SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 79
CONVIVENCIA, RESOLUCIÓN DE 
CONFLITOS, HABILIDADES SOCIAIS 
DDIINNÁÁMMIICCAASS DDEE 
CCOONNVVIIVVEENNCCIIAA,, 
RREESSOOLLUUCCIIÓÓNN DDEE 
CCOONNFFLLIITTOOSS EE 
HHAABBIILLIIDDAADDEESS 
SSOOCCIIAAIISS. 
Licenza Creative Commons BY-NC-SA 
MMoonnttsseerrrraatt PPéérreezz CCaassttiiññeeiirraa
A INTELIXENCIA EMOCIONAL 
Factores que influen ppaarraa tteerr ééxxiittoo nnaa 
vviiddaa:: 
1.AAuuttooccooññeecceerrssee. Recoñecer os nosos 
sentimentos, emocións e estados de ánimo. 
Poñerlles nome, facelos conscientes, 
percibilos e rreegguullaallooss. 
2.Capacidade de mmoottiivvaacciióónn dun mesm@, 
aauuttooccoonnttrrooll eemmoocciioonnaall, capacidade de 
demorar a gratificación e de sofocar a 
impulsividade. 
3.PPeerrssiissttiirr fronte ás decepcións. 
4.Mostrar eemmppaattííaa.. RReeccooññeecceemmeennttoo ddaass 
eemmoocciióónnss aalllleeaass. 
5.Ter unhas boas hhaabbiilliiddaaddeess ssoocciiaaiiss. Ser 
asertiv@. 
● CONCEPTO DE INTELIXENCIA 
EMOCIONAL. 
-Foi popularizado por Daniel 
Goleman en 1995 coa publicación 
do libro: “Intelixencia Emocional”. 
-Componse de cinco capacidades 
que son decisivas para ter éxito 
na vida. 
--IInntteelliixxeenncciiaa iinnttrraappeerrssoonnaall:: 11,, 22 ee 33 
--IInntteelliixxeenncciiaa iinntteerrppeerrssoonnaall:: 44 ee 55..
A INTELIXENCIA EMOCIONAL 
IIntelixencia ntelixencia iinnttrraappeerrssooaall:: coñecerse a sí mesmo, autoregularse, automotivarse e expresar aquelo que un 
desexa ou sinte de xeito asertivo. 
IInntteelliixxeenncciiaa iinntteerrppeerrssooaall:: Capacidade de comprender ós demáis; que lles motiva, como relacionarse 
adecuadamente. Capacidade de recoñecer e de reaccionar ante o humor, o temperamento e as emocións dos 
outros. Ser capaz de resolver conflitos, recoñecer o punto de vista do outro e de traballar en equipo.
A INTELIXENCIA EMOCIONAL 
Manexar as propias emocións (Regulación eemmoocciioonnaall)) 
OO mmaanneexxoo ddooss pprrooppiiooss sseennttiimmeennttooss ee aa ssúúaa aaddeeccuuaaddaa eexxpprreessiióónn.. IInnccllúúee:: 
Regulación da impulsividade (ira, violencia, comportamentos de risco); tolerancia á 
frustración para previr estados emocionais negativos (ira, estrés, ansiedade, depresión); 
perseverar no logro dos obxectivos malia as dificultades; capacidade para diferir 
recompensas inmediatas a favor de outras más a longo prazo pero de orde superior, etc. 
Habilidades de afrontamiento: Habilidade para afrontar retos e situacións de conflito, 
coas emocións que xeneran. Esto implica estratexias de autorregulación para xestionar 
a intensidade e a duración dos estados emocionais. 
Competencia para xerar por sí mesmo emocións positivas.- É a capacidade para 
autoxerarse e experimentar de forma voluntaria e consciente emocións positivas 
(alegría, amor, humor, fluir) e desfrutar da vida. Capacidade para auto-xestionar o propio 
benestar emocional na procura dunha mellor calidade de vida.
OO CCOONNFFLLIITTOO 
● QQuuéé ee uunn ccoonnfflliittoo?? 
-Os conflitos son situacións. 
-Nas que dúas ou máis persoas entran en oposición 
ou desacordo. 
-Porque as súas posicións, intereses, necesidades, 
desexos ou valores són incompatibles, ou son 
percibidos como incompatibles. 
-Onde xogan un papel moi importante os 
sentimentos e as emocións. 
-Onde a relación entre as partes en conflito pode 
saír fortalecida ou deteriorada en función de como 
sexa o proceso de resolución do conflito (da 
forma de resolvelo). 
-As ccaauussaass dos conflitos atribúense a problemas 
de percepción individual e/ou a unha deficiente 
comunicación interpersoal.
OO CCOONNFFLLIITTOO 
● Non existe ningún grupo no que non 
haxa conflitos ou desacordos entre as 
persoas. 
● O conflicto non é algo malo nin bo, 
simplemente é normal. O importante é a 
ffoorrmmaa ddee rreessoollvveellooss, procurando que 
gañemos todos e todas. 
● Conflito non é o mesmo que 
violencia. O conflito é consustancial a 
nós, a violencia non. Esta última é 
destructiva e xurde cando o conflito non 
se enfronta por outros medios, como o 
autocontrol, o diálogo, a negociación ou 
incluso, a pasividade. 
● O conflito é unha oportunidade de 
desenvolvemento persoal e de mellora 
da convivencia.
●Imos a facer unha cchhuuvviiaa ddee iiddeeaass sobre os nosos 
conflitos: 
“Que conflitos temos nos?”: 
● -Na aula................................................................................................................. 
● -Cos compañeiros/as............................................................................................. 
● -Con alumnado de outros grupos.......................................................................... 
● -Con nós mesmos................................................................................................. 
● -.............................................................................................................................. 
● Primeiro reflexionamos a sóas e escribímolo nunha folla. Despois o expoñemos ó resto 
da clase. Unha persoa modera (pode ser o profesor), outra escribe no encerado os 
nosos conflitos, e outro o escribe en papel. 
● É moi importante ter en conta: 
-Todos expoñeremos alomenos un conflito. 
-Tódalas ideas se escriben no encerado e en papel. 
- Mentras un expón o resto escoita, e baixo ningún concepto se pode opinar nin 
criticar o que outro di. Ten que haber un clima de aceptación e de respecto pleno.
PASOS PARA A RESOLUCIÓN DDEE CCOONNFFLLIITTOOSS:: 
1. Definición do problema ou conflito. 
2. Argumentar as distintas posturas, os intereses e as necesidades das partes en 
conflito. É importante: 
– Falar en primeira persoa. 
– Ton de voz e postura corporal neutra e conciliadora. 
– Proporcionar argumentos congruentes. 
– Utilizar a empatía. 
3. Expoñer as posibles alternativas de solución ao mesmo. 
4. Analizar as consecuencias de cada unha das alternativas propostas. 
5. Escoller a alternativa que se cre solucionará o conflito porque con ela poden 
gañar as dúas partes, e non ten, ou ten menos, consecuencias negativas. 
6. Poñela en práctica. 
7. Realizar o seguimento da evolución na resolución do conflito.
“Analizamos os nosos conflitos” 
OBXECTIVO: ordear os conflitos que xurdiron na anterior sesión segundo queiramos que se analicen na aula, co 
obxecto de buscar a mellor solución, levala a termo e realizar un seguimento das consecuencias. 
PROCEDEMENTO: unha vez ordeados (botando man do Secretario que anotou os problemas nun papel na 
anterior sesión), comezamos polo primeiro: 
1. Definición do problema ou conflito. 
2. Argumentar as distintas posturas, os intereses e as necesidades das partes en conflito. 
3. Expoñer as posibles alternativas de solución ao mesmo. 
4. Analizar as consecuencias de cada unha das alternativas propostas. 
5. Escoller a alternativa que se cre solucionará o conflito, e non ten, ou ten menos, consecuencias negativas. 
6. Poñela en práctica. 
7. Realizar o seguimento co titor/a e co grupo, a semana próxima ou dentro dun tempo, da evolución na 
resolución do conflito. 
Así, ao longo do curso, pódese seguir cos demáis conflitos expostos polo alumnado, ou con outros novos 
que xurdan. 
METODOLOXÍA: dentro de cada un dos pasos do procedemento (do 1 ao 5) pódese facer reflexionar ao 
alumnado a nivel individual, e despois poñelo en común ao gran grupo, ou utilizar a técnica de Phillips 6/6. 
Sempre unha persoa modera, outra escribe as conclusións na pizarra, e outra anótaas nun papel e o garda para 
outra sesión. No paso 6, a persoa ou persoas que puxeron en práctica a solución, expóñena á clase así como as 
consecuencias da mesma. O resto da clase, ao rematar a exposición, pode facer preguntas, solicitar aclaracións, 
suxestións ou propostas de mellora na solución do conflito.
RREESSOOLLUUCCIIÓÓNN DDEE CCOONNFFLLIITTOOSS 
HABILIDADES SOCIOEMOCIONAIS PARA A 
RESOLUCIÓN DE CONFLITOS: 
● Comunicación 
● Empatía 
● Autoestima 
● Autocontrol 
● Asertividade
PREVIO Á RESOLUCIÓN DE CONFLITOS: A 
EMPATÍA 
● Como paso previo á resolución de 
conflitos debemos desenvolver a nosa 
eemmppaattííaa, a capacidade para poñerse 
no lugar do outro, para recoñecer os 
sentimentos propios e alleos. 
● A empatía fai posible unha verdadeira 
comunicación. Falar e falar non é 
comunicarse. É un monólogo. 
● Unha persoa empática non só escoita 
a outra persoa, senón que lle importa 
o que pensa e espera aprender dos 
seus coñecementos. Sempre intenta 
que a conversación flúa sobre un 
interés común e non sobre o propio.
EMPATÍA
EMPATÍA 
● OOBBSSTTÁÁCCUULLOOSS QQUUEE DDIIFFIICCUULLTTAANN AA EEMMPPAATTÍÍAA 
● Intentar aanniimmaarr sseenn mmááiiss, 
con frases como “ánimo que 
nesta vida todo se supera 
menos a morte”. 
● Dar aa rraazzóónn ee sseegguuiirr aa 
ccoorrrriieennttee... 
● Todo isto ó único que fai é 
bloquear a comunicación e 
impedir que se produza unha 
boa relación empática. 
Ánimo!!!
EMPATÍA
EMPATÍA 
● CCoommoo eexxpprreessaarr aa eemmppaattííaa?? 
-Facer preguntas abertas. 
-Tentar de avanzar lentamente no diálogo. 
-Antes de dar a nosa opinión sobre o tema 
debemos esperar a ter información 
suficiente, ter a seguridade de que a outra 
persoa nos contou todo o que quería 
contar, e de que nós a escoitamos e 
interpretamos correctamente a esencia da 
súa mensaxe.
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A EMPATÍA: 
“O AUTORRETRATO” 
PROCESO. Se entregan al grupo imágenes, postales, rreeccoorrtteess ddee rreevviissttaass en gran número y variedad. Las fotografías deben ser 
sugerentes, atractivas, simbólicas, que permitan la identificación, la proyección y la expresión de pensamientos, sentimientos, valores, 
emociones. Las imágenes también podrán ser figurativas (rostros, situaciones, paisajes, objetos, animales...) pero tras la 
experimentación, en los niveles que nos ocupan, para huir de los estereotipos, es más positivo con elementos simbólicos. 
Se invita a a que cada miembro del grupo eelliijjaa ttrreess que expresen algún aspecto de su persona. La elección se hace en silencio. No 
cogerá las imágenes hasta que no sea su turno. Entonces las mostrará a los compañeros/as y explicará el motivo de su elección. Se 
pueden elegir las mismas fotografías, por motivos iguales o distintos. 
Sentados, quienes quieran ccoommeennttaann,, ppoorr ttuurrnnooss,, eenn ffoorrmmaa vveerrbbaall ssuu eelleecccciióónn al resto del grupo. El resto está atento para lograr 
comprender bien a quienes se van expresando. Sólo se pueden hacer preguntas de aclaración, excluyendo cualquier clase de objeción, 
crítica o divergencia. 
Para terminar la actividad cada alumno/a comentará cómo se ha sentido al hablar al grupo de nuestro yo y cómo se ha sentido al 
escuchar a los compañeros. 
OOBBSSEERRVVAACCIIOONNEESS:: Puede ser una actividad interesante para favorecer el conocimiento más profundo en el grupo y promover la 
cohesión grupal con el objetivo de evitar la violencia entre los compañeros. En la medida en que yo conozco alguien más a fondo lo 
respetaré y aceptaré más que si no existe ningún vínculo, ni ha existido comunicación. 
Para su aplicación es necesario tener mucho cuidado para que exista verdadera libertad respecto a los que no quieran explicar ni 
manifestar nada, en relación con su autorretrato. 
Esta actividad se realizará tras una primera fase de presentación y conocimiento de grupo, cuando exista un buen clima grupal.
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A EMPATÍA: “A 
LECTURA DO PENSAMENTO” 
PPRROOCCEESSOO:: La lectura del pensamiento es una forma inadecuada de manejar la información que consiste en creer firmemente que la intención 
o el pensamiento de otra persona está relacionado con nosotros cuando puede que no lo esté o, en caso de estarlo, no tenga el matiz 
negativo que nosotros creemos. 
En el desarrollo de esta actividad se siguen los siguientes puntos: 
-Explicación del supuesto: “Historia del hombre que buscaba un martillo” ( anexo). 
-Distribución de los/as alumnos/as en pequeños grupos y trabajo de suposiciones (adivinación del pensamiento): ¿Qué conclusión sacas de la 
historia? ¿Por qué el hombre actúa de forma agresiva con su vecino? Buscar ejemplos cotidianos. 
-Puesta en común. 
ANEXO: “La historia del hombre que buscaba un martillo” 
Un hombre quería colgar un cuadro de la pared de su casa, pero se dio cuenta de que le hacía falta un martillo y él no tenía ninguno. Entonces 
decidió pedírselo prestado a su vecino, cuya casa estaba a medio kilómetro de la suya. 
Mientras iba de camino a casa del vecino, nuestro hombre comenzó a darle vueltas a la cabeza, preguntándose si su vecino le prestaría la 
herramienta. “¿Será tan amable de dejarme un martillo? ¿Me hará el favor?”... Pero empezó también a creer que, al ir a su casa, podía molestar a 
su vecino: “Seguro que mi vecino está durmiendo la siesta y le despierto al llamar”-se iba diciendo- “eso le molestará probablemente”... “así que 
saldrá de mala gana a abrirme la puerta”... “me gritará: ¡qué diablos quieres a estas horas!, “bueno -se dijo el hombre- entonces yo le diré: 
¿puedes prestarme tu martillo para colgar un cuadro?”... “y mi vecino –continuaba pensando el hombre- me responderá con un ¡no! Rotundo, como 
venganza por haberlo despertado de la siesta”... “me gritará: ¿para esa tontería vienes a molestarme?”. 
Entre tanto pensamiento, nuestro hombre había llegado ya caminando hasta la puerta de su vecino. Llamó al timbre. Su vecino le abre y nuestro 
hombre, sin dejarle mediar palabra, le grita: “¿Sabes que te digo?, ¡que os vayáis al infierno tú y tu maldito martillo!. 
OBSERVACIONES: Esta actividad es adecuada para el desarrollo del manejo de sentimientos y pensamientos. ¿Cómo manejar la lectura del 
pensamiento?: 
.Calmándose un poco, respirando despacio. 
.Encontrando otras alternativas a ese pensamiento, preguntando incluso a la otra persona para aclarar qué piensa o cuáles son sus intenciones. 
.Planteando interrogantes: ¿hasta qué punto “tengo que saber” o “necesito saber” lo que el otro piensa de mí?
COMUNICACIÓN
COMUNICACIÓN 
As formas de comunicación humana pódense agrupar 
en dúas grandes categorías: 
1. CCOOMMUUNNIICCAACCIIÓÓNN VVEERRBBAALL:: 
-As palabras que utilizamos - 7% 
-As inflexións da nosa voz (tono de voz) - 38% 
2. CCOOMMUUNNIICCAACCIIÓÓNN NNOONN VVEERRBBAALL (entre un 65-80% 
do total da nosa comunicación cos demáis). 
-O contacto visual. 
-Os xestos faciais (expresión da cara). 
-Os movementos de brazos e manos. 
-A postura. 
-A distancia corporal. 
Para comunicarnos de xeito eficaz ddeebbeenn ccooiinncciiddiirr 
as mensaxes verbais e as non verbais. Moitas 
dificultades na comunicación prodúcense cando as 
nosas palabras se contradicen coa nosa conduta non 
verbal. Por exemplo: Un fillo agasalla ao seu pai polo 
seu cumpreanos e este, cunha expresión de 
decepción, lle di: “Grazas, é xusto o que quería”.
DINÁMICA GRUPAL – COMUNICACIÓN. 
“POSTA EN COMÚN DE XESTOS” 
PROCESO 
Acompañado de explicacións sobre a 
importancia do xesto faremos unha 
recollida dos xestos coñecidos por todos 
en grupo. Despois, por parellas, crearán 
un código de xestos propio que amosarán 
ós demáis. 
OBSERVACIÓNS. 
Con esta actividade preténdese identificar 
os estados de ánimo e as expresións 
emocionais nas caras dos alumnos.
EMOTICÓNS DIXITAIS 
Os emoticóns, nos chats, en 
mensaxes de móvil... adoitan 
usarse como remate final, de 
despedida, e expresan algo 
máis cercano, un sentimento 
ou estado de ánimo
COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO 
● O uso da internet estase a converter nun elemento imprescindible para as persoas, dadas as 
súas potencialidades para o acceso, a difusión e a xeración de información e comunicación. 
Internet converteuse nunha ferramenta que permite a calquera persoa manter unha conversa 
con outra, anque se atope no extremo oposto do planeta. O fenómeno do chateo ou tertulia 
virtual require dunhas normas de relación entre os participantes. 
● DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE: 
1. O titor/a introduce a actividade, facilitando ó grupo o texto que se atopa na seguinte 
diapositiva. Esta actividade pódese realizar de xeito individual ou en grupo. 
2. Unha vez finalizada a lectura, os alumnos e as alumnas expresarán as súas opinións, 
consideracións, conclusións e reflexións sobre as súas prácticas nos chats e ás do seu 
entorno inmediato. 
3. Esta actividade pódese complementar con outra na que se incide máis no tema dos chats 
utilizando o cuestionario que se atopa dúas diapositivas máis adiante. 
● AVALIACIÓN: 
O titor/a avaliará o coñecemento da mecánica do chateo polo alumnado así como a análise 
crítica dos seus usos e abusos.
COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO 
● TTeexxttoo 
"El factor clave de la modernización se encuentra en la Sociedad de la Información, que se presenta heterogénea, 
diversa y muchas veces contradictoria y que utiliza Internet como principal instrumento. Se han modificado las formas 
tradicionales de relación entre los sujetos, siendo uno de los elementos más sobresalientes dentro de las posibilidades 
que ofrece Internet, los Chats de conversación, a través de los cuales es posible establecer relaciones interpersonales. 
Numerosos especialistas en el tema han identificado los Chats o círculos de conversación como una de las principales 
causas de adicción entre los asiduos a la red (Internet). Un síntoma típico de la adicción de esas personas consiste 
en una reacción colérica ante los consejos para que se despeguen del monitor. Estas personas utilizan esta vía como 
canal para la reunión, socialización y conocimiento de nuevos sujetos. Los habituales de la red se tornan adictos, ya 
que permanecen muchas horas frente al ordenador en tiempo real tratando de recrear otras formas de comunicación 
diferentes a la que dos personas puedan tener en la vida cotidiana sin la utilización de esta herramienta tecnológica. 
Son muy variados los síntomas que se pueden presentar en relación a dicha problemática: 
•Cambios drásticos en los hábitos de vida a fin de tener más tiempo para conectarse. 
•Disminución generalizada de la actividad física. 
•Evitación de actividades importantes para disponer de mayor cantidad de tiempo para permanecer conectado. 
•Privación o cambio en los patrones de sueño a fin de disponer de más tiempo en la Red. 
Muchas personas caracterizadas por su timidez encuentran en esta nueva vía de comunicación la posibilidad de 
liberarse de la ansiedad producida por las relaciones sociales cara a cara, ganando en autoconfianza, dado el 
anonimato que los canales del Chat proporcionan. 
Una de las cuestiones centrales que se plantean consiste en cómo las personas usan la tecnología y de qué modo 
afecta ésta a su conducta, sus pensamientos y sus relaciones sociales. Habrá que ver si en un futuro será una nueva 
forma de comunicación o si se podría pensar como una adicción, un hobbie o un hábito." 
● Tomado de VVAA. (2002): Educación Emocional. ESO. Propuestas para la Tutoría. Generalitat Valenciana.
COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO 
●CCuueessttiioonnaarriioo 
● Desde cando e con qué frecuencia chateas? 
●Que tipo de relacións estableciches na comunicación a través do chat? 
●Comunícaste sempre coas mesmas persoas ou continuamente fas relacións novas? 
●Que temas ou aspectos che motivan a iniciar unha conversación con alguén por 
primeira vez? 
●Fórmaste algunha idea sobre o físico ou personalidade da persoa coa que conversas? 
En que te baseas para formarte esa idea? 
●Intercambias fotografías coas personas coas que chateas? 
●Prefires chatear con persoas da túa mesma idade, sexo, do sexo oposto, de diferente 
idade, que teñan actividades e intereses similares aos teus ou esto che resulta 
indiferente? 
●Sobre que temas conversas no Chat? 
●Como lles comunicas ás personas coas que chateas que che agradan? 
●Como percibes que ti lles agradas a esas persoas? 
●Conversas no chat sobre os teus sentimentos, problemas e inquietudes? Por que? 
●Que buscas no chat e nas persoas coas que te comunicas?
COMUNICACIÓN
COMUNICACIÓN
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A 
ESCOITA ACTIVA: “MOSTRAR EMPATÍA E 
PARAFRASEAR” PROCESO: 
En parejas, cada uno piensa en una situación divertida que le ha sucedido o bien que le han contado. 
Cuando un compañero la explica, nosotros bostezamos, nos distraemos, no lo miramos a la cara y adoptamos una pose de aburrimiento. 
A continuación se valora: 
. ¿Cómo os habéis sentido cuando habéis explicado la historia?. 
. ¿Teníais ganas de seguir hablando?. 
. ¿Qué es lo que habéis pensado respecto a vuestro compañero?. 
. ¿Os gustaría tenerlo como amigo o como compañero de clase?. 
Repetimos la experiencia, pero esta vez mostrando empatía: mirando a los ojos, asintiendo, repitiendo alguna palabra (eco) y demostrando 
que estamos interesados en la otra persona y en lo que nos cuenta. 
Se vuelve a valorar esta práctica con las mismas cuestiones anteriores para luego: 
-Explicar que una buena manera de mostrar interés por la persona que nos habla consiste en repetir lo que nos ha dicho de forma 
parecida a como lo ha expresado. Así comprobamos que lo hemos entendido bien y, si no es así, nos lo puede volver a explicar. 
-Ejemplificar el parafraseo con un voluntario que, en la práctica anterior, ha explicado una historia muy interesante. 
-En la parte delantera de la clase, algunas parejas de voluntarios pueden elegir una historia; uno de sus miembros escucha y el otro 
habla. El resto del grupo observa si el oyente muestra empatía (lenguaje no verbal) y si parafrasea. 
OBSERVACIONES: 
Algunos conflictos y enemistades empiezan cuando no se practica la comunicación activa. Las personas que no nos escuchan no nos gustan y 
nos producen rechazo. Es importante que nos esforcemos por comprender a las personas de nuestro entorno (padres, hermanos, 
compañeros, amigos, etc.). Escuchar activamente demuestra que nos interesamos por la otra persona, y que creemos que es importante y 
única.
PAUTAS PARA A COMUNICACIÓN 
● PARA SABER FALAR: 
-Ser ordeado e expoñer con claridade 
-Entusiasmo co que se transmite. 
-Pequenas pausas. 
-Non ser pesado/a ou repetitivo/a. 
-Contestar ás preguntas do outro/a. 
● PARA SABER 
ESCOITAR: 
-Mirar aos ollos do interlocutor/a. 
-Facer xestos conforme se está 
escoitando. 
-Asentir, dicir que o entendemos. 
-Facer preguntas sobre o que se está 
dicindo. 
-Que as preguntas sexan oportunas. 
-Non interromper se non é preciso.
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA 
ACTIVA: “O CASTIGO”. 
ROLE PLAYING (1ª parte). 
PROCESO: 
En grupos de tres, dos personas representan a los protagonistas de un conflicto y una tercera hace de mediador entre ellas. 
Introducimos el conflicto explicando la situación a todo el grupo. 
Los protagonistas del conflicto han decidido acudir al servicio de mediación para intentar ponerse de acuerdo. 
Repartimos los roles y empezamos la dramatización. 
Si consideramos que al grupo le puede resultar difícil esta actividad, podemos optar por llevarla a cabo en la “pecera”, es decir, con un trío que pasa al frente mientras el resto del 
grupo observa. 
En este caso, podemos congelar la imagen para hacer valoraciones sobre la marcha y también cambiar el grupo, o sólo algunos de los que participan en la representación. Así 
añadimos nuevos puntos de vista y exploramos el conflicto bajo distintos puntos de vista. 
Para valorar la actividad se harán cuestiones del tipo: 
. ¿Cómo ha funcionado la dramatización?. 
. ¿Están claros los roles de cada uno?. 
. ¿Cuál era más difícil?, ¿por qué?. 
. ¿Qué os sugiere este conflicto?. 
.¿Habéis llegado a definir el conflicto?. 
OBSERVACIONES: 
La escucha activa es imprescindible para explorar conflictos. Contribuye a que elmediador y los protagonistas comprendan correctamente la historia y puedan pensar que el 
problema no es la otra persona, sino que lo han construido entre los dos y, en consecuencia, tendrán que hablar de “nuestro conflicto”.
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA 
ACTIVA: “O CASTIGO”. ROLE PLAYING (2ª parte) 
● PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: “El castigo” 
Hijo/hija: 
Llegas a casa con los resultados del primer trimestre. Los resultados no son nada buenos y tus padres y tú habéis empezado a discutir y a 
gritar hasta que, al final, se te ha escapado un insulto muy fuerte. Tus padres te han castigado durante todo un mes sin salir ni hacer 
deporte. Entonces te has ido hacia tu habitación y has cerrado la puerta con una sonora patada. La puerta ha reventado. Crees que tus 
padres son demasiado estrictos. ¡No todo el mundo puede ser un “Einstein”!. La verdad es que no te entusiasma estudiar y consideras que 
los exámenes son una estupidez. Tienes ganas de ir a trabajar en cuanto cumplas los dieciséis y encuentras que es muy injusto que te 
castiguen durante todo un mes. Por otro lado, no servirá de nada porque no piensas estudiar y además no te acabas de creer que te 
impidan hacer deporte. Tus padres saben perfectamente que si faltas a los entrenamientos te expulsarán del equipo. 
● Madre/padre: 
Cuando tu hijo ha llegado a casa te ha dado los resultados del primer trimestre. Las notas no son nada buenas y habéis empezado a discutir 
y a gritar hasta que, al final, te ha insultado. Lo/a has castigado durante todo un mes sin salir ni hacer deporte. Entonces se ha ido a su habitación y ha cerrado la 
puerta con una sonora patada. La puerta ha reventado. Crees que necesita “mano dura”, ya que es la mejor manera de que se tome en serio los estudios. Tener 
una buena educación es la única manera de encontrar trabajo hoy en día. Aunque tenga que sacrificar el equipo y las amistades, más vale que deje el deporte y se 
encierre en casa a estudiar. No puedes tolerar que te falte al respeto, os peleáis continuamente y en casa siempre hay un ambiente muy tenso. 
Mediador/mediadora; 
Tu función será crear un ambiente adecuado para que el/la padre/madre y el hijo/hija puedan explicar y escuchar sus respectivas historias. Los 
protagonistas del conflicto hablarán de uno en uno y tú no has de juzgar ni culpar a nadie, sólo tienes que mostrar empatía y practicar la escucha activa. 
Acuérdate de: 
. Establecer contacto visual y mostrarte realmente interesado por la persona y su historia. 
. Parafrasear: Repetir cómo se siente y qué piensa conservando el sentido de lo que se ha dicho. Por ejemplo: “si lo he entendido bien...”. 
. Clarificar: ampliar y precisar la información. Por ejemplo: “me podías hablar más de...”. 
. Resumir: decir en pocas palabras cuál es la situación vista por el protagonista de la historia. 
. Reformular: expresar ideas y sentimientos con fidelidad pero “limpiando” el lenguaje de expresiones imprecisas o poco respetuosas y añadiendo, quizás, 
pequeños matices 
. Finalmente, intenta definir el conflicto de manera que ambas partes te confirmen que, efectivamente, has comprendido cuál es la situación.
DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A 
ESCOITA ACTIVA: “A REUNIÓN” 
PROCESO: 
Seis voluntarios pasan a la parte delantera de la clase a simular una reunión del profesorado de un centro. Se trata de decidir cómo celebraremos 
el final de curso. Siempre hay diversas opiniones: contratar a un grupo de animación, ir a la piscina, organizar un juego de pistas, que cada clase 
prepare una fiesta, etc. 
A cada miembro del claustro se le reparte una tarjeta indicándole qué actitud deberá adoptar en la reunión. 
1.- Actúa de líder. Haz que la discusión funcione. Procura que todos tengan oportunidad de hablar. 
2.- Intenta ser divertido. Bromea y ríete de los demás y de sus ideas. 
3.- Intenta interrumpir a los demás. Procura tomar la palabra con frecuencia. Di: “lamento interrumpir, pero ...” y continúa hablando. 
4.- Cambia de tema. Simula que no escuchas a los demás. Habla de cualquier cuestión que no tenga nada que ver con lo que se acaba de decir. 
5.- Critica las ideas de los otros. Aconséjales sobre qué deberían hacer o sobre lo que en tu opinión les convendría más. 
6.- No puedes estarte quieto. No prestes atención. Intenta que los que se sienten a tu lado tampoco estén atentos. 
A continuación se procede a valorar lo ocurrido: 
.¿Cómo han visto los observadores (el resto de la clase) la reunión?. 
. ¿Y los “actores”?. 
. ¿Qué actitudes se han representado?. 
.¿ Conocéis otras actitudes que dificultan la comunicación?. 
. ¿Cuáles?. 
OBJETIVO: 
En realidad algunas de las expresiones que utilizamos frecuentemente en la conversación impiden la comunicación efectiva.
HABILIDADES SOCIAIS
HABILIDADES SOCIAIS 
OOBBXXEECCTTIIVVOOSS DDAASS HHHHSSSS:: 
● AAFFEECCTTIIVVOOSS: 
-Permiten a obtención de consecuencias gratificantes. 
-Facilitan o mantemento de relacións sociais satisfactorias. 
● IINNSSTTRRUUMMEENNTTAAIISS: 
-Facilitan o éxito nas tarefas acometidas. 
-Son fonte de poder en diversos ámbitos (laboral, social ou afectivo) tendo 
máis valor preditivo sobre o éxito que a brillantez académica.
HABILIDADES SOCIAIS – A ASERTIVIDADE 
AA AASSEERRTTIIVVIIDDAADDEE consiste 
en: 
-Expresar o que un pensa 
ou sinte sen menospreciar 
o que outros pensan ou 
sinten. 
-Expresar claramente o 
que pensamos nos permite 
desenvolver relacións 
satisfactorias cos demáis, 
o que redundará en 
beneficio da nosa propia 
saúde.
A AUTOESTIMA
RESUMO 3 ESTILOS DE EXPRESIÓN
DINÁMICA GRUPAL - HABILIDADES 
SOCIAIS: DEFENDER OS PROPIOS 
DEREITOS. 
PROCESO: 
El Profesor explica los tres estilos de conducta (pasivo, agresivo y asertivo) y sus respectivas ventajas y desventajas, luego 
divide la clase en grupos de 3 ó 4 alumnos. A cada uno de los grupos le corresponde preparar una de las situaciones que se 
presentan a continuación utilizando uno de los tres estilos de comportamiento: agresivo, asertivo y pasivo 
1. Debes acercarte a las dos personas que están delante de ti en un evento público (cine. teatro, etc.) para decirles que no 
puedes escuchar. Estas personas llevan un buen tiempo hablando (estilo asertivo). 
2. Tu grupo de compañeros se reúne en los recreos y en esta ocasión deciden ofrecerte para que fumes. Pero a ti no te 
interesa.(estilo pasivo) 
3. Uno de tus profesores acostumbra llegar tarde a clase, para reponer este tiempo toma 10 min. del recreo. Tu grupo de 
amigos está incómodo con esta situación y deciden hablar con el profesor. (estilo asertivo) 
4. Tu compañero habitúa invadir con sus cosas tu mesa, dejándote poco espacio para trabajar (estilo agresivo) 
Se realizan las representaciones y después se hace una puesta en común en torno a los siguientes puntos: 
¿Cómo fue la representación de cada persona? 
¿Cómo se sintió cada actor con su papel? ¿Se identificó con el estilo de comportamiento representado? 
¿Cuáles son las ventajas y desventajas del estilo de conducta representado en cada situación? 
OBSERVACIONES: 
Se pretende con esta actividad que los alumnos conozcan las ventajas y desventajas de los tres estilos de conducta, valorando el 
comportamiento asertivo como el más apropiado en nuestra relación con las otras personas.
TÉCNICAS ASERTIVAS
DINÁMICA GRUPAL - ASERTIVIDADE. 
“TÉCNICA DO DISCO RAIADO”. PROCESO: 
Se introducirá la técnica del disco rayado que consiste en elegir una frase corta que sintetice lo que queremos y repetirla una y otra vez, con serenidad, respetando los turnos de 
palabra, sin entrar en provocaciones con la otra persona, hasta que se dé cuenta que no logrará nada con sus ataques o provocaciones. 
Se analizará el siguiente caso, el cual puede dramatizarse. 
Tus amigos te ofrecen tabaco o bebida e insisten en que debes consumirlo si quieres formar parte de la pandilla, porque todos lo están haciendo. Y se entabla el siguiente diálogo: 
Amigo: Tío ¿Qué te pasa, eres mariquita o qué? 
Tú: No, simplemente no quiero. 
Amigo: Venga, mientras nosotros nos estemos divirtiendo, tú te lo estarás perdiendo. 
Tú: Ya, pero no quiero 
Amigo: Qué van a decir de ti los demás. Si no te atreves, no vengas más con la pandilla. 
Tú: No me importa lo que digan, yo no quiero tomar ni fumar. Si quieres otro día nos vemos. 
Por parejas se inventarán situaciones donde se utilice la técnica del disco rayado, se escribirá un diálogo y se dramatizará. 
Se pueden sugerir algunas como: 
Un vendedor a domicilio te manipula para que tus padres compren un producto 
Un sábado por la tarde un amigo te propone hacer algo que a ti no te gusta 
Mis amigos quieren ver una película que no me gusta 
Un comerciante quiere convencerte para que compres algo que no te gusta 
Tu madre o padre quiere imponerte lo que tienes que estudiar en el futuro. 
OBSERVACIONES: 
Se pretende que los alumnos se den cuenta que no es necesario atacar a otra persona para defendernos y que tenemos derecho a insistir en nuestro punto de vista.
DINÁMICA GRUPAL - ASERTIVIDADE. 
“BANCO DE NÉBOA”. 
PROCESO: 
- Se introducirá la técnica del banco de niebla, la cual es muy eficaz cuando nos insultan o critican. Es como si las palabras entraran en una nube que te protege y no resuenan 
en tu interior haciéndote sentir culpable o desdichado. 
- Se reconoce que puede ser verdad o probable lo que el otro dice, sin negarlo, sin contraatacar, pero sin ceder a sus presiones. Con esta técnica le das de cierta forma la razón a la 
otra persona y parece que aparentemente está cediendo. 
Debe utilizarse un tono de voz sereno y reflexivo. 
- Se analizará el siguiente caso, el cual puede dramatizarse: 
Sandra y Mónica son amigas. 
Mónica: ¡Qué gorda estás! 
Sandra (Banco de niebla): Si es verdad, podría estar más delgada 
Mónica: Deberías ponerte a régimen 
Sandra (Banco de niebla): Si, tal vez comiendo un poco menos estaría menos gorda 
Mónica: Bueno y no olvides el deporte 
Sandra(Banco de niebla): Sí, a lo mejor me decido por alguno 
Mónica: Pues yo te aconsejo que te decidas ya, porque francamente estás gorda. 
Sandra (Banco de niebla) Sé que podría estar más delgada 
- Por parejas se inventarán situaciones donde se utilice la técnica del banco de niebla, se escribirá un diálogo y se dramatizará. 
OBSERVACIONES: 
Se pretende que aprendan esta técnica y comprueben que reduce el sentimiento de culpabilidad o ansiedad que se siente cuando te critican y te pones a la defensiva. 
A lo mejor, posteriormente te lo piensas y ves sus críticas de forma positiva o simplemente las ignoras, pero eso será por tu propia decisión, no porque la otra persona te lo diga.
DINÁMICA GRUPAL. TÉCNICAS DE 
ASERTIVIDADE PROCESO: esta actividad se realizará después de la técnica del disco rayado y del banco de niebla. 
Se divide la clase en grupos y cada uno de ellos analizará uunn ccaassoo rreeaall de los que se nombran a continuación aplicando la técnica del disco rayado, del banco de niebla o autorrevelación. 
La autorrevelación consiste en manifestar lo que pensamos y sentimos, nuestros derechos o intereses, aunque sea distinto de la mayoría o de la lógica. Hablar desde uno mismo, en primera 
persona, sin juzgar ni meterse con el otro. Se utilizarán frases como: “Creo que…” “Mi opinión es que…” “ Me gustaría que…” 
SSiittuuaacciioonneess aa aannaalliizzaarr: 
Un amigo te pide que le prestes dinero. 
Un comerciante quiere convencerte para que compres algo que no te gusta. 
Tu madre o tu padre quiere imponerte lo que tienes que estudiar en el futuro. 
Un profesor te critica injustamente. 
Mis amigos quieren ver una película que no me gusta. 
Tu madre no quiere que te pongas una ropa determinada. 
Un amigo insiste en que fumes un cigarro, cuando a ti no te apetece. 
Tus padres quieren que te cortes el pelo. 
Un sábado por la tarde un amigo te propone hacer algo que a ti no te gusta. 
Alguien te ridiculiza porque no quieres beber. 
Un vendedor a domicilio te manipula para que tus padres compren un producto. 
Expresas una opinión contraria a lo que piensa todo el grupo. 
Un profesor te echa la bronca porque no has hecho bien un trabajo. 
Quieres cambiar de tema de conversación. 
OBSERVACIONES: se pretende que apliquen los conocimientos sobre técnicas asertivas a situaciones de la realidad que les rodea.
DINÁMICA GRUPAL. RESPOSTAS 
ASERTIVAS. 
PROCESO: dados algunos ejemplos de respuestas asertivas, el alumno intentará reconocer y analizar la técnica utilizada. 
Ejemplo 1: un vendedor que llega a casa 
Vendedor (V)- Hola… le presento la enciclopedia…. 
Nosotros (N)- Entiendo, pero no me interesa 
V- Podría ser útil para el estudio de sus hijos…etc 
N- Entiendo, pero no me interesa 
V- ¿No está su hijo en casa?...seguro que a él le interesa 
N- Entiendo, pero no me interesa. 
Ejemplo 2.: tu grupo de amigas decide saltarse las clases e irse al “cuartelillo”. Te insisten para que vayas con ellas. 
Tú: “Tienen razón en que sería divertido hacerlo, pero yo les avisaré lo que decida”. 
Ejemplo 3 : tus amigos insisten en que pruebes algo que tú no quieres 
-Amigo: Toma, prueba esto con nosotros. 
- Tú: “Que os parece si mejor hacemos una apuesta a ver quien aguanta más bailando” 
- Amigo: Creo que eres un egoísta 
- Tú: “Puede que tengas razón y a veces me comporte egoístamente” 
“Para ti seré un egoísta, pero para mí soy una persona que sabe divertirse” 
Ejemplo 4.: tu madre está muy enojada porque quedaste en llegar a la una de la mañana y llegaste a las dos. Discuten y ambos exponen sus puntos de vista. 
Tú: “Está bien, no volveré a llegar tarde ni cinco minutos, y tú volverás a tenerme confianza y me dejarás ir a la fiesta de mi novio, dentro de un mes. 
OBSERVACIONES: se pretende que en el primer ejemplo reconozca la técnica del disco rayado, en el segundo ejemplo la del banco de niebla, en el tercer ejemplo la proposición de alternativas, 
banco de niebla y la técnica para ti/para mí y en el ejemplo 4, la concertación (que consiste en llegar a un acuerdo, cediendo ambas partes un poco de la postura original).
DINÁMICA GRUPAL: ESTILOS DE 
CONDUTA. 
PROCESO: 
Dada una situación, los alumnos deben responder siguiendo los 3 estilos de conducta. 
Ejemplo 1: 
Tu amigo acaba de llegar a cenar, justo una hora tarde. No te ha llamado para avisarte que se retrasaría. Estás irritado por la tardanza. 
CONDUCTA PASIVA. Saludarle como si tal cosa y decirle “Entra, la cena está en la mesa”. 
CONDUCTA AGRESIVA. Me has puesto muy nervioso llegando tarde. Es la última vez que te invito. 
CONDUCTA ASERTIVA. He estado esperando durante una hora sin saber lo que pasaba (hechos). Me has puesto nervioso e irritado (sentimientos), si 
otra vez te retrasas avísame (conducta concreta) harás la espera más agradable (consecuencias). 
OBSERVACIONES: 
Se pretende que los alumnos practiquen los 3 estilos de conducta y valoren como más positiva la asertiva. 
PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: 
Situación 1: 
Vas a un restaurante a cenar. Cuando el camarero trae lo que has pedido, te das cuenta de que la copa está sucia, con marcas de pintura de labios de 
otra persona. 
Situación 2: 
Un compañero de trabajo te da constantemente su trabajo para que lo hagas. Decides terminar con esta situación.
DINÁMICA GRUPAL – HABILIDADES 
SOCIAIS: “FRASES ASESINAS”. PROCESO: 
Toma de conciencia de la forma en que nos dirigimos al semejante, habitualmente atribuyéndole aspectos negativos (mensajes tú) que no facilitan la comunicación. Para ello se presentará el listado de frases asesinas , proponiéndoles 
completar la lista con otras frases que aporte el alumnado y posteriormente reflexionando sobre si son adecuadas para la comunicación y por qué. 
El tutor explica en qué consisten los mensajes yo , y en parejas se ensaya la producción de mensajes tú y mensajes yo a partir de situaciones simuladas 
En gran grupo se resumen las conclusiones pretendiendo que reflexionen sobre ventajas e inconvenientes de cada uno de los mensajes vistos, facilidad o dificultad para redactarlos, ayuda que nos pueden proporcionar para 
comunicarnos mejor… 
Se les podría proponer que analizaran en la semana próxima todos los mensajes yo y los mensajes tú que realizaran y la respuesta del interlocutor en cada caso. 
OBSERVACIONES: Se pretende que los alumnos entiendan que para comunicarnos de forma eficaz y con respeto hemos de ser capaces de hacer que se entiendan nuestros sentimientos, ideas e intenciones. Con la utilización de los 
mensajes yo podemos hacer ver a la otra persona las consecuencias de su comportamiento, como ha frustrado nuestras expectativas y nos entristece, más que centrarnos en su comportamiento , o intentar culparle o acusarle. 
PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD Frases asesinas: 
1.Contigo no se puede dialogar. 2. No haces más que repetir y repetir. 3.Eres un/a fantasma. 4.¡Siempre haces lo mismo! 5. De este asunto no entiendes absolutamente nada. 
6. Mira, no me enrolles. 7. Dilo tú, que lo sabes todo. 8. A veces, te preocupas más de los demás que de tu familia.9. Estás loco/a; házlo tú si quieres. 
10. No te quiero ver con ese/a sinvergüenza de amigo/a que tienes. 11. Pareces tonto/a, hijo/a. ¿Por qué no saludaste ayer? 
12. No me traigas a nadie a casa. ¡Vete tú a saber con qué compañías andas! 
Mensajes yo 
El mensaje yo es una comunicación respetuosa con la persona que tienes enfrente. Comunicas sin reprochar nada a la otra persona. Sin embargo, los mensajes tú, suelen atribuir a las otras personas las causas de tus 
comportamientos y opiniones. Se suelen expresar con mandatos e imperativos. Con estos mensajes tus compañeros pueden sentirse evaluados, controlados, culpados e injustamente tratados. Para construir mensajes yo puedes seguir 
estos tres pasos: 
1. Describir brevemente la situación o comportamiento que te disgusta o molesta. Describe y no juzgues. Ej.: Levantáis mucho la voz y no logro escuchar lo que dicen. Me siento molesto. 
2. Describir las consecuencias o efectos que dicho comportamiento o sentimiento tiene sobre ti (… y no logro escuchar los que dicen). 
3. Expresar los sentimientos que ese comportamiento te causa (Me siento molesto). 
Situaciones para producir mensajes yo y mensajes tú 
Tu amigo te dice que le acompañes a una tienda, pero tú prefieres quedarte en casa viendo una película. 
Pepe hable en tono pasional cuando cree que tiene la verdad. Siempre trata de llevar el agua a su molino. 
A la salida del instituto saludaste a tu amiga Juani y ella estaba enfadada y no te contestó. Tú no sabías la razón de su malestar.
DINÁMICA GRUPAL – ASERTIVIDADE- 
“DEREITOS ASERTIVOS”. ● OBJETIVOS: 
-Desarrollar las posibilidades de autoconocimiento. 
-Facilitar al alumnado la exploración de la autoafirmación, de aquello que es capaz y de sus límites. 
-Ayudarle a aumentar su autoconfianza a través del ejercicio de la asertividad. 
● DESARROLLO: 
El tutor o tutora solicita que cada alumno o alumna identifique los derechos que cree tener en la 
familia, en el centro y en la sociedad. A continuación se formarán subgrupos para consensuar un 
mínimo de cinco de los citados derechos. Cada subgrupo leerá las conclusiones. 
El tutor o tutora indicará que, dado que se ha logrado concretar estos derechos, se determinen 
aquellos que a su juicio, tienen los miembros de sus familias, de su centro y de la sociedad respecto 
a ellos. 
● Se resaltará la importancia de reflexionar acerca de las coincidencias y discrepancias en la 
definición de los derechos. 
● EVALUACIÓN: 
El tutor o la tutora deberá comprobar que los alumnos y las alumnas han sido capaces de definir de 
manera clara y precisa, tanto sus propios derechos como los de los demás. 
● MATERIAL: Registro de derechos (Ver en la siguiente diapositiva).
DINÁMICA GRUPAL – ASERTIVIDADE- 
“DEREITOS ASERTIVOS”.
DINÁMICA GRUPAL- HABILIDADES 
SOCIAIS: “¿E TI QUE FARÍAS?” 
PROCESO: 
Reflexionar y realizar la hoja de actividades de forma individual. 
Puesta en común. 
OBSERVACIONES: 
Pretendemos que reflexionen sobre situaciones de la vida diaria en las que o bien es difícil saber cómo actuar correctamente o se sabe cómo actuar, 
pero es difícil hacer las cosas como se piensan. 
PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: 
Ante las situaciones que se exponen a continuación …..... ¿tú que harías? 
1.- Estamos en una excursión. Después de comer hay un montón de desperdicios, papeles, plásticos, ….....¿ tú qué harías? 
2.- Después de comer en una excursión el profesor/a indica que hay que limpiar la zona. Varios compañeros estáis recogiendo los 
restos que quedaron por el suelo, pero algunos se hacen los remolones riéndose y haciendo burlas a los que trabajáis. ¿ Tú qué 
harías? 
3.- Estás en clase. Tienes que realizar una tarea que te ha pedido el profesor/a pero no te concentras porque un grupo de 
compañeros están molestando y alborotando…... ¿ tú qué harías?. 
4.- Vais por la calle un grupo de amigos y amigas. Os cruzáis con una persona que tiene un defecto físico. Uno de tus amigos 
empieza a hacer “chistes”, y a burlarse de ella imitando su defecto…... ¿ Tú qué harías? 
5- Estás en el recreo. Un compañero no tiene bocadillo porque se le hizo tarde y vino sin desayunar. ¿ Tú qué harías? 
6.- Estás en el recreo. Hay un amigo que todos los días te pide parte de tu bocadillo y hace lo mismo con otros compañeros y 
compañeras. ¿ Tú qué harías?
DINÁMICA GRUPAL: A AGRESIÓN 
PROCESO: 
Se plantea al grupo la siguiente historia: “Miguel está jugando en el patio con una pelota 
y Aitor le empuja, le hace caer al suelo y le quita la pelota. Miguel intenta levantarse del 
suelo pero Aitor le empuja de nuevo y vuelve a caer. ¿Qué siente Miguel en esa 
situación? ¿Qué podría hacer? 
Se divide la clase en grupos que reflexionarán sobre la forma de responder a esta 
situación conflictiva. 
En gran grupo se leen las soluciones de cada grupo y se clasifican en asertivas, 
agresivas o pasivas. Si las respuestas no son asertivas el profesor debe señalar formas 
positivas de responder a la agresión como interrogarse sobre su conducta, señalarle el 
impacto de su conducta sobre los demás y las consecuencias que se pueden derivar 
para sus relaciones interpersonales, solicitarles reparación del daño… 
OBSERVACIONES: 
Con esta actividad se pretende que a partir de una situación en la que una 
persona es injustamente agredida analicen distintas formas de responder a la 
agresión.
O AUTOCONTROL 
● QQuuee éé oo aauuttooccoonnttrrooll?? 
-Control das emocións, 
das cognicións e da 
conduta ante unha 
situación de estrés. 
-Capacidade de controlar 
na vida cotiá as respostas 
ao estrés por medio do 
manexo de habilidades 
cognitivas, fisiolóxicas e 
motoras. 
-Paso previo para dar e 
recibir queixas e afrontar 
conflitos.
A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO 
● El tutor o la tutora explicará lo que significa un comportamiento impulsivo: actuar de 
forma repentina, irreflexiva, sin pensar en las consecuencias que se puedan derivar de 
este tipo de comportamiento. No entrará, si es posible en establecer ejemplos concretos 
de comportamiento impulsivo, aunque podrá dar pistas en cuanto a lugares donde 
pueden darse estas situaciones. 
● A continuación y utilizando la técnica de dinámica de grupos de Phillips 66, plantea al 
alumnado las siguientes cuestiones: 
1. Indica 5 ejemplos de comportamiento impulsivo. 
2. ¿A qué se debe que algunas personas en determinadas situaciones manifiesten 
un comportamiento impulsivo? 
3. ¿Consideras que en tu entorno se producen comportamientos impulsivos ? 
4. ¿Has participado en los últimos meses en alguna experiencia de comportamiento 
impulsivo? 
● Tras el debate en los grupos, cada portavoz expondrá a la clase las conclusiones a las 
que ha llegado su grupo. El tutor o la tutora irá escribiendo en la pizarra las distintas 
aportaciones de los grupos, estableciendo unas conclusiones que serán debatidas en 
una sesión de tutoría posterior evaluando la capacidad analítica del alumnado sobre los 
comportamientos impulsivos de su entorno.
A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO 1 
● Todo comportamiento impulsivo tiene unas consecuencias que conviene identificar 
para avanzar en el control de este comportamiento. Esta unidad resulta útil cuando 
los miembros del grupo se conocen poco y conviene realizarla en el primer trimestre 
como complemento de la anterior con los objetivos de: 
– Identificar las consecuencias de un comportamiento impulsivo. 
– Establecer algunos mecanismos que ayuden a controlarlo. 
● Previamente a la sesión de tutoría el tutor o la tutora proporcionará al alumnado el 
ccuueessttiioonnaarriioo que figura en la diapositiva siguiente para su debate posterior. Resulta 
importante que los alumnos reflexionen antes de la sesión acerca de las 
consecuencias del comportamiento impulsivo y de la necesidad de establecer 
mecanismos, normas y procedimientos que eviten su aparición. 
– A lo largo del debate debe insistirse en la idea de que detrás de uno de estos 
comportamientos suele haber un pensamiento irracional. Debe facilitarse que 
los alumnos definan y clarifiquen tanto las consecuencias de estos 
comportamientos como las acciones concretas que es necesario adquirir para 
su control. 
● Se evaluará la capacidad del alumnado para poder prevenir las consecuencias de 
los comportamientos impulsivos y para establecer unas medidas de control.
A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO 2 
Cuestionario de Comportamiento Impulsivo 
● 1. Indica 4 consecuencias que se deriven de un comportamiento 
impulsivo 
● 2. Describe brevemente cómo te has sentido después de haber tenido 
uno de estos comportamientos 
● 3. ¿Crees que podías haber evitado ese comportamiento? 
● 4.¿Intentas controlar o regular de alguna manera tus comportamientos 
impulsivos? 
● 5. Según tu opinión, ¿debería de alguna manera controlarse o 
regularse? 
● 6. ¿Qué estarías dispuesto a hacer para controlar tu comportamiento 
impulsivo? 
● 7. ¿Qué les pedirías a los demás que hiciesen para controlar su 
comportamiento impulsivo?
O AUTOCONTROL 
EQUILIBRIO ANíMICO –– AAUUTTOOCCOONNTTRROOLL:: 
Chámaselle así á capacidade de control do mal humor para 
evitar os seus efectos perxudiciais. 
Un dos exemplos máis típicos é a ““iirraa”, unha das emociones 
máis difíciles de controlar. 
O autocontrol é unha habilidade invisible porque manifestase 
como a "ausencia" de explosións emocionais. Os signos que a 
caracterizan son: 
-non deixarse arrastrar polo estrés ou 
-ser capaz de relacionarnos cunha persoa enfadada sen 
enoxarnos. 
Debemos recurrir á intelixencia emocional (regulación da 
impulsividade), e máis concretamente a varios reeccuurrssooss ppaarraa 
ccoonnttrroollaarr eessaa ““iirraa””. Goleman nomea alomenos os seguintes:
CONTROL DA IMPULSIVIDADE 1 
RReeccoonnssiiddeerraacciióónn:: reinterpreta a situación 
dun xeito máis positivo.
CONTROL DA IMPULSIVIDADE 2 
● IIllllaammeennttoo ee ddiissttaanncciiaammeennttoo:: 
Alonxarse, estar a soas 
uns momentos, reflexionar 
e así obter a serenidade 
necesaria para o 
afrontamento do problema 
ou conflito.
CONTROL DA IMPULSIVIDADE 3 
● DDiissttrraacciióónn:: Realizar outra cousa 
relacionada coas nosas aficións, como 
sair de paseo polo campo ou pola praia, 
bailar, facer deporte...
CONTROL DA IMPULSIVIDADE 4 
● TTééccnniiccaass ddee 
rreellaaxxaacciióónn:: 
Respiración 
profunda e/ou 
meditación.
CONTROL DA IMPULSIVIDADE 5 
● MMoottiivvaacciióónn:: 
Autoinducirse 
emocións e estados 
de ánimo positivos, 
como a ccoonnffiiaannzzaa,, 
oo eennttuussiiaassmmoo ee oo 
ooppttiimmiissmmoo. Esta 
técnica está 
baseada na 
imaxinación.
DAR E RECIBIR QUEIXAS 
● DDAARR:: 
-Obxectivo: que a outra persoa modifique a súa actitude ou comportamento. 
-Escoller o momento axeitado. 
-Relacionado co autocontrol,coa 
empatía e coa asertividade. 
-Capacidade de perdoar. 
● RREECCIIBBIIRR:: 
-Non tomalo como un ataque persoal. 
-Perder o orgullo. 
-Non xustificarse. 
-Argumentar despois de dar a razón ao outro. 
-É unha oportunidade para mellorar a nosa relación e medrar coma persoas.
DINÁMICA GRUPAL. EXPRESANDO CRÍTICAS 
DE MANEIRA AXEITADA (1ª PARTE). 
PROCESO: 
Se explicará el objetivo y la importancia de la actividad y se trabajará el modelo a seguir en la expresión de críticas: 
Describe la situación, da información de lo que ocurre y lo que nos molesta sin emitir juicios sobre la otra persona y sin evaluarlo, expresa tu crítica de forma concreta 
(cuando/ cada vez que…) 
Expresa tu emoción con un tono calmado (eso hace que me sienta…) 
Dile lo que quieres que haga, sugiere o pide cambios (me gustaría que…) 
Haz notar que tú también te vas a esforzar para que todo vaya bien (por mi parte, me comprometo…) 
Expresa tu agradecimiento por escucharte (te agradezco…). 
Ejemplo: Cuando continuas leyendo el periódico mientras yo te estoy hablando, eso hace que me sienta ignorada y menospreciada, me gustaría que me prestaras atención y me 
mirases cuando te digo algo, por mi parte me comprometo a esperar si no es el momento adecuado. Muchas gracias 
.Por parejas se les da una serie de situaciones (primer listado) , eligen dos de ellas y elaboran su mensaje yo. 
Después se les da el listado 2, eligen 3 mensajes tú y elaboran el mensaje yo. 
Se comenta el trabajo en gran grupo y se extraen conclusiones. Para elaborar las conclusiones podemos ayudarnos de las siguientes cuestiones: 
¿Cómo nos sentimos cuando nos critican con mensajes yo? 
¿Cómo se siente el otro cuando le expresamos una crítica de forma adecuada? 
¿Entiende de esta manera mejor el otro por qué nos molesta su comportamiento? 
¿Se puede llegar más fácilmente a acuerdos? 
OBSERVACIONES: 
Pretendemos que adquieran la habilidad de expresar críticas de forma adecuada, sin atacar a las personas sino su comportamiento, a la vez que permitamos al otro conocer cuáles 
son nuestras emociones y qué le pedimos. Esta forma de realizar las críticas nos permite evitar malentendidos y nos facilita el alcanzar una solución satisfactoria para ambas 
partes.La adquisición de esta habilidad es muy importante para la prevención de la violencia.
DINÁMICA GRUPAL. EXPRESANDO CRÍTICAS 
DE MANEIRA AXEITADA (2ª PARTE) PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: 
Situaciones para buscar los mensajes yo 
Un profesor te ha llamado la atención de manera dura hoy en clase y te has sentido muy molesto 
Un compañero te ha pedido que le hagas un favor, pero de muy malas maneras.: Eh tú, dame los apuntes de Lengua. ¡Los necesito ahora!. 
Cada vez que le haces una consulta a un profesor, un compañero trata de humillarte riéndose de ti. 
Un amigo te devuelve el libro que le prestaste en muy mal estado. Está subrayado, con anotaciones escritas con bolígrafo en diferentes hojas y algunas de ellas sueltas. 
Cuando le has pedido a un compañero que te explique cómo se hace un ejercicio, te ha dicho: No tienes remedio. 
Un amigo te dijo que no podía salir porque tenía que estudiar y te has enterado que fue al cine con otro amigo del grupo. 
Un amigo te coge algo sin pedírtelo 
Tienes que hacer un trabajo con un compañero, pero éste es totalmente pasivo y no participa en nada. 
Un compañero no para de hablarte en la biblioteca. Te está costando concentrarte. 
Un profesor te ha mandado muchos ejercicios para casa, pero ya teníais muchas cosas que hacer y os sentís bastante sobrecargados 
:Buscar los mejores mensajes yo a los siguientes mensajes tú 
No te pienso volver a dejar nada. Siempre lo rompes todo. 
Siempre estás haciendo tonterías y no nos dejas trabajar. Deja ya de hacer el tonto o vete a otra parte. 
No me voy a volver a fiar de ti. Siempre dices cosas y luego nunca las cumples. 
No tienes derecho a tratarme así delante de los demás. 
Todo lo que tengas que decir sobre mi dilo a la cara. 
No te voy a volver a contar nada. Luego se lo cuentas a todo el mundo. 
¿Por qué siempre me llamas la atención a mí? ¿Me tienes manía o qué? 
¡Otra vez igual! ¿No puedes explicar algo que nos resulte interesante? 
Llevo con la mano levantada 5 minutos y no me has contestado. 
¿Por qué siempre tienes que poner trabajo a última hora y sin previo aviso?
DAR E RECIBIR OPINIÓNS POSITIVAS 
● -DAR: 
.Obxectivo: destacar algo positivo 
doutra persoa para reforzalo. 
.Mellor que os cumpridos sexan 
sobre a forma de ser e non sobre 
o físico. 
.No momento axeitado 
.Os piropos. 
● -RECIBIR: 
.Con naturalidade 
.Non presumir 
.Respostar: “a ti tamén..., a 
min tamén me gusta...”
A AUTOESTIMA
A AUTOESTIMA 
● QQuuee éé aa aauuttooeessttiimmaa?? 
O sentimento de aprecio ou de 
resentimento que acompaña á 
valoración global que facemos de nós 
mesmos. 
● Esta autovaloración bbaassééaassee na nosa 
percepción de calidades concretas: 
-Habilidades para relacionarnos cos 
demáis. 
-Apariencia física. 
-Rasgos do noso carácter. 
-Logros acadados. 
-Cousas materiais que posuímos. 
● Autoestima negativa.
A AUTOESTIMA 
A autoestima é unha actitude 
positiva hacia un mesmo. 
Inclúe: 
● Conocerse (autoconciencia). 
● Autoaceptarse de xeito 
incondicional. 
● Habituarse a pensar, sentir e 
actuar de xeito máis saudable, 
feliz, responsable e 
autosatisfactorio, tendo en 
conta o presente, o medio e o 
longo prazo. 
● É moi importante que 
te habitúes a pensar e 
falar sempre ben de ti, 
con cariño e respecto.
DINÁMICA DE GRUPO - AUTOESTIMA: A 
AUTOAFIRMACIÓN 
PROCESO: 
Tomamos un papel grande que vamos a colocar en una pared (Cuidado que los 
rotuladores gordos no traspasen el papel y dejemos la pared decorada). 
Comenzamos a escribir libremente cosas positivas (estilo lluvia de ideas) que 
podemos decir de otras personas. (Siempre es más fácil pensar en los demás 
que hacerlo en primera persona). De momento, hoy no le vamos a poner nombre 
propio a estas frases. Estamos simplemente familiarizándonos con este 
vocabulario, parándonos a encontrar esos valores que tantas veces pasan 
desapercibidos. Cuando hablamos de cualidades de una persona no estamos 
queriendo decir que es siempre, al 100% así, sino que es capaz de poner en 
práctica esa cualidad en algún momento de su vida. Una vez que hayamos 
llenado el papel nos tomamos un tiempo para reflexionar personalmente sobre 
nuestras propias cualidades. Alguna nueva habrá que hoy hemos descubierto. 
Comentamos brevemente algunas ideas que nos ha sugerido la dinámica. 
OBSERVACIONES: 
Con esta dinámica queremos practicar el lenguaje que nos lleva a la autoafirmación. 
Saber expresar en positivo y con normalidad nuestros valores, nuestras capacidades, 
nuestra identidad.
DINÁMICA DE GRUPO - AUTOESTIMA: 
DAR E RECIBIR AFECTO. 
OBJETIVO: Vivenciar los problemas relacionados con dar y recibir afecto. 
DURACIÓN: 30 Minutos. 
TAMAÑO DEL GRUPO: Ilimitado. 
LUGAR: Amplio Espacio. Una sala suficientemente amplia con sillas, para acomodar a todos los miembros participantes. 
MATERIAL: Fácil Adquisición. Papel y lápiz para cada participante. 
DESARROLLO 
I. El instructor presenta el ejercicio, diciendo que para la mayoría de las personas, tanto dar como recibir afecto, es asunto muy 
difícil. Para ayudar a las personas a experimentar la dificultad, se usa un método llamado bombardeo intenso. 
II. Las personas del grupo dirán a la persona que es el foco de atención todos los sentimientos positivos que tienen hacia ella. Ella 
solamente oye. 
III. La intensidad de la experiencia puede variar de diferentes modos, Probablemente, la manera más simple es hacer salir a la 
persona en cuestión del círculo y quedar de espaldas al grupo, escuchando lo que se dice. O puede permanecer en el grupo y le 
hablan directamente. 
IV. El impacto es más fuerte cuando cada uno se coloca delante de la persona, la toca, la mira a los ojos y le habla directamente. 
V. El instructor guía un proceso para que el grupo analice, como se puede aplicar lo aprendido en su vida.
DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA: 
FACER FINCAPÉ NO POSITIVO 
PROCESO 
Se colocan por parejas y cada uno tiene que responder a su compañero la respuesta a una, dos o tres de las siguientes 
dimensiones sugeridas: 
Dos atributos físicos que me agradan de mi mismo 
Dos cualidades de personalidad que me agradan de mi mismo. 
Una capacidad o pericia que me agrada de mi mismo. 
Los comentarios deben ser positivos. No se permitirá ninguno negativo. 
Transcurridos unos 15 minutos se sentarán todos en círculo y se les hará estas preguntas para que reflexionen: 
¿Cuántos al oír el trabajo asignado, se sonrieron ligeramente, miraron a su compañero y le dijeron: “Tú primero”? 
¿Fue difícil señalar una cualidad al iniciar el ejercicio? 
¿Cómo consideráis ahora el ejercicio? 
OBSERVACIONES 
Muchos hemos crecido con la idea de que no es “correcto” el autoelogio o, para el caso elogiar a otros. Con este ejercicio se 
intenta cambiar esa actitud al hacer que equipos de dos personas compartan algunas cualidades personales entre sí. Dado que 
la mayor parte de los niños no ha experimentado este encuentro positivo, quizá necesiten un ligero empujón para que puedan 
iniciar el ejercicio.
DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA:”OS 
TRES SALTOS”. 
Buscamos un espacio amplio. Pedimos que se presenten tres personas voluntarias. 
Una de ellas se coloca de pie con los pies juntos. Colocamos una señal en la punta de sus pies y le pedimos 
que adivine hasta donde cree que llegará dando un salto fuerte con los pies juntos sin tomar carrera. 
Colocamos una señal en el lugar donde dijo que llegaría. Ahora se concentra y salta. Ponemos una marca en el 
lugar a donde llegaron las puntas de sus pies. 
Analizamos lo sucedido, cómo fue la previsión, analizamos el resultado del salto y lo que sucedió mientras 
tanto. Repetimos lo mismo con las otras dos personas voluntarias. 
Si hay tiempo y el grupo lo considera interesante, puede ser conveniente repetir la misma actividad las tres 
personas de nuevo. A veces suceden cosas sorprendentes. 
Análisis: Finalmente analizamos la utilidad de la actividad. ¿Qué hemos descubierto? ¿Qué concepto tenemos 
de nosotras mismas? ¿Qué expectativas? ¿Nos ponemos metas inalcanzables? O nos gusta tirar a lo alto. 
En otra ocasión pondremos en práctica una versión diferente en la cual, dos personas agarran por los brazos 
a la que va a saltar y le ayudan en el salto. ¿Ha llegado más lejos? ¿Es un ejemplo de trabajo cooperativo? 
¿Nos hemos sentido diferentes al saltar, con más o menos seguridad? ¿Encontramos alguna relación con 
estilos de cooperación en la vida real? ¿Qué necesitamos para que el trabajo cooperativo sea eficaz?....
DINÁMICA DE GRUPO 
AUTOESTIMA:COÑECÉNDONOS 
MELLOR” 
PROCESO: 
Repartir a cada niño un folio en el que aparezca fotocopiado el título "Así soy yo". Pedirles que 
escriban tres o cuatro acciones que ellos creen que saben hacer bastante bien (dibujar, cantar, hacer 
amigos, jugar al tenis ... ) y una que creen que no les sale tan bien (silbar, correr ... ). En principio 
los ejemplos que se proponen hacen referencia a acciones en las que los alumnos no deberían sentir 
que están siendo inspeccionados, y sólo aquellos que voluntariamente quieran puedan mostrar 
rasgos de su personalidad más profundos. 
Cuando hayan terminado, pedir que se unan por parejas (si fueran impares, un grupo podría ser de 
tres niños), para que se intercambien los papeles. Después de haberles dejado un par de minutos 
para que lean el escrito de su pareja, decirles que deben dialogar sobre lo que han leído durante 
aproximadamente cinco minutos. Se les puede orientar el diálogo con sugerencias como qué es lo 
que más les ha sorprendido, si conocían toda lo que allí se dice de esa persona, si ya se habían dado 
cuenta de esas cualidades... 
OBSERVACIONES: 
Transcurrido el tiempo de diálogo, tienen que transmitir al resto de los compañeros con quién 
formaron pareja y las cualidades que han descubierto en ella.
DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA: 
“ACEPTANDO AS NOSAS 
DEBILIDADES”. 
PROCESO: 
Se pedirá a cada alumno que escriba tres o cuatro cosa que más le molestan de sí 
mismo, sus más grandes faltas o debilidades, lo que no le gusta de sí mismo, pero que 
sin embargo admite como cierto. Cada uno escogerá a un compañero y hablará sobre 
lo que ha escrito, tratando de no tener una actitud defensiva. Transcurridos 15 minutos 
se sentarán en círculo y cada niño dirá su debilidad más importante, empezando con 
“yo soy...” Ej. “yo soy muy agresivo”, “yo soy inquieta”, etc. Que cada persona diga 
cómo puede transformar esa debilidad en logro, ya que si la menciona es porque le 
afecta. 
OBSERVACIONES: 
El profesor sugerirá que se atrevan a llevar a cabo ese cambio ya que sólo así se irán 
dando cuenta de su fuerza interior. El profesor guía un proceso para que el grupo 
analice, cómo se puede aplicar lo aprendido en su vida.
O ESTRÉS ● Resposta de activación xeral do organismo ante situacións de 
tensión ou agobiantes. 
● O estrés pode ser ddeeffiinniiddoo como o proceso que se inicia ante 
un conxunto de demandas ambientais que recibe o individuo, 
ás cales debe dar unha resposta axeitada, poñendo en marcha 
os seus recursos de afrontamento. 
● Cando a demanda do ambiente (instituto, familia, amigos, 
traballo, etc.) sobrepasa os recursos de afrontamiento que 
posúe a persoa, vanse a desenvolver unha serie de reaccións 
adaptativas con activación fisiolóxica. Esta reacción de estrés 
inclúe reacciones emocionais negativas (desagradables), 
das cales as máis importantes son: a ansiedade, a ira e a 
depresión. 
● A aannssiieeddaaddee éé aaddaappttaattiivvaa porque axuda á supervivencia 
activando os recursos do organismo, pero cando os sobrepasa 
é preciso controlala. 
● É moi importante identificar os ppeennssaammeennttooss como os 
principais estresores internos. Os estados de ánimo dependen 
da cognición. 
● Pensamento e emoción están moi relacionados.
CONTROL DA ANSIEDADE 
● TTÉÉCCNNIICCAASS PPAARRAA OO 
CCOONNTTRROOLL DDAA AANNSSIIEEDDAADDEE:: 
-Baseadas na respiración. 
-Baseadas na tensión e 
relaxación dos músculos. 
-Baseadas na imaxinación. 
Autoinducirse pensamentos 
positivos. 
-Exercicio físico. 
-Unha boa e variada 
alimentación.
CONTROL DA ANSIEDADE 
• Evita postergar. Planifica as túas tarefas diarias, tanto 
as do instituto como as extraescolares. Fai un planing, 
cólgao na túa habitación e cúmpleo! 
• Atende ó teu diálogo interno (pensamentos intrusivos ou 
irracionais e rexeitaos). 
• Reláxate diariamente. 
• Evita acumular tensións. Practica o diálogo e a 
comunicación asertiva cos demáis. 
• Autocrítica. Sé crítico coas tuas suposicións, xa que 
éstas disparan a ansiedade, e poden ser totalmente 
irracionais. 
• Estratexias de cambio de foco de atención: facer outra 
actividade ou pensar noutro tema. 
• Desenvolvemento do sentido do humor. 
• Cambio de hábitos: exercicio, dieta, sono, móvil, etc.)
BIBLIOGRAFÍA 
Avia, Mª. D. Y Vázquez, C. (1998). Optimismo inteligente. Madrid: Alianza 
Editorial. 
Csikszentmihalyi, M. (1997). Fluir. Una psicología de la Felicidad. 
Barcelona: Kairós. 
Fernández-Berrocal, P. Y Ramos, N. (eds.) (2002). Corazones inteligentes. 
Barcelona: Kairós. 
Goleman, D. (2003). La práctica de la inteligencia emocional (16ª ed.). 
Barcelona: Kairós. 
Goleman, D. (2004). Inteligencia emocional (56ª ed.). Barcelona: Kairós. 
Sternberg, R. (2003). ¿Por qué la gente inteligente puede ser tan estúpida? 
Barcelona: Paidós. 
VVAA. (2002). Educación Emocional. ESO. Propuestas para la Tutoría. 
Generalitat Valenciana 
Zaccagnini, J. L. (2003). ¿Qué es la inteligencia emocional? La relación 
entre pensamientos y sentimientos en la vida cotidiana. Madrid: 
Biblioteca Nueva.

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Control de emociones
Control de emocionesControl de emociones
Control de emocionesDayan Garza B
 
HABILIDADES SOCIALES
HABILIDADES SOCIALESHABILIDADES SOCIALES
HABILIDADES SOCIALESANDREA AGRELO
 
Resolución de Conflictos en el Aula
Resolución de Conflictos en el AulaResolución de Conflictos en el Aula
Resolución de Conflictos en el AulaHIPOLITO GRULLON
 
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.Granadatur.es & Capacity.es
 
Taller de asertividad y habilidades sociales
Taller de asertividad y habilidades socialesTaller de asertividad y habilidades sociales
Taller de asertividad y habilidades socialesSantiago Torres
 
Taller manejo de emociones zgz
Taller manejo de emociones  zgzTaller manejo de emociones  zgz
Taller manejo de emociones zgzLaura Gil Gonzalez
 
Taller auto regulación emocional y manejo del aula
Taller auto regulación emocional y manejo del aula Taller auto regulación emocional y manejo del aula
Taller auto regulación emocional y manejo del aula Esperanza Zapata Pineda
 
Inteligencia emocional en niños
Inteligencia emocional en niñosInteligencia emocional en niños
Inteligencia emocional en niñosMaria Oviedo
 
La autoestima en los niños
La autoestima en los niñosLa autoestima en los niños
La autoestima en los niñosJuan Al Montoro
 
Las habilidades sociales
Las habilidades socialesLas habilidades sociales
Las habilidades socialesmariajesus52
 

Was ist angesagt? (20)

Control de emociones
Control de emocionesControl de emociones
Control de emociones
 
HABILIDADES SOCIALES
HABILIDADES SOCIALESHABILIDADES SOCIALES
HABILIDADES SOCIALES
 
Resolución de Conflictos en el Aula
Resolución de Conflictos en el AulaResolución de Conflictos en el Aula
Resolución de Conflictos en el Aula
 
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.
Orientaciones para afrontar los conflictos y dificultades familiares.
 
CONTROL DE EMOCIONES EN NIÑOS Y NIÑAS
CONTROL DE EMOCIONES EN NIÑOS Y NIÑAS CONTROL DE EMOCIONES EN NIÑOS Y NIÑAS
CONTROL DE EMOCIONES EN NIÑOS Y NIÑAS
 
Taller de asertividad y habilidades sociales
Taller de asertividad y habilidades socialesTaller de asertividad y habilidades sociales
Taller de asertividad y habilidades sociales
 
Power point convivencia escolar
Power point convivencia escolarPower point convivencia escolar
Power point convivencia escolar
 
Taller manejo de emociones zgz
Taller manejo de emociones  zgzTaller manejo de emociones  zgz
Taller manejo de emociones zgz
 
Resolución de Conflictos
Resolución de ConflictosResolución de Conflictos
Resolución de Conflictos
 
Taller auto regulación emocional y manejo del aula
Taller auto regulación emocional y manejo del aula Taller auto regulación emocional y manejo del aula
Taller auto regulación emocional y manejo del aula
 
Inteligencia emocional en niños
Inteligencia emocional en niñosInteligencia emocional en niños
Inteligencia emocional en niños
 
Ppt emociones
Ppt emocionesPpt emociones
Ppt emociones
 
Empatia
EmpatiaEmpatia
Empatia
 
La autoestima en los niños
La autoestima en los niñosLa autoestima en los niños
La autoestima en los niños
 
La comunicación asertiva en la familia
La comunicación asertiva en la familiaLa comunicación asertiva en la familia
La comunicación asertiva en la familia
 
AUTONOMÍA
AUTONOMÍAAUTONOMÍA
AUTONOMÍA
 
Las habilidades sociales
Las habilidades socialesLas habilidades sociales
Las habilidades sociales
 
3º SECUNDARIA
3º SECUNDARIA 3º SECUNDARIA
3º SECUNDARIA
 
Autocontrol
Autocontrol Autocontrol
Autocontrol
 
El valor de la responsabilidad
El valor de la responsabilidadEl valor de la responsabilidad
El valor de la responsabilidad
 

Ähnlich wie Habilidades socioemocionales para la resolución de conflictos

Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia Emocional
Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia EmocionalConvivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia Emocional
Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia EmocionalMontserrat Pérez Castiñeira
 
Expocicion de orientacion para la vida
Expocicion de orientacion para la vidaExpocicion de orientacion para la vida
Expocicion de orientacion para la vidaTatiestefani
 
Expo de opv areil
Expo de opv areilExpo de opv areil
Expo de opv areilariel013
 
Expo de opv josue emmanuel
Expo de opv   josue emmanuelExpo de opv   josue emmanuel
Expo de opv josue emmanuelEmmanuel_
 
Exposicion de orientacion para la vida
Exposicion de orientacion para la vidaExposicion de orientacion para la vida
Exposicion de orientacion para la vidacristianariel13
 
El conflicto y los equipos de trabajo
El conflicto y los equipos de trabajoEl conflicto y los equipos de trabajo
El conflicto y los equipos de trabajoJuan Madera
 
Ssce145 po dc4_resolucion problemas
Ssce145 po dc4_resolucion problemasSsce145 po dc4_resolucion problemas
Ssce145 po dc4_resolucion problemasibsubida
 
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de Problemas
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de ProblemasDocumentación Complementaria_ 4. Resolución de Problemas
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de ProblemasLaura Herrero Rodríguez
 
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]Merida Santos
 
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)liolaya
 
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)liolaya
 
Estrategias aplicadas para la Resolución de Conflictos
Estrategias aplicadas para la Resolución de ConflictosEstrategias aplicadas para la Resolución de Conflictos
Estrategias aplicadas para la Resolución de ConflictosRobert Sasuke
 
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.Luisenrique0871
 
Resolución de conflictos ok
Resolución de conflictos okResolución de conflictos ok
Resolución de conflictos okalicosa
 

Ähnlich wie Habilidades socioemocionales para la resolución de conflictos (20)

Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia Emocional
Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia EmocionalConvivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia Emocional
Convivencia e Resolución de Conflitos dende a Intelixencia Emocional
 
Expo de opv ariel
Expo de opv arielExpo de opv ariel
Expo de opv ariel
 
Expocicion de orientacion para la vida
Expocicion de orientacion para la vidaExpocicion de orientacion para la vida
Expocicion de orientacion para la vida
 
Expo de opv areil
Expo de opv areilExpo de opv areil
Expo de opv areil
 
Expo de opv josue emmanuel
Expo de opv   josue emmanuelExpo de opv   josue emmanuel
Expo de opv josue emmanuel
 
Expo de opv
Expo de opvExpo de opv
Expo de opv
 
Exposicion de orientacion para la vida
Exposicion de orientacion para la vidaExposicion de orientacion para la vida
Exposicion de orientacion para la vida
 
Solucionando conflictos para trabajar en equipo
Solucionando conflictos para trabajar en equipoSolucionando conflictos para trabajar en equipo
Solucionando conflictos para trabajar en equipo
 
El conflicto y los equipos de trabajo
El conflicto y los equipos de trabajoEl conflicto y los equipos de trabajo
El conflicto y los equipos de trabajo
 
Ssce145 po dc4_resolucion problemas
Ssce145 po dc4_resolucion problemasSsce145 po dc4_resolucion problemas
Ssce145 po dc4_resolucion problemas
 
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de Problemas
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de ProblemasDocumentación Complementaria_ 4. Resolución de Problemas
Documentación Complementaria_ 4. Resolución de Problemas
 
U2 ac1-mgpc
U2 ac1-mgpcU2 ac1-mgpc
U2 ac1-mgpc
 
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]
Taller resolucion de conflictos en ca [autoguardado]
 
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
 
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)Trabajo de investigacion  la convivencia. (1)
Trabajo de investigacion la convivencia. (1)
 
Estrategias aplicadas para la Resolución de Conflictos
Estrategias aplicadas para la Resolución de ConflictosEstrategias aplicadas para la Resolución de Conflictos
Estrategias aplicadas para la Resolución de Conflictos
 
Revista OPV
Revista OPVRevista OPV
Revista OPV
 
manejo del conlicto
 manejo del conlicto manejo del conlicto
manejo del conlicto
 
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.
Unidad 2 act. 1 Organizacion y coordinaciòn de equipos de trabajo.
 
Resolución de conflictos ok
Resolución de conflictos okResolución de conflictos ok
Resolución de conflictos ok
 

Kürzlich hochgeladen

DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...
DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...
DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...Martin M Flynn
 
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3Gonella
 
historieta materia de ecologías producto
historieta materia de ecologías productohistorieta materia de ecologías producto
historieta materia de ecologías productommartinezmarquez30
 
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdf
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdfAmor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdf
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdfAlejandrino Halire Ccahuana
 
Biografía del General Eloy Alfaro Delgado
Biografía del General Eloy Alfaro DelgadoBiografía del General Eloy Alfaro Delgado
Biografía del General Eloy Alfaro DelgadoJosé Luis Palma
 
Buenas Practicas de Manufactura para Industria Farmaceutica
Buenas Practicas de Manufactura para Industria FarmaceuticaBuenas Practicas de Manufactura para Industria Farmaceutica
Buenas Practicas de Manufactura para Industria FarmaceuticaMarco Camacho
 
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO. Autor y dise...
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO.  Autor y dise...CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO.  Autor y dise...
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO. Autor y dise...JAVIER SOLIS NOYOLA
 
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdf
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdfMEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdf
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdfJosé Hecht
 
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJO
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJODIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJO
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJOLeninCariMogrovejo
 
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADO
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADOCUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADO
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADOEveliaHernandez8
 
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.monthuerta17
 
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2Gonella
 
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICA
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICAHISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICA
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICAJesus Gonzalez Losada
 
Actividades eclipse solar 2024 Educacion
Actividades eclipse solar 2024 EducacionActividades eclipse solar 2024 Educacion
Actividades eclipse solar 2024 Educacionviviantorres91
 
Filosofía del gobierno del general Alfaro
Filosofía del gobierno del general AlfaroFilosofía del gobierno del general Alfaro
Filosofía del gobierno del general AlfaroJosé Luis Palma
 
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptxfotofamilia008
 

Kürzlich hochgeladen (20)

DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...
DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...
DIGNITAS INFINITA - DIGNIDAD HUMANA; Declaración del dicasterio para la doctr...
 
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 3
 
historieta materia de ecologías producto
historieta materia de ecologías productohistorieta materia de ecologías producto
historieta materia de ecologías producto
 
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdf
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdfAmor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdf
Amor o egoísmo, esa es la cuestión por definir.pdf
 
Acuerdo segundo periodo - Grado Once.pptx
Acuerdo segundo periodo - Grado Once.pptxAcuerdo segundo periodo - Grado Once.pptx
Acuerdo segundo periodo - Grado Once.pptx
 
Biografía del General Eloy Alfaro Delgado
Biografía del General Eloy Alfaro DelgadoBiografía del General Eloy Alfaro Delgado
Biografía del General Eloy Alfaro Delgado
 
Buenas Practicas de Manufactura para Industria Farmaceutica
Buenas Practicas de Manufactura para Industria FarmaceuticaBuenas Practicas de Manufactura para Industria Farmaceutica
Buenas Practicas de Manufactura para Industria Farmaceutica
 
Mimos _
Mimos                                       _Mimos                                       _
Mimos _
 
Sesión ¿Amor o egoísmo? Esa es la cuestión
Sesión  ¿Amor o egoísmo? Esa es la cuestiónSesión  ¿Amor o egoísmo? Esa es la cuestión
Sesión ¿Amor o egoísmo? Esa es la cuestión
 
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO. Autor y dise...
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO.  Autor y dise...CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO.  Autor y dise...
CARTEL CONMEMORATIVO DEL ECLIPSE SOLAR 2024 EN NAZAS , DURANGO. Autor y dise...
 
Unidad 2 | Teorías de la Comunicación | MCDIU
Unidad 2 | Teorías de la Comunicación | MCDIUUnidad 2 | Teorías de la Comunicación | MCDIU
Unidad 2 | Teorías de la Comunicación | MCDIU
 
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdf
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdfMEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdf
MEDIACIÓN INTERNACIONAL MF 1445 vl45.pdf
 
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJO
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJODIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJO
DIDÁCTICA DE LA EDUCACIÓN SUPERIOR- DR LENIN CARI MOGROVEJO
 
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADO
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADOCUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADO
CUADERNILLO DE EJERCICIOS PARA EL TERCER TRIMESTRE, SEXTO GRADO
 
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.
Si cuidamos el mundo, tendremos un mundo mejor.
 
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2
Apunte de clase Pisos y Revestimientos 2
 
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICA
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICAHISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICA
HISPANIDAD - La cultura común de la HISPANOAMERICA
 
Actividades eclipse solar 2024 Educacion
Actividades eclipse solar 2024 EducacionActividades eclipse solar 2024 Educacion
Actividades eclipse solar 2024 Educacion
 
Filosofía del gobierno del general Alfaro
Filosofía del gobierno del general AlfaroFilosofía del gobierno del general Alfaro
Filosofía del gobierno del general Alfaro
 
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx
4° SEM23 ANEXOS DEL DOCENTE 2023-2024.pptx
 

Habilidades socioemocionales para la resolución de conflictos

  • 1. CONVIVENCIA, RESOLUCIÓN DE CONFLITOS, HABILIDADES SOCIAIS DDIINNÁÁMMIICCAASS DDEE CCOONNVVIIVVEENNCCIIAA,, RREESSOOLLUUCCIIÓÓNN DDEE CCOONNFFLLIITTOOSS EE HHAABBIILLIIDDAADDEESS SSOOCCIIAAIISS. Licenza Creative Commons BY-NC-SA MMoonnttsseerrrraatt PPéérreezz CCaassttiiññeeiirraa
  • 2. A INTELIXENCIA EMOCIONAL Factores que influen ppaarraa tteerr ééxxiittoo nnaa vviiddaa:: 1.AAuuttooccooññeecceerrssee. Recoñecer os nosos sentimentos, emocións e estados de ánimo. Poñerlles nome, facelos conscientes, percibilos e rreegguullaallooss. 2.Capacidade de mmoottiivvaacciióónn dun mesm@, aauuttooccoonnttrrooll eemmoocciioonnaall, capacidade de demorar a gratificación e de sofocar a impulsividade. 3.PPeerrssiissttiirr fronte ás decepcións. 4.Mostrar eemmppaattííaa.. RReeccooññeecceemmeennttoo ddaass eemmoocciióónnss aalllleeaass. 5.Ter unhas boas hhaabbiilliiddaaddeess ssoocciiaaiiss. Ser asertiv@. ● CONCEPTO DE INTELIXENCIA EMOCIONAL. -Foi popularizado por Daniel Goleman en 1995 coa publicación do libro: “Intelixencia Emocional”. -Componse de cinco capacidades que son decisivas para ter éxito na vida. --IInntteelliixxeenncciiaa iinnttrraappeerrssoonnaall:: 11,, 22 ee 33 --IInntteelliixxeenncciiaa iinntteerrppeerrssoonnaall:: 44 ee 55..
  • 3. A INTELIXENCIA EMOCIONAL IIntelixencia ntelixencia iinnttrraappeerrssooaall:: coñecerse a sí mesmo, autoregularse, automotivarse e expresar aquelo que un desexa ou sinte de xeito asertivo. IInntteelliixxeenncciiaa iinntteerrppeerrssooaall:: Capacidade de comprender ós demáis; que lles motiva, como relacionarse adecuadamente. Capacidade de recoñecer e de reaccionar ante o humor, o temperamento e as emocións dos outros. Ser capaz de resolver conflitos, recoñecer o punto de vista do outro e de traballar en equipo.
  • 4. A INTELIXENCIA EMOCIONAL Manexar as propias emocións (Regulación eemmoocciioonnaall)) OO mmaanneexxoo ddooss pprrooppiiooss sseennttiimmeennttooss ee aa ssúúaa aaddeeccuuaaddaa eexxpprreessiióónn.. IInnccllúúee:: Regulación da impulsividade (ira, violencia, comportamentos de risco); tolerancia á frustración para previr estados emocionais negativos (ira, estrés, ansiedade, depresión); perseverar no logro dos obxectivos malia as dificultades; capacidade para diferir recompensas inmediatas a favor de outras más a longo prazo pero de orde superior, etc. Habilidades de afrontamiento: Habilidade para afrontar retos e situacións de conflito, coas emocións que xeneran. Esto implica estratexias de autorregulación para xestionar a intensidade e a duración dos estados emocionais. Competencia para xerar por sí mesmo emocións positivas.- É a capacidade para autoxerarse e experimentar de forma voluntaria e consciente emocións positivas (alegría, amor, humor, fluir) e desfrutar da vida. Capacidade para auto-xestionar o propio benestar emocional na procura dunha mellor calidade de vida.
  • 5. OO CCOONNFFLLIITTOO ● QQuuéé ee uunn ccoonnfflliittoo?? -Os conflitos son situacións. -Nas que dúas ou máis persoas entran en oposición ou desacordo. -Porque as súas posicións, intereses, necesidades, desexos ou valores són incompatibles, ou son percibidos como incompatibles. -Onde xogan un papel moi importante os sentimentos e as emocións. -Onde a relación entre as partes en conflito pode saír fortalecida ou deteriorada en función de como sexa o proceso de resolución do conflito (da forma de resolvelo). -As ccaauussaass dos conflitos atribúense a problemas de percepción individual e/ou a unha deficiente comunicación interpersoal.
  • 6. OO CCOONNFFLLIITTOO ● Non existe ningún grupo no que non haxa conflitos ou desacordos entre as persoas. ● O conflicto non é algo malo nin bo, simplemente é normal. O importante é a ffoorrmmaa ddee rreessoollvveellooss, procurando que gañemos todos e todas. ● Conflito non é o mesmo que violencia. O conflito é consustancial a nós, a violencia non. Esta última é destructiva e xurde cando o conflito non se enfronta por outros medios, como o autocontrol, o diálogo, a negociación ou incluso, a pasividade. ● O conflito é unha oportunidade de desenvolvemento persoal e de mellora da convivencia.
  • 7. ●Imos a facer unha cchhuuvviiaa ddee iiddeeaass sobre os nosos conflitos: “Que conflitos temos nos?”: ● -Na aula................................................................................................................. ● -Cos compañeiros/as............................................................................................. ● -Con alumnado de outros grupos.......................................................................... ● -Con nós mesmos................................................................................................. ● -.............................................................................................................................. ● Primeiro reflexionamos a sóas e escribímolo nunha folla. Despois o expoñemos ó resto da clase. Unha persoa modera (pode ser o profesor), outra escribe no encerado os nosos conflitos, e outro o escribe en papel. ● É moi importante ter en conta: -Todos expoñeremos alomenos un conflito. -Tódalas ideas se escriben no encerado e en papel. - Mentras un expón o resto escoita, e baixo ningún concepto se pode opinar nin criticar o que outro di. Ten que haber un clima de aceptación e de respecto pleno.
  • 8. PASOS PARA A RESOLUCIÓN DDEE CCOONNFFLLIITTOOSS:: 1. Definición do problema ou conflito. 2. Argumentar as distintas posturas, os intereses e as necesidades das partes en conflito. É importante: – Falar en primeira persoa. – Ton de voz e postura corporal neutra e conciliadora. – Proporcionar argumentos congruentes. – Utilizar a empatía. 3. Expoñer as posibles alternativas de solución ao mesmo. 4. Analizar as consecuencias de cada unha das alternativas propostas. 5. Escoller a alternativa que se cre solucionará o conflito porque con ela poden gañar as dúas partes, e non ten, ou ten menos, consecuencias negativas. 6. Poñela en práctica. 7. Realizar o seguimento da evolución na resolución do conflito.
  • 9. “Analizamos os nosos conflitos” OBXECTIVO: ordear os conflitos que xurdiron na anterior sesión segundo queiramos que se analicen na aula, co obxecto de buscar a mellor solución, levala a termo e realizar un seguimento das consecuencias. PROCEDEMENTO: unha vez ordeados (botando man do Secretario que anotou os problemas nun papel na anterior sesión), comezamos polo primeiro: 1. Definición do problema ou conflito. 2. Argumentar as distintas posturas, os intereses e as necesidades das partes en conflito. 3. Expoñer as posibles alternativas de solución ao mesmo. 4. Analizar as consecuencias de cada unha das alternativas propostas. 5. Escoller a alternativa que se cre solucionará o conflito, e non ten, ou ten menos, consecuencias negativas. 6. Poñela en práctica. 7. Realizar o seguimento co titor/a e co grupo, a semana próxima ou dentro dun tempo, da evolución na resolución do conflito. Así, ao longo do curso, pódese seguir cos demáis conflitos expostos polo alumnado, ou con outros novos que xurdan. METODOLOXÍA: dentro de cada un dos pasos do procedemento (do 1 ao 5) pódese facer reflexionar ao alumnado a nivel individual, e despois poñelo en común ao gran grupo, ou utilizar a técnica de Phillips 6/6. Sempre unha persoa modera, outra escribe as conclusións na pizarra, e outra anótaas nun papel e o garda para outra sesión. No paso 6, a persoa ou persoas que puxeron en práctica a solución, expóñena á clase así como as consecuencias da mesma. O resto da clase, ao rematar a exposición, pode facer preguntas, solicitar aclaracións, suxestións ou propostas de mellora na solución do conflito.
  • 10.
  • 11. RREESSOOLLUUCCIIÓÓNN DDEE CCOONNFFLLIITTOOSS HABILIDADES SOCIOEMOCIONAIS PARA A RESOLUCIÓN DE CONFLITOS: ● Comunicación ● Empatía ● Autoestima ● Autocontrol ● Asertividade
  • 12. PREVIO Á RESOLUCIÓN DE CONFLITOS: A EMPATÍA ● Como paso previo á resolución de conflitos debemos desenvolver a nosa eemmppaattííaa, a capacidade para poñerse no lugar do outro, para recoñecer os sentimentos propios e alleos. ● A empatía fai posible unha verdadeira comunicación. Falar e falar non é comunicarse. É un monólogo. ● Unha persoa empática non só escoita a outra persoa, senón que lle importa o que pensa e espera aprender dos seus coñecementos. Sempre intenta que a conversación flúa sobre un interés común e non sobre o propio.
  • 14. EMPATÍA ● OOBBSSTTÁÁCCUULLOOSS QQUUEE DDIIFFIICCUULLTTAANN AA EEMMPPAATTÍÍAA ● Intentar aanniimmaarr sseenn mmááiiss, con frases como “ánimo que nesta vida todo se supera menos a morte”. ● Dar aa rraazzóónn ee sseegguuiirr aa ccoorrrriieennttee... ● Todo isto ó único que fai é bloquear a comunicación e impedir que se produza unha boa relación empática. Ánimo!!!
  • 16. EMPATÍA ● CCoommoo eexxpprreessaarr aa eemmppaattííaa?? -Facer preguntas abertas. -Tentar de avanzar lentamente no diálogo. -Antes de dar a nosa opinión sobre o tema debemos esperar a ter información suficiente, ter a seguridade de que a outra persoa nos contou todo o que quería contar, e de que nós a escoitamos e interpretamos correctamente a esencia da súa mensaxe.
  • 17. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A EMPATÍA: “O AUTORRETRATO” PROCESO. Se entregan al grupo imágenes, postales, rreeccoorrtteess ddee rreevviissttaass en gran número y variedad. Las fotografías deben ser sugerentes, atractivas, simbólicas, que permitan la identificación, la proyección y la expresión de pensamientos, sentimientos, valores, emociones. Las imágenes también podrán ser figurativas (rostros, situaciones, paisajes, objetos, animales...) pero tras la experimentación, en los niveles que nos ocupan, para huir de los estereotipos, es más positivo con elementos simbólicos. Se invita a a que cada miembro del grupo eelliijjaa ttrreess que expresen algún aspecto de su persona. La elección se hace en silencio. No cogerá las imágenes hasta que no sea su turno. Entonces las mostrará a los compañeros/as y explicará el motivo de su elección. Se pueden elegir las mismas fotografías, por motivos iguales o distintos. Sentados, quienes quieran ccoommeennttaann,, ppoorr ttuurrnnooss,, eenn ffoorrmmaa vveerrbbaall ssuu eelleecccciióónn al resto del grupo. El resto está atento para lograr comprender bien a quienes se van expresando. Sólo se pueden hacer preguntas de aclaración, excluyendo cualquier clase de objeción, crítica o divergencia. Para terminar la actividad cada alumno/a comentará cómo se ha sentido al hablar al grupo de nuestro yo y cómo se ha sentido al escuchar a los compañeros. OOBBSSEERRVVAACCIIOONNEESS:: Puede ser una actividad interesante para favorecer el conocimiento más profundo en el grupo y promover la cohesión grupal con el objetivo de evitar la violencia entre los compañeros. En la medida en que yo conozco alguien más a fondo lo respetaré y aceptaré más que si no existe ningún vínculo, ni ha existido comunicación. Para su aplicación es necesario tener mucho cuidado para que exista verdadera libertad respecto a los que no quieran explicar ni manifestar nada, en relación con su autorretrato. Esta actividad se realizará tras una primera fase de presentación y conocimiento de grupo, cuando exista un buen clima grupal.
  • 18. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A EMPATÍA: “A LECTURA DO PENSAMENTO” PPRROOCCEESSOO:: La lectura del pensamiento es una forma inadecuada de manejar la información que consiste en creer firmemente que la intención o el pensamiento de otra persona está relacionado con nosotros cuando puede que no lo esté o, en caso de estarlo, no tenga el matiz negativo que nosotros creemos. En el desarrollo de esta actividad se siguen los siguientes puntos: -Explicación del supuesto: “Historia del hombre que buscaba un martillo” ( anexo). -Distribución de los/as alumnos/as en pequeños grupos y trabajo de suposiciones (adivinación del pensamiento): ¿Qué conclusión sacas de la historia? ¿Por qué el hombre actúa de forma agresiva con su vecino? Buscar ejemplos cotidianos. -Puesta en común. ANEXO: “La historia del hombre que buscaba un martillo” Un hombre quería colgar un cuadro de la pared de su casa, pero se dio cuenta de que le hacía falta un martillo y él no tenía ninguno. Entonces decidió pedírselo prestado a su vecino, cuya casa estaba a medio kilómetro de la suya. Mientras iba de camino a casa del vecino, nuestro hombre comenzó a darle vueltas a la cabeza, preguntándose si su vecino le prestaría la herramienta. “¿Será tan amable de dejarme un martillo? ¿Me hará el favor?”... Pero empezó también a creer que, al ir a su casa, podía molestar a su vecino: “Seguro que mi vecino está durmiendo la siesta y le despierto al llamar”-se iba diciendo- “eso le molestará probablemente”... “así que saldrá de mala gana a abrirme la puerta”... “me gritará: ¡qué diablos quieres a estas horas!, “bueno -se dijo el hombre- entonces yo le diré: ¿puedes prestarme tu martillo para colgar un cuadro?”... “y mi vecino –continuaba pensando el hombre- me responderá con un ¡no! Rotundo, como venganza por haberlo despertado de la siesta”... “me gritará: ¿para esa tontería vienes a molestarme?”. Entre tanto pensamiento, nuestro hombre había llegado ya caminando hasta la puerta de su vecino. Llamó al timbre. Su vecino le abre y nuestro hombre, sin dejarle mediar palabra, le grita: “¿Sabes que te digo?, ¡que os vayáis al infierno tú y tu maldito martillo!. OBSERVACIONES: Esta actividad es adecuada para el desarrollo del manejo de sentimientos y pensamientos. ¿Cómo manejar la lectura del pensamiento?: .Calmándose un poco, respirando despacio. .Encontrando otras alternativas a ese pensamiento, preguntando incluso a la otra persona para aclarar qué piensa o cuáles son sus intenciones. .Planteando interrogantes: ¿hasta qué punto “tengo que saber” o “necesito saber” lo que el otro piensa de mí?
  • 20. COMUNICACIÓN As formas de comunicación humana pódense agrupar en dúas grandes categorías: 1. CCOOMMUUNNIICCAACCIIÓÓNN VVEERRBBAALL:: -As palabras que utilizamos - 7% -As inflexións da nosa voz (tono de voz) - 38% 2. CCOOMMUUNNIICCAACCIIÓÓNN NNOONN VVEERRBBAALL (entre un 65-80% do total da nosa comunicación cos demáis). -O contacto visual. -Os xestos faciais (expresión da cara). -Os movementos de brazos e manos. -A postura. -A distancia corporal. Para comunicarnos de xeito eficaz ddeebbeenn ccooiinncciiddiirr as mensaxes verbais e as non verbais. Moitas dificultades na comunicación prodúcense cando as nosas palabras se contradicen coa nosa conduta non verbal. Por exemplo: Un fillo agasalla ao seu pai polo seu cumpreanos e este, cunha expresión de decepción, lle di: “Grazas, é xusto o que quería”.
  • 21. DINÁMICA GRUPAL – COMUNICACIÓN. “POSTA EN COMÚN DE XESTOS” PROCESO Acompañado de explicacións sobre a importancia do xesto faremos unha recollida dos xestos coñecidos por todos en grupo. Despois, por parellas, crearán un código de xestos propio que amosarán ós demáis. OBSERVACIÓNS. Con esta actividade preténdese identificar os estados de ánimo e as expresións emocionais nas caras dos alumnos.
  • 22. EMOTICÓNS DIXITAIS Os emoticóns, nos chats, en mensaxes de móvil... adoitan usarse como remate final, de despedida, e expresan algo máis cercano, un sentimento ou estado de ánimo
  • 23. COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO ● O uso da internet estase a converter nun elemento imprescindible para as persoas, dadas as súas potencialidades para o acceso, a difusión e a xeración de información e comunicación. Internet converteuse nunha ferramenta que permite a calquera persoa manter unha conversa con outra, anque se atope no extremo oposto do planeta. O fenómeno do chateo ou tertulia virtual require dunhas normas de relación entre os participantes. ● DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE: 1. O titor/a introduce a actividade, facilitando ó grupo o texto que se atopa na seguinte diapositiva. Esta actividade pódese realizar de xeito individual ou en grupo. 2. Unha vez finalizada a lectura, os alumnos e as alumnas expresarán as súas opinións, consideracións, conclusións e reflexións sobre as súas prácticas nos chats e ás do seu entorno inmediato. 3. Esta actividade pódese complementar con outra na que se incide máis no tema dos chats utilizando o cuestionario que se atopa dúas diapositivas máis adiante. ● AVALIACIÓN: O titor/a avaliará o coñecemento da mecánica do chateo polo alumnado así como a análise crítica dos seus usos e abusos.
  • 24. COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO ● TTeexxttoo "El factor clave de la modernización se encuentra en la Sociedad de la Información, que se presenta heterogénea, diversa y muchas veces contradictoria y que utiliza Internet como principal instrumento. Se han modificado las formas tradicionales de relación entre los sujetos, siendo uno de los elementos más sobresalientes dentro de las posibilidades que ofrece Internet, los Chats de conversación, a través de los cuales es posible establecer relaciones interpersonales. Numerosos especialistas en el tema han identificado los Chats o círculos de conversación como una de las principales causas de adicción entre los asiduos a la red (Internet). Un síntoma típico de la adicción de esas personas consiste en una reacción colérica ante los consejos para que se despeguen del monitor. Estas personas utilizan esta vía como canal para la reunión, socialización y conocimiento de nuevos sujetos. Los habituales de la red se tornan adictos, ya que permanecen muchas horas frente al ordenador en tiempo real tratando de recrear otras formas de comunicación diferentes a la que dos personas puedan tener en la vida cotidiana sin la utilización de esta herramienta tecnológica. Son muy variados los síntomas que se pueden presentar en relación a dicha problemática: •Cambios drásticos en los hábitos de vida a fin de tener más tiempo para conectarse. •Disminución generalizada de la actividad física. •Evitación de actividades importantes para disponer de mayor cantidad de tiempo para permanecer conectado. •Privación o cambio en los patrones de sueño a fin de disponer de más tiempo en la Red. Muchas personas caracterizadas por su timidez encuentran en esta nueva vía de comunicación la posibilidad de liberarse de la ansiedad producida por las relaciones sociales cara a cara, ganando en autoconfianza, dado el anonimato que los canales del Chat proporcionan. Una de las cuestiones centrales que se plantean consiste en cómo las personas usan la tecnología y de qué modo afecta ésta a su conducta, sus pensamientos y sus relaciones sociales. Habrá que ver si en un futuro será una nueva forma de comunicación o si se podría pensar como una adicción, un hobbie o un hábito." ● Tomado de VVAA. (2002): Educación Emocional. ESO. Propuestas para la Tutoría. Generalitat Valenciana.
  • 25. COMUNICACIÓN EN INTERNET- CHATEO ●CCuueessttiioonnaarriioo ● Desde cando e con qué frecuencia chateas? ●Que tipo de relacións estableciches na comunicación a través do chat? ●Comunícaste sempre coas mesmas persoas ou continuamente fas relacións novas? ●Que temas ou aspectos che motivan a iniciar unha conversación con alguén por primeira vez? ●Fórmaste algunha idea sobre o físico ou personalidade da persoa coa que conversas? En que te baseas para formarte esa idea? ●Intercambias fotografías coas personas coas que chateas? ●Prefires chatear con persoas da túa mesma idade, sexo, do sexo oposto, de diferente idade, que teñan actividades e intereses similares aos teus ou esto che resulta indiferente? ●Sobre que temas conversas no Chat? ●Como lles comunicas ás personas coas que chateas que che agradan? ●Como percibes que ti lles agradas a esas persoas? ●Conversas no chat sobre os teus sentimentos, problemas e inquietudes? Por que? ●Que buscas no chat e nas persoas coas que te comunicas?
  • 28. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA ACTIVA: “MOSTRAR EMPATÍA E PARAFRASEAR” PROCESO: En parejas, cada uno piensa en una situación divertida que le ha sucedido o bien que le han contado. Cuando un compañero la explica, nosotros bostezamos, nos distraemos, no lo miramos a la cara y adoptamos una pose de aburrimiento. A continuación se valora: . ¿Cómo os habéis sentido cuando habéis explicado la historia?. . ¿Teníais ganas de seguir hablando?. . ¿Qué es lo que habéis pensado respecto a vuestro compañero?. . ¿Os gustaría tenerlo como amigo o como compañero de clase?. Repetimos la experiencia, pero esta vez mostrando empatía: mirando a los ojos, asintiendo, repitiendo alguna palabra (eco) y demostrando que estamos interesados en la otra persona y en lo que nos cuenta. Se vuelve a valorar esta práctica con las mismas cuestiones anteriores para luego: -Explicar que una buena manera de mostrar interés por la persona que nos habla consiste en repetir lo que nos ha dicho de forma parecida a como lo ha expresado. Así comprobamos que lo hemos entendido bien y, si no es así, nos lo puede volver a explicar. -Ejemplificar el parafraseo con un voluntario que, en la práctica anterior, ha explicado una historia muy interesante. -En la parte delantera de la clase, algunas parejas de voluntarios pueden elegir una historia; uno de sus miembros escucha y el otro habla. El resto del grupo observa si el oyente muestra empatía (lenguaje no verbal) y si parafrasea. OBSERVACIONES: Algunos conflictos y enemistades empiezan cuando no se practica la comunicación activa. Las personas que no nos escuchan no nos gustan y nos producen rechazo. Es importante que nos esforcemos por comprender a las personas de nuestro entorno (padres, hermanos, compañeros, amigos, etc.). Escuchar activamente demuestra que nos interesamos por la otra persona, y que creemos que es importante y única.
  • 29. PAUTAS PARA A COMUNICACIÓN ● PARA SABER FALAR: -Ser ordeado e expoñer con claridade -Entusiasmo co que se transmite. -Pequenas pausas. -Non ser pesado/a ou repetitivo/a. -Contestar ás preguntas do outro/a. ● PARA SABER ESCOITAR: -Mirar aos ollos do interlocutor/a. -Facer xestos conforme se está escoitando. -Asentir, dicir que o entendemos. -Facer preguntas sobre o que se está dicindo. -Que as preguntas sexan oportunas. -Non interromper se non é preciso.
  • 30. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA ACTIVA: “O CASTIGO”. ROLE PLAYING (1ª parte). PROCESO: En grupos de tres, dos personas representan a los protagonistas de un conflicto y una tercera hace de mediador entre ellas. Introducimos el conflicto explicando la situación a todo el grupo. Los protagonistas del conflicto han decidido acudir al servicio de mediación para intentar ponerse de acuerdo. Repartimos los roles y empezamos la dramatización. Si consideramos que al grupo le puede resultar difícil esta actividad, podemos optar por llevarla a cabo en la “pecera”, es decir, con un trío que pasa al frente mientras el resto del grupo observa. En este caso, podemos congelar la imagen para hacer valoraciones sobre la marcha y también cambiar el grupo, o sólo algunos de los que participan en la representación. Así añadimos nuevos puntos de vista y exploramos el conflicto bajo distintos puntos de vista. Para valorar la actividad se harán cuestiones del tipo: . ¿Cómo ha funcionado la dramatización?. . ¿Están claros los roles de cada uno?. . ¿Cuál era más difícil?, ¿por qué?. . ¿Qué os sugiere este conflicto?. .¿Habéis llegado a definir el conflicto?. OBSERVACIONES: La escucha activa es imprescindible para explorar conflictos. Contribuye a que elmediador y los protagonistas comprendan correctamente la historia y puedan pensar que el problema no es la otra persona, sino que lo han construido entre los dos y, en consecuencia, tendrán que hablar de “nuestro conflicto”.
  • 31. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA ACTIVA: “O CASTIGO”. ROLE PLAYING (2ª parte) ● PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: “El castigo” Hijo/hija: Llegas a casa con los resultados del primer trimestre. Los resultados no son nada buenos y tus padres y tú habéis empezado a discutir y a gritar hasta que, al final, se te ha escapado un insulto muy fuerte. Tus padres te han castigado durante todo un mes sin salir ni hacer deporte. Entonces te has ido hacia tu habitación y has cerrado la puerta con una sonora patada. La puerta ha reventado. Crees que tus padres son demasiado estrictos. ¡No todo el mundo puede ser un “Einstein”!. La verdad es que no te entusiasma estudiar y consideras que los exámenes son una estupidez. Tienes ganas de ir a trabajar en cuanto cumplas los dieciséis y encuentras que es muy injusto que te castiguen durante todo un mes. Por otro lado, no servirá de nada porque no piensas estudiar y además no te acabas de creer que te impidan hacer deporte. Tus padres saben perfectamente que si faltas a los entrenamientos te expulsarán del equipo. ● Madre/padre: Cuando tu hijo ha llegado a casa te ha dado los resultados del primer trimestre. Las notas no son nada buenas y habéis empezado a discutir y a gritar hasta que, al final, te ha insultado. Lo/a has castigado durante todo un mes sin salir ni hacer deporte. Entonces se ha ido a su habitación y ha cerrado la puerta con una sonora patada. La puerta ha reventado. Crees que necesita “mano dura”, ya que es la mejor manera de que se tome en serio los estudios. Tener una buena educación es la única manera de encontrar trabajo hoy en día. Aunque tenga que sacrificar el equipo y las amistades, más vale que deje el deporte y se encierre en casa a estudiar. No puedes tolerar que te falte al respeto, os peleáis continuamente y en casa siempre hay un ambiente muy tenso. Mediador/mediadora; Tu función será crear un ambiente adecuado para que el/la padre/madre y el hijo/hija puedan explicar y escuchar sus respectivas historias. Los protagonistas del conflicto hablarán de uno en uno y tú no has de juzgar ni culpar a nadie, sólo tienes que mostrar empatía y practicar la escucha activa. Acuérdate de: . Establecer contacto visual y mostrarte realmente interesado por la persona y su historia. . Parafrasear: Repetir cómo se siente y qué piensa conservando el sentido de lo que se ha dicho. Por ejemplo: “si lo he entendido bien...”. . Clarificar: ampliar y precisar la información. Por ejemplo: “me podías hablar más de...”. . Resumir: decir en pocas palabras cuál es la situación vista por el protagonista de la historia. . Reformular: expresar ideas y sentimientos con fidelidad pero “limpiando” el lenguaje de expresiones imprecisas o poco respetuosas y añadiendo, quizás, pequeños matices . Finalmente, intenta definir el conflicto de manera que ambas partes te confirmen que, efectivamente, has comprendido cuál es la situación.
  • 32. DINÁMICA GRUPAL PARA TRABALLAR A ESCOITA ACTIVA: “A REUNIÓN” PROCESO: Seis voluntarios pasan a la parte delantera de la clase a simular una reunión del profesorado de un centro. Se trata de decidir cómo celebraremos el final de curso. Siempre hay diversas opiniones: contratar a un grupo de animación, ir a la piscina, organizar un juego de pistas, que cada clase prepare una fiesta, etc. A cada miembro del claustro se le reparte una tarjeta indicándole qué actitud deberá adoptar en la reunión. 1.- Actúa de líder. Haz que la discusión funcione. Procura que todos tengan oportunidad de hablar. 2.- Intenta ser divertido. Bromea y ríete de los demás y de sus ideas. 3.- Intenta interrumpir a los demás. Procura tomar la palabra con frecuencia. Di: “lamento interrumpir, pero ...” y continúa hablando. 4.- Cambia de tema. Simula que no escuchas a los demás. Habla de cualquier cuestión que no tenga nada que ver con lo que se acaba de decir. 5.- Critica las ideas de los otros. Aconséjales sobre qué deberían hacer o sobre lo que en tu opinión les convendría más. 6.- No puedes estarte quieto. No prestes atención. Intenta que los que se sienten a tu lado tampoco estén atentos. A continuación se procede a valorar lo ocurrido: .¿Cómo han visto los observadores (el resto de la clase) la reunión?. . ¿Y los “actores”?. . ¿Qué actitudes se han representado?. .¿ Conocéis otras actitudes que dificultan la comunicación?. . ¿Cuáles?. OBJETIVO: En realidad algunas de las expresiones que utilizamos frecuentemente en la conversación impiden la comunicación efectiva.
  • 34. HABILIDADES SOCIAIS OOBBXXEECCTTIIVVOOSS DDAASS HHHHSSSS:: ● AAFFEECCTTIIVVOOSS: -Permiten a obtención de consecuencias gratificantes. -Facilitan o mantemento de relacións sociais satisfactorias. ● IINNSSTTRRUUMMEENNTTAAIISS: -Facilitan o éxito nas tarefas acometidas. -Son fonte de poder en diversos ámbitos (laboral, social ou afectivo) tendo máis valor preditivo sobre o éxito que a brillantez académica.
  • 35. HABILIDADES SOCIAIS – A ASERTIVIDADE AA AASSEERRTTIIVVIIDDAADDEE consiste en: -Expresar o que un pensa ou sinte sen menospreciar o que outros pensan ou sinten. -Expresar claramente o que pensamos nos permite desenvolver relacións satisfactorias cos demáis, o que redundará en beneficio da nosa propia saúde.
  • 36.
  • 37.
  • 38.
  • 40. RESUMO 3 ESTILOS DE EXPRESIÓN
  • 41. DINÁMICA GRUPAL - HABILIDADES SOCIAIS: DEFENDER OS PROPIOS DEREITOS. PROCESO: El Profesor explica los tres estilos de conducta (pasivo, agresivo y asertivo) y sus respectivas ventajas y desventajas, luego divide la clase en grupos de 3 ó 4 alumnos. A cada uno de los grupos le corresponde preparar una de las situaciones que se presentan a continuación utilizando uno de los tres estilos de comportamiento: agresivo, asertivo y pasivo 1. Debes acercarte a las dos personas que están delante de ti en un evento público (cine. teatro, etc.) para decirles que no puedes escuchar. Estas personas llevan un buen tiempo hablando (estilo asertivo). 2. Tu grupo de compañeros se reúne en los recreos y en esta ocasión deciden ofrecerte para que fumes. Pero a ti no te interesa.(estilo pasivo) 3. Uno de tus profesores acostumbra llegar tarde a clase, para reponer este tiempo toma 10 min. del recreo. Tu grupo de amigos está incómodo con esta situación y deciden hablar con el profesor. (estilo asertivo) 4. Tu compañero habitúa invadir con sus cosas tu mesa, dejándote poco espacio para trabajar (estilo agresivo) Se realizan las representaciones y después se hace una puesta en común en torno a los siguientes puntos: ¿Cómo fue la representación de cada persona? ¿Cómo se sintió cada actor con su papel? ¿Se identificó con el estilo de comportamiento representado? ¿Cuáles son las ventajas y desventajas del estilo de conducta representado en cada situación? OBSERVACIONES: Se pretende con esta actividad que los alumnos conozcan las ventajas y desventajas de los tres estilos de conducta, valorando el comportamiento asertivo como el más apropiado en nuestra relación con las otras personas.
  • 43. DINÁMICA GRUPAL - ASERTIVIDADE. “TÉCNICA DO DISCO RAIADO”. PROCESO: Se introducirá la técnica del disco rayado que consiste en elegir una frase corta que sintetice lo que queremos y repetirla una y otra vez, con serenidad, respetando los turnos de palabra, sin entrar en provocaciones con la otra persona, hasta que se dé cuenta que no logrará nada con sus ataques o provocaciones. Se analizará el siguiente caso, el cual puede dramatizarse. Tus amigos te ofrecen tabaco o bebida e insisten en que debes consumirlo si quieres formar parte de la pandilla, porque todos lo están haciendo. Y se entabla el siguiente diálogo: Amigo: Tío ¿Qué te pasa, eres mariquita o qué? Tú: No, simplemente no quiero. Amigo: Venga, mientras nosotros nos estemos divirtiendo, tú te lo estarás perdiendo. Tú: Ya, pero no quiero Amigo: Qué van a decir de ti los demás. Si no te atreves, no vengas más con la pandilla. Tú: No me importa lo que digan, yo no quiero tomar ni fumar. Si quieres otro día nos vemos. Por parejas se inventarán situaciones donde se utilice la técnica del disco rayado, se escribirá un diálogo y se dramatizará. Se pueden sugerir algunas como: Un vendedor a domicilio te manipula para que tus padres compren un producto Un sábado por la tarde un amigo te propone hacer algo que a ti no te gusta Mis amigos quieren ver una película que no me gusta Un comerciante quiere convencerte para que compres algo que no te gusta Tu madre o padre quiere imponerte lo que tienes que estudiar en el futuro. OBSERVACIONES: Se pretende que los alumnos se den cuenta que no es necesario atacar a otra persona para defendernos y que tenemos derecho a insistir en nuestro punto de vista.
  • 44. DINÁMICA GRUPAL - ASERTIVIDADE. “BANCO DE NÉBOA”. PROCESO: - Se introducirá la técnica del banco de niebla, la cual es muy eficaz cuando nos insultan o critican. Es como si las palabras entraran en una nube que te protege y no resuenan en tu interior haciéndote sentir culpable o desdichado. - Se reconoce que puede ser verdad o probable lo que el otro dice, sin negarlo, sin contraatacar, pero sin ceder a sus presiones. Con esta técnica le das de cierta forma la razón a la otra persona y parece que aparentemente está cediendo. Debe utilizarse un tono de voz sereno y reflexivo. - Se analizará el siguiente caso, el cual puede dramatizarse: Sandra y Mónica son amigas. Mónica: ¡Qué gorda estás! Sandra (Banco de niebla): Si es verdad, podría estar más delgada Mónica: Deberías ponerte a régimen Sandra (Banco de niebla): Si, tal vez comiendo un poco menos estaría menos gorda Mónica: Bueno y no olvides el deporte Sandra(Banco de niebla): Sí, a lo mejor me decido por alguno Mónica: Pues yo te aconsejo que te decidas ya, porque francamente estás gorda. Sandra (Banco de niebla) Sé que podría estar más delgada - Por parejas se inventarán situaciones donde se utilice la técnica del banco de niebla, se escribirá un diálogo y se dramatizará. OBSERVACIONES: Se pretende que aprendan esta técnica y comprueben que reduce el sentimiento de culpabilidad o ansiedad que se siente cuando te critican y te pones a la defensiva. A lo mejor, posteriormente te lo piensas y ves sus críticas de forma positiva o simplemente las ignoras, pero eso será por tu propia decisión, no porque la otra persona te lo diga.
  • 45. DINÁMICA GRUPAL. TÉCNICAS DE ASERTIVIDADE PROCESO: esta actividad se realizará después de la técnica del disco rayado y del banco de niebla. Se divide la clase en grupos y cada uno de ellos analizará uunn ccaassoo rreeaall de los que se nombran a continuación aplicando la técnica del disco rayado, del banco de niebla o autorrevelación. La autorrevelación consiste en manifestar lo que pensamos y sentimos, nuestros derechos o intereses, aunque sea distinto de la mayoría o de la lógica. Hablar desde uno mismo, en primera persona, sin juzgar ni meterse con el otro. Se utilizarán frases como: “Creo que…” “Mi opinión es que…” “ Me gustaría que…” SSiittuuaacciioonneess aa aannaalliizzaarr: Un amigo te pide que le prestes dinero. Un comerciante quiere convencerte para que compres algo que no te gusta. Tu madre o tu padre quiere imponerte lo que tienes que estudiar en el futuro. Un profesor te critica injustamente. Mis amigos quieren ver una película que no me gusta. Tu madre no quiere que te pongas una ropa determinada. Un amigo insiste en que fumes un cigarro, cuando a ti no te apetece. Tus padres quieren que te cortes el pelo. Un sábado por la tarde un amigo te propone hacer algo que a ti no te gusta. Alguien te ridiculiza porque no quieres beber. Un vendedor a domicilio te manipula para que tus padres compren un producto. Expresas una opinión contraria a lo que piensa todo el grupo. Un profesor te echa la bronca porque no has hecho bien un trabajo. Quieres cambiar de tema de conversación. OBSERVACIONES: se pretende que apliquen los conocimientos sobre técnicas asertivas a situaciones de la realidad que les rodea.
  • 46. DINÁMICA GRUPAL. RESPOSTAS ASERTIVAS. PROCESO: dados algunos ejemplos de respuestas asertivas, el alumno intentará reconocer y analizar la técnica utilizada. Ejemplo 1: un vendedor que llega a casa Vendedor (V)- Hola… le presento la enciclopedia…. Nosotros (N)- Entiendo, pero no me interesa V- Podría ser útil para el estudio de sus hijos…etc N- Entiendo, pero no me interesa V- ¿No está su hijo en casa?...seguro que a él le interesa N- Entiendo, pero no me interesa. Ejemplo 2.: tu grupo de amigas decide saltarse las clases e irse al “cuartelillo”. Te insisten para que vayas con ellas. Tú: “Tienen razón en que sería divertido hacerlo, pero yo les avisaré lo que decida”. Ejemplo 3 : tus amigos insisten en que pruebes algo que tú no quieres -Amigo: Toma, prueba esto con nosotros. - Tú: “Que os parece si mejor hacemos una apuesta a ver quien aguanta más bailando” - Amigo: Creo que eres un egoísta - Tú: “Puede que tengas razón y a veces me comporte egoístamente” “Para ti seré un egoísta, pero para mí soy una persona que sabe divertirse” Ejemplo 4.: tu madre está muy enojada porque quedaste en llegar a la una de la mañana y llegaste a las dos. Discuten y ambos exponen sus puntos de vista. Tú: “Está bien, no volveré a llegar tarde ni cinco minutos, y tú volverás a tenerme confianza y me dejarás ir a la fiesta de mi novio, dentro de un mes. OBSERVACIONES: se pretende que en el primer ejemplo reconozca la técnica del disco rayado, en el segundo ejemplo la del banco de niebla, en el tercer ejemplo la proposición de alternativas, banco de niebla y la técnica para ti/para mí y en el ejemplo 4, la concertación (que consiste en llegar a un acuerdo, cediendo ambas partes un poco de la postura original).
  • 47. DINÁMICA GRUPAL: ESTILOS DE CONDUTA. PROCESO: Dada una situación, los alumnos deben responder siguiendo los 3 estilos de conducta. Ejemplo 1: Tu amigo acaba de llegar a cenar, justo una hora tarde. No te ha llamado para avisarte que se retrasaría. Estás irritado por la tardanza. CONDUCTA PASIVA. Saludarle como si tal cosa y decirle “Entra, la cena está en la mesa”. CONDUCTA AGRESIVA. Me has puesto muy nervioso llegando tarde. Es la última vez que te invito. CONDUCTA ASERTIVA. He estado esperando durante una hora sin saber lo que pasaba (hechos). Me has puesto nervioso e irritado (sentimientos), si otra vez te retrasas avísame (conducta concreta) harás la espera más agradable (consecuencias). OBSERVACIONES: Se pretende que los alumnos practiquen los 3 estilos de conducta y valoren como más positiva la asertiva. PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: Situación 1: Vas a un restaurante a cenar. Cuando el camarero trae lo que has pedido, te das cuenta de que la copa está sucia, con marcas de pintura de labios de otra persona. Situación 2: Un compañero de trabajo te da constantemente su trabajo para que lo hagas. Decides terminar con esta situación.
  • 48. DINÁMICA GRUPAL – HABILIDADES SOCIAIS: “FRASES ASESINAS”. PROCESO: Toma de conciencia de la forma en que nos dirigimos al semejante, habitualmente atribuyéndole aspectos negativos (mensajes tú) que no facilitan la comunicación. Para ello se presentará el listado de frases asesinas , proponiéndoles completar la lista con otras frases que aporte el alumnado y posteriormente reflexionando sobre si son adecuadas para la comunicación y por qué. El tutor explica en qué consisten los mensajes yo , y en parejas se ensaya la producción de mensajes tú y mensajes yo a partir de situaciones simuladas En gran grupo se resumen las conclusiones pretendiendo que reflexionen sobre ventajas e inconvenientes de cada uno de los mensajes vistos, facilidad o dificultad para redactarlos, ayuda que nos pueden proporcionar para comunicarnos mejor… Se les podría proponer que analizaran en la semana próxima todos los mensajes yo y los mensajes tú que realizaran y la respuesta del interlocutor en cada caso. OBSERVACIONES: Se pretende que los alumnos entiendan que para comunicarnos de forma eficaz y con respeto hemos de ser capaces de hacer que se entiendan nuestros sentimientos, ideas e intenciones. Con la utilización de los mensajes yo podemos hacer ver a la otra persona las consecuencias de su comportamiento, como ha frustrado nuestras expectativas y nos entristece, más que centrarnos en su comportamiento , o intentar culparle o acusarle. PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD Frases asesinas: 1.Contigo no se puede dialogar. 2. No haces más que repetir y repetir. 3.Eres un/a fantasma. 4.¡Siempre haces lo mismo! 5. De este asunto no entiendes absolutamente nada. 6. Mira, no me enrolles. 7. Dilo tú, que lo sabes todo. 8. A veces, te preocupas más de los demás que de tu familia.9. Estás loco/a; házlo tú si quieres. 10. No te quiero ver con ese/a sinvergüenza de amigo/a que tienes. 11. Pareces tonto/a, hijo/a. ¿Por qué no saludaste ayer? 12. No me traigas a nadie a casa. ¡Vete tú a saber con qué compañías andas! Mensajes yo El mensaje yo es una comunicación respetuosa con la persona que tienes enfrente. Comunicas sin reprochar nada a la otra persona. Sin embargo, los mensajes tú, suelen atribuir a las otras personas las causas de tus comportamientos y opiniones. Se suelen expresar con mandatos e imperativos. Con estos mensajes tus compañeros pueden sentirse evaluados, controlados, culpados e injustamente tratados. Para construir mensajes yo puedes seguir estos tres pasos: 1. Describir brevemente la situación o comportamiento que te disgusta o molesta. Describe y no juzgues. Ej.: Levantáis mucho la voz y no logro escuchar lo que dicen. Me siento molesto. 2. Describir las consecuencias o efectos que dicho comportamiento o sentimiento tiene sobre ti (… y no logro escuchar los que dicen). 3. Expresar los sentimientos que ese comportamiento te causa (Me siento molesto). Situaciones para producir mensajes yo y mensajes tú Tu amigo te dice que le acompañes a una tienda, pero tú prefieres quedarte en casa viendo una película. Pepe hable en tono pasional cuando cree que tiene la verdad. Siempre trata de llevar el agua a su molino. A la salida del instituto saludaste a tu amiga Juani y ella estaba enfadada y no te contestó. Tú no sabías la razón de su malestar.
  • 49. DINÁMICA GRUPAL – ASERTIVIDADE- “DEREITOS ASERTIVOS”. ● OBJETIVOS: -Desarrollar las posibilidades de autoconocimiento. -Facilitar al alumnado la exploración de la autoafirmación, de aquello que es capaz y de sus límites. -Ayudarle a aumentar su autoconfianza a través del ejercicio de la asertividad. ● DESARROLLO: El tutor o tutora solicita que cada alumno o alumna identifique los derechos que cree tener en la familia, en el centro y en la sociedad. A continuación se formarán subgrupos para consensuar un mínimo de cinco de los citados derechos. Cada subgrupo leerá las conclusiones. El tutor o tutora indicará que, dado que se ha logrado concretar estos derechos, se determinen aquellos que a su juicio, tienen los miembros de sus familias, de su centro y de la sociedad respecto a ellos. ● Se resaltará la importancia de reflexionar acerca de las coincidencias y discrepancias en la definición de los derechos. ● EVALUACIÓN: El tutor o la tutora deberá comprobar que los alumnos y las alumnas han sido capaces de definir de manera clara y precisa, tanto sus propios derechos como los de los demás. ● MATERIAL: Registro de derechos (Ver en la siguiente diapositiva).
  • 50. DINÁMICA GRUPAL – ASERTIVIDADE- “DEREITOS ASERTIVOS”.
  • 51. DINÁMICA GRUPAL- HABILIDADES SOCIAIS: “¿E TI QUE FARÍAS?” PROCESO: Reflexionar y realizar la hoja de actividades de forma individual. Puesta en común. OBSERVACIONES: Pretendemos que reflexionen sobre situaciones de la vida diaria en las que o bien es difícil saber cómo actuar correctamente o se sabe cómo actuar, pero es difícil hacer las cosas como se piensan. PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: Ante las situaciones que se exponen a continuación …..... ¿tú que harías? 1.- Estamos en una excursión. Después de comer hay un montón de desperdicios, papeles, plásticos, ….....¿ tú qué harías? 2.- Después de comer en una excursión el profesor/a indica que hay que limpiar la zona. Varios compañeros estáis recogiendo los restos que quedaron por el suelo, pero algunos se hacen los remolones riéndose y haciendo burlas a los que trabajáis. ¿ Tú qué harías? 3.- Estás en clase. Tienes que realizar una tarea que te ha pedido el profesor/a pero no te concentras porque un grupo de compañeros están molestando y alborotando…... ¿ tú qué harías?. 4.- Vais por la calle un grupo de amigos y amigas. Os cruzáis con una persona que tiene un defecto físico. Uno de tus amigos empieza a hacer “chistes”, y a burlarse de ella imitando su defecto…... ¿ Tú qué harías? 5- Estás en el recreo. Un compañero no tiene bocadillo porque se le hizo tarde y vino sin desayunar. ¿ Tú qué harías? 6.- Estás en el recreo. Hay un amigo que todos los días te pide parte de tu bocadillo y hace lo mismo con otros compañeros y compañeras. ¿ Tú qué harías?
  • 52. DINÁMICA GRUPAL: A AGRESIÓN PROCESO: Se plantea al grupo la siguiente historia: “Miguel está jugando en el patio con una pelota y Aitor le empuja, le hace caer al suelo y le quita la pelota. Miguel intenta levantarse del suelo pero Aitor le empuja de nuevo y vuelve a caer. ¿Qué siente Miguel en esa situación? ¿Qué podría hacer? Se divide la clase en grupos que reflexionarán sobre la forma de responder a esta situación conflictiva. En gran grupo se leen las soluciones de cada grupo y se clasifican en asertivas, agresivas o pasivas. Si las respuestas no son asertivas el profesor debe señalar formas positivas de responder a la agresión como interrogarse sobre su conducta, señalarle el impacto de su conducta sobre los demás y las consecuencias que se pueden derivar para sus relaciones interpersonales, solicitarles reparación del daño… OBSERVACIONES: Con esta actividad se pretende que a partir de una situación en la que una persona es injustamente agredida analicen distintas formas de responder a la agresión.
  • 53. O AUTOCONTROL ● QQuuee éé oo aauuttooccoonnttrrooll?? -Control das emocións, das cognicións e da conduta ante unha situación de estrés. -Capacidade de controlar na vida cotiá as respostas ao estrés por medio do manexo de habilidades cognitivas, fisiolóxicas e motoras. -Paso previo para dar e recibir queixas e afrontar conflitos.
  • 54. A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO ● El tutor o la tutora explicará lo que significa un comportamiento impulsivo: actuar de forma repentina, irreflexiva, sin pensar en las consecuencias que se puedan derivar de este tipo de comportamiento. No entrará, si es posible en establecer ejemplos concretos de comportamiento impulsivo, aunque podrá dar pistas en cuanto a lugares donde pueden darse estas situaciones. ● A continuación y utilizando la técnica de dinámica de grupos de Phillips 66, plantea al alumnado las siguientes cuestiones: 1. Indica 5 ejemplos de comportamiento impulsivo. 2. ¿A qué se debe que algunas personas en determinadas situaciones manifiesten un comportamiento impulsivo? 3. ¿Consideras que en tu entorno se producen comportamientos impulsivos ? 4. ¿Has participado en los últimos meses en alguna experiencia de comportamiento impulsivo? ● Tras el debate en los grupos, cada portavoz expondrá a la clase las conclusiones a las que ha llegado su grupo. El tutor o la tutora irá escribiendo en la pizarra las distintas aportaciones de los grupos, estableciendo unas conclusiones que serán debatidas en una sesión de tutoría posterior evaluando la capacidad analítica del alumnado sobre los comportamientos impulsivos de su entorno.
  • 55. A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO 1 ● Todo comportamiento impulsivo tiene unas consecuencias que conviene identificar para avanzar en el control de este comportamiento. Esta unidad resulta útil cuando los miembros del grupo se conocen poco y conviene realizarla en el primer trimestre como complemento de la anterior con los objetivos de: – Identificar las consecuencias de un comportamiento impulsivo. – Establecer algunos mecanismos que ayuden a controlarlo. ● Previamente a la sesión de tutoría el tutor o la tutora proporcionará al alumnado el ccuueessttiioonnaarriioo que figura en la diapositiva siguiente para su debate posterior. Resulta importante que los alumnos reflexionen antes de la sesión acerca de las consecuencias del comportamiento impulsivo y de la necesidad de establecer mecanismos, normas y procedimientos que eviten su aparición. – A lo largo del debate debe insistirse en la idea de que detrás de uno de estos comportamientos suele haber un pensamiento irracional. Debe facilitarse que los alumnos definan y clarifiquen tanto las consecuencias de estos comportamientos como las acciones concretas que es necesario adquirir para su control. ● Se evaluará la capacidad del alumnado para poder prevenir las consecuencias de los comportamientos impulsivos y para establecer unas medidas de control.
  • 56. A IMPULSIVIDADE- DINÁMICA DE GRUPO 2 Cuestionario de Comportamiento Impulsivo ● 1. Indica 4 consecuencias que se deriven de un comportamiento impulsivo ● 2. Describe brevemente cómo te has sentido después de haber tenido uno de estos comportamientos ● 3. ¿Crees que podías haber evitado ese comportamiento? ● 4.¿Intentas controlar o regular de alguna manera tus comportamientos impulsivos? ● 5. Según tu opinión, ¿debería de alguna manera controlarse o regularse? ● 6. ¿Qué estarías dispuesto a hacer para controlar tu comportamiento impulsivo? ● 7. ¿Qué les pedirías a los demás que hiciesen para controlar su comportamiento impulsivo?
  • 57. O AUTOCONTROL EQUILIBRIO ANíMICO –– AAUUTTOOCCOONNTTRROOLL:: Chámaselle así á capacidade de control do mal humor para evitar os seus efectos perxudiciais. Un dos exemplos máis típicos é a ““iirraa”, unha das emociones máis difíciles de controlar. O autocontrol é unha habilidade invisible porque manifestase como a "ausencia" de explosións emocionais. Os signos que a caracterizan son: -non deixarse arrastrar polo estrés ou -ser capaz de relacionarnos cunha persoa enfadada sen enoxarnos. Debemos recurrir á intelixencia emocional (regulación da impulsividade), e máis concretamente a varios reeccuurrssooss ppaarraa ccoonnttrroollaarr eessaa ““iirraa””. Goleman nomea alomenos os seguintes:
  • 58. CONTROL DA IMPULSIVIDADE 1 RReeccoonnssiiddeerraacciióónn:: reinterpreta a situación dun xeito máis positivo.
  • 59. CONTROL DA IMPULSIVIDADE 2 ● IIllllaammeennttoo ee ddiissttaanncciiaammeennttoo:: Alonxarse, estar a soas uns momentos, reflexionar e así obter a serenidade necesaria para o afrontamento do problema ou conflito.
  • 60. CONTROL DA IMPULSIVIDADE 3 ● DDiissttrraacciióónn:: Realizar outra cousa relacionada coas nosas aficións, como sair de paseo polo campo ou pola praia, bailar, facer deporte...
  • 61. CONTROL DA IMPULSIVIDADE 4 ● TTééccnniiccaass ddee rreellaaxxaacciióónn:: Respiración profunda e/ou meditación.
  • 62. CONTROL DA IMPULSIVIDADE 5 ● MMoottiivvaacciióónn:: Autoinducirse emocións e estados de ánimo positivos, como a ccoonnffiiaannzzaa,, oo eennttuussiiaassmmoo ee oo ooppttiimmiissmmoo. Esta técnica está baseada na imaxinación.
  • 63. DAR E RECIBIR QUEIXAS ● DDAARR:: -Obxectivo: que a outra persoa modifique a súa actitude ou comportamento. -Escoller o momento axeitado. -Relacionado co autocontrol,coa empatía e coa asertividade. -Capacidade de perdoar. ● RREECCIIBBIIRR:: -Non tomalo como un ataque persoal. -Perder o orgullo. -Non xustificarse. -Argumentar despois de dar a razón ao outro. -É unha oportunidade para mellorar a nosa relación e medrar coma persoas.
  • 64. DINÁMICA GRUPAL. EXPRESANDO CRÍTICAS DE MANEIRA AXEITADA (1ª PARTE). PROCESO: Se explicará el objetivo y la importancia de la actividad y se trabajará el modelo a seguir en la expresión de críticas: Describe la situación, da información de lo que ocurre y lo que nos molesta sin emitir juicios sobre la otra persona y sin evaluarlo, expresa tu crítica de forma concreta (cuando/ cada vez que…) Expresa tu emoción con un tono calmado (eso hace que me sienta…) Dile lo que quieres que haga, sugiere o pide cambios (me gustaría que…) Haz notar que tú también te vas a esforzar para que todo vaya bien (por mi parte, me comprometo…) Expresa tu agradecimiento por escucharte (te agradezco…). Ejemplo: Cuando continuas leyendo el periódico mientras yo te estoy hablando, eso hace que me sienta ignorada y menospreciada, me gustaría que me prestaras atención y me mirases cuando te digo algo, por mi parte me comprometo a esperar si no es el momento adecuado. Muchas gracias .Por parejas se les da una serie de situaciones (primer listado) , eligen dos de ellas y elaboran su mensaje yo. Después se les da el listado 2, eligen 3 mensajes tú y elaboran el mensaje yo. Se comenta el trabajo en gran grupo y se extraen conclusiones. Para elaborar las conclusiones podemos ayudarnos de las siguientes cuestiones: ¿Cómo nos sentimos cuando nos critican con mensajes yo? ¿Cómo se siente el otro cuando le expresamos una crítica de forma adecuada? ¿Entiende de esta manera mejor el otro por qué nos molesta su comportamiento? ¿Se puede llegar más fácilmente a acuerdos? OBSERVACIONES: Pretendemos que adquieran la habilidad de expresar críticas de forma adecuada, sin atacar a las personas sino su comportamiento, a la vez que permitamos al otro conocer cuáles son nuestras emociones y qué le pedimos. Esta forma de realizar las críticas nos permite evitar malentendidos y nos facilita el alcanzar una solución satisfactoria para ambas partes.La adquisición de esta habilidad es muy importante para la prevención de la violencia.
  • 65. DINÁMICA GRUPAL. EXPRESANDO CRÍTICAS DE MANEIRA AXEITADA (2ª PARTE) PLANTILLA DE LA ACTIVIDAD: Situaciones para buscar los mensajes yo Un profesor te ha llamado la atención de manera dura hoy en clase y te has sentido muy molesto Un compañero te ha pedido que le hagas un favor, pero de muy malas maneras.: Eh tú, dame los apuntes de Lengua. ¡Los necesito ahora!. Cada vez que le haces una consulta a un profesor, un compañero trata de humillarte riéndose de ti. Un amigo te devuelve el libro que le prestaste en muy mal estado. Está subrayado, con anotaciones escritas con bolígrafo en diferentes hojas y algunas de ellas sueltas. Cuando le has pedido a un compañero que te explique cómo se hace un ejercicio, te ha dicho: No tienes remedio. Un amigo te dijo que no podía salir porque tenía que estudiar y te has enterado que fue al cine con otro amigo del grupo. Un amigo te coge algo sin pedírtelo Tienes que hacer un trabajo con un compañero, pero éste es totalmente pasivo y no participa en nada. Un compañero no para de hablarte en la biblioteca. Te está costando concentrarte. Un profesor te ha mandado muchos ejercicios para casa, pero ya teníais muchas cosas que hacer y os sentís bastante sobrecargados :Buscar los mejores mensajes yo a los siguientes mensajes tú No te pienso volver a dejar nada. Siempre lo rompes todo. Siempre estás haciendo tonterías y no nos dejas trabajar. Deja ya de hacer el tonto o vete a otra parte. No me voy a volver a fiar de ti. Siempre dices cosas y luego nunca las cumples. No tienes derecho a tratarme así delante de los demás. Todo lo que tengas que decir sobre mi dilo a la cara. No te voy a volver a contar nada. Luego se lo cuentas a todo el mundo. ¿Por qué siempre me llamas la atención a mí? ¿Me tienes manía o qué? ¡Otra vez igual! ¿No puedes explicar algo que nos resulte interesante? Llevo con la mano levantada 5 minutos y no me has contestado. ¿Por qué siempre tienes que poner trabajo a última hora y sin previo aviso?
  • 66. DAR E RECIBIR OPINIÓNS POSITIVAS ● -DAR: .Obxectivo: destacar algo positivo doutra persoa para reforzalo. .Mellor que os cumpridos sexan sobre a forma de ser e non sobre o físico. .No momento axeitado .Os piropos. ● -RECIBIR: .Con naturalidade .Non presumir .Respostar: “a ti tamén..., a min tamén me gusta...”
  • 68. A AUTOESTIMA ● QQuuee éé aa aauuttooeessttiimmaa?? O sentimento de aprecio ou de resentimento que acompaña á valoración global que facemos de nós mesmos. ● Esta autovaloración bbaassééaassee na nosa percepción de calidades concretas: -Habilidades para relacionarnos cos demáis. -Apariencia física. -Rasgos do noso carácter. -Logros acadados. -Cousas materiais que posuímos. ● Autoestima negativa.
  • 69. A AUTOESTIMA A autoestima é unha actitude positiva hacia un mesmo. Inclúe: ● Conocerse (autoconciencia). ● Autoaceptarse de xeito incondicional. ● Habituarse a pensar, sentir e actuar de xeito máis saudable, feliz, responsable e autosatisfactorio, tendo en conta o presente, o medio e o longo prazo. ● É moi importante que te habitúes a pensar e falar sempre ben de ti, con cariño e respecto.
  • 70. DINÁMICA DE GRUPO - AUTOESTIMA: A AUTOAFIRMACIÓN PROCESO: Tomamos un papel grande que vamos a colocar en una pared (Cuidado que los rotuladores gordos no traspasen el papel y dejemos la pared decorada). Comenzamos a escribir libremente cosas positivas (estilo lluvia de ideas) que podemos decir de otras personas. (Siempre es más fácil pensar en los demás que hacerlo en primera persona). De momento, hoy no le vamos a poner nombre propio a estas frases. Estamos simplemente familiarizándonos con este vocabulario, parándonos a encontrar esos valores que tantas veces pasan desapercibidos. Cuando hablamos de cualidades de una persona no estamos queriendo decir que es siempre, al 100% así, sino que es capaz de poner en práctica esa cualidad en algún momento de su vida. Una vez que hayamos llenado el papel nos tomamos un tiempo para reflexionar personalmente sobre nuestras propias cualidades. Alguna nueva habrá que hoy hemos descubierto. Comentamos brevemente algunas ideas que nos ha sugerido la dinámica. OBSERVACIONES: Con esta dinámica queremos practicar el lenguaje que nos lleva a la autoafirmación. Saber expresar en positivo y con normalidad nuestros valores, nuestras capacidades, nuestra identidad.
  • 71. DINÁMICA DE GRUPO - AUTOESTIMA: DAR E RECIBIR AFECTO. OBJETIVO: Vivenciar los problemas relacionados con dar y recibir afecto. DURACIÓN: 30 Minutos. TAMAÑO DEL GRUPO: Ilimitado. LUGAR: Amplio Espacio. Una sala suficientemente amplia con sillas, para acomodar a todos los miembros participantes. MATERIAL: Fácil Adquisición. Papel y lápiz para cada participante. DESARROLLO I. El instructor presenta el ejercicio, diciendo que para la mayoría de las personas, tanto dar como recibir afecto, es asunto muy difícil. Para ayudar a las personas a experimentar la dificultad, se usa un método llamado bombardeo intenso. II. Las personas del grupo dirán a la persona que es el foco de atención todos los sentimientos positivos que tienen hacia ella. Ella solamente oye. III. La intensidad de la experiencia puede variar de diferentes modos, Probablemente, la manera más simple es hacer salir a la persona en cuestión del círculo y quedar de espaldas al grupo, escuchando lo que se dice. O puede permanecer en el grupo y le hablan directamente. IV. El impacto es más fuerte cuando cada uno se coloca delante de la persona, la toca, la mira a los ojos y le habla directamente. V. El instructor guía un proceso para que el grupo analice, como se puede aplicar lo aprendido en su vida.
  • 72. DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA: FACER FINCAPÉ NO POSITIVO PROCESO Se colocan por parejas y cada uno tiene que responder a su compañero la respuesta a una, dos o tres de las siguientes dimensiones sugeridas: Dos atributos físicos que me agradan de mi mismo Dos cualidades de personalidad que me agradan de mi mismo. Una capacidad o pericia que me agrada de mi mismo. Los comentarios deben ser positivos. No se permitirá ninguno negativo. Transcurridos unos 15 minutos se sentarán todos en círculo y se les hará estas preguntas para que reflexionen: ¿Cuántos al oír el trabajo asignado, se sonrieron ligeramente, miraron a su compañero y le dijeron: “Tú primero”? ¿Fue difícil señalar una cualidad al iniciar el ejercicio? ¿Cómo consideráis ahora el ejercicio? OBSERVACIONES Muchos hemos crecido con la idea de que no es “correcto” el autoelogio o, para el caso elogiar a otros. Con este ejercicio se intenta cambiar esa actitud al hacer que equipos de dos personas compartan algunas cualidades personales entre sí. Dado que la mayor parte de los niños no ha experimentado este encuentro positivo, quizá necesiten un ligero empujón para que puedan iniciar el ejercicio.
  • 73. DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA:”OS TRES SALTOS”. Buscamos un espacio amplio. Pedimos que se presenten tres personas voluntarias. Una de ellas se coloca de pie con los pies juntos. Colocamos una señal en la punta de sus pies y le pedimos que adivine hasta donde cree que llegará dando un salto fuerte con los pies juntos sin tomar carrera. Colocamos una señal en el lugar donde dijo que llegaría. Ahora se concentra y salta. Ponemos una marca en el lugar a donde llegaron las puntas de sus pies. Analizamos lo sucedido, cómo fue la previsión, analizamos el resultado del salto y lo que sucedió mientras tanto. Repetimos lo mismo con las otras dos personas voluntarias. Si hay tiempo y el grupo lo considera interesante, puede ser conveniente repetir la misma actividad las tres personas de nuevo. A veces suceden cosas sorprendentes. Análisis: Finalmente analizamos la utilidad de la actividad. ¿Qué hemos descubierto? ¿Qué concepto tenemos de nosotras mismas? ¿Qué expectativas? ¿Nos ponemos metas inalcanzables? O nos gusta tirar a lo alto. En otra ocasión pondremos en práctica una versión diferente en la cual, dos personas agarran por los brazos a la que va a saltar y le ayudan en el salto. ¿Ha llegado más lejos? ¿Es un ejemplo de trabajo cooperativo? ¿Nos hemos sentido diferentes al saltar, con más o menos seguridad? ¿Encontramos alguna relación con estilos de cooperación en la vida real? ¿Qué necesitamos para que el trabajo cooperativo sea eficaz?....
  • 74. DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA:COÑECÉNDONOS MELLOR” PROCESO: Repartir a cada niño un folio en el que aparezca fotocopiado el título "Así soy yo". Pedirles que escriban tres o cuatro acciones que ellos creen que saben hacer bastante bien (dibujar, cantar, hacer amigos, jugar al tenis ... ) y una que creen que no les sale tan bien (silbar, correr ... ). En principio los ejemplos que se proponen hacen referencia a acciones en las que los alumnos no deberían sentir que están siendo inspeccionados, y sólo aquellos que voluntariamente quieran puedan mostrar rasgos de su personalidad más profundos. Cuando hayan terminado, pedir que se unan por parejas (si fueran impares, un grupo podría ser de tres niños), para que se intercambien los papeles. Después de haberles dejado un par de minutos para que lean el escrito de su pareja, decirles que deben dialogar sobre lo que han leído durante aproximadamente cinco minutos. Se les puede orientar el diálogo con sugerencias como qué es lo que más les ha sorprendido, si conocían toda lo que allí se dice de esa persona, si ya se habían dado cuenta de esas cualidades... OBSERVACIONES: Transcurrido el tiempo de diálogo, tienen que transmitir al resto de los compañeros con quién formaron pareja y las cualidades que han descubierto en ella.
  • 75. DINÁMICA DE GRUPO AUTOESTIMA: “ACEPTANDO AS NOSAS DEBILIDADES”. PROCESO: Se pedirá a cada alumno que escriba tres o cuatro cosa que más le molestan de sí mismo, sus más grandes faltas o debilidades, lo que no le gusta de sí mismo, pero que sin embargo admite como cierto. Cada uno escogerá a un compañero y hablará sobre lo que ha escrito, tratando de no tener una actitud defensiva. Transcurridos 15 minutos se sentarán en círculo y cada niño dirá su debilidad más importante, empezando con “yo soy...” Ej. “yo soy muy agresivo”, “yo soy inquieta”, etc. Que cada persona diga cómo puede transformar esa debilidad en logro, ya que si la menciona es porque le afecta. OBSERVACIONES: El profesor sugerirá que se atrevan a llevar a cabo ese cambio ya que sólo así se irán dando cuenta de su fuerza interior. El profesor guía un proceso para que el grupo analice, cómo se puede aplicar lo aprendido en su vida.
  • 76. O ESTRÉS ● Resposta de activación xeral do organismo ante situacións de tensión ou agobiantes. ● O estrés pode ser ddeeffiinniiddoo como o proceso que se inicia ante un conxunto de demandas ambientais que recibe o individuo, ás cales debe dar unha resposta axeitada, poñendo en marcha os seus recursos de afrontamento. ● Cando a demanda do ambiente (instituto, familia, amigos, traballo, etc.) sobrepasa os recursos de afrontamiento que posúe a persoa, vanse a desenvolver unha serie de reaccións adaptativas con activación fisiolóxica. Esta reacción de estrés inclúe reacciones emocionais negativas (desagradables), das cales as máis importantes son: a ansiedade, a ira e a depresión. ● A aannssiieeddaaddee éé aaddaappttaattiivvaa porque axuda á supervivencia activando os recursos do organismo, pero cando os sobrepasa é preciso controlala. ● É moi importante identificar os ppeennssaammeennttooss como os principais estresores internos. Os estados de ánimo dependen da cognición. ● Pensamento e emoción están moi relacionados.
  • 77. CONTROL DA ANSIEDADE ● TTÉÉCCNNIICCAASS PPAARRAA OO CCOONNTTRROOLL DDAA AANNSSIIEEDDAADDEE:: -Baseadas na respiración. -Baseadas na tensión e relaxación dos músculos. -Baseadas na imaxinación. Autoinducirse pensamentos positivos. -Exercicio físico. -Unha boa e variada alimentación.
  • 78. CONTROL DA ANSIEDADE • Evita postergar. Planifica as túas tarefas diarias, tanto as do instituto como as extraescolares. Fai un planing, cólgao na túa habitación e cúmpleo! • Atende ó teu diálogo interno (pensamentos intrusivos ou irracionais e rexeitaos). • Reláxate diariamente. • Evita acumular tensións. Practica o diálogo e a comunicación asertiva cos demáis. • Autocrítica. Sé crítico coas tuas suposicións, xa que éstas disparan a ansiedade, e poden ser totalmente irracionais. • Estratexias de cambio de foco de atención: facer outra actividade ou pensar noutro tema. • Desenvolvemento do sentido do humor. • Cambio de hábitos: exercicio, dieta, sono, móvil, etc.)
  • 79. BIBLIOGRAFÍA Avia, Mª. D. Y Vázquez, C. (1998). Optimismo inteligente. Madrid: Alianza Editorial. Csikszentmihalyi, M. (1997). Fluir. Una psicología de la Felicidad. Barcelona: Kairós. Fernández-Berrocal, P. Y Ramos, N. (eds.) (2002). Corazones inteligentes. Barcelona: Kairós. Goleman, D. (2003). La práctica de la inteligencia emocional (16ª ed.). Barcelona: Kairós. Goleman, D. (2004). Inteligencia emocional (56ª ed.). Barcelona: Kairós. Sternberg, R. (2003). ¿Por qué la gente inteligente puede ser tan estúpida? Barcelona: Paidós. VVAA. (2002). Educación Emocional. ESO. Propuestas para la Tutoría. Generalitat Valenciana Zaccagnini, J. L. (2003). ¿Qué es la inteligencia emocional? La relación entre pensamientos y sentimientos en la vida cotidiana. Madrid: Biblioteca Nueva.