин
– Ажиллах хүчний оролцооны түвшин гэдэг нь
хөдөл-мөрийн насны хүн амд ажиллах хүчний
эзэлж буй хувийн жин юм.
– Ажиллах хүчний оролцооны түвшин = (Ажиллах
хүч/Хөдөлмөрийн насны хүн ам) × 100.
– 2009 оны байдлаар Монгол улсын ажиллах хүч
1137.9 мянган хүн, хөдөлмөрийн насны хүн ам
1704.4 мянган хүн байжээ.
– Эндээс ажиллах хүчний оролцооны түвшинг
тооцвол 61,8 хувь байна.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Ажил эрхлэлтийн түвшин
• Ажил эрхлэлтийн түвшин нь ажиллагчдын
хөдөлмө-рийн насны хүн амд эзлэх хувийн
жин юм.
– Ажил эрхлэлтийн түвшин = (Ажиллагчдын
тоо/Хөдөлмөрийн насны хүн ам) × 100.
– 2009 оны байдлаар Монгол улсын ажиллагчдын
тоо 1006.3 мянган хүн, харин хөдөлмөрийн насны
хүн ам 1704.4 мянган хүн байсан байна.
– Эндээс ажил эрхлэлтийн түвшнийг тооцвол 88.4
(59.04 дээрх томъёогоор тооцоход) хувь болно.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Нийт ажилласан цаг
– Нийт ажилласан цаг нь тухайн жилийн туршид бүх
ажилчны ажилласан нийт цагийн хэмжээ юм.
– Нийт ажилласан цаг 1960-аад оноос хойш өссөн
бөгөөд гэхдээ дундаж ажлын долоо хоног
богиноссон учраас нийт ажиллагчдын тооны
өсөлтийн түвшнээс бага байсан болно.
Ажил эрхлэлт ба цалин
• Бодит цалингийн
түвшин
– Бодит цалингийн
түвшин нь ажилласан
цагаар худалдан авах
бүтээгдэхүүний тоо
хэмжээ юм.
– Зураг 22.5-д 1961-
2006 хоорондох
ажлын цагт ноогдох
нийт хөдөлмө-рийн
нөхөн төлбөр хэл-
бэрээр тооцсон бодит
цалингийн түвшнийг
харуулжээ.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Ажилгүйдлийн бүтэц
– Хүмүүс дараах тохиолдолд ажилгүйдлийн эгнээнд
ордог. Үүнд:
– 1. Ажлын байраа алдах, тэгээд өөр ажлын байр
хайх
– 2. Ажлын байраа орхих, тэгээд өөр ажлын байр
хайх
– 3. Ажлын байр хайхаар ажиллах хүчинд орох эсвэл
дахин орох
– Хүмүүсийн хувьд ажилгүйдлийн хугацаа дараах
тохиолдолд дуусгавар болно.
– 1. Ажилд орох эсвэл дахин дуудагдах
– 2. Ажиллах хүчнээс гарах
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
–Зураг 22.6-д
хөдөлмөрийн зах
зээл дээр олон
төрлийн нөхцөл
байдал бүхий
урсгал явагдаж
байдгыг
харуулжээ.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
– Ажилгүйдлийн
шалтгаан
– Зураг 22.7-д 1981-
2006 оны хооронд
ажилгүйдлийг
үүссэн шалтгаанаар
нь харьцуулан
харуулжээ.
Ажлын байраа орхисон
хүмүүс хамгийн бага
байсан байна.
Ажлын байраа алдагсад
хамгийн их байсан
бөгөөд мөн хамгийн
хэлбэлзэлтэй байжээ.
– Ажилгүйдлийн
үргэлжлэх хугацаа
– Зураг 22.8-д 1989 оны
биз-несийн мөчлөгийн
сэргэл-тийн дээд цэг
болон 1992 оны
уналтын доод цэгийн
орчимд ажилгүйдлийн
үр-гэлжлэх хугацааг
харуулсан байна.
Ажилгүйдлийн үргэлжлэх
хугацаа уналтын үед өснө.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Ажилгүйдлийн хэлбэр
– Ажилгүйдлийг дараах гурван хэлбэрээр ангилах
боломжтой. Үүнд:
 Шилжилтийн ажилгүйдэл
 Бүтцийн ажилгүйдэл
 Мөчлөгийн ажилгүйдэл
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Шилжилтийн ажилгүйдэл
– Шилжилтийн ажилгүйдэл нь хөдөлмөрийн зах
зээлийн энгийн эргэлт болон өөрчлөлтөөс үүсдэг.
– Ажил эрхлэлт болон ажилгүйдэл нь
ажилгүйчүүдийг шинэ ажлын байр хайхыг
шаарддаг.
– Ажиллах хүчинд шинээр орох эсвэл дахин орж ирж
буй хүмүүсийн тоо өсөх болон ажилгүйдлийн нөхөн
төлбөр өсөх нь шилжилтийн ажилгүйдлийг
нэмэгдүүлдэг.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Бүтцийн ажилгүйдэл
– Бүтцийн ажилгүйдэл гэдэг нь ажлын байрны
байршил болон тухайн ажлыг гүйцэтгэхэд
шаардлагатай ур чадварыг өөрчлөх технологийн
дэвшил, гадаадын өрсөлдөөнөөс үүснэ.
– Бүтцийн ажилгүйдэл шилжилтийн ажилгүйдэлтэй
харьцуулахад урт хугацаагаар үргэлжилдэг.
• Мөчлөгийн ажилгүйдэл
– Мөчлөгийн ажилгүйдэл нь бизнесийн мөчлөгийн
үе шатуудад ажилгүйдэл хэлбэлзэх үйл явц юм.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Бүрэн ажил эрхлэлт
– Бүрэн ажил эрхлэлт нь мөчлөгийн ажилгүйдэл
байхгүй эсвэл ажилгүйдэл зөвхөн шилжилтийн
болон бүтцийн ажилгүйдлийн нийлбэртэй тэнцүү
байх тохиолдолд бий болно.
– Бүрэн ажил эрхлэлттэй байх үеийн ажилгүйдлийн
түвшинг хэвийн ажилгүйдлийн түвшин гэж
нэрлэдэг.
– АНУ-ын хэвийн ажилгүйдлийн түвшин 1980-аад
оны эхэн үед өндөр байсан бөгөөд аажмаар
буурсан билээ.
Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
• Бизнесийн мөчлөгийн үе шатууд дахь бодит
ДНБ ба ажилгүйдэл
– Потенциал ДНБ гэдэг нь бүрэн ажил эрхлэлттэй
байх үеийн бодит ДНБ-ий хэмжээ юм.
– Потенциал ДНБ нь тухайн эдийн засгийн
үйлдвэрлэлийн хүчин чадалтай таарч байдаг.
– Бизнесийн мөчлөгийн үе шатуудад тухайн
хугацааны бодит ДНБ потенциал ДНБ-ийхээ
орчимд хэлбэлзэж байдаг ба ажилгүйдлийн түвшин
ч мөн хэвийн ажил-гүйдлийн түвшнийхээ орчимд
хэлбэлздэг байна.
Ажилгүйдэл ба
бүрэн ажил эрхлэлт
• Бизнесийн мөчлөгийн үе
шатууд дахь бодит ДНБ ба
ажилгүйдэл
– Зураг 22.10-д бодит ДНБ ба
