1. GRAFİK ÇİZİMİ

2. Grafik
• Grafik, verilerin çizgi, şekil ve işaretlerle ölçekli bir şekilde
gösterilmesidir.
• Grafikler, veri büyüklüklerini miktar olarak karşılaştırmalı bir
şekilde verdiklerinden, tablolara göre bilgilerin kavranması
daha kolay olmaktadır.
• Grafikler tablo bilgilerine bağlı olarak çizilirler. Bir rapor
içinde tabloların yanı sıra grafiklerin de verilmesi mutlaka
gerekli değildir.
• Ancak, grafik çizildiğinde, ona ilişkin bilgilerin yazı içinde ya da
tabloda yer alması gerekir.
• Grafikleri inceleyerek anlamlılıkla ilgili hükümlerde de
bulunulmaması gerektiği unutulmamalıdır.

3. Grafik Çiziminde Dikkat Edilecek
Noktalar
a.Grafiğin, onu tanımlar nitelikte bir adı olmalıdır. Grafik sayısı
fazla olursa adla birlikte numara da verilir. Ad ve numara
genellikle grafiğin altına yazılır.
b.Dik eksenlerin üzerindeki ölçüler sıfırdan başlar.
Eğer grafik bilgilerinin en küçüğü sıfırdan çok ilerde bir
değer ise boşluğa meydan vermemek için bu ara eksen
üzerinde kesikli gösterilir. Kesikli gösterme işareti olarak " --"
ya da "-/ /-" kullanılır.

4. Grafik Çiziminde Dikkat Edilecek
Noktalar
c. Her eksenin hangi bilgiyi gösterdiği belirtilir.
d. Her eksen kendi içinde, bilgilerin dağılım aralığına göre
ölçeklendirilir.
e. Grafikler anlaşılır olmalıdır.

5. Grafik Çeşitleri
Çok değişik grafik çeşitleri mevcuttur. Bu çeşitler içinden
yalnızca bilimsel çalışmalarda çok kullanılan bazıları verilecektir.
Grafikler, eksenlerindeki ölçeklere ve çiziliş şekillerine göre kendi
içlerinde bazı gruplara ayrılabilirler.

6. Ölçeklerine Göre Grafik Çeşitleri
Basit ölçekli (aritmetik) grafikler:
•Eksenler üzerindeki ölçülendirme işi, ekseni eşit parçalara bölüp
bunları sayı doğrusuna göre ölçülendirdiğimizde basit ölçekli
grafiğin eksenleri oluşur. Bu eksenlere çizilen grafik de basit ölçekli
grafik olur.
•Basit ölçekte ölçülendirme, sayı farkları esasına göre yapılır.
•Örneğin, eksen üzerinde 20-15 = 5 farkı için ayrılan mesafe 50-45=5
için ayrılan mesafeye eşittir. Eşit sayı farklarına karşı gelen
mesafeler birbirine eşit olacak şekilde eksenler hazırlanır.

7. Ölçeklerine Göre Grafik Çeşitleri
b. Logaritmik ölçekli grafikler:
•Bu grafiklerde ölçekler logaritma esasına göre hazırlanırlar.
•Ölçeklendirme işi sayıların logaritmalarının farkı ya da
oranların logaritmalarına göre düzenlenir.
•Eksen üzerinde eşit oranlara sahip olan sayılar arası, eşit
mesafelerle gösterilir.
– Örneğin, aynı orana sahip olan 3 ile 2 , 30 ile 20 , 6 ile 4 arası mesafeler
birbirlerine eşittir.

8. Ölçeklerine Göre Grafik Çeşitleri
•Eksenlerin yalnız biri logaritmik diğeri basit ölçekli olabildiği gibi
bazı durumlarda her ikisi de logaritmik olabilir. Biri logaritmik
olanlara yarı logaritmik, her ikisi logaritmik olanlara da tam
logaritmik grafikler denir.
•Eksen üzerinde gösterilecek olan bilginin dağılım aralığı çok büyük
değilse ve veriler birbirlerinden kopacak şekilde dağılmamışlarsa
basit ölçek kullanılır.
1
10
100
1000
10000
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
Aritmetik ölçek
Logaritmikölçek

9. Ölçeklerine Göre Grafik Çeşitleri
Dağılım aralığı geniş olduğu zaman değerleri eksen üzerinde tam
yerlerine işaretlemek zor olmaktadır. Bu gibi durumlarda
logaritmik ölçekle bu iş çok kolay yapılabilmektedir. Ayrıca
karşılaştırmalarda, mutlak değişimin yerine oransal değişim
önemli ise logaritmik grafik çizilmesi daha uygun olur.
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1 2 3
Grup
n
1
10
100
1000
10000
1 2 3
Grup
n
y ekseni basit ölçekli grafik y ekseni logaritmik ölçekli grafik

10. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
a. Frekans çizgi grafiği:
• Bir çizgi grafiğidir.
• Sürekli değerler için kullanılır.
• Frekans tablosunda her bir sınıf değeri ve buna karşı gelen
frekans değeri bir nokta olarak değerlendirilir.
• Sınıf değerleri yatay eksende (x) ve frekans değerleri de
düşey eksende (y) gösterilir.
• Sınıf sayısı kadar noktanın grafik alanı üzerine
yerleştirilmesinden sonra, bunların ait oldukları sınıf sırasına
göre sıra ile çizgilerle birleştirilmesi sonucu oluşan grafik
frekans poligonudur.

