1. Gizakiaren eragina
ingurumenean
Jon Andrade del Olmo
Aitor Martínez Gañan
1.D

2. Kutsadura
• Gizon-emakumeen ekintzen eragina Lur osoko
airera, uretara eta lurzorura iritsi da.
• Kontaminazioa ahal den neurrian murriztu egin
behar da, gizon-emakumeen osasunean, izaki
bizidunetan eta gure ingurunean kalte
garrantzitsuak sortzen dituelako.
• 3 mota daude:
- Airearen kutsadura
- Lurzoruaren kutsadura
- Uraren kutsadura

3. Airearen kutsadura
• Airea premiazkoa da guretzat, izaki bizidun
guztiok arnastu eta bizitzeko ezinbesteko
elementua baita. Ingurune honen aldakuntzak
epe motzean neur daitezkeen ondorio
negatiboak eragiten ditu, hau da gizon-
emakumeen osasunean kaltea edota epe luzera
klimaren aldaketa.
• 5 mota daude: berotegi-efektua, aldaketa
klimatikoa, euri azidoa, ozono-geruzaren
murrizketa eta hirietako airea.

4. Berotegi-efektua
• Atmosferan berotegi-efektu
natural bat badago, eta horri
esker Lurrean bizia aurkitzea
posible da. Karbono dioxidoa
atmosferan aurkitzen dugun
gas naturala da, oxigenoa edo
nitrogenoa bezalako beste
gas-osagai batzuen moduan
eta bero dezente absorbitzeko
kapazitatea dauka. Gaur egun,
gizon-emakumeen ekintzek
(berogailuak, ibilgailuak,
industriak...) eragindako
isurtzeen ondorioz
atmosferaren tenperatura
igotzen ari da. Gehiegizko
berotze hori berotegi-efektuak
sortzen du.

5. Aldaketa klimatikoa
• Atmosferaren
tenperaturaren gaur egungo
gehitze-erritmoa 0,3 ºC 10
urterokoa da eta horrela
jarraitzen badu aldaketa,
berotegi-efektuak eraginda,
zientzialari askoren ustez
mende honen erdialdera
egoera klimatiko berri baten
aurrean jarriko ginateke eta
honen ondorioz
tenperaturan, eurian,
haizean eta ur-mailan
aldaketak gertatuko lirateke.

6. Euri azidoa
• Badira jarduera industrial batzuk
gasen emisioa eragiten dutenak,
eta horiek atmosferan eguzkiaren
erradiazioaren eraginez konposatu
azido bilakatzen dira. Sustantzia
hauek lurrean eta uretan jalkitzen
dira, partikula lehorren moduan
edo euri moduan hezetasuna
dagoenean, eta hortik dator euri
azidoa izena. Bere azidotasun
altuak bai izaki bizidunetan eta bai
ekosistemaren osagai
bizigabeetan eragiten du, batez
ere ahulak diren horietan edo
ingurumeneko baldintzen
aldaketaren ondorioz aldagarriak
direnetan. Airearen aldaketa
honek hurrengo fase batean
lurzoruaren eta uraren kutsadura
eragiten du, eta zuzeneko eragina
du izaki bizidunetan.

7. Ozono-geruzaren murrizketa
• Ozono-geruza, lur-azaletik 10 edo 45 kilometro bitarteko
distantziara aurkitzen dena, Eguzkiak bidaltzen dituen bestelako
erradiazioak, ultramoreak alegia, absorbitzeko helburu garrantzitsua
dauka. Horiek izaki bizidunentzat oso kaltegarriak izan daitezke,
larruazaleko minbizi kopuru handien errudun baitira, edota
bestelako gaixotasunak eragiten dituztelako kontrolik gabe
erradiazio horien aurrean jartzen garenean.
• Ozonoa oso gas ahula da eta kloroarekin edo gizon-emakumeen
ekintzen ondorioz atmosferara isuritako beste sustantziekin
erreakzionatzen duenean, hondatu egiten da. Ozono-geruzaren
aldakuntza oso larria da Antartikan batez ere, hotzaren eraginez
eratzen diren kloro kristalak ahalmen hondagarri handiagoa baitute.

8. Hirietako airea
• Hirigune handiak, atmosfera
kutsatzen duten gasak indartsuki
emititzen dituzten eremuak dira.
Era berean, zarata sortzen dute
eta egoera meteorologiko
zehatzetan tenperatura-
alderanzketen sorreraren
arduradunak dira.
• Ibilgailuak, berogailuak, zentral
energetikoak edo errausketa-
instalazioak bezalako industria-
mota desberdinek eratzen
dituzten emisioek smog edo
laino fotokimikoa delakoa
ingurumen-egoera zehatzetan
sortzen dute. Airean materialak
hondatzen dituzten sustantziak
eratzen dira eta arnasketa-
arazoak edota begitako
narritadurak eragiten dituzte.

9. Lurzoruaren kutsadura
• Bizi garen inguruko lurrak aldaketak izan ohi ditu,
gizakiak berarengan zuzenean nahiz zeharka duen
eraginagatik. Zuzenean, modu natural batez hondatzen
ez diren eta lurraren azala kutsatzen duten hondakinak
sortuz; eta zeharka, urak eta aireak eragiten duten
kutsaduraren bidez.
• Lurra kutsatzea eragiten dute:
- Euri azidoaren ekintza. Euri azidoa batez ere
landareetan eragiten duten lurzoru-aldaketen
arduraduna dela uste da. Lurzorua euri hauen eraginez
behar baino azidoagoa denean, lurzoruko mineralak
konbinatu egiten dira eta landareek ezin dute bere
sustraien bidez horiek xurgatu.

10. - Higadura eta desertifikazioa. Lurzorua modu
naturalean higatzen den arren, gizon-emakumeen
eraginez higadura azkartu egiten da eta azkenik
desertifikazioa gertatzen da. Lurzoruak landare-
estaldura galtzen duenean abeltzaintza eta nekazaritza
ekintzen ondorioz edo azpiegituren eraikuntzagatik,
haizearen eta uraren eraginez higadura gertatzen da.
Gainera, urak eta haizeak daramaten hondakinek eta
sustantzia kutsatzaileek higadura-prozesua areagotu
egiten dute.

11. Uraren kutsadura
• Beruna eta merkurioa
bezalako sustantzia kimikoek,
petrolioak edo detergenteek
kutsatu egiten dituzte gure
urak. Sustantzia hauek ekintza
desberdinen ondorioz
gertatzen dira, industrialak,
etxekoak, nekazaritza eta
abeltzaintzakoak, eta
ontzigintza-sektorearekin
zerikusia dutenak.
• Lau mota daude: lur-azpiko
uren aldakuntza, ibaien
aldakuntza, lakuen aldakuntza
eta itsasoaren aldakuntza.

12. Lur-azpiko uren aldakuntza
• Lur-azpiko akuiferoek, kontsumorako edo nekazaritza
eta abeltzaintzarako ura sortzen dutenek,
kontaminazioaren eta gehiegizko ustiapenaren eragina
sufritzen dute Lurrak iragazi egiten ditu hirietako eta
industrietako isurketak eta kutsatutako euri-ura, eta
horrela, lurpeko urei eragin eta erabiltezin bihurtzen ditu.

13. Ibaien aldakuntza
• Ibaien urak sufritzen dituen
aldakuntzak, gizon-
emakumeen ekintzen
ondorioz gertatzen diren
hondakinen isurketa
zuzenagatik izaten da.
Badaude mikroorganismo
batzuk poluitzaileen
aldakuntzarako oxigeno
asko kontsumitzen dutenak,
horretarako beste izaki
urtarrentzat oxigenoa
murriztuz, haien heriotza
eragiten dutelarik.

14. Lakuen aldakuntza
• Gure lakuetara fosforoan eta
nitrogenoan aberatsak diren
detergente eta ongarri-hondakinak
iristen direnean, algak horiez
elikatu eta azkar ugaltzen dira.
• Lakuetako ura oso gutxi mugitzen
da, ia geldituta dago. Horregatik,
hiltzen diren algak hondoan
gelditzen dira eta
mikroorganismoen ekintza
arazgarriaren ondoren, hurrengo
belaunaldiak elikatzen dira. Horren
ondorioz, nahiz eta isurkiak
gelditu, uraren degradazio-
prozesuak modu naturalean
jarraitzen du: urak arre eta opako
bihurtzen dira, oxigenorik gabe.
Prozesu geldo honi eutrofizazioa
esaten zaio.

15. Itsasoaren aldakuntza
• Itsasoko ura ontzien eta petrolio-plataformen kutsaduraren
arriskuaren menpe aurkitzen da, baita kostaldeko isurkin
zuzenen (hirietako, industrietako eta nekazaritza eta
abeltzaintzako isurkinak) eraginaren menpe edo kutsatutako
ibaiak itsasoratzearen menpe ere. Horrek eragin larriak ditu itsas
ekosistemen faunan eta floran edota arrantzan eta turismo-
ekintzetan.
• Gutxi gorabehera itsasoan barrena garraiatzen
den petrolioaren %10ak itsasoko uretan bukatzen du, hain
beldurgarriak diren Marea beltzak eratuz.