ажилгүйдлийн түвшин, мөн
потенциал ДНБ болон
хэвийн ажилгүйдлийн
түвшний үнэлгээг харуулсан
байна.
Хэрэглээний үнийн индекс
– Монголын Үндэсний Статистикийн Хороо
(ХСХ) сар бүр хэрэглээний үнийн индексийг
тооцдог.
• Хэрэглээний үнийн индекс (ХҮИ) íü
õýðýãëýã÷äèéí õóäàëäàн àâñàí áàðàà,
¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë, ÷àíà𠺺ð÷ëºëòã¿é
òîãòâîðòîé áàéõàä (тогтмол сагс) ¿íý äóíäæààð
õýðõýí ººð÷ëºãäºæ áóéã õýìæèõ ¿ç¿¿ëýëò
áºãººä íèéò ºðõººð òîîöñîí ¿íèéí äóíäàæ
ººð÷ëºëòèéã õàðóóëíà.
Хэрэглээний үнийн индекс
• ХҮИ-ийг ойлгох
– ХҮИ нь сонгон авсан суурь онд 100-тай тэнцүү байна.
– Сүүлийн үеийн ХҮИ-ийг 2005 оны 12 сарыг суурь он
гэж үзэн тооцсон байдаг.
– 2005 оны 12 сард ХҮИ 100-тай тэнцүү.
– 2009 оны 12 сарын ХҮИ 159,1 хувь байна.
– Энэхүү тоо бидэнд бараа, үйлчилгээний тогтмол
сагсны хувьд нийт хэрэглэгчдийн төлж буй үнийн
дундаж 2009 онд суурь онтой харьцуулахад 59,1 хувиар
өсчээ гэдгийг хэлж байна.
Хэрэглээний үнийн индекс
• ХҮИ-ийг тооцох үе шат
– ХҮИ-ийг тооцохдоо дараах гурван үе
шаттайгаар хийдэг. Үүнд:
 ХҮИ-ийн сагсыг сонгох
 Сар бүрийн үнийн судалгааг явуулах
 ХҮИ-ийг тооцох
Хэрэглээний үнийн индекс
– ХҮИ-ийн сагс
– ХҮИ-ийн сагс нь тогтмол бус явуулдаг Өрхийн Орлого
Зарлагын судалгаанд үндэслэдэг.
• Õýðýãëýýíèé ñàãñ íü äóíäàæ ºðõèéí
õýðýãëýýã òºëººëºõ ÷àäâàðòàé, õ¿í àìûí
ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé íýð
òºð뺺ñ á¿ðäýõ áºãººä îäîîãîîð хóâèéí
çîðèóëàëòòàé õýðýãëýýíèé
áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé àíãèëàëûí 12 á¿ëãýýð
287 íýðèéí áàðàà,
• ¿éë÷èëãýýã ýíý ñàãñàíä ñîíãîæ àâñàí.
Хэрэглээний үнийн индекс
– Зураг 22.11-д ХҮИ-
ийн сагсны бүтцийг
харуулжээ.
– Орон сууц хамгийн
өндөр хувийг эзлэж
байна.
– Тээвэр, хоол хүнс ба
уух юм хамгийн
өндөр хувийг эзлэж
буй дараачийн бүлэг
болж байна.
– Үлдсэн бүлгүүд
сагсны 25 хувийг
бүрдүүлж байна.
Хэрэглээний үнийн индекс
Зурагт ХҮИ-ийн
сагсны бүтцийг
харуулжээ.
Хүнс хамгийн өндөр
хувийг эзлэж байна.
Хувцас, тээвэр
холбоо хамгийн
өндөр хувийг эзлэж
буй дараачийн бүлэг
болж байна.
Үлдсэн бүлгүүд
сагсны 35 хувийг
бүрдүүлж байна.
38%
14.7%
13.4%
0
20
40
60
80
100
120
2009
Нэгхүндсардноогдоххэрэглээндэзлэххувь
Удаан эдэлгээтэй бараа
Согтууруулах ундаа, тамхи
Түрээс
Үйлчилгээ
Халаалт
Эрүүл мэнд
Боловсрол
Бусад
Тээвэр холбоо
Хувцас
Хүнс
Хэрэглээний үнийн индекс
– Сар бүрийн үнийн судалгаа
• Монгол улсын хувьд үíèéí ñóäàëãààã íèéñëýë
õîòîä ñàð á¿ðèéí 22-28-íä, àéìãèéí òºâä 18-20-íä
òîãòìîë ÿâóóëíà. Íèéñëýë õîòîä ¿íèéí õýëáýëçýë
èõòýé õ¿íñíèé ãîë íýðèéí áàðààíû ¿íèéã 7 õîíîã
òóòàì ñóäëàíà.
– ХҮИ-ийг тооцох
– 1. Суурь оны үнээр ХҮИ-ийн сагсны зардлыг тооцох
– 2. Тухайн оны үнээр ХҮИ-ийн сагсны зардлыг тооцох
– 3. Тухайн оны ХҮИ-ийг тооцох
Хэрэглээний үнийн индекс
– ХҮИ-ийн тооцооллыг жишээн дээр хийцгээе.
– Нэгэн эдийн засагт хүмүүс зөвхөн амтат жүрж ба
үс засалт гэсэн бараа, үйлчилгээг хэрэглэдэг гэж
үзье. ХҮИ-ийн сагсанд 10 жүрж, 5 удаа үс засах
үйлчилгээ байдаг.
– Дараах хүснэгтэд суурь оны үнийг харуулсан
байна.
Бараа, үйлчи
лгээ
Тоо
хэмжээ
Үнэ
Жүрж 10 $1.00
Үс засалт 5 $8.00
Хэрэглээний үнийн индекс
– Суурь онд ХҮИ-ийн сагсны зардал 50 доллартай
тэнцүү.
Бараа, үйл
чилгээ
Тоо
хэмжээ
Үнэ
ХҮИ-ийн
сагсны
зардал
Жүрж 10 $1.00 $10
Үс засалт 5 $8.00 $40
Суурь оны үнээр илэрхийлсэн сагсны
зардал
$50
Хэрэглээний үнийн индекс
Бараа,
үйлчилгээ
Тоо
хэмжээ
Үнэ ХҮИ-ийн
сагсны
зардал
Жүрж 10 $2.00 $20
Үс засалт 5 $10.00 $50
Тухайн оны үнээр илэрхийлсэн сагсны
зардал
$70
– Доорх хүснэгтэд тухайн оны үнийг харуулсан болно.
– Тухайн оны үнээр тооцсон ХҮИ-ийн сагсны зардал 70
доллартай тэнцүү.
Хэрэглээний үнийн индекс
– ХҮИ-ийг дараах томъёог ашиглан тооцдог.
– ХҮИ = (Тухайн оны үнээр тооцсон сагсны
зардал/Суурь оны үнээр тооцсон сагсны зардал) ×
100.
– Авч үзэж буй жишээний хувьд дээрх томъёог
ашиглан ХҮИ-ийг тооцвол
– ХҮИ = (70 доллар/50 доллар) × 100 = 140.
– ХҮИ суурь онтой харьцуулахад тайлант онд 40
хувиар өссөнийг харуулна.
Хэрэглээний үнийн индекс
• Инфляцийг хэмжих
– ХҮИ-ийг тооцож буй гол зорилго бол инфляцийг
хэмжих явдал юм.
– Инфляцийн түвшин нь хоёр хугацааны (сар, он)
хоо-рондох үнийн түвшний өөрчлөлтийн хувь юм.
– Инфляцийн түвшнийг томъёогоор илэрхийлвэл:
– Инфляцийн түвшин = [( энэ жилийн ХҮИ – өнгөрсөн
жилийн ХҮИ)/өнгөрсөн жилийн ХҮИ] × 100.
Хэрэглээний үнийн индекс
– Зураг 22.12-д үнийн түвшин ба инфляцийн
хоорондох хамаарлыг харуулсан байна.
– Зураг 22.12(a)-д 1971-2006 оны хоорондох
ХҮИ-ийг харуулжээ.
Хэрэглээний үнийн индекс
• Гажуудалтай ХҮИ
– ХҮИ нь дараах дөрвөн шалтгааны улмаас бодит
инфляцийг нэмэгдүүлдэг.
 Шинэ бараа, үйлчилгээний гажуудал
 Чанарын өөрчлөлтийн гажуудал
 Бараа, үйлчилгээний орлуулалтын гажуудал
 Борлуулах цэгийн орлуулалтын гажуудал
Лецк дуусав.

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...
зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...
зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...Adilbishiin Gelegjamts
 
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв Adilbishiin Gelegjamts
 
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засаг
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засагLecture 14 - Нээлттэй эдийн засаг
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засагЭнхтамир Ш
 
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/ төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/ Adilbishiin Gelegjamts
 
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../ Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../ Adilbishiin Gelegjamts
 
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Adilbishiin Gelegjamts
 
Үйлдвэрлэлийн зардал
Үйлдвэрлэлийн зардалҮйлдвэрлэлийн зардал
Үйлдвэрлэлийн зардалGantulga Jargalsaikhan
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл ажилгүйдэл
ажилгүйдэл Aska Ashka
 
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээллекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээлJust Burnee
 
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголт
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголтнийлүүлэлт түүний тухай ойлголт
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголтБ. Нямгэрэл
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэлажилгүйдэл
ажилгүйдэлTj Crew
 
Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1 Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1 Adilbishiin Gelegjamts
 
Өрсөлдөөн ба монополь
Өрсөлдөөн ба монополь Өрсөлдөөн ба монополь
Өрсөлдөөн ба монополь Adilbishiin Gelegjamts
 

Was ist angesagt? (20)

зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...
зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...
зах зээлийн хэлбэр ба өрсөлдөөн /Монополь, төгс өрсөлдөөн, олигополь ... гэх ...
 
лекц №7
лекц №7лекц №7
лекц №7
 
лекц №6
лекц №6лекц №6
лекц №6
 
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв
Төрийн эдийн засгийн зохицуулалт, татвар, төсөв
 
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засаг
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засагLecture 14 - Нээлттэй эдийн засаг
Lecture 14 - Нээлттэй эдийн засаг
 
Lecture 10
Lecture 10Lecture 10
Lecture 10
 
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/ төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/
төгс өрсөлдөөнт зах зээл /Үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үнэ бүрдэлт/
 
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../ Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../
Үйлдвэрлэлийн зардал-1а /тогтмол болон хувьсах зардал гэх мэт.../
 
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
Макро эдийн засгийн судлах зүйл, үндсэн зорилго ба асуудал
 
Үйлдвэрлэлийн зардал
Үйлдвэрлэлийн зардалҮйлдвэрлэлийн зардал
Үйлдвэрлэлийн зардал
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
 
Lekts 3
Lekts 3Lekts 3
Lekts 3
 
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээллекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
лекц № 12 Хүчин зүйлийн зах зээл
 
Lecture 9
Lecture 9Lecture 9
Lecture 9
 
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголт
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголтнийлүүлэлт түүний тухай ойлголт
нийлүүлэлт түүний тухай ойлголт
 
ажилгүйдэл
ажилгүйдэлажилгүйдэл
ажилгүйдэл
 
Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1 Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1
 
Өрсөлдөөн ба монополь
Өрсөлдөөн ба монополь Өрсөлдөөн ба монополь
Өрсөлдөөн ба монополь
 
Бизнесийн хэлбэрүүд
Бизнесийн хэлбэрүүдБизнесийн хэлбэрүүд
Бизнесийн хэлбэрүүд
 
лекц №8
лекц №8лекц №8
лекц №8
 

Andere mochten auch

инфляци
инфляциинфляци
инфляциtulgaa14
 
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци  /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...Инфляци гэж юу вэ? Инфляци  /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...Adilbishiin Gelegjamts
 
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)Мони Гоша
 
олон улсын худалдаа
олон улсын худалдааолон улсын худалдаа
олон улсын худалдааTuru Turuu
 
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загвар
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загварзардлын үржүүлэгч кейнсийн загвар
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загварTuru Turuu
 
National calculation systems
National calculation systemsNational calculation systems
National calculation systemsJust Burnee
 
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/ Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/ Adilbishiin Gelegjamts
 
Lecture.3
Lecture.3Lecture.3
Lecture.3Tj Crew
 
Lecture.1
Lecture.1Lecture.1
Lecture.1Tj Crew
 
Имфляци зөв алдаагүй
Имфляци зөв алдаагүйИмфляци зөв алдаагүй
Имфляци зөв алдаагүйManlaibayar Akmb
 
лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7ariunubu
 
Lecture.7
Lecture.7Lecture.7
Lecture.7Tj Crew
 
сангийн бодлого
сангийн бодлогосангийн бодлого
сангийн бодлогоTuru Turuu
 
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...batnasanb
 
эдийн засгийн өсөлт
эдийн засгийн өсөлтэдийн засгийн өсөлт
эдийн засгийн өсөлтБ. Нямгэрэл
 

Andere mochten auch (20)

инфляци
инфляциинфляци
инфляци
 
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци  /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...Инфляци гэж юу вэ? Инфляци  /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...
Инфляци гэж юу вэ? Инфляци /Хэрэглээний үнийн индекс, ДНБ-ний дефлятор гэх м...
 
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)
Ажилгүйдэл(Д.Гангантөгс ХУИС)
 
Bie daalt 1
Bie daalt 1Bie daalt 1
Bie daalt 1
 
олон улсын худалдаа
олон улсын худалдааолон улсын худалдаа
олон улсын худалдаа
 
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загвар
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загварзардлын үржүүлэгч кейнсийн загвар
зардлын үржүүлэгч кейнсийн загвар
 
National calculation systems
National calculation systemsNational calculation systems
National calculation systems
 
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/ Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/
Олон улсын худалдаа /гадаад худалдаа/
 
Lecture.3
Lecture.3Lecture.3
Lecture.3
 
Сангийн бодлого
Сангийн бодлогоСангийн бодлого
Сангийн бодлого
 
инфляци
инфляциинфляци
инфляци
 
Lecture.1
Lecture.1Lecture.1
Lecture.1
 
Имфляци зөв алдаагүй
Имфляци зөв алдаагүйИмфляци зөв алдаагүй
Имфляци зөв алдаагүй
 
лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7
 
RMON304
RMON304RMON304
RMON304
 
Lecture.7
Lecture.7Lecture.7
Lecture.7
 
ECON121-20160520
ECON121-20160520ECON121-20160520
ECON121-20160520
 
сангийн бодлого
сангийн бодлогосангийн бодлого
сангийн бодлого
 
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...
Нямдаваа - МОНГОЛ ОРНЫ ИНФЛЯЦИЙН ТҮВШИН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ИНФЛЯЦИД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮ...
 
эдийн засгийн өсөлт
эдийн засгийн өсөлтэдийн засгийн өсөлт
эдийн засгийн өсөлт
 

Ähnlich wie Ажилгүйдэл баинфляци

Macro L4.2019-2020
Macro L4.2019-2020Macro L4.2019-2020
Macro L4.2019-2020hicheel2020
 
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэл
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэлхөдөлмөрийн зардлын бүртгэл
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэлEnebish Vandandulam
 
Econ l11. 2020 2021on
Econ l11. 2020  2021onEcon l11. 2020  2021on
Econ l11. 2020 2021onhicheel2020
 
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээл
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээлхөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээл
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээлsuvdaa chimedregzen
 
ажилгүйдэл, түүний хэлбэр
ажилгүйдэл, түүний хэлбэражилгүйдэл, түүний хэлбэр
ажилгүйдэл, түүний хэлбэрtserendulamaa
 
Microl14.2019 2020
Microl14.2019 2020Microl14.2019 2020
Microl14.2019 2020hicheel2020
 
Hrm and payroll cycle
Hrm and payroll cycleHrm and payroll cycle
Hrm and payroll cycledsoyol
 
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013 Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013 Hodolmor
 
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ, ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГАА
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ,  ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГААГ. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ,  ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГАА
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ, ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГААbatnasanb
 
хөдөлмөр эрхлэлт
хөдөлмөр эрхлэлтхөдөлмөр эрхлэлт
хөдөлмөр эрхлэлтAska Ashka
 
Зардлын бүртгэл Лекц 7
Зардлын бүртгэл Лекц 7Зардлын бүртгэл Лекц 7
Зардлын бүртгэл Лекц 7Bbujee
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2Pmunkh
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2Pmunkh
 
Lecture 7
Lecture 7Lecture 7
Lecture 7Bbujee
 

Ähnlich wie Ажилгүйдэл баинфляци (20)

Macro L4.2019-2020
Macro L4.2019-2020Macro L4.2019-2020
Macro L4.2019-2020
 
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэл
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэлхөдөлмөрийн зардлын бүртгэл
хөдөлмөрийн зардлын бүртгэл
 
Econ l11. 2020 2021on
Econ l11. 2020  2021onEcon l11. 2020  2021on
Econ l11. 2020 2021on
 
оаам л12
оаам л12оаам л12
оаам л12
 
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээл
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээлхөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээл
хөдөлмөрийн төгс өрсөлдөөнт зах зээл
 
ажилгүйдэл, түүний хэлбэр
ажилгүйдэл, түүний хэлбэражилгүйдэл, түүний хэлбэр
ажилгүйдэл, түүний хэлбэр
 
Microl14.2019 2020
Microl14.2019 2020Microl14.2019 2020
Microl14.2019 2020
 
Hrm and payroll cycle
Hrm and payroll cycleHrm and payroll cycle
Hrm and payroll cycle
 
Lekts 15 16 ajilgvidel, tvvniig buuruulah
Lekts 15 16 ajilgvidel, tvvniig buuruulahLekts 15 16 ajilgvidel, tvvniig buuruulah
Lekts 15 16 ajilgvidel, tvvniig buuruulah
 
Chanariin tuluvluguu (1)
Chanariin tuluvluguu (1)Chanariin tuluvluguu (1)
Chanariin tuluvluguu (1)
 
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013 Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013
Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа-2013
 
Ajilguidel
AjilguidelAjilguidel
Ajilguidel
 
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ, ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГАА
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ,  ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГААГ. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ,  ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГАА
Г. Мөнхцэцэг - ЦАЛИН ХӨЛС УРАМШУУЛЛЫН БҮТЭЦ, ХЭРЭГЛЭЭНД ХИЙСЭН СУДАЛГАА
 
хөдөлмөр эрхлэлт
хөдөлмөр эрхлэлтхөдөлмөр эрхлэлт
хөдөлмөр эрхлэлт
 
Зардлын бүртгэл Лекц 7
Зардлын бүртгэл Лекц 7Зардлын бүртгэл Лекц 7
Зардлын бүртгэл Лекц 7
 
Macro l 14
Macro l 14Macro l 14
Macro l 14
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2
 
Random 120331033904-phpapp02
Random 120331033904-phpapp02Random 120331033904-phpapp02
Random 120331033904-phpapp02
 
Lecture 7
Lecture 7Lecture 7
Lecture 7
 

Mehr von Just Burnee

Лекц №-11 Олигополь зах зээл
Лекц №-11 Олигополь зах зээлЛекц №-11 Олигополь зах зээл
Лекц №-11 Олигополь зах зээлJust Burnee
 
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмж
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмжлекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмж
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, МэдрэмжJust Burnee
 
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны арга
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны аргаЛекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны арга
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны аргаJust Burnee
 
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалтүнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалтJust Burnee
 
Үйлдвэрлэл ба зардлын онол
Үйлдвэрлэл ба зардлын онолҮйлдвэрлэл ба зардлын онол
Үйлдвэрлэл ба зардлын онолJust Burnee
 
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛ
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛМЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛ
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛJust Burnee
 
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗО
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗОСангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗО
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗОJust Burnee
 
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬ
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬМУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬ
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬJust Burnee
 
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдаа
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдааХүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдаа
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдааJust Burnee
 
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргуудХүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргуудJust Burnee
 
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэрНийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэрJust Burnee
 
Macro economics introduction
Macro economics introductionMacro economics introduction
Macro economics introductionJust Burnee
 
National calculation systems
National calculation systemsNational calculation systems
National calculation systemsJust Burnee
 
Макро эдийн засаг лекц
Макро эдийн засаг лекцМакро эдийн засаг лекц
Макро эдийн засаг лекцJust Burnee
 
Huchin zuil zah zeel
Huchin zuil zah zeelHuchin zuil zah zeel
Huchin zuil zah zeelJust Burnee
 

Mehr von Just Burnee (20)

Лекц №-11 Олигополь зах зээл
Лекц №-11 Олигополь зах зээлЛекц №-11 Олигополь зах зээл
Лекц №-11 Олигополь зах зээл
 
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмж
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмжлекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмж
лекц № 3 ба 4 Эрэлт, Нийлүүлэлт, Мэдрэмж
 
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны арга
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны аргаЛекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны арга
Лекц №-1 Эдийн засгийн онолын судлах зүйл, судалгааны арга
 
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалтүнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт
үнэ ба бүтээгдэхүүний шийдвэр гаргалт
 
Үйлдвэрлэл ба зардлын онол
Үйлдвэрлэл ба зардлын онолҮйлдвэрлэл ба зардлын онол
Үйлдвэрлэл ба зардлын онол
 
Lecture 4
Lecture 4Lecture 4
Lecture 4
 
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛ
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛМЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛ
МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭЗО-ийн ХИЧЭЭЛ
 
Money theory
Money theoryMoney theory
Money theory
 
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗО
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗОСангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗО
Сангийн бодлого бодох томъёонууд ЭЗО
 
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬ
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬМУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬ
МУИС-ийн ЗАВХАН СУРГУУЛЬ
 
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдаа
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдааХүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдаа
Хүний хөгжил эдийн засгийн өсөлтийн уялдаа
 
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргуудХүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
 
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэрНийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр
Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр
 
Macro economics introduction
Macro economics introductionMacro economics introduction
Macro economics introduction
 
National calculation systems
National calculation systemsNational calculation systems
National calculation systems
 
Макро эдийн засаг лекц
Макро эдийн засаг лекцМакро эдийн засаг лекц
Макро эдийн засаг лекц
 
Audit slaid 1 4
Audit slaid 1 4Audit slaid 1 4
Audit slaid 1 4
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
Huchin zuil zah zeel
Huchin zuil zah zeelHuchin zuil zah zeel
Huchin zuil zah zeel
 
Oligopoly
OligopolyOligopoly
Oligopoly
 

Ажилгүйдэл баинфляци

  • 1. Ажил эрхлэлт ба үнийн түвшинг хэмжих БҮЛЭГ 22
  • 2. Энэ бүлгийг судалсны дараа та дараах мэдлэгийг олж авна – Ажилгүйдлийн түвшин, ажиллах хүчний оролцооны түвшин, ажил эрхлэлтийн түвшин, нийт ажилласан цагийг тодорхойлох – Ажилгүйдлийн шалтгаан, түүний үргэлжлэх хугацаа, ажилгүйдэлд өртдөг нийгмийн анги давхарга, биз-несийн мөчлөгийн үе шатуудад ажилгүйдэл хэрхэн хэлбэлздэг талаар тайлбарлах – Хэрэглээний үнийн индексийг ашиглан үнийн түвшин болон инфляцийн түвшнийг хэрхэн хэмждэг талаар тайлбарлах
  • 3. Чухал дохио • Сар бүр аливаа улс орон эдийн засгийн эрүүл байдлыг үнэлэхийн тулд ажилгүйдлийн өөрчлөлтийн чиг хандлагыг шинжилж байдаг. • Бид ажилгүйдлийг хэрхэн хэмждэг вэ? Мөн хөдөл- мөрийн зах зээлийн талаар сонирхохдоо өөр ямар үзүүлэлт ашигладаг вэ? • Боломжийн цалинтай ажилтай байснаар амьжиргааны түвшин бүрэн баталгаажиж буй хэрэг биш бөгөөд амьжиргааны зардал мөн чухал байдаг. • Иймээс бид хэрэглээний үнийн индекс гэж юу болох, энэ үзүүлэлтийг хэрхэн хэмжиж, ашигладаг талаар мэдэх шаардлагатай.
  • 4. Ажил эрхлэлт ба цалин • Хүн амын судалгаа • ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîî б¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí ñàðûí ìýäýýã òºâ,îðîí íóòãèéí õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñийн ñàð á¿ð ãàðãàсан мэдээг нэгтгэн гаргадаг. • Хүн амыг хоёр бүлэгт хуваана. Үүнд: 1. Хөдөлмөрийн насны хүн ам гэдэг нь Монгол óëñûí õóóëèàð çºâøººðºãäñºí 16-54 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿ä, 16-59 íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äийг хамруулан ойлгодог. – 2. Бусад хүн ам гэдэг нь хөдөлмөрийн насны хүн амд орохгүй хүмүүс багтана.
  • 5. Ажил эрхлэлт ба цалин – Хөдөлмөрийн насны хүн амыг дараах хоёр бүлэгт хуваана. Үүнд: 1. Ажиллах хүч (Эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам) • Îëîí óëñûí õºäºëìºðèéí áàéãóóëëàãûí àðãà÷ëàëûí äàãóó àæèëëàõ õ¿÷ íü àæèëëàã÷èä áîëîí õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîîíû íèéëáýð þì. 2. Ажиллах хүчинд багтахгүй хүмүүс • Õºäºëìºðèéí íàñíû àæèë ýðõýëäýãã¿é, õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëã¿é õ¿ì¿¿ñ, õºäºëìºðèéí íàñíû ñóðàëöàã÷èä, õóãàöààò öýðãèéí àëáàí õààã÷èä, õîðèãäîë õ¿ì¿¿ñèéã àæèëëàõ õ¿÷èíä õàìруулдаггүй.
  • 6. Ажил эрхлэлт ба цалин • Ажилгүйчүүд • Ìîíãîë óëñûí õóóëèàð çºâøººðºãäñºí õºäºëìºðëºõ íàñíû, õºäºëìºð ýðõëýõ ÷àäâàðòàé, öàëèí õºëñòýé àæèë áîëîí õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõýëäýãã¿é, òóõàéí ¿åä àæèëëàõàä áýëýí, öàëèí õºëñòýé àæèë èäýâõèòýé ýðæ, õàéæ áàéãàà õºäºëìºð çîõèöóóëàëòûí àëáàíä á¿ðòã¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñèéã àæèëã¿é÷¿¿ä ãýíý. • Ажил идэвхитэй хайж байгаа хүн хýðýâ 3 ñàðûí äîòîð èðæ ìýäýãäýæ, àñóóæ ëàâëàõã¿é áîë àæèëã¿é÷¿¿äèéí á¿ðòãýëýýñ õàñàãäдаг.
  • 7. Ажил эрхлэлт ба цалин • Хөдөлмөрийн зах зээлийн гурван үзүүлэлт  Ажилгүйдлийн түвшин  Ажиллах хүчний оролцооны түвшин  Ажил эрхлэлтийн түвшин
  • 8. Ажил эрхлэлт ба цалин • Ажилгүйдлийн түвшин – Ажилгүйдлийн түвшин нь ажиллах хүчинд ажилгүй хүмүүсийн эзэлж буй хувийн жин юм. – Ажилгүйдлийн түвшин = (Ажилгүйчүүд/ажиллах хүч) × 100. – Ажилгүйдлийн түвшин бизнесийн мөчлөгийн уналтын үед дээд цэгтээ хүрдэг. – 2009 оны байдлаар Үндэсний статистикийн хорооны тооцож мэдээллэснээр ажилгүйдлийн түвшин нь 11,6 хувь байна.
  • 9. Ажил эрхлэлт ба цалин • Ажиллах хүчний оролцооны түвшин – Ажиллах хүчний оролцооны түвшин гэдэг нь хөдөл-мөрийн насны хүн амд ажиллах хүчний эзэлж буй хувийн жин юм. – Ажиллах хүчний оролцооны түвшин = (Ажиллах хүч/Хөдөлмөрийн насны хүн ам) × 100. – 2009 оны байдлаар Монгол улсын ажиллах хүч 1137.9 мянган хүн, хөдөлмөрийн насны хүн ам 1704.4 мянган хүн байжээ. – Эндээс ажиллах хүчний оролцооны түвшинг тооцвол 61,8 хувь байна.
  • 10. Ажил эрхлэлт ба цалин • Ажил эрхлэлтийн түвшин • Ажил эрхлэлтийн түвшин нь ажиллагчдын хөдөлмө-рийн насны хүн амд эзлэх хувийн жин юм. – Ажил эрхлэлтийн түвшин = (Ажиллагчдын тоо/Хөдөлмөрийн насны хүн ам) × 100. – 2009 оны байдлаар Монгол улсын ажиллагчдын тоо 1006.3 мянган хүн, харин хөдөлмөрийн насны хүн ам 1704.4 мянган хүн байсан байна. – Эндээс ажил эрхлэлтийн түвшнийг тооцвол 88.4 (59.04 дээрх томъёогоор тооцоход) хувь болно.
  • 11. Ажил эрхлэлт ба цалин • Нийт ажилласан цаг – Нийт ажилласан цаг нь тухайн жилийн туршид бүх ажилчны ажилласан нийт цагийн хэмжээ юм. – Нийт ажилласан цаг 1960-аад оноос хойш өссөн бөгөөд гэхдээ дундаж ажлын долоо хоног богиноссон учраас нийт ажиллагчдын тооны өсөлтийн түвшнээс бага байсан болно.
  • 12. Ажил эрхлэлт ба цалин • Бодит цалингийн түвшин – Бодит цалингийн түвшин нь ажилласан цагаар худалдан авах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ юм. – Зураг 22.5-д 1961- 2006 хоорондох ажлын цагт ноогдох нийт хөдөлмө-рийн нөхөн төлбөр хэл- бэрээр тооцсон бодит цалингийн түвшнийг харуулжээ.
  • 13. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Ажилгүйдлийн бүтэц – Хүмүүс дараах тохиолдолд ажилгүйдлийн эгнээнд ордог. Үүнд: – 1. Ажлын байраа алдах, тэгээд өөр ажлын байр хайх – 2. Ажлын байраа орхих, тэгээд өөр ажлын байр хайх – 3. Ажлын байр хайхаар ажиллах хүчинд орох эсвэл дахин орох – Хүмүүсийн хувьд ажилгүйдлийн хугацаа дараах тохиолдолд дуусгавар болно. – 1. Ажилд орох эсвэл дахин дуудагдах – 2. Ажиллах хүчнээс гарах
  • 14. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт –Зураг 22.6-д хөдөлмөрийн зах зээл дээр олон төрлийн нөхцөл байдал бүхий урсгал явагдаж байдгыг харуулжээ.
  • 15. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт – Ажилгүйдлийн шалтгаан – Зураг 22.7-д 1981- 2006 оны хооронд ажилгүйдлийг үүссэн шалтгаанаар нь харьцуулан харуулжээ. Ажлын байраа орхисон хүмүүс хамгийн бага байсан байна. Ажлын байраа алдагсад хамгийн их байсан бөгөөд мөн хамгийн хэлбэлзэлтэй байжээ.
  • 16. – Ажилгүйдлийн үргэлжлэх хугацаа – Зураг 22.8-д 1989 оны биз-несийн мөчлөгийн сэргэл-тийн дээд цэг болон 1992 оны уналтын доод цэгийн орчимд ажилгүйдлийн үр-гэлжлэх хугацааг харуулсан байна. Ажилгүйдлийн үргэлжлэх хугацаа уналтын үед өснө. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт
  • 17. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Ажилгүйдлийн хэлбэр – Ажилгүйдлийг дараах гурван хэлбэрээр ангилах боломжтой. Үүнд:  Шилжилтийн ажилгүйдэл  Бүтцийн ажилгүйдэл  Мөчлөгийн ажилгүйдэл
  • 18. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Шилжилтийн ажилгүйдэл – Шилжилтийн ажилгүйдэл нь хөдөлмөрийн зах зээлийн энгийн эргэлт болон өөрчлөлтөөс үүсдэг. – Ажил эрхлэлт болон ажилгүйдэл нь ажилгүйчүүдийг шинэ ажлын байр хайхыг шаарддаг. – Ажиллах хүчинд шинээр орох эсвэл дахин орж ирж буй хүмүүсийн тоо өсөх болон ажилгүйдлийн нөхөн төлбөр өсөх нь шилжилтийн ажилгүйдлийг нэмэгдүүлдэг.
  • 19. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Бүтцийн ажилгүйдэл – Бүтцийн ажилгүйдэл гэдэг нь ажлын байрны байршил болон тухайн ажлыг гүйцэтгэхэд шаардлагатай ур чадварыг өөрчлөх технологийн дэвшил, гадаадын өрсөлдөөнөөс үүснэ. – Бүтцийн ажилгүйдэл шилжилтийн ажилгүйдэлтэй харьцуулахад урт хугацаагаар үргэлжилдэг. • Мөчлөгийн ажилгүйдэл – Мөчлөгийн ажилгүйдэл нь бизнесийн мөчлөгийн үе шатуудад ажилгүйдэл хэлбэлзэх үйл явц юм.
  • 20. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Бүрэн ажил эрхлэлт – Бүрэн ажил эрхлэлт нь мөчлөгийн ажилгүйдэл байхгүй эсвэл ажилгүйдэл зөвхөн шилжилтийн болон бүтцийн ажилгүйдлийн нийлбэртэй тэнцүү байх тохиолдолд бий болно. – Бүрэн ажил эрхлэлттэй байх үеийн ажилгүйдлийн түвшинг хэвийн ажилгүйдлийн түвшин гэж нэрлэдэг. – АНУ-ын хэвийн ажилгүйдлийн түвшин 1980-аад оны эхэн үед өндөр байсан бөгөөд аажмаар буурсан билээ.
  • 21. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Бизнесийн мөчлөгийн үе шатууд дахь бодит ДНБ ба ажилгүйдэл – Потенциал ДНБ гэдэг нь бүрэн ажил эрхлэлттэй байх үеийн бодит ДНБ-ий хэмжээ юм. – Потенциал ДНБ нь тухайн эдийн засгийн үйлдвэрлэлийн хүчин чадалтай таарч байдаг. – Бизнесийн мөчлөгийн үе шатуудад тухайн хугацааны бодит ДНБ потенциал ДНБ-ийхээ орчимд хэлбэлзэж байдаг ба ажилгүйдлийн түвшин ч мөн хэвийн ажил-гүйдлийн түвшнийхээ орчимд хэлбэлздэг байна.
  • 22. Ажилгүйдэл ба бүрэн ажил эрхлэлт • Бизнесийн мөчлөгийн үе шатууд дахь бодит ДНБ ба ажилгүйдэл – Зураг 22.10-д бодит ДНБ ба ажилгүйдлийн түвшин, мөн потенциал ДНБ болон хэвийн ажилгүйдлийн түвшний үнэлгээг харуулсан байна.
  • 23. Хэрэглээний үнийн индекс – Монголын Үндэсний Статистикийн Хороо (ХСХ) сар бүр хэрэглээний үнийн индексийг тооцдог. • Хэрэглээний үнийн индекс (ХҮИ) íü õýðýãëýã÷äèéí õóäàëäàн àâñàí áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë, ÷àíà𠺺ð÷ëºëòã¿é òîãòâîðòîé áàéõàä (тогтмол сагс) ¿íý äóíäæààð õýðõýí ººð÷ëºãäºæ áóéã õýìæèõ ¿ç¿¿ëýëò áºãººä íèéò ºðõººð òîîöñîí ¿íèéí äóíäàæ ººð÷ëºëòèéã õàðóóëíà.
  • 24. Хэрэглээний үнийн индекс • ХҮИ-ийг ойлгох – ХҮИ нь сонгон авсан суурь онд 100-тай тэнцүү байна. – Сүүлийн үеийн ХҮИ-ийг 2005 оны 12 сарыг суурь он гэж үзэн тооцсон байдаг. – 2005 оны 12 сард ХҮИ 100-тай тэнцүү. – 2009 оны 12 сарын ХҮИ 159,1 хувь байна. – Энэхүү тоо бидэнд бараа, үйлчилгээний тогтмол сагсны хувьд нийт хэрэглэгчдийн төлж буй үнийн дундаж 2009 онд суурь онтой харьцуулахад 59,1 хувиар өсчээ гэдгийг хэлж байна.
  • 25. Хэрэглээний үнийн индекс • ХҮИ-ийг тооцох үе шат – ХҮИ-ийг тооцохдоо дараах гурван үе шаттайгаар хийдэг. Үүнд:  ХҮИ-ийн сагсыг сонгох  Сар бүрийн үнийн судалгааг явуулах  ХҮИ-ийг тооцох
  • 26. Хэрэглээний үнийн индекс – ХҮИ-ийн сагс – ХҮИ-ийн сагс нь тогтмол бус явуулдаг Өрхийн Орлого Зарлагын судалгаанд үндэслэдэг. • Õýðýãëýýíèé ñàãñ íü äóíäàæ ºðõèéí õýðýãëýýã òºëººëºõ ÷àäâàðòàé, õ¿í àìûí ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºð뺺ñ á¿ðäýõ áºãººä îäîîãîîð хóâèéí çîðèóëàëòòàé õýðýãëýýíèé áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé àíãèëàëûí 12 á¿ëãýýð 287 íýðèéí áàðàà, • ¿éë÷èëãýýã ýíý ñàãñàíä ñîíãîæ àâñàí.
  • 27. Хэрэглээний үнийн индекс – Зураг 22.11-д ХҮИ- ийн сагсны бүтцийг харуулжээ. – Орон сууц хамгийн өндөр хувийг эзлэж байна. – Тээвэр, хоол хүнс ба уух юм хамгийн өндөр хувийг эзлэж буй дараачийн бүлэг болж байна. – Үлдсэн бүлгүүд сагсны 25 хувийг бүрдүүлж байна.
  • 28. Хэрэглээний үнийн индекс Зурагт ХҮИ-ийн сагсны бүтцийг харуулжээ. Хүнс хамгийн өндөр хувийг эзлэж байна. Хувцас, тээвэр холбоо хамгийн өндөр хувийг эзлэж буй дараачийн бүлэг болж байна. Үлдсэн бүлгүүд сагсны 35 хувийг бүрдүүлж байна. 38% 14.7% 13.4% 0 20 40 60 80 100 120 2009 Нэгхүндсардноогдоххэрэглээндэзлэххувь Удаан эдэлгээтэй бараа Согтууруулах ундаа, тамхи Түрээс Үйлчилгээ Халаалт Эрүүл мэнд Боловсрол Бусад Тээвэр холбоо Хувцас Хүнс
  • 29. Хэрэглээний үнийн индекс – Сар бүрийн үнийн судалгаа • Монгол улсын хувьд үíèéí ñóäàëãààã íèéñëýë õîòîä ñàð á¿ðèéí 22-28-íä, àéìãèéí òºâä 18-20-íä òîãòìîë ÿâóóëíà. Íèéñëýë õîòîä ¿íèéí õýëáýëçýë èõòýé õ¿íñíèé ãîë íýðèéí áàðààíû ¿íèéã 7 õîíîã òóòàì ñóäëàíà. – ХҮИ-ийг тооцох – 1. Суурь оны үнээр ХҮИ-ийн сагсны зардлыг тооцох – 2. Тухайн оны үнээр ХҮИ-ийн сагсны зардлыг тооцох – 3. Тухайн оны ХҮИ-ийг тооцох
  • 30. Хэрэглээний үнийн индекс – ХҮИ-ийн тооцооллыг жишээн дээр хийцгээе. – Нэгэн эдийн засагт хүмүүс зөвхөн амтат жүрж ба үс засалт гэсэн бараа, үйлчилгээг хэрэглэдэг гэж үзье. ХҮИ-ийн сагсанд 10 жүрж, 5 удаа үс засах үйлчилгээ байдаг. – Дараах хүснэгтэд суурь оны үнийг харуулсан байна. Бараа, үйлчи лгээ Тоо хэмжээ Үнэ Жүрж 10 $1.00 Үс засалт 5 $8.00
  • 31. Хэрэглээний үнийн индекс – Суурь онд ХҮИ-ийн сагсны зардал 50 доллартай тэнцүү. Бараа, үйл чилгээ Тоо хэмжээ Үнэ ХҮИ-ийн сагсны зардал Жүрж 10 $1.00 $10 Үс засалт 5 $8.00 $40 Суурь оны үнээр илэрхийлсэн сагсны зардал $50
  • 32. Хэрэглээний үнийн индекс Бараа, үйлчилгээ Тоо хэмжээ Үнэ ХҮИ-ийн сагсны зардал Жүрж 10 $2.00 $20 Үс засалт 5 $10.00 $50 Тухайн оны үнээр илэрхийлсэн сагсны зардал $70 – Доорх хүснэгтэд тухайн оны үнийг харуулсан болно. – Тухайн оны үнээр тооцсон ХҮИ-ийн сагсны зардал 70 доллартай тэнцүү.
  • 33. Хэрэглээний үнийн индекс – ХҮИ-ийг дараах томъёог ашиглан тооцдог. – ХҮИ = (Тухайн оны үнээр тооцсон сагсны зардал/Суурь оны үнээр тооцсон сагсны зардал) × 100. – Авч үзэж буй жишээний хувьд дээрх томъёог ашиглан ХҮИ-ийг тооцвол – ХҮИ = (70 доллар/50 доллар) × 100 = 140. – ХҮИ суурь онтой харьцуулахад тайлант онд 40 хувиар өссөнийг харуулна.
  • 34. Хэрэглээний үнийн индекс • Инфляцийг хэмжих – ХҮИ-ийг тооцож буй гол зорилго бол инфляцийг хэмжих явдал юм. – Инфляцийн түвшин нь хоёр хугацааны (сар, он) хоо-рондох үнийн түвшний өөрчлөлтийн хувь юм. – Инфляцийн түвшнийг томъёогоор илэрхийлвэл: – Инфляцийн түвшин = [( энэ жилийн ХҮИ – өнгөрсөн жилийн ХҮИ)/өнгөрсөн жилийн ХҮИ] × 100.
  • 35. Хэрэглээний үнийн индекс – Зураг 22.12-д үнийн түвшин ба инфляцийн хоорондох хамаарлыг харуулсан байна. – Зураг 22.12(a)-д 1971-2006 оны хоорондох ХҮИ-ийг харуулжээ.
  • 36. Хэрэглээний үнийн индекс • Гажуудалтай ХҮИ – ХҮИ нь дараах дөрвөн шалтгааны улмаас бодит инфляцийг нэмэгдүүлдэг.  Шинэ бараа, үйлчилгээний гажуудал  Чанарын өөрчлөлтийн гажуудал  Бараа, үйлчилгээний орлуулалтын гажуудал  Борлуулах цэгийн орлуулалтын гажуудал