11. 0
5
10
15
0 10 16.5 20.5 24.5 28.5 32.5 36.5 40.5 44.5
Yaş (Yıl) Sınıf Değerleri
Anne
Sayısı
Grafik : 100 annenin yaşlarının frekans çizgi grafiği

12. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
b. Eklemeli Frekans Çizgi Grafiği:
•Frekans yerine eklemeli frekanslara göre çizilen bir frekans
poligonudur.
•Eklemeli frekanslar alındığı için eklemeli frekans poligonu
denilmektedir.
•Eklemeli frekanslar "den az" ve "den çok" olmak üzere iki ayrı
şekilde olduğundan iki ayrı grafik çizilebilir.
•“Den çok” ve “Den az”, sınıfların başlangıç (den az) ve bitiş
(den çok) değerlerine göre önem kazandığından,
değerlendirmeleri de bunları dikkate alarak yapmak gerekir.
• Yatay eksende sınıfların başlangıç değerleri, dikey eksende de
bu sınıflara karşılık gelen eklemeli frekanslar yer alır.

13. 0
20
40
60
80
100
120
10 14 18 22 26 30 34 38 42 46
Yaş (Yıl)
Anne
Sayısı
Den Az

14. 0
50
100
150
10 14 18 22 26 30 34 38 42 46
Yaş (Yıl)
Anne
Sayısı
Den Çok

15. 0
20
40
60
80
100
120
10 14 18 22 26 30 34 38 42 46
Yaş (Yıl)
Anne
Sayısı
Den Az Den Çok
İki eklemeli frekans eğrisinin
kesim noktasının x-
eksenindeki değeri ortanca
değere eşittir.

16. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
c. Histogram Grafiği:
•Sürekli değerler için kullanılır.
•Histogram grafiği de frekans tablosundaki bilgiler için çizilen
grafiktir. Ancak buradaki verilerin sürekli olmaları gereklidir.
•Sınıflara ilişkin frekansların büyüklükleri, sınıfların başlangıç ve
bitişlerinden çıkılan diklerin oluşturduğu dikdörtgenlerle
gösterilir.
•Veriler sürekli olduğu için, bir sınıfın bittiği yerde sonraki sınıf
başlar. Böylece dikdörtgenler birbirlerine bitişik olur.
Diğerlerinde olduğu gibi sınıflar yatay eksende ve frekanslar da
düşey eksende gösterilirler

17. Örnek: 100 annenin sistolik kan basıncı değerleri aşağıdaki şekilde bulunmuş
olsun. Sürekli oldukları varsayılan bu verilerin histogram grafiğini çizelim.
0
5
10
15
20
25
0 70 9 0 110 13 0 150
Kan Basıncı(mm/ Hg)
Anne
Sayısı
Kan Basıncı (mm/Hg) Anne Sayısı
70-79.9 1
80-89.9 3
90-99.9 10
100-109.9 18
110-119.9 20
120-129.9 25
130-139.9 10
140-149.9 8
150-159.9 4
160-169.9 1

18. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
d. Çubuklu Grafik:
•Gruplandırılmış verileri göstermek için kullanılan bir grafik
çeşididir.
•Sayısal kesikli değerler, nominal ve ordinal ölçümler için
kullanılır.
•Genellikle yatay eksen, grupları ve dikey eksen de gruplardaki
veri sayılarını göstermek üzere düzenleme yapılır.
•Gruplardaki büyüklükler, çubuklarla gösterilir.
•Gruplar birbirlerinden kopuk olduklarından bunlara ilişkin
çubuklar arasında bir boşluk bırakılır.
•Çubuklar arasındaki boşluklar ve genişlikleri birbirine eşittir.

19. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
i.Basit çubuklu grafik: Her bir gruptaki bilginin tek bir çubukla
bir bütün olarak gösterildiği grafiklerdir.
0
20
40
60
İl
Merkezi
İlçe
Merkezi
Köyler
Yerleşim Yeri
Anne
Sayısı
Grafik 4.4: 100 annenin oturduğu yere göre dağılımının basit çubuklu grafiği.
Örnek: 100 annenin oturduğu yer ve sahip oldukları çocuk
sayısına ilişkin bilgileri çubuklu grafikle gösterelim

20. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
ii. Bölümlenmiş çubuklu grafik:
•Bazı durumlarda, bir gruptaki bilgi kendi içinde alt gruplara
ayrılarak grafikle gösterilmek istenebilir.
•Bu gibi durumlarda, ya o grubun bilgisi kendisine ait çubuğun
alt gruplara bölünerek alt grup bilgilerini gösterir şekilde
bölümlendirilmesiyle ya da bir gruba ilişkin bilgilerin alt
gruplarının her birinin birbirlerine bitişik ayrı çubuklarla
gösterilmesiyle grafik çizilir.
•Bu uygulamada, her tip bilginin hangi çubuk ya da bölümle
gösterildiği grafiğin uygun bir yerinde gösterilmelidir.
0
5
10
15
20
25
İl Merkezi İlçe
Merkezi
Köyler
Yerleşim Yeri
Anne Sayısı
1 Çocuk 2 Çocuk 3 ve yukarı

21. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
0%
20%
40%
60%
80%
100%
İl Merkezi İlçe
Merkezi
Köyler
Yerleşim Yeri
Anne Sayısı
1 Çocuk 2 Çocuk 3 ve yukarı
Grafik 4.5: Bebeklerin yerleşim yeri ve doğum sayısına göre
dağılımının bölümlenmiş çubuklu grafikleri.

22. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
0
10
20
30
40
50
60
İl Merkezi İlçe
Merkezi
Köyler
Yerleşim Yeri
Anne Sayısı
1 Çocuk 2 Çocuk 3 ve yukarı
Grafik 4.5: Bebeklerin yerleşim yeri ve doğum sayısına göre
dağılımının bölümlenmiş çubuklu grafikleri.

23. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
e. Pay grafiği:
•Gruplandırılmış nominal ve ordinal ölçümler için kullanılır. Bir
bütünü meydana getiren parçaların bütün içersindeki oranlarını
göstermek için çizilirler.
•Çizimi ve hesabı kolay olması nedeniyle bütün olarak daire
seçilir.
•Gruplar dairenin içine payları oranında yerleştirilirler.
•Çizim için önce gruplara düşen açı değerleri bulunur. Her
grubun açı değeri sırası ile daire üzerinde alınarak gruplar
oluşturulmuş olur.

24. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
Örnek: Tablodaki 100 annenin yerleşim yeri bilgilerini pay grafiği ile
gösterelim.
Oturduğu Yer Sayı Derece
___________________________________
İl 30 108
İlçe 20 72
Köy 50 180
__________________________________
Toplam 100 360
İl
30% İlçe
20%
Köy
50%
Grafik: 100 annenin yerleşim
yerlerinin pay grafiği.

25. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
f. Coğrafya grafiği:
•Bir saha üzerinde yayılmış bulunan bilgilerin o yerin haritası
üzerinde gösterilmesidir.
Örneğin, bulaşıcı hastalıkların yer olarak gösterimi, sağlık
kurumlarının cins ve yerlerinin gösterimi v.b.
Grafik : Gemlik ilçesinde sağlık kurumlarının harita üzerinde gösterimi.

26. • Ülkelere göre trakeal, bronşial ve akciğer kanserlerine bağlı
yaş göre standardize edilmiş ölüm oranları (her 100.000 kişi
başına, 2004 yılı verileri)[91]
Ülkelere göre trakeal, bronşial ve akciğer kanserlerine bağlı yaş göre standardize edilmiş ölüm oranları (her 100.000 kişi başına, 2004 yılı verileri)[91]
██ veri yok ██ ≤ 5 ██ 5-10 ██ 10-15 ██ 15-20
██ 20-25 ██ 25-30 ██ 30-35 ██ 35-40 ██ 40-45
██ 45-50 ██ 50-55 ██ ≥ 55
[91]
Cancer of the Lung (ch.92). Vaporciyan AA, Kies MS, Stevens CW, Komaki R, Jack A. Roth
JA., in Cancer Medicine. Kufe, Donald W.; Pollock, Raphael E.; Weichselbaum, Ralph R.; Bast,
Robert C., Jr.; Gansler, Ted S.; Holland, James F.; Frei III, Emil, editors. Hamilton (Canada): BC
Decker Inc.; 2003

27. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
Grafik 4.8: 1995 yılında Türkiye’de Tetanos morbidite hızının coğrafya grafiği.

28. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
g. Dağılış grafikleri:
•Birimlerden elde edilen iki ayrı sayısal vasfa ilişkin veriler arasındaki
ilişkiyi belirlemek amacıyla çizilen grafiklerdir.
•Her birine karşı gelen iki değişken değeri için oluşan noktaların dik
koordinatlar sistemine göre yerleştirilmeleriyle grafik çizilmiş olur.
•İstendiğinde, bu iki değişken arasındaki regresyon eğrisi
denkleminin bulunmasıyla ilişkinin yönü ve derecesi tayin
edilebilmektedir.

29. Çiziliş Şekillerine Göre Grafikler
Örnek 4.6: Aşağıda 10 kişinin yaşı ve diyastolik kan basıncı değerleri
verilmiştir. Yaş ve kan basıncı arasındaki ilişkiyi göstermek üzere dağılış
grafiği
Kişi No Kan basıncı Yaş (yıl)
_____________________________________
1 60 25
2 70 45
3 80 30
4 90 60
5 95 30
6 80 40
7 100 55
8 110 70
9 100 60
10 120 50
____________________________________
Yaþ(Yýl)
Kan
Basýncý
(mm/Hg)
0
20
40
60
80
100
120
